ZAGOSPODAROWANIE PARKU W NIELEDWI

SPIS TREŚCI: 1. DANE OGÓLNE 2 1.1. PRZEDMIOT OPRACOWANIA DOKUMENTACJI... 2 1.2. MATERIAŁY WYJŚCIOWE... 2 1.3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA... 2 2. CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA TERENU OPRACOWANIA... 2 2.1. WARUNKI KLIMATYCZNE... 2 2.2. MORFOLOGIA TERENU... 3 2.3. HYDROGRAFIA... 3 3. DANE DOTYCZĄCE ZESPOŁU DWORSKIEGO... 3 3.1. CHARAKTERYSTYKA OSIEDLA... 3 3.2. CHARAKTERYSTYKA ZAŁOŻENIA PARKOWEGO... 4 4. DANE DOTYCZĄCE ISTNIEJĄCEJ SZATY ROŚLINNEJ... 7 4.1. CHARAKTERYSTYKA ISTNIEJĄCEJ ROŚLINNOŚCI... 7 4.2. SUGESTIE DOTYCZĄCE GOSPODARKI ISTNIEJĄCĄ SZATĄ ROŚLINNĄ... 8 4.3. ZESTAWIENIE ISTNIEJĄCEJ ROŚLINNOŚCI... 9 4.4. ZALECANE PRACE PIELĘGNACYJNE NA ISTNIEJĄCYM DRZEWOSTANIE... 25 5. OPIS ZAGOSPODAROWANIA PARKU... 25 5.1. UKŁAD KOMUNIKACYJNY... 25 5.2. ŁAWKI I KOSZE NA ODPADKI... 26 5.3. ALTANA... 26 5.4. TABLICA INFORMACYJNA... 26 5.5. REJON STAWU... 27 6. WYTYCZNE DOTYCZĄCE KONCEPCJI ZAGOSPODAROWANIA ZIELENIĄ... 27 6.1. CHARAKTERYSTYKA PROPONOWANYCH NASADZEŃ... 27 6.2. ZESTAWIENIE ROŚLINNOŚCI PROJEKTOWANEJ ORAZ ILOŚCI I POWIERZCHNI POSZCZEGÓLNYCH ELEMENTÓW ZAGOSPODAROWANIA PARKU... 28 7. ZASADY SADZENIA I PIELĘGNACJI ROŚLIN... 30 7.1. SADZENIE DRZEW I KRZEWÓW... 31 7.2. ZAKŁADANIE TRAWNIKÓW... 33 7.3. PIELĘGNACJA ROŚLIN W PIERWSZYM ROKU PO POSADZENIU... 33 8. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW... 35 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 1/35

1. DANE OGÓLNE 1.1. PRZEDMIOT OPRACOWANIA DOKUMENTACJI Niniejsza dokumentacja obejmuje projekt zagospodarowania parku dworskiego w Nieledwi, gmina Trzeszczany, województwo lubelskie. Zasadniczym działaniem będzie uczytelnienie kompozycji poprzez korekty szaty roślinnej i układu komunikacyjnego, wprowadzenie atrakcyjnych elementów wyposażenia oraz zwiększenie bezpieczeństwa obiektu i jego użytkowników. Stworzenie koncepcji opierającej się na wykorzystaniu prostych w zastosowaniu materiałów oraz łatwych w utrzymaniu roślin. Stworzenie koncepcji zgodnej z wymogami konserwatora zabytków. 1.2. MATERIAŁY WYJŚCIOWE Projekt zagospodarowania parku opracowano w oparciu o następujące materiały: Dokumentację techniczną, Plany sytuacyjno wysokościowe w skali 1: 500, Plan zagospodarowania terenu, Charakterystykę przyrodniczą obszaru opracowania sporządzoną w oparciu o wizję lokalną oraz informacje zawarte w literaturze przedmiotu, Wytyczne konserwatorskie z WUOZ Lublin Delegatura Zamość. 1.3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Celem niniejszego opracowania jest wykonanie dokumentacji umożliwiającej prawidłową gospodarkę istniejącą roślinnością na terenie parku dworskiego oraz przedłożenia jako załącznik do wystąpienia o wydanie pozwolenia na konserwację parku. Zakres opracowania obejmuje naniesienie drzew na planszy graficznej, pomiar ich parametrów oraz opis stanu zdrowotnego. Opracowanie obejmuje inwentaryzację drzew rosnących na terenie parku na działce nr 652/9 o powierzchni ok. 1,34 ha, będącą własnością Gminy Trzeszczany. Obszar parku objęty jest ścisłą ochroną konserwatorską poprzez wpis do rejestru zabytków decyzją WUOZ z dnia 27 marca 1986 r. znak: 534/8/86 pod nr ZA/355. 2. CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA TERENU OPRACOWANIA 2.1. WARUNKI KLIMATYCZNE Klimat gminy należy do grupy klimatów umiarkowanych, przejściowych ze znacznym wpływem kontynentalizmu. Wyróżnia się długim i ciepłym latem oraz długą mroźną zimą, a także dużym nasłonecznieniem oraz znacznym udziałem wiatrów zachodnich. Najzimniejszym miesiącem jest Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 2/35

