Załącznik 2. Zestawienie działań z Programu Ochrony Powietrza dla Strefy Małopolskiej 1. Ograniczenie emisji powierzchniowej Realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji (PONE) eliminacja niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe Likwidacja źródeł spalania paliw stałych o mocy do 1 MWt w sektorze komunalno bytowym oraz sektorze usług i handlu, jak również w małych i średnich przedsiębiorstwach. Wymiana starych niskosprawnych pieców i kotłów wykorzystujących paliwa stałe na: podłączenie do sieci cieplnej, kotły gazowe, kotły olejowe, nowoczesne urządzenia z podajnikiem automatycznym na węgiel/biomasę lub ogrzewanie elektryczne na terenie miast i obszarów wiejskich strefy małopolskiej. MaSMa/PONE/03 REALIZACJA GMINNYCH PROGRAMÓW OGRANICZANIA NISKIEJ EMISJI (PONE) ELIMINACJA NISKOSPRAWNYCH URZĄDZEŃ NA PALIWA STAŁE wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. na którym można podjąć dany środek Organy wykonawcze w gminach, wspólnoty mieszkaniowe Do końca roku 2023 której Źródła związane z mieszkalnictwem i usługami dotyczy działanie 23,3 PM10 60,08 PM2,5 Szacowany efekt ekologiczny B(a)P SO 2 CO 2 59,65 0,03 136,10 9 918,92 środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska, środki dostawców ciepła, gazu i energii elektrycznej. 1
Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników Rozbudowa sieci ciepłowniczej oraz podłączenie do niej jak największej liczby mieszkańców miast i gmin miejskich, w ramach programów ograniczania niskiej emisji. Działanie w szczególności dotyczące przyłączenia do sieci cieplnej lokali ogrzewanych indywidualnymi kotłami na paliwa stałe oraz budynki, które już zlikwidowały stare, niskosprawne piece i kotły, jak i nowo powstające budynki. MaSMa/CIEP/03 ROZBUDOWA I MODERNIZACJA SIECI CIEPŁOWNICZYCH ZAPEWNIAJĄCA PODŁĄCZENIE NOWYCH UŻYTKOWNIKÓW wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. na którym można podjąć dany środek Organy wykonawcze w gminach, zarządzający siecią ciepłowniczą na terenie gmin Do końca roku 2023 której dotyczy działanie w mln PLN PM10 PM2,5 Szacowany B(a)P efekt ekologiczny SO2 CO2 Przemysł i usługi 8,8 28,21 27,78 0,02 62,82 6 560,92 środki właścicieli budynków, środki przedsiębiorstw energetyki cieplnej, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska Rozbudowa sieci gazowych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników Rozbudowa sieci gazowej na terenach miast i gmin miejskich, gdzie nie jest możliwa modernizacja sieci ciepłowniczej lub jest ekonomicznie nieopłacalna. Podłączenie do sieci gazowej jak największej liczby mieszkańców, wykorzystujących gaz ziemny zamiast paliw stałych do ogrzewania mieszkań w ramach programów ograniczania niskiej emisji. 2
MaSMa/GAZ/03 ROZBUDOWA SIECI GAZOWYCH ZAPEWNIAJĄCA PODŁĄCZENIE NOWYCH UŻYTKOWNIKÓW wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. na którym można podjąć dany środek Organy wykonawcze w gminach, wspólnoty mieszkaniowe Do końca roku 2023 której dotyczy działanie PM10 PM2,5 Szacowany efekt B(a)P Źródła związane z mieszkalnictwem, usługami oraz przemysłem 9,52 26,16 25,76 0,01 SO 2 58,30 CO 2 2 474,50 Środki właścicieli budynków, środki operatorów gazociągów przesyłowych, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska 3
Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w budownictwie mieszkaniowym Redukcja energochłonności budynków i lokali mieszkaniowych poprzez ich termomodernizację, obejmującą docieplenia ścian i stropów oraz wymianę stolarki okiennej i drzwiowej działania ograniczające przenikanie ciepła. MaSMa/TERMO/03 TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW ORAZ WSPIERANIE BUDOWNICTWA ENERGOOSZCZĘDNEGO W BUDOWNICTWIE MIESZKANIOWYM wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Organy wykonawcze w gminach, wspólnoty mieszkaniowe Do końca roku 2023 Źródła związane z mieszkalnictwem, usługami Wg indywidulanych kosztorysów Środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska 4
Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w obiektach użyteczności publicznej Redukcja energochłonności budynków administracji i użyteczności publicznej poprzez ich termomodernizację, obejmującą docieplenia ścian i stropów oraz wymianę stolarki okiennej i drzwiowej działania ograniczające przenikanie ciepła i zużycie energii. MaSMa/TERMO_UP/03 TERMOMODERNIZACJA BUDYNKÓW ORAZ WSPIERANIE BUDOWNICTWA ENERGOOSZCZĘDNEGO W OBIEKTACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Organy wykonawcze w gminach poprzez Straż Gminną, Miejską, Policja Do końca roku 2023 Źródła związane z usługami Wg indywidulanych kosztorysów Środki właścicieli budynków, budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW, MRPO, inne fundusze (w tym europejskie), Bank Ochrony Środowiska 5
Wyeliminowanie spalania odpadów oraz ograniczenie spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi Likwidacja zjawiska spalania odpadów w kotłach domowych oraz redukcja spalania pozostałości roślinnych z ogrodów działkowych poprzez wprowadzenie zakazu wykonywania tych czynności i regularne kontrole upoważnionych jednostek w zakresie jego przestrzegania. Jak również prowadzenie społecznej kampanii edukacyjnej w tej dziedzinie i selektywnej zbiórki odpadów biodegradowalnych na obszarze strefy małopolskiej. MaSMa/KONTROLA/03 WYELIMINOWANIE SPALANIA ODPADÓW ORAZ OGRANICZENIE SPALANIA POZOSTAŁOŚCI ROŚLINNYCH NA POWIERZCHNI ZIEMI wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej. Organy wykonawcze w gminach poprzez Straż Gminną, Miejską, Policja Do końca roku 2023 Źródła związane z mieszkalnictwem i użytkowaniem terenów przydomowych na cele prywatne W ramach działań własnych jednostek podległych samorządom, w ramach działalności Policji budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, budżet państwa 6
2. Ograniczenie emisji z transportu Poprawa organizacji ruchu samochodowego w miastach Działania mające na celu zmniejszenie liczby samochodów w centrach miast poprzez wydzielanie stref parkingowych i podwyższanie opłat za postój, zastosowanie inteligentnych systemów sterowania ruchem - umożliwiających płynność przejazdów samochodów oraz budowę parkingów Parkuj i Jedź w miastach. MaSMa/TRANSPORT/02 POPRAWA ORGANIZACJI RUCHU SAMOCHODOWEGO W MIASTACH Opis działania go Ograniczenie natężenia ruchu w centrum miast, zapewnienie płynności ruchu samochodowego Organy wykonawcze w gminach, GDDKiA, Zarządy Dróg Powiatowych, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie Do końca roku 2023 Transport Wg indywidulanych kosztorysów Fundusze unijne, NFOŚiGW, WFOŚiGW, banki, budżety własne gmin i powiatów, budżet GDDKiA 7
Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń poprzez regularne mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg Czyszczenie ulic na mokro w okresie wiosna-jesień (z częstotliwością najlepiej 1 raz na dwa tygodnie) oraz utwardzanie dróg o powierzchni nieutwardzonej. Kontrole czystości kół w pojazdach wyjeżdżających z placów budowy. MaSMa/TRANSPORT/03 UTRZYMANIE DRÓG W SPOSÓB OGRANICZAJĄCY WTÓRNĄ EMISJĘ ZANIECZYSZCZEŃ POPRZEZ REGULARNE MYCIE, REMONTY I POPRAWĘ STANU NAWIERZCHNI DRÓG 90% ulic w większości w terenach zabudowanych strefy małopolskiej PLN/km Zarządy Dróg Miejskich, Gminnych i Powiatowych, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Policja Zadanie realizowane ciągle do 2023 roku Transport W ramach zadań własnych zarządców dróg Budżet państwa, budżet miast, gmin, WFOŚiGW, fundusze unijne 8
Rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych i niskoemisyjnych rozwiązań w transporcie publicznym Zastosowanie ekologicznych pojazdów w komunikacji miejskiej, spełniających normy jakości spalin EURO 6 oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw. Rozwój przyjaznej pasażerom komunikacji publicznej, usprawnienie jej funkcjonowania i skrócenie czasu dojazdów użytkowników do miejsc docelowych. MaSMa/TRANSPORT/04 ROZWÓJ KOMUNIKACJI PUBLICZNEJ ORAZ WDROŻENIE ENERGOOSZCZĘDNYCH I NISKOEMISYJNYCH ROZWIĄZAŃ W TRANSPORCIE PUBLICZNYM Miasta strefy małopolskiej Organy wykonawcze w gminach, spółki prowadzące przewozy komunikacją miejską we wskazanych miastach Do końca roku 2023 Transport Wg indywidulanych kosztorysów budżety gmin, WFOŚiGW w Krakowie, budżet państwa, środki unijne, MRPO 9
Rozwój komunikacji rowerowej w miastach Rozwój systemu ścieżek rowerowych i infrastruktury rowerowej, w tym w pierwszym rzędzie: budowa odcinków dróg rowerowych pozwalających na połączenie w jeden ciąg dróg już istniejących, szczególnie w centrum miasta; budowa parkingów rowerowych, szczególnie zlokalizowanych w pobliżu kluczowych celów podróży (wyższe uczelnie, szkoły, urzędy administracji lokalnej i państwowej, obiekty kultury), a także w pobliżu węzłów przesiadkowych komunikacji zbiorowej; prawidłowa organizacja ruchu na styku ruch rowerowy - ruch samochodowy, pozwalająca na bezpieczne korzystanie z roweru. MaSMa/TRANSPORT/05 ROZWÓJ KOMUNIKACJI ROWEROWEJ W MIASTACH Budowa zintegrowanej i ciągłej sieci transportowej dróg rowerowych, umożliwiającej cyklistom płynny przejazd do najważniejszych obiektów w miastach strefy małopolskiej /rok Zarządy Dróg Miejskich, Gminnych i Powiatowych, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Krakowie, Organy wykonawcze w gminach Zadanie realizowane ciągle do 2023 roku Transport Wg indywidulanych kosztorysów Budżet państwa, budżet miast, gmin, WFOŚiGW, fundusze unijne 10
Wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych pojazdów Przeprowadzenie corocznej kontroli działalności stacji diagnostycznych pod kątem prawidłowości badań technicznych pojazdów, w celu wyeliminowania niesprawnych samochodów z ruchu drogowego. Jak również badanie sprawności technicznej pojazdów i emisji spalin przez policję. MaSMa/TRANSPORT/05 WZMOCNIENIE KONTROLI NA STACJACH DIAGNOSTYCZNYCH POJAZDÓW Miasta strefy małopolskiej Organy wykonawcze w gminach Zadanie realizowane ciągle do 2023 roku Transport Wg indywidulanych kosztorysów - 11
3. Ograniczenie emisji przemysłowej Szczególny nadzór nad działalnością przemysłu w obszarach złej jakości powietrza Przestrzeganie obowiązku przeprowadzania postępowania kompensacyjnego, obejmującego wydawanie pozwoleń na emisję gazów i pyłów do powietrza lub zezwoleń dla nowopowstałych i znacznie zmienionych instalacji w zakładach przemysłowych na obszarach o złych standardach jakości powietrza. Kontrola przedsiębiorstw w zakresie przestrzegania przepisów prawnych, mających na celu ograniczenie emisji. MaSMa/PRZEMYSŁ/01 SZCZEGÓLNY NADZÓR NAD DZIAŁALNOŚCIĄ PRZEMYSŁU W OBSZARACH ZŁEJ JAKOŚCI POWIETRZA wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej Jednostki samorządu terytorialnego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Krakowie, Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska Zadanie ciągłe Przemysł Realizacja w ramach zadań jednostek, bez dodatkowych kosztów Budżety własne jednostek organizacyjnych 12
