Nowe technologie diagnostyczne w medycynie molekularnej Biologia Medyczna Specjalizacja diagnostyki laboratoryjnej Kraków, dnia 25.08.2010 roku.
Szanowni Państwo, Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych, ul. Konopacka 4, 03-428 Warszawa tel: 22 741 21 55, fax: 22 741 21 56 Powołując się na: [I.]* ustawę z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz.U.04.144.1529), [I.A] art. 35: do zadań samorządu (diagnostów laboratoryjnych) należy w szczególności: [I.A.1a] 2) reprezentowanie diagnostów laboratoryjnych oraz ochrona ich interesów zawodowych;, [I.A.2a] 3) działanie na rzecz stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez diagnostów laboratoryjnych;, [I.A.1b] 5) integrowanie środowiska diagnostów laboratoryjnych;, jak również: [I.B] Art. 47. wymienionej powyżej ustawy, gdzie zapisano, że: do zakresu działania Krajowej Rady należy: [I.B.1a] 1) reprezentowanie samorządu wobec organow państwowych i samorządowych, sadów, Narodowego Funduszu Zdrowia, instytucji i organizacji;, [I.B.1b] 3) udzielanie opinii o projektach aktów prawnych oraz przedstawianie wniosków dotyczących unormowań prawnych z zakresu ochrony zdrowia;, [I.B.1c] 4) opiniowanie programu studiów wyższych i studiów podyplomowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej;, [I.B.2a] 8) koordynowanie doskonalenia zawodowego diagnostów laboratoryjnych; [I.B.1d] 12) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie oraz przepisach odrębnych., jak również powołując się na: [II.] załącznik nr 1 do uchwały nr 16/II/2007 KRDL z dnia 2 marca 2007 roku w sprawie zmiany uchwały nr 1/2003 KRDL z dnia 13 stycznia 2003 r. Regulamin Działania Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, gdzie zapisano, że: [II.A] 4 [II.A.3a] 1. Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych dla realizacji zadań i spełnienia obowiązków może, na czas trwania swojej kadencji, powoływać następujące komisje: [II.A.3b] 4. Komisje do Spraw Kształcenia i Specjalizacji,, [II.A.3c] 8. Inne komisje nadzwyczajne i stałe, w zależności od potrzeb., jak również: [II.B] podstawie statutu KIDL rada: zajmuje się: [II.B.1a] reprezentowaniem samorządu wobec organów państwowych i samorządowych, sądów, instytucji naukowych, organizacji gospodarczych i społecznych oraz międzynarodowych organizacji zawodowych, [II.B.3a] powoływaniem stałych i okresowych komisji doradczych i zespołów problemowych oraz nadzorowanie ich działalności, 2/11
[II.B.1b] opiniowaniem projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących diagnostyki laboratoryjnej oraz przedstawianie wniosków w tym zakresie, [II.B.1c] opiniowaniem projektów ustaw i rozporządzeń oraz przedstawianie wniosków dotyczących unormowań prawnych z zakresu ochrony zdrowia, [II.B.1c] opiniowanie programu studiów wyższych i studiów podyplomowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, uwzględniając jednocześnie: [I.C] art. 41. ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej, gdzie zapisano, że [I.C.1a] 2. Minister właściwy do spraw zdrowia może zwrócić się do Krajowego Zjazdu Diagnostów Laboratoryjnych lub Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych o podjęcie uchwały w sprawie należącej do właściwości samorządu. *Legenda numeracji i zastosowanej kolorystyki, zwiększającej czytelność wniosku: I, II, III kolejne, wymieniane ustawy/rozporządzenia/uchwały, A, B, C- kolejne paragrafy jednej ustawy/rozporządzenia/uchwały, 1, 2, 3- kolejne punkty tematyczne głównych zagadnień niniejszego wniosku: 1- Opiniowanie i reprezentowanie zagadnień związanych z diagnostyką laboratoryjną w jednostkach zewnętrznych w tym Ministerstwa Zdrowia, 2- Działanie na rzecz podnoszenia kwalifikacji zawodowej diagnostów laboratoryjnych 3- Powołanie komisji i zespołów problemowych, a, b, c - kolejne podpunkty głównych zagadnień tematycznych. zwracamy