styczeń (-3 C) a najcieplejszym lipiec (17 C). średnia roczna temperatura powietrza wynosi 7,2 C. Okres wegetacyjny (IV-X) ze średnią temperaturą dobową wynosi przeciętnie 207 dni. 2.2. MORFOLOGIA TERENU Gmina położona jest w obrębie Wyżyn: podprowincji Wyżyny Wschodniomałopolskiej i Wyżyny Zachodniowołyńskiej, leży w obrębie dwóch mezoregionów: Działów Grabowieckich i Grzędy Horodelskiej, w dorzeczach lewostronnych dopływów Huczwy. Zasadnicze znaczenie w budowie geologicznej i rzeźbie obszaru gminy mają utwory górnej kredy stanowiąc podłoże utworów czwartorzędowych. Zasadnicze rysy morfologiczne tego obszaru tworzyły się w trzeciorzędzie. Utwory czwartorzędowe zalegające na kredzie reprezentuje najbardziej rozpowszechniony less. Na terenie gminy przeważają gleby kompleksów pszennego dobrego, pszennego bardzo dobrego i pszennego wilgotnego. Pod względem typów gleb na obszarze gminy przeważają gleby brunatne i czarnoziemy. 2.3. HYDROGRAFIA Obszar Gminy Trzeszczany odwadniany jest przez dwa cieki wodne - rzeki Białkę i Henrykówkę, stanowiące lewobrzeżne dopływy Huczwy, należącej do zlewni Bugu. Są to cieki małe o wąskich dolinach i uregulowanych korytarzach. Niskie zasoby wód powierzchniowych przejawiają się również w niedużej ilości zbiorników wodnych. W dolinie rzeki Białki znajdują się stawy o powierzchni 19,85 ha, w dolinie Henrykówki - zbiornik wodny "Zaborce" o pow. 8,85 ha i stawy w Zaborcach o pow. 32 ha, wykorzystywane do hodowli ryb. 3. DANE DOTYCZĄCE ZESPOŁU DWORSKIEGO 3.1. CHARAKTERYSTYKA OSIEDLA Osiedle fabryczne w Nieledwi powstało pod koniec XIX w. i na początku XX w. przy cukrowni założonej przez właścicieli Nieledwi - rodzinę Świeżawskich. Zespół składa się z murowanego piętrowego budynku administracyjnego wzniesionego pod koniec XIX w. (dawny dom dyrektora cukrowni) oraz trzech budynków mieszkalnych i trzech budynków gospodarczych oraz parku. Budynek administracyjny kryty dachem dwuspadowym. Stan zachowania murów i stropów dobry. Budynki mieszkalne powstałe kolejno ok. 1906 r. - murowany oraz na początku XX w. - murowane. Dwa z nich są w złym stanie technicznym (zaniedbane, zawilgocone mury, ubytki cegieł, zużyta stolarka okienna). Budynki gospodarcze powstałe na początku XX w. obecnie są w złym stanie technicznym (zaniedbane, posiadają zawilgocenia i ubytki w pokryciu). Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 3/35

3.2. CHARAKTERYSTYKA ZAŁOŻENIA PARKOWEGO W oparciu o wykonane prace inwentaryzacyjne, wstępną analizę dendrologiczną oraz materiały archiwalne dokonano oceny stanu zachowania drzewostanu parkowego stwierdzając: Układ przestrzenny Granice parku w ogólnych zarysach nie uległy zmianom. Teren parku w kształcie prostokąta przylega bezpośrednio do drogi z Zadębiec do Hrubieszowa, która jednocześnie wyznacza północną granicę parku. Od strony zachodniej granicą jest aleja lipowa, natomiast od południa znajdują się ogródki działkowe. Cały teren jest zadawniony i wymaga zabiegów pielęgnacyjnych. Układ komunikacyjny Układ komunikacyjny parku jest czytelny, jednak trasy alejek uległy zatarciu oraz z braku właściwej pielęgnacji zaniedbaniu. Fot. 1 Istniejąca alejka żwirowa Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 4/35

ZAGOSPODAROWANIE PARKU W NIELEDWI Fot. 2 Zacierająca się alejka Układ wodny Znajdujący się na terenie parku nieduży staw wyznacza wschodnią granicę założenia parkowego. Staw będący w otoczeniu drzew jest zaniedbany. Opadające liście i inne cząstki roślinne na dnie stawu tworzą narastającą stopniowo warstwę mułu, która w dłuższej perspektywie oddziałuje negatywnie na biologiczną równowagę w stawie. W chwili obecnej staw jest zarośnięty. Takie niepielęgnowane zarastanie może doprowadzić do zaniku widoczności lustra wody. Fot. 3 Widok na staw Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 5/35

ZAGOSPODAROWANIE PARKU W NIELEDWI Fot. 4 Istniejące otoczenie stawu i cieku wodnego Mała architektura, budynki W stanie istniejącym nie występują elementy małej architektury typu ławki czy kosze na odpadki. Jedynym niezbyt zachęcającym elementem jest zaniedbany plac betonowy na środku założenia, budki dla sprzedających /które należałoby zlikwidować/ oraz schody biegnące ze skarpy od strony drogi. Na działce 652/3 przyległej bezpośrednio do założenia parkowego, na której znajduje się dawny budynek gospodarczy cukrowni, znajduje się także nieestetyczny budynek garażowy, który wprowadza dysharmonię w otaczający go park. Fot. 5 Nieestetyczny garaż graniczący z parkiem Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 6/35