4. Inne działania Samorząd Województwa, jako koordynator działań w kierunku poprawy jakości powietrza Monitoring realizacji Programu ochrony powietrza z zastosowaniem informatycznego systemu sprawozdawczości, przeprowadzanie cyklicznej aktualizacji POP wraz z uaktualnieniem inwentaryzacji emisji. Wspomaganie wdrażania zmian prawnych, mających ułatwić prowadzenie działań zmierzających do poprawy jakości powietrza. Ocena skuteczności wprowadzonych działań naprawczych. MaWMa/ ZARZĄDZ/01 SAMORZĄD WOJEWÓDZTWA, JAKO KOORDYNATOR DZIAŁAŃ W KIERUNKU POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej, regionalny Zarząd Województwa Małopolskiego, Sejmik Województwa Małopolskiego Zadanie ciągłe do 2023 roku Inne Wg indywidualnych kosztorysów budżet państwa, WFOŚiGW w Krakowie 13
Informacja o jakości powietrza w Małopolsce Stosowanie szerokiego monitoringu jakości powietrza na terenie województwa małopolskiego oraz prowadzenie prognoz zanieczyszczeń na jego obszarze. Rozwój systemu informowania mieszkańców województwa o jakości powietrza i ryzyku wystąpienia sytuacji alarmowych. MaWMa/ MONITOR/01 INFORMACJA O JAKOŚCI POWIETRZA W MAŁOPOLSCE wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej, regionalny Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska, Zarząd Województwa Małopolskiego, Wojewoda Małopolski Zadanie ciągłe, realizowane do 2023 roku Inne Wg indywidualnych kosztorysów budżet państwa, WFOŚiGW w Krakowie, NFOŚiGW 14
Edukacja ekologiczna mieszkańców Akcje edukacyjne mające na celu uświadamianie społeczeństwa w zakresie: korzyści jakie niesie dla środowiska korzystanie ze zbiorowych systemów komunikacji lub alternatywnych systemów transportu (rower, poruszanie się pieszo), szkodliwości spalania odpadów w paleniskach domowych, korzyści płynących z podłączenia do scentralizowanych źródeł ciepła, termomodernizacji, promocji nowoczesnych niskoemisyjnych źródeł ciepła, i inne. MaSMa/EDU/01 EDUKACJA EKOLOGICZNA MIESZKAŃCÓW Strefa małopolska Organy wykonawcze w gminach, organizacje i stowarzyszenia ekologiczne, dostawcy ciepła, gazu i energii elektrycznej, Zarząd Województwa Małopolskiego Zadanie ciągłe, realizowane do 2023 roku Inne /rok Wg indywidualnych kosztorysów WFOŚiGW, NFOŚiGW, budżety samorządów, organizacji ekologicznych, budżet województwa 15
Spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzględniająca priorytety poprawy jakości powietrza Prowadzenie spójnej polityki (przestrzennej, energetycznej i gospodarczej) dążącej do poprawy jakości powietrza w strefie małopolskiej poprzez redukcję istniejących źródeł emisji oraz przeciwdziałanie powstawaniu nowych. MaSMa/ZARZĄDZ/02 SPÓJNA POLITYKA NA SZCZEBLU LOKALNYM UWZGLĘDNIAJĄCA PRIORYTETY POPRAWY JAKOŚCI POWIETRZA wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej Jednostki samorządu terytorialnego Zadanie ciągłe, realizowane do końca 2023 roku Inne W ramach działalności własnej, bez kosztów dodatkowych - 16
Poprawa warunków przewietrzania miast i ochrona terenów zielonych Prowadzenie polityki zagospodarowania przestrzennego, mającej na względzie ochronę już istniejących i plany powstawania nowych kanałów przewietrzania miast. Zapobieganie tworzeniu się nowych źródeł zanieczyszczeń oraz zwiększanie udziału zieleni w przestrzeni miast. MaSMa/ZARZĄDZ/03 POPRAWA WARUNKÓW PRZEWIETRZANIA MIAST I OCHRONA TERENÓW ZIELONYCH wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych substancji pyłu PM10, PM2,5 lub dwutlenku siarki w powietrzu, określonych w POP dla strefy małopolskiej Jednostki samorządu terytorialnego Zadanie ciągłe, realizowane do końca 2023 roku Inne W ramach działalności własnej, bez kosztów dodatkowych - 17