się z uprzejmą prośbą o: [P.A.] Powołanie komisji i/lub zespołu problemowego, obejmującego fachowców z powstającej i rozwijającej się niezwykle intensywnie dziedziny medycyny molekularnej (w tym: lekarzy, analityków, biologów, biotechnologów itp., biegłych w metodach biologii molekularnej), wymagającej poważnych zmian istniejących rozwiązań prawnych jak również organizacyjnych w zakresie stosowalności najnowszych bio-technologii w diagnostyce laboratoryjnej, których metody oraz profile uzyskiwanych wyników często znacznie odbiegają od klasycznej koncepcji medycznej analityki laboratoryjnej, [P.B.] wsparcie w Ministerstwie Zdrowia oraz innych organach decyzyjnych poniżej przedstawionego wniosku i podjęcie działań na rzecz uznania dziedziny Laboratoryjna Biologia Medyczna, jako specjalizacji mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej oraz dziedziny Biologia Medyczna jako specjalizacji mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, dla dobra diagnostyki laboratoryjnej związanej z powstającą medycyną molekularną, [P.C.] wsparcie innych działań mających na celu stałe podnoszenie poziomu diagnostyki laboratoryjnej przez podnoszenie kwalifikacji kadry związanej zawodowo z najnowszymi technologiami analitycznymi, wykorzystywanymi w medycynie molekularnej, między innymi na drodze legislacyjnej, która umożliwiłaby prowadzenie specjalizacji (w rozumieniu ustaw około-diagnostycznych) przez zawody przygotowywane od początku studiów do pracy z najnowszymi technologiami molekularnymi (w tym: biologii molekularnej, biotechnologii, biochemii, biofizyki, bioinformatyki, i innych), a które dotychczas musiały się przekwalifikowywać w kierunku uznanych dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia (t.j. np. mikrobiologii, toksykologii). Brak możliwości specjalizacji bezpośrednio w zawodzie (bez konieczności przekwalifikowywania) powodował, że większość pracowników laboratorium (np. biotechnologów bez prawa wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego) wykonywała fizycznie analizy jak również opiniowała wyniki (jako personel pomocniczy ), których zakres tematyczny często pozostaje poza zakresem klasycznej analityki medycznej (jak np. wielkoskalowe analizy bioinformatyczne mikromacierzy ekspresyjnych, 3/11
coraz powszechniej wprowadzane do diagnostyki w Polsce i na świecie). Jednocześnie konieczność straty czasu na przekwalifikowanie do dziedzin uznanych skutecznie zniechęca tych pracowników laboratorium do podnoszenia kwalifikacji bezpośrednio w swoim zawodzi. Obecna, zła kondycja innowacyjnej diagnostyki laboratoryjnej, mógłby być w bardzo prosty sposób poprawiona przez wprowadzenie możliwości dalszego kształcenia w zakresie laboratoryjnej biologii medycznej, która obejmuje: I) niezwykle intensywnie rozwijające się działy związane z BIOLOGIĄ MOLEKULARNĄ, która stanowi podstawę naukowo-technologiczną rozwijającej się '''medycyny molekularnej''': * Dział: biologia molekularna, mająca najszersze zastosowanie w ochronie zdrowia w metodach analitycznych, diagnostycznych i terapeutycznych na poziomie genomu, transkryptomu, proteomu i metabolomu pojedynczej komórki, wykorzystuje techniki badające zależności między strukturą różnych cząsteczek a ich funkcją w komórce, co ma bezpośrednie przełożenie na funckję całego organizmu, obejmuje również takie zagadnienia jak: przewidywanie fizjologicznych/patologicznych konsekwencji mutacji/zmian genetycznych, bada przepływ informacji między poszczególnymi strukturami molekulanrymi: DNA - - RNA - białko - przewidywany efekt biologiczny, dostarcza narzędzi do tworzenia nowej predykcyjnej i prewencyjnej medycyny molekularnej, a w przyszłości umożliwi prowadzenie rutynowych zabiegów polegających na ukierunkowanej zmianie procesów biologicznych wybranych komórek (np rutynowej terapii genowej), * Dział: biochemia, wykorzystywana równie powszechnie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej, gdzie nacisk kładzie się na badanie chemicznych właściwości cząsteczek występujących w organizmach żywych (głównie organicznych), jakościową oraz ilościową analizę biochemiczną, oznaczanie aktywności enzymatycznej, * Dział: biofizyka, zwłaszcza molekularna, wykorzystywana w ochronie zdrowia np. w celu: oceny wpływu fizykochemicznych właściwości oddziaływania komórek z innymi komórkami jak również różnymi biomateriałami, stosowania terapii fotodynamicznych nowotworów, badania wewnątrzkomórkowych zjawisk energetycznych i mechanicznych, diagnostyki z wykorzystaniem zjawiska Elektronowego Rezonansu Magnetycznego (EMR) jak również Magnetycznego Rezonansu Jądrowego (MNR), * Dział: biotechnologia, znajdująca coraz szersze zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej, obejmująca opracowywanie i wdrażanie technologii związanych z profilaktyką, diagnostyką i terapią chorób w tym genetycznych jak również zakaźnych(rozwój technologii molekularnych na rzecz mikrobiologii, virusologii i parazytologii), opracowywanie nowoczesnych metod i systemów diagnostycznych, opracowywanie technologii biofarmaceutycznych (np. leków białkowych jak insulina, hormon wzrostu, leków genetycznych), biotechnologia odpowiada za technologiczny postęp genomiki, proteomiki, transkryptomiki i metabolomiki, z coraz większym udziałem metod bioinformatycznych * Dział: nanobiotechnologia medyczna, dział biotechnologii zajmujący się tworzeniem struktur/urządzeń o rozmiarach nanometrycznych (na poziomie pojedynczych atomów i cząteczek), * Dział: biologia komórki, wykorzystywana w ochronie zdrowia np. w celu: analizy morfometrycznej, parametrów przyżyciowych komórek i tkanek, zajmująca się hodowlą komórkową w tym keratynocytów (hodowla skóry dla pacjentów po oparzeniach), diagnostyką przyżyciową komórek (np namnażaniem wyselekcjonowanej puli komórek o 4/11
określonych parametrach lub namnażaniem komórek w celu diagnostyki wewnątrzkomórkowych pasożytów, bakterii i wirusów) badaniami nad hodowlą komórek, tkanek i narządów do transplantacji, terapią ex-vivo, * Dział: tkankowa bioinżynieria materiałowa, mająca zastosowanie w ochronie zdrowia przez opracowywanie materiałów biomedycznych nowej generacji, określania właściwości i przydatności różnych biomateriałów do bezpośredniego zastosowania w organiźmie człowieka lub też dla działu biologii komórki (np. kolagenowe trójwymiarowe hodowle komórkowe), * Dział: biologia systemowa, zajmującą się badaniem złożonych oddziaływań i zależności genomu transkryptomu, proteomu i metabolomu na poziomie oddziaływania poszczególnych szlaków sygnałowych, oddziaływań całych systemów funkcjonalnych komórki i organizmu (jeden z najintensywniej rozwijających działów biologii medycznej). * Dział: bioinformatyka medyczna, wyjątkowo szybko rozwijający się dział biologii medycznej mający zastosowanie w ochronie zdrowia, a zwłaszcza diagnostyce laboratoryjnej np. mikromacierzy ekspresyjnych, badań proteomu i metabolomu komórki, bioinformatyka ma również zastosowanie w medycznym modelowaniu biologicznym w tym przewidywania aktywności substancji farmaceutycznych, budowie użytecznych wizualizacji anatomicznych i funkcjonalnych, tworzeniu coraz bardziej użytecznego w ochronie zdrowia oprogramowania bio-medycznego, * Dział: molekularna diagnostyka laboratoryjna - wykorzystująca metody biologii molekularnej, w tym amplifikacji DNA/RNA, technik immunochistochemicznych, spektrometrii masowej białek i metabolitów, mikromacierzy ekspresyjnych, SNP, sekwencjonowania genomowego itp. * Dział: terapia molekularna, rozwijający się coraz intensywniej dział operujący wiedzą w zakresie biologii molekularnej (etap opracowania technologicznego) i medycyny molekularnej(etap badań klinicznych). Biologia medyczna