4. DANE DOTYCZĄCE ISTNIEJĄCEJ SZATY ROŚLINNEJ 4.1. CHARAKTERYSTYKA ISTNIEJĄCEJ ROŚLINNOŚCI W drzewostanie zachowała się duża część pierwotnych nasadzeń. Likwidacji uległy jedynie pojedyncze okazy drzew stwarzających zagrożenie dla ludzi i mienia. Pierwotne układy kompozycyjne, które tworzyły: masywy drzewostanu na obrzeżach założenia, grupy drzew oraz singieltony na polanach, są dobrze zachowane. Jednak na skutek braku ciągłej pielęgnacji, drzewostan parkowy ulega coraz szybszej degradacji. Kilka drzew choruje i zamiera, bądź ulega powaleniu. Skład gatunkowy parku jest dosyć bogaty jak na tak stosunkowo niewielkie założenie. Szatę roślinną reprezentują takie gatunki jak: klon zwyczajny, klon jesionolistny, klon srebrzysty, lipa drobnolistna, kasztanowiec zwyczajny, robinia akacjowa, buk pospolity, dąb szypułkowy, wiąz szypułkowy, wiąz polny, olsza czarna, jesion wyniosły, modrzew europejski, świerk pospolity. Fot. 6 Drzewo pomnikowe - platan klonolistny Platanus acerifolia Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 7/35

Fot. 7 Widok na zadrzewienia wzdłuż drogi w północnej części parku 4.2. SUGESTIE DOTYCZĄCE GOSPODARKI ISTNIEJĄCĄ SZATĄ ROŚLINNĄ Łącznie na badanym terenie zinwentaryzowano 149 sztuk drzew oraz ok. 595 m 2 zakrzewień w składzie mieszanym. Numery w wykazie inwentaryzacyjnym odpowiadają numerom na rys. 1.1 Plan Inwentaryzacji. Zinwentaryzowane drzewa są w zróżnicowanym stanie zdrowotnym, część z nich jest zdrowa, ale są też drzewa o obniżonej kondycji zdrowotnej. Przy opisie stanu zdrowotnego zwrócono szczególną uwagę na stan pnia (ewentualne listwy martwicy, ubytki wgłębne, wypróchnienia, pochylenie pnia) oraz korony (posusz gałęzi, połamane konary, obecność jemioły). U niektórych drzew widoczne są ślady po cięciach sanitarnych. Projekt zagospodarowania parku przewiduje wycinkę drzew obumierających oraz nasadzenia nowej roślinności. Wycinka drzew powinna być przeprowadzona poza okresem lęgowym ptaków, tj. od 16 października do końca lutego ( 7 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną, Dz. U. z dn. 11.X.2004 r. Nr 220, poz. 2237). W związku z zagospodarowaniem parku zaleca się usunięcie 8 sztuk drzew ozdobnych oraz ok. 595 m 2 zakrzewień. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 8/35

Do usunięcia przewiduje się 8 drzew, w tym: Drzewa Karpina o średnicy pnia 10-15 cm - - o średnicy pnia 16-25 cm 0 2 o średnicy pnia 26-35 cm - - o średnicy pnia 36-45 cm 1 2 o średnicy pnia 46-55 cm - - o średnicy pnia 56-65 cm 1 2 o średnicy pnia 66-75 cm 2 2 o średnicy pnia > 75 cm 4 6 Razem 8 14 Do usunięcia przewiduje się 6 sztuk niewykarczowanych pniaków o średnicach: 20 cm, 25 cm, 45 cm, 60 cm, 80 cm i 100 cm, ujętych w/w tabeli. Drzewa przewidziane do usunięcia ujęte zostały w przedmiarze i kosztorysie urządzenia zieleni parkowej. 4.3. ZESTAWIENIE ISTNIEJĄCEJ ROŚLINNOŚCI Poniższa tabela przedstawia zestawienie ilości i rodzaju zadrzewień na omawianym terenie. Lp. Nazwa gaatunkowa Obwód na wys. 130cm Średnica (cm) Uwagi Zalecenia 1. 280 89 listwa mrozowa, obecność jemioły, lekko pochylony 2. 120 38 stan dobry 3. 170 54 obecność jemioły, stan dobry 4. Robinia akacjowa Robinia pseudoacacia 160 51 pochylone w stronę drogi, złamany główny pień, słabo wykształcona korona 5. 115 37 stan dobry Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 9/35

6. 155 49 obecność jemioły, stan dobry 7. 100 32 stan dobry 8. 230 73 obecność jemioły 9. 270 86 obecność jemioły, ubytek powierzchniowy 10. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 105 33 stan dobry 11. Pień do wykarczowania 0 45 Do wykarczowania 12. Pień do wykarczowania 0 100 Do wykarczowania 13. 260 83 dwupienne, 2 zrośnięte skręcone przewodniki, ubytki wgłębne 14. Klon zwyczajy 135 43 mocno pochylone w drogi 15. Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 210 67 połamane konary, posusz, ubytki powierzchniowe 16. Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 215 68 posusz, ślady po świeżych cięciach, obecność jemioły, 17. Pień do wykarczowania 0 60 Do wykarczowania 18. Wiąz polny Ulmus minor 230 73 obecność jemioły, delikatnie pochylone w stronę drogi, tylce 19. 115 37 stan dobry Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 10/35

20. 215 68 obecność jemioły, tylce 21. 95 30 stan dobry 22. 150 48 trzypienne od wys. 1,4m, 23. Klon jawor Acer pseudoplatanus 250 80 ubytek powierzchniowy u nasady pnia, obdarcia kory, obecność jemioły 24. Wiąz polny Ulnus minor 175 56 dwuprzewodnikowy od 1,4m, stan dobry 25. Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 260 83 lekko pochylone w stronę drogi 26. 215 68 obecność jemioły, ślady po cięciach sanitarnych 27. 110+190 35+61 obecność jemioły, na wys. 1,2m 2 przewodniki-jeden złamany, 28. 200 64 dwuprzewodnikowy od 1,4m, stan dobry 29. 130 41 stan dobry 30. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 300 95 obecność jemioły, 31. 110 35 blizny po cięciach sanitarnych, stan dobry 32. Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 130 41 Od strony drogi ubytek powierzchniowy, posusz 33. 180 57 obecność jemioły Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 11/35

34. 125 40 pochylone w stronę drogi, złamana korona, posusz 35. Klon jesionolistny Acer negundo 175 56 mocno pochylone, ścięty jeden konar, zachwiana statystyka Do usunięcia 36. Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 190 60 stan dobry 37. 140 45 ubytki powierzchniowe i wgłębne, na wys. 2,5m 2 przewodniki-jeden zdeformowany, posusz 38. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 265 84 obecność jemioły, listwa mrozowa 39. 180 57 obecność jemioły 40. Buk zwyczajny Fagus sylvatica 345 110 na wys. 2,5m 2 przewodniki, obecność jemioły 41. Wiąz polny Ulmus minor 155 49 zdeformowana korona, lekko pochylone 42. Wiąz polny Ulmus minor 210 67 Lekko pochylone, drobny posusz 43. 165 53 suche gałęzie 44. Wiąz polny Ulmus minor 235 75 obecność jemioły, tylce, posusz 45. Klon zwyczajy 170 54 Lekko pochylone w stronę drogi, świeże cięcia konarów 46. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 200 64 obecność jemioły, słabo wykształcona korona 47. 100 32 posusz 10% Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 12/35

48. 0 ubytki powierzchniowe, pochylona 49. 165 53 jeden przewodnik, drobny posusz 50. 190 60 ubytek wgłębny w miejscu odciętego konara 51. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 235 75 obecność jemioły 52. 160 51 suche gałęzie, ubytek wgłębny po ściętym konarze, pochylony w stronę drogi, świeże ślady po cięciach, drobny posusz 53. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 210 67 2 przewodniki skręcone ze sobą, obecność jemioły 54. 115 37 ścięty wierzchołek, obumarłe, pochylone w stronę drogi Do usunięcia 55. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 400 127 3 przewodniki, obecność jemioły, listwa mrozowa 56. 130 41 połamane konary, drobny posusz 57. 110 35 pochylone w stronę drogi 58. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 275 88 obecność jemioły, listwa po piorunie, ubytek powierzchniowy 59. Dąb szypułkowy Quercus robur 250 80 pochylone w stronę drogi, korona wykształcona z jednej strony, posusz 60. Wiąz polny Ulmus minor 210 67 drobny posusz 61. 150 48 na wys. 2,0m 2 przewodniki, drobny posusz Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 13/35

62. 200 64 pochylone w stronę drogi, ścięty jeden konar, posusz, ubytek wgłębny po ściętym konarze 63. 170 54 ubytek wgłębny, próchnica, połamane konary, 64. Wiąz polny Ulmus minor 280 89 świeże cięcia, lekko pochylone w stronę drogi, posusz 65. 135 43 drobny posusz 66. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 195 62 drobny posusz 67. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 150 48 pochylone w stronę drogi, świeże cięcia, ubytek powierzchniowy dł. 50 cm 68. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 230 73 na wys. 3,0m 2 przewodniki, posusz, 69. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 185 59 posusz, świeżo ucięte konary, 70. 195 62 odrosty na pniu, drobny posusz 71. 170 54 drobny posusz, ubytki powierzchniowe i wgłębne 72. 135 43 odrosty na pniu, drobne ubytki powierzchniowe 73. 130 41 tylce, usychający wierzchołek 74. Czeremcha zwyczajna Prunus padus 65 21 stan dobry 75. 180 57 pochylone w stronę wschodnią, ubytek wgłębny, bulwy, Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 14/35

76. 215 68 obecność jemioły, połamane niektóre konary, pochylone w stronę wschodnią, listwa mrozowa 77. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 170 54 bulwy 78. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 215 68 stan dobry, drobny posusz 79. Wiąz polny Ulmus minor 195 62 połamane konary, bulwy, na wys. 2,0m rozgałęzia się na 2 przewodniki 80. Wiąz polny Ulmus minor 205 65 na wys. 2,0m rozgałęzia się na 2 przewodniki, odrosty, połamane konary 81. Olsza czarna Alnus glutinosa 225 72 stan dobry 82. Olsza czarna Alnus glutinosa 210 67 pochylona w stronę stawu 83. Klon jesionolistny Acer negundo 55 18 pochylony nad stawem, jeden konar ścięty 84. 30 10 stan dobry 85. 30+20 10+6 dwuprzewodnikowe, stan dobry 86. 160 51 stan dobry 87. Jarząb pospolity Sorbus aucuparia 40+35 13+11 dwuprzewodnikowe, stan dobry 88. Jarząb pospolity Sorbus aucuparia 40+40 13+13 stan dobry 89. Klon polny Acer campestre 45+40 14+13 dwuprzewodnikowe, stan dobry Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 15/35