oparta o metody biologii molekularnej łączy w sobie wszystkie zagadnienia rozwijającej się medycyny molekularnej, obejmującej wielkoskalowe zależności strukturalne i funkcjonalne między genomem, transkryptomem, proteomem i metabolomem człowieka, stanowiące podstawę systemu kształcenia w naukach bio-medycznych, zwłaszcza w kierunkach nazywanych często "life science. II) działy związane z BIOLOGIĄ KLASYCZNĄ: * cytologię człowieka * fizjologię człowieka * fizjologię rozwoju z embriologią * fizjologię żywienia, itp. III) jak również działy BIOLOGII, mające już dziś szczególne zastosowanie w OCHRONIE ZDROWIA: * mikrobiologię, * wirusologię, * parazytologię, * toksykologię, * immunologię, * genetykę klasyczną, 5/11
* cytogenetykę, Działy te wyodrębnione zostały z biologii medycznej jako zupełnie niezależne już dziedziny lub wprowadzone do innych działów mających zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej. Biologia medyczna definiowana jest najczęściej jako dziedzina z pogranicza biologii i medycyny, obejmująca działy nauki i techniki posiadające zwykle w nazwie przedrostek "bio-", znajdujące jednocześnie zastosowanie w ochronie zdrowia http://www.cmkp.edu.pl/zespol%20ekspertow.htm ]i/lub diagnostyce laboratoryjnej http://www.cmkp.edu.pl/spis_5.htm. Biologia medyczna od kilku lat stanowi osobny kierunek nauczania na poziomie uniwersyteckim (http://www.biol.umk.pl/studia/biol_st.html UMK, http://www.medbiol.com/studia-stacjonarne PAM, http://wbbib.uj.edu.pl/wbbib/?biotechnologia-medyczna,83 UJ) i doktoranckim (np. http://www.cmkp.edu.pl/stud_doktoranckie.htm CMKP, http://www.slam.katowice.pl/page.php?165 ŚUM ), jak również specjalizację wielu zakładów naukowo-badawczych (http://www.uwm.edu.pl/wnm/biologia-medyczna/index.php/galeriafotografii/category/3-kierunek-lekarski-biologia-medyczna.html UWM], http://www.cbm.pan.pl/ CBM PAN, http://biologiamedyczna.wum.edu.pl/ WUM, http://www.cm.umk.pl/index.php?option=displaypage&itemid=356&op=page UMK, http://medbiol.com/ PAM], http://www.badania.uj.edu.pl/index.php?k=2&id=160 CM-UJ, http://www.kbiotech.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=73&itemid=61 KB-PAN]). W chwili obecnej brak jest jednolitego systemu szkolenia obejmującego jednakowy zakres zagadnień biologii medycznej, stąd, w zależności od profilu badań stosuje się różne, alternatywne nazewnictwo specjalizacji związanych z dziedzinami '''bio'''-medycznymi, w tym najpowszechniej: * klasyczna biologia medyczna * biotechnologia medyczna * biologia molekularna * biologia medyczna w medycynie molekularnej * biotechnologia medyczna w medycynie molekularnej * biologia molekularna w medycynie molekularnej * medyczna biologia molekularna Przykładowe, Polskie katedry, zakłady, pracownie, zajmujące się biologią, biochemią i biotechnologią medyczną: Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum - Katedra Biochemii Klinicznej - Zakład Biochemii Klinicznej Uniwersytet Jagielloński - Collegium Medicum - Katedra Biochemii Klinicznej - Zakład Diagnostyki Warszawski Uniwersytet Medyczny - Zakład Biologii Medycznej Instytutu Biologii Medycznej PAN Centrum Biologii Medycznej PAN w Łodzi Katedra Biologii Medycznej - Wydział Nauk Medycznych - Uniwersytet Warmińsko- Mazurski Katedra Biologii Medycznej CM Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Bydgoszczy Zakład Biologii Medycznej - Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Samodzielna Pracownia Biologii Medycznej - Pomorska Akademia Medyczna 6/11