90. Olsza czarna Alnus glutinosa 75 24 drobny posusz 91. Wierzba biała Salix alba 330 105 Złamana korona, ubytki powierzchniowe Do usunięcia 92. Klon jesionolistny Acer negundo 210 67 mocno pochylone, ścięty 1 przewodnik, próchnica pnia, połamane konary, posusz Do usunięcia 93. 175 56 stan dobry 94. 160 51 stan dobry 95. Świerk pospolity Picea abies 180 57 Posusz gałązek 96. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 80 25 stan dobry 97. Modrzew europejski Larix decidua 150 48 stan dobry 98. Modrzew europejski Larix decidua 150 48 drobny posusz 99. Świerk pospolity Picea abies 150 48 stan dobry 100. Świerk pospolity Picea abies 130 41 stan dobry 101. Modrzew europejski Larix decidua 180 57 stan dobry 102. Modrzew europejski Larix decidua 170 54 stan dobry 103. Modrzew europejski Larix decidua 110 35 stan dobry Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 16/35

104. Modrzew europejski Larix decidua 110 35 stan dobry 105. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 300 95 obecność jemioły, na wys. 2,0m rozgałęzia się na 2 przewodniki, 106. Wiąz polny Ulmus minor 215 68 obecność jemioły, zdeformowany pień, 107. Klon jesionolistny Acer negundo 215 68 j. w., połamane konary, zniekształcona korona 108. 135 43 ubytki powierzchniowe, ubytek wgłębny 109. Klon jesionolistny Acer negundo 130 41 pochylone nad stawem 110. Klon jesionolistny Acer negundo 130 41 u nasady ścięty 1 przewodnik 111. Olsza czarna Alnus glutinosa 220 70 pochylone w stronę stawu, drobny posusz 112. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 350 111 bardzo duże ubytki powierzchniowe i wgłębne, posusz, próchnica, jeden z przewodników odłamany Do usunięcia 113. 250 80 mocno pochylone, ubytki wgłębne i powierzchniowe, na wys. 2,0m 2 przewodniki, 114. Wiąz polny Ulmus minor 110 35 stan dobry 115. 185 59 odrosty na pniu 116. Olsza czarna Alnus glutinosa 230 73 ubytek wgłębny, drobny posusz 117. Olsza czarna Alnus glutinosa 210 67 stan dobry, drobny posusz Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 17/35

118. Olsza czarna Alnus glutinosa 195 62 ubytek powierzchniowy dł. 40 cm 119. Olsza czarna Alnus glutinosa 265 84 pochylone w stronę stawu, ubytki powierzchniowe, 120. Olsza czarna Alnus glutinosa 260 83 stan dobry 121. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 175 56 ubytki powierzchniowe na niektórych konarach, połamane i ścięte konary, 122. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 115+60 37+19 na wys. 1,2m 2 przewodnikijeden ścięty, widoczne korzenie 123. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 70 22 stan dobry 124. Klon jesionolistny Acer negundo 120 38 widoczne korzenie 125. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 145 46 pochylone w stronę cieku, na wys. 1,5m 2 duże odrośla (wilki) 126. Klon jesionolistny Acer negundo 120 38 pochylone w stronę południową 127. Klon jesionolistny Acer negundo 150 48 mocno pochylone w stronę południową, tylce 128. Orzech włoski Juglans regia 75+80 24+25 na wys. 0,5m dwuprzewodnikowy, ścięte konary 129. Wiąz polny Ulmus minor 140 45 ścięte konary, stan dobry 130. Pień do wykarczowania 0 25 Do wykarczowania 131. Pień do wykarczowania 0 80 Do wykarczowania Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 18/35

132. Klon jesionolistny Acer negundo 260 83 ubytek powierzchniowy, obdarcia kory, złamany pień główny, zniekształcona korona 133. Klon srebrzysty Acer saccharinum 250 80 pochylone, złamany wierzchołek pnia, zniekształcona korona 134. Jarząb pospolity Sorbus aucuparia 70+20 22+6 stan dobry 135. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 280 89 na wys. 2,0m 2 przewodniki, widoczne korzenie, obecność jemioły 136. Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 130 41 pochylone, posusz 137. Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 160 51 pochylone w stronę 138. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 250 80 ubytek powierzchniowy od nasady pnia do wys.1,6m, obecność jemioły, posusz 139. Wiąz szypułkowy Ulmus laevis 225 72 blizny po cięciach, posusz 140. Klon jesionolistny Acer negundo 215 68 pochylony, drobny posusz 141. 85+100 27+32 na wys. 0,1m 2 przewodniki, odrosty, posusz 142. Klon jesionolistny Acer negundo 215 68 połamane konary, ubytki wgłębne, pochylone, posusz konarów, obumarłe Do usunięcia 143. Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 130 41 lekko pochylone 144. Wiąz polny Ulmus minor 250 80 na wys. 1,6m 2 przewodniki 145. Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 220 70 obecność jemioły, na wys. 2,0m 2 przewodniki Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 19/35