Przykładowe, Studia doktoranckie oraz kursy specjalizacyjne w zakresie biologii medycznej: Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Centrum Onkologii - Instytut im. Marii Skłodowskiej Curie w Warszawie Medyczne Centrum Kształcenia Podyplomowego Uniwersytetu Jagiellońskiego Uniwersytet Medyczny w Lublinie Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Samodzielna Pracownia Biologii Medycznej Katedry Diagnostyki Laboratoryjnej i Medycyny Molekularnej w Szczecinie Studia magisterskie/lekarskie: Biotechnologia medyczna - Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Uniwersytet Humanistyczno - Przyrodniczy im. Jana Kochanowskiego w Kielcach link2 Kurs Biologia medyczna z elementami embriologii prowadzony na Wydziale Lekarskim UJ Specjalność biologia medyczna w Akademii Pomorskiej w Słupsku Studia stacnonarne I stopnia - Samodzielna Pracownia Biologii Medycznej na Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie Specjalność biotechnologia medyczna -Uniwersytet Medyczny w Łodzi Działając na rzecz rozwoju i podnoszenia poziomu i jakości diagnostyki laboratoryjnej, związanej z najnowszymi technologiami tworzącej się medycyny molekularnej, dla dobra wszystkich kierunków i dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, złożyliśmy w Ministerstwie Zdrowia wniosek uznania Biologii Medycznej/Biologii Molekularnej jako dziedziny mającej zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej (o wsparcie którego prosimy): Treść przedmiotu i podstawy prawnej wniosku : Działając na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004r. w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.) jak również rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r., zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dziennik Ustaw Nr 62), zwanymi dalej rozporządzeniami, gdzie zapisano: 35. 1. Jeżeli dotychczasowe przepisy nie przewidywały uzyskiwania tytułu specjalisty w danej specjalności lub w danej specjalności nie ma wystarczającej liczby osób posiadających tytuł specjalisty, konsultant krajowy w danej dziedzinie lub w dziedzinie pokrewnej, jeżeli w danej dziedzinie nie ma powołanego konsultanta, wskazuje osoby, którym mogą być powierzone określone w rozporządzeniu obowiązki: 1) kierownika specjalizacji w tej specjalności, 2) członka Komisji, oraz wydaje zaświadczenie potwierdzające powierzenie tych obowiązków. 2. Osoby, o których mowa w ust. 1, muszą posiadać doświadczenie zawodowe i dorobek naukowy odpowiadający tej specjalności... ( Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.), [1] w niniejszym piśmie zgłasza się (zgodnie z wymienionymi powyżej rozporządzeniami) konieczność utworzenia specjalizacji w nowej dziedzinie biologii medycznej, mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, gdzie: a) dotychczasowe przepisy nie przewidywały uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinie biologii medycznej, b) nie został powołany konsultant krajowy, c) nie został powołany kierownik specjalizacji / członek Komisji, 7/11
[2] wnioskuje się tym samym, o przeprowadzenie opisanych w przytoczonych powyżej rozporządzeniach procedur, umożliwiających zmianę rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009r polegającą na wprowadzeniu nowej dziedziny biologii medycznej mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, w tym rozszerzeniu tabeli załącznika nr 2 o nową dziedzinę w nazwie specjalizacji oraz kodzie specjalizacji biologia medyczna. Jednocześnie, działając na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. (Dz. U. z dnia 17 października 2002 r.) jak również Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz. U. z dnia 27 listopada 2008 r.), a w szczególności w zapisie: 34. 1. Jeżeli dotychczasowe przepisy nie przewidywały uzyskiwania tytułu specjalisty w danej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, minister właściwy do spraw zdrowia może powierzyć określone w rozporządzeniu obowiązki specjalisty w tej dziedzinie osobie legitymującej się dorobkiem naukowym i zawodowym w tej dziedzinie, na podstawie opinii Dyrektora Centrum wynikającej z oceny tego dorobku naukowego i zawodowego przez zespół ekspertów, o którym mowa w 8 ust. 1. [3] wnioskuje się o przeprowadzenie opisanych w przytoczonych powyżej rozporządzeniach procedur, umożliwiających zmianę rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008r. polegającą na wprowadzeniu nowej dziedziny biologii medycznej mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, w tym rozszerzeniu tabeli dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia o nową dziedzinę w nazwie specjalizacji oraz kodzie specjalizacji biologia medyczna, [4] wnioskuje się również o powołanie konsultanta krajowego w zakresie biologii medycznej, c) powołanie kierownika specjalizacji / członka Komisji specjalizacji biologia medyczna. Uzasadnienie wniosku: Tytuł specjalisty w zakresie biologii medycznej mającej zastosowanie w ochronie zdrowia i będącej od wielu lat specjalizacją np. w zakresie studiów doktoranckich Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, niemniej pomimo szerokiego zastosowania w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej nie została dotychczas umieszczona na liście dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 1 kwietnia 2009 r.) ani na liście dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia ( zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 30 września 2002r. w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia. (Dz. U. z dnia 17 października 2002 r.) jak również zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 14 listopada 2008r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz.U.08.208.1312 z dnia 27 listopada 2008 r.). Obecny stan prawny uniemożliwia specjalizację zawodów biologicznych bezpośrednio w zakresie ich kompetencji, mimo że wykorzystywane są powszechnie w diagnostyce laboratoryjnej jak również ochronie zdrowia, w zakresie często zupełnie niepokrywającym się z podstawowym wykształceniem diagnostów laboratoryjnych (tytułu automatycznie przyznawanego analitykom medycznym), jak również nie pokrywającym się z przedmiotem wyszczególnionych dotąd w rozporządzeniach dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej jak również ochronie zdrowia. Obowiązujące prawo umożliwia jedynie przekwalifikowanie zawodów biologicznych w kierunku ściśle zdefiniowanych specjalizacji, wymienianych w kolejnych rozporządzeniach ministra zdrowia mających zastosowanie w ochronie zdrowia i diagnostyce laboratoryjnej, gdzie obowiązywały dotąd dwie podstawowe ścieżki dalszej specjalizacji biologów, biologów molekularnych, biotechnologów, biofizyków, biochemików, bioinformatyków, biologów systemowych oraz innych zawodów pokrewnych w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia: 8/11
i. przekwalifikowanie w kierunku dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia. ii. przekwalifikowanie w kierunku dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, dla osób posiadających już uprawnienia diagnosty laboratoryjnego. Co więcej, na liście dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia widnieje np. "fizyka medyczna" (rozporządzenie z 2002r), zastanawia zatem fakt, dlaczego nikt dotąd nie umieścił na wspomnianej liście "biologii medycznej", której zastosowanie w ochronie zdrowia jest zdecydowanie bardziej powszechne i sztucznie podciągane pod zdefiniowane dotąd dziedziny pokrewne (podkreślone poniżej), zdefiniowane w kolejnych rozporządzeniach (punk 1 i 2): 1. Dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia (rozporządzenie z 2008r) Fizjoterapia Fizyka medyczna Inżynieria medyczna Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna Psychologia kliniczna Neurologopedii Zdrowie publiczne Zdrowie środowiskowe Przemysł farmaceutyczny Radiofarmacja Surdologopedia Epidemiologia, Toksykologia Mikrobiologia 2. Oraz dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej, której niniejszy wniosek dotyczy (rozporządzenie z 2009r): Laboratoryjna diagnostyka medyczna (kod