146. Jesion wyniosły Fraxinus excelsior 400 127 ubytek kory od nasady pnia, obecność jemioły, listwa mrozowa 147. Klon jesionolistny Acer negundo 280 89 ubytki wgłębne, posusz, obecność jemioły Do usunięcia 148. Klon srebrzysty Acer saccharinum 280 89 na wys. 1,6m 2 przewodnikijeden usunięty, posusz, próchnica 149. Pień do wykarczowania 0 20 Do wykarczowania 150. 36 11 stan dobry 151. Wiąz polny Ulmus minor 190 60 obecność jemioły, drobny posusz 152. Klon jesionolistny Acer negundo 120 38 pochylony pod katem 45, ubytki powierzchniowe na całej wysokości pnia 153. Klon jesionolistny Acer negundo 280 89 złamana korona, ubytki wgłębne- kominowe, posusz 50% Do usunięcia 154. Platan klonolistny Platanus acerifolia 150 48 pochylone 155. Platan klonolistny Platanus acerifolia 175 56 na wys.1,6m 2 przewodniki OBMIAR DRZEW L.p. Średnica drzew Ilość Objętość [mp] drzew pni dłużyc karpiny gałęzi i drągowiny 1 2 3 4 5 6 7 1 10 15 cm 0 0 0,00 0,00 0,00 2 16 25 cm 0 2 0,00 0,34 0,00 3 26 35 cm 0 0 0,00 0,00 0,00 4 36 45 cm 1 2 0,28 1,54 0,30 5 46 55 cm 0 0 0,00 0,00 0,00 6 56 65 cm 1 2 0,65 3,90 0,58 7 66 75 cm 2 2 1,76 5,24 1,54 >75 4 6 4,00 18,00 4,00 8 14 6,69 29,02 6,42 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 20/35

ZAGOSPODAROWANIE PARKU W NIELEDWI Poniżej przedstawiono zdjęcia drzew przewidzianych do usunięcia. Fot. 8 Drzewo nr 35 Fot. 9 Drzewo nr 54 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 21/35

ZAGOSPODAROWANIE PARKU W NIELEDWI Fot. 10 Drzewo nr 91 Fot. 11 Drzewo nr 92 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 22/35

4.4. ZALECANE PRACE PIELĘGNACYJNE NA ISTNIEJĄCYM DRZEWOSTANIE Zabiegi, jakie należy wykonać w ramach prac pielęgnacyjnych w obrębie zadrzewień parkowych, obejmują: Usunięcie drzew o zachwianej statystyce, złamanych, spróchniałych oraz zagrażających bezpieczeństwu użytkownikom parku, Usunięcie posuszu oraz końcówek (tylców) po złamanych konarach, Usunięcie zbędnych odrostów wyrastających z pnia, Prześwietlenie koron, Zabezpieczenie ran powierzchniowych i ubytków wgłębnych. Prace pielęgnacyjne, polegające na zabezpieczeniu ran powierzchniowych oraz ubytków wgłębnych, są zaliczane do zabiegów leczniczych obejmujących wszelkie prace związane z zabezpieczeniem uszkodzeń pni i konarów, w trakcie których nastąpiło osłonięcie i uszkodzenie drewna. Wszelkie zabiegi związane z leczeniem ran i ubytków pni należy ograniczać jedynie do kształtowania oraz oczyszczenia brzegów, krawędzi ran i ubytków. Oczyszczanie wraz z zabezpieczaniem wnętrza ran i ubytków nie jest wskazane ze względu na powodowane nim przesychanie i pękanie drewna. Wykonanie powyższych zabiegów polepszy rozwój oraz wzrost drzew wraz ze zwiększeniem atrakcyjności dla otoczenia. 5. OPIS ZAGOSPODAROWANIA PARKU W projekcie zagospodarowania parku uwzględniono: Gospodarkę drzewostanem /zabiegi pielęgnacyjne/ Uzupełnienie zieleni /urządzenie nowej szaty roślinnej/ Układ komunikacyjny /budowa nowych nawierzchni alejek parkowych/ Elementy wyposażenia terenu /rozplanowanie ławek i koszy na śmieci, tablica informacyjna, altana, podest drewniany/ Układ wodny /renowacja stawu/ 5.1. UKŁAD KOMUNIKACYJNY W parku istnieje już zaniedbana żwirowa alejka parkowa w krawężniku o szerokości 1,0 m /ciąg główny i jedna odnoga/ łącząca ze sobą część północno-wschodnią z zachodnią częścią parku z budynkiem przychodni. Przed budynkiem przychodni znajduje się niewielka polana w kształcie owalnym z alejką i dwoma odnogami. W omawianym projekcie proponuje się odnowienie oraz poszerzenie istniejących alejek parkowych do szerokości 1,2 m, jak również wykonanie nowych alejek o nawierzchni żwirowej. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 25/35