specjalizacji: 020) Laboratoryjna hematologia medyczna 022 Laboratoryjna immunologia medyczna 023 Laboratoryjna transfuzjologia medyczna 025 Zdrowie publiczne (jak w tab.1) 008 Zdrowie środowiskowe (jak w tab.1) 009 laboratoryjna hematologia medyczna dziedzina szczegółowa Cytomorfologia medyczna 027 Laboratoryjna parazytologia medyczna 028 Mikrobiologia medyczna 024 Epidemiologia 029 Laboratoryjna diagnostyka sadowa 034 Laboratoryjna genetyka medyczna 021 Laboratoryjna toksykologia medyczna 026 W rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 16 kwietnia 2004 r., jak również rozporządzenia zmieniającego z 2009r w sprawie specjalizacji i uzyskiwania tytułu specjalisty przez diagnostów laboratoryjnych (Dz. U. z dnia 3 czerwca 2004 r.), wymienione są dziedziny możliwych specjalizacji i podobnie jak miało to miejsce w opisanym powyżej rozporządzeniu w sprawie uzyskiwania tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, nie ma specjalizacji Biologia Medyczna, mimo że stanowi ona podstawę rozwijającej się medycyny molekularnej, której zakres tematyczny nie obejmuje żadnej z wymienionych powyżej specjalizacji. Specjalizacja w zakresie biologii medycznej obok medycyny klinicznej w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego w Warszawie (i nie tylko) jest specjalnością studiów doktoranckich, która jednak nie doczekała się dotąd statusu specjalizacji (obecnie jednostopniowej, dawniej I czy też II stopnia), mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, co ma swoje konsekwencje dla osób kończących tą specjalizację w postaci wykluczenia ze wszystkich możliwości rozwoju zawodowego, zdefiniowanego w ustawach i rozporządzeniach około zdrowotnych w tym ustawie o diagnostyce laboratoryjnej oraz rozporządzeniach dotyczących dziedzin mających zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej oraz w ochronie zdrowia. Możliwość takiej specjalizacji oczekiwana jest od dawna przez nasze środowiska w tym biologów molekularnych, biotechnologów, biochemików, biofizyków, bioinformatyków, bilogów systemowych oraz zawodów pokrewnych, których kompetencje są przejmowane i sztucznie wprowadzane w dotychczas istniejące dziedziny. Mimo, że specjaliści biologii medycznej pełnią kluczową i decydującą rolę w tworzeniu nowej innowacyjnej medycyny 9/11
molekularnej na świecie, nie mają jednak możliwości specjalizacji w rozumieniu rozporządzeń powyżej przytoczonych w swoim zawodzie, co dodatkowo przy (unikatowych na skalę światową) znacznych ograniczeniach ustawowych w zakresie ich kompetencji (ustawa o diagnostyce laboratoryjnej KIDL z późniejszymi zmianami i rozporządzeniami) sprowadzającymi ich do roli podrzędnego personelu pomocniczego z pewnością będzie miało wpływ na znaczne opóźnienia naszego kraju w tej dziedzinie medycyny. W chwili obecnej grupy te, by móc pracować w branży medycznej muszą dokonywać przekwalifikowania w kierunku odbiegającym znacznie od specjalistycznego wykształcenia i spełniać wymogi stawiane głównie w oparciu o metody badań wykładane na studiach analityki medycznej, a to zupełnie inny zawód, prezentujący zupełnie inne kompetencje technologiczne wykorzystywane w diagnostyce laboratoryjnej (wystarczy porównać program studiów analityki medycznej i biologii molekularnej). W chwili obecnej obserwuje się wyjątkowo szkodliwy proceder, gdzie w laboratoriach diagnostycznych, analitycy medyczni nie mający żadnego przygotowania w zakresie zaawansowanej, wysokorozdzielczej technologii molekularnej (np. analizy proteomu, transkryptomu i zależności systemowych), automatycznie otrzymują uprawnienia diagnosty laboratoryjnego po ukończeniu studiów wyższych i prawo wykonywania analiz nawet tych których nie wykładano na studiach analityki medycznej, podczas gdy biolodzy molekularni faktycznie wykonujący, analizujący i opiniujący te badania nie mają uprawnień do ponoszenia odpowiedzialności w swojej pracy, więc zwykle dochodzi do sytuacji, w których analitycy podpisują wyniki badań których w ogóle nie rozumieją, jako osoby opiniujące (przykładem mogą być również interpretacje analiz sekwencyjnych, mikromacierzowych, białkowej spektrometrii masowej, badań predykcyjnych czy też analiz sekwencjonowania genomowego), stanowiących podstawę rozwijającej się medycyny molekularnej. To jest ewidentne działanie na szkodę pacjenta i nie może być dłużej akceptowane (takie rozwiązanie istniejącego stanu prawnego obowiązuje w zaledwie kilku krajach w kontekście całego świata). Stąd prośba o utworzenie nowej specjalizacji biologii medycznej, która umożliwi rozwój sporej grupy osób dotąd ewidentnie wykluczanych formalnie ze środowiska medycznego poszczególnymi regulacjami prawnymi, mimo że osoby te niejednokrotnie definiują kierunki rozwoju nowej medycyny molekularnej, określają standardy analizy badań nowych technologii w diagnostyce i medycynie, co wynika z ich kompetencji nabytych na studiach kierunkowych. Przygotowanie programu specjalizacji w zakresie biologii medycznej/laboratoryjnej biologii medycznej nie stanowiłoby żadnego problemy, gdyż programy takie istnieją na wielu uczelniach zarówno w zakresie podstawowych studiów stacjonarnych jak również specjalizacji na studiach doktoranckich, prowadzonych przez uczelnie wyższe na których istnieją jednocześnie kierunki biologiczne (biologii/biotechnologii/biofizyki/biochemii/biologii molekularnej) specjalizujące się w najnowszych technologiach molekularnych jak również kierunki medyczne w tym analityki medycznej. Taką uczelnią jest np. Uniwersytet Jagielloński, gdzie istnieje wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii jak również wchodząca w struktury Uniwersytetu Jagiellońskiego Akademia Medyczna z wydziałem Analityki Medycznej. Istnieje szereg podobnych przykładów uczelni, które prowadzą już specjalizacje biologii medycznej, która jednak nie doczekała się dotychczas statusu dziedziny mającej zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej czy też ochronie zdrowia. Polska dysponuje szeregiem wybitnych specjalistów, którzy spełniają wymogi kompetencji opisanych w rozporządzeniach, gdzie z jednej strony muszą posiadać wykształcenie biologiczne, umożliwiające biegłe posługiwanie się najnowszymi zaawansowanymi technologiami molekularnymi, kierunkami rozwoju technologicznego na świecie, możliwościami ich implementacji w ochronie zdrowia, znającymi podstawy i zasady tworzenia technologii, ich walidacji i bezpiecznego stosowania laboratoryjnego, a z drogiej strony posiadającymi wykształcenie medyczne, dające kompetencje od strony procedur medycznych. Podsumowując, należy podkreślić, że dotychczas wymienione w rozporządzeniach Ministra Zdrowia dziedziny mające zastosowanie w diagnostyce laboratoryjnej oraz ochronie zdrowia zawierają jedynie wybrane elementy biologii medycznej, mimo że znajduje ona już szerokie zastosowanie (nieusankcjonowane prawnie) w ochronie zdrowia. Biologia medyczna łączy w sobie wszystkie zagadnienia rozwijającej się medycyny molekularnej, obejmującej wielkoskalowe zależności 10/11
strukturalne i funkcjonalne między genomem, transkryptomem, proteomem i metabolomem człowieka, stanowiące podstawę systemu kształcenia w naukach biologicznych - life science. Niniejszy wniosek jest konsekwencją dawno oczekiwanej specjalizacji, związanej ściśle z rozwojem medycyny molekularnej, co istotnie zwiększy uporządkowanie rzeczywistych kompetencji zawodowych w ochronie zdrowia, przede wszystkim DLA DOBRA PACJENTA. Pozostajemy do Państwa dyspozycji w zakresie uzupełnienia wniosku lub zebrania dodatkowej dokumentacji. Adres kontaktowy: Adam Master Ul. Ceglarska 27 lok 11, 30-362 Kraków tel.: 12-266 39 10, fax: 12-266 39 11 adam.master@biote21.com 11/11
Załącznik nr1: 12/11