Konstrukcja projektowanych alejek parkowych: 10 cm warstwa tłucznia żwirowego z dodatkiem zaprawy cementowej, 5 cm podsypki cementowo - piaskowej 1:4. 5.2. ŁAWKI I KOSZE NA ODPADKI Na terenie parku planuje się rozmieszczenie 13 sztuk ławek oraz koszy na odpadki z zachowaniem pewnego dystansu od ławek (rys. 3.2). Ławki parkowe powinny być wygodne. Najlepsze są ławki z oparciem odchylonym do tyłu, nie za wysokie. Podstawa ławki może być żeliwna lub ze stali ocynkowanej, siedzisko wykonane z twardego drewna liściastego odpowiednio zaimpregnowanego. Kosze na śmieci - proste pod względem kształtu i łatwe w opróżnianiu. Kształt i wygląd powinny być dostosowane /nawiązujące/ do materiału z jakiego wykonano ławki, by tworzyły całość. 5.3. ALTANA Miejscem rekreacyjnym może być zagospodarowany istniejący plac betonowy porastający już mchami i roślinami trawiastymi. W tym miejscu proponuje się umiejscowienie altany w kształcie ośmiokąta, wykonanej z drewna, krytej gontem bitumicznym w kolorze zielonym, z dachem opartym na łukach wklęsłych. Wysokość altany wynosi 390 cm, średnica ok. 420 cm, o boku 150 cm (rys. nr 3.1 ). Rysunek 1 Wizualizacja 5.4. TABLICA INFORMACYJNA W północno - zachodniej części parku w narożniku, nie zakłócającym przestrzeni, proponuje się umieszczenie tablicy informacyjnej dotyczącej historii założenia parkowego. Materiałem, z którego Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 26/35

mogłaby być wykonana tablica, są odlewy żeliwne. Taki materiał nie zużyje się szybko, ani nie zostanie zniszczony w krótkim czasie. Powierzchnia tablicy może posiadać powierzchnię 185 x 160 cm (rys. nr 3.1). 5.5. REJON STAWU Istniejący staw oraz jego najbliższe otoczenie należy uporządkować. Przede wszystkim należy częściowo spuścić wodę ze stawu. Następnie usunąć zanieczyszczenia, obumarłe części roślin, próchnicę i muł. Kolejną czynnością będzie usunięcie większości samosiewów i odrostów z lustra wody i skarp stawu. Powstałe łyse miejsca można podsypać żwirem i większymi kamieniami. Po wykonaniu wszystkich prac związanych z oczyszczeniem stawu proponuje się umiejscowić nad lustrem wody pomost drewniany z poręczą w zachodnio - północnej części stawu od strony parku. Wymiary pomostu wynoszą 2 x 5 m. Drewno użyte do budowy podestu musi posiadać dużą odporność na szkodliwe działanie wilgoci i warunków atmosferycznych, z krajowych najlepsze to dąb i modrzew. Po oczyszczeniu stawu z zakrzewień i wszelkich śmieci, proponuje się wprowadzenie roślin wodnych (żabiściek pływający) oraz przybrzeżnych (funkia sp., kosaciec syberyjski, bergenia sercowata), stwarzając atrakcyjny element zagospodarowania parku. 6. WYTYCZNE DOTYCZĄCE KONCEPCJI ZAGOSPODAROWANIA ZIELENIĄ 6.1. CHARAKTERYSTYKA PROPONOWANYCH NASADZEŃ Zieleń na terenie opracowania to przede wszystkim zachowany w maksymalnym stopniu drzewostan, uzupełniony o nowe pojedyncze nasadzenia drzew i grupy krzewów, a także przestrzenie trawników służące użytkownikom parku. Zadrzewienia Ze względu na to, iż park jest znacznie ocieniony nie proponuje się wprowadzania dużej ilości drzew, aby nie pogłębiać tego efektu. Zastosowane gatunki drzew i krzewów cechują się małymi wymaganiami co do gleby, wysoką, odpornością na zanieczyszczenia oraz stosunkowo szybkim wzrostem. Składem gatunkowym nawiązuje do panującego na terenie opracowania siedliska. Dobór drzew uwzględnia gatunki liściaste (kasztanowiec zwyczajny, robinia akacjowa). Krzewy Proponowane grupy krzewów będą się znajdować głównie przy planowanej altanie, w celu urozmaicenia otoczenia, oraz w formie rabaty zasłaniającej nieestetyczny garaż w południowozachodniej części założenia. W skład rabaty wchodzą liściaste krzewy oraz jeden iglasty. Rabata cechuje się różnorodnością pod względem koloru liści i kwiatów, pokroju, a także porą kwitnienia. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 27/35

Rysunek 2 Wizualizacja Rośliny okrywowe W miejscach szczególnie zacienionych należy całkowicie zrezygnować z trawnika, a runo wzbogacić w cieniolubne rośliny okrywowe takie jak bluszcz pospolity, barwinek pospolity /północna i wschodnia część parku/. Stosowanie roślinności okrywowej posiada liczne zalety takie jak: małe wymagania w stosunku do siedliska, niewielka liczba zabiegów pielęgnacyjnych, korzystny wpływ na napowietrzanie wierzchniej warstwy gleby. Trawnik Dodatkowo przewiduje się obsianie terenu parku mieszanką traw, zwłaszcza w centralnym punkcie parku przed budynkiem administracji. Mieszanka ta charakteryzuje się wytrzymałością na zacienienie i okresowy niedobór wody, ale nie jest zbyt odporna na deptanie. Taki trawnik można kosić rzadziej (3-4-krotnie w sezonie) i wyżej (5-7 cm). W skład takiej mieszanki wchodzą trawy odporne na niesprzyjające warunki. 6.2. ZESTAWIENIE ROŚLINNOŚCI PROJEKTOWANEJ ORAZ ILOŚCI I POWIERZCHNI POSZCZEGÓLNYCH ELEMENTÓW ZAGOSPODAROWANIA PARKU Poniższe tabele przedstawiają zestawienia szaty roślinnej, ilości i powierzchni poszczególnych rodzajów zagospodarowania parku. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 28/35

Tabela 1 Wykaz roślinności Lp. Nazwa gatunkowa 1 Kasztanowiec zwyczajny Aesculus hippocastanum 2 Robinia akacjowa Robinia pseudoacaccia 3 Kalina hordowina Viburnum lantana 4 Jaśminowiec wonny Philadelphus coronarius 5 Migdałek trójklapowy Prunus triloba 6 Laurowiśnia wschodnia Otto Luyken Prunuus laurocerasus Otto Luyken 7 Cis pospolity Fastigiata Aurea Taxus baccata Fastigiata Aurea 8 Bluszcz pospolity Hedera helix 9 Barwinek pospolity Vinca minor 10 Tawuła japońska Goldmuond Spiraea japonica Goldmound 11 Bergenia sercowata Bergenia cordifolia 12 Kosaciec syberyjski Iris sybirica 13 Funkia Siebolda Hosta sieboldiana 14 Żabiściek pływający Hydroharis morsus ranae Wys./ szer. /cm/ Forma pokrojowa 2000 Kopulasty 2000 300 400/ 300 200 300/ 250 Często powyginana Krzewiasta Wyprostowa ny 200/ 200 Krzewiasta 100/ 100 Kopulasta Dekoracyjn ość Rozstaw a Ilość /szt./ Kwiaty, kasztany - 2 Liście, pokrój - 2 Drzewa razem: 4 Kwiaty, owoce - 6 Kwiaty - 3 Pokrój, kwiaty - 5 Liście, kwiaty - 2 Krzewy liściaste razem: 16 120 kolumnowy pokrój - 2 Krzewy iglaste razem: 2 20 Płożąca Liście 30x30 1104 10 20/ Liście, Płożąca 30x30 1728 50 kwiaty Liście, 50/ 60 Kopulasta 50x50 72 kwiaty Roślinność okrywająca razem: 2904 40/ 40 Kopulasta 80 Wyprostowa ny Liście, kwiaty Liście, kwiaty 30x30 108 30x30 175 50/ Kopulasta Liście 50x50 69 Roślinność przybrzeżna razem: 352 - - Liście - 30 Roślinność pływająca razem: 30 Tabela 2 Mieszanka traw Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Udział % 1 Kostrzewa owcza Festuca ovina 40 2 Mietlica pospolita Agrostis capillaris 30 3 Wiechlina łąkowa Poa pratensis 30 4 Życica trwała Lolium perenne 30 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 29/35

Tabela 3 Zestawienie powierzchni Lp. Rodzaj Powierzchnia m² Udział % 1. Staw ze skarpami 2127,3 15,8 2. Ciek wodny 46,5 0,4 3. Aleje parkowe 610,2 4,5 4. Istniejący plac betonowy z posadowioną altaną 65 0,5 5. Powierzchnia biologicznie czynna /trawnik, drzewa, krzewy/ 10551 78,8 Razem 13400 100 7. ZASADY SADZENIA I PIELĘGNACJI ROŚLIN Przygotowanie gleby Najważniejszym elementem poprzedzającym urządzenie nowej szaty roślinnej na omawianym terenie jest przeprowadzenie prac porządkowych po założeniu alejek parkowych. Należy odpowiednio przygotować glebę do posadzenia nowej roślinności. Po założeniu alejek parkowych ziemia nie może być ubita i zniszczona, dlatego też zalecane jest przeprowadzenie orki mechanicznej z dwukrotnym bronowaniem, zakończoną grabieniem i odpowiednim wymodelowaniem powierzchni gruntu. Do najważniejszych czynności związanych z przygotowaniem gleby jest stworzenie odpowiednich warunków glebowych, czyli zapewnienia niezbędnej ilości składników pokarmowych, właściwej struktury, poziomu wilgotności oraz odczynu gleby. Zabiegi te można przeprowadzić na całej powierzchni do obsadzania lub dla poszczególnych sadzonek tylko w miejscach ich sadzenia. Najprostszym sposobem poprawienia warunków glebowych jest zabieg zwany zaprawianiem dołów, polegający na dodawaniu do gleby ilości żyznej ziemi lub kompostu, które następnie miesza się z ziemią rodzimą. Wypełnienie całego dołu tylko żyznym kompostem może spowodować zahamowanie rozwoju korzeni poza obręb dołu co może grozić wywróceniem drzewa, ponieważ zostanie zachwiana równowaga między częścią nadziemną a podziemną. Bardzo ważne jest sprawdzenie odczynu gleby i doprowadzenie go do stanu odpowiedniego dla roślin. Większość drzew i krzewów wymaga odczynu obojętnego lub lekko kwaśnego (ph 6,5 7,0). Większość roślin drzewiastych wykazuje dość dużą tolerancję wobec odczynu gleby. Materiał szkółkarski Należy uważnie dobierać materiał roślinny w szkółkach i sklepach ogrodniczych, aby nie narazić się na dodatkowe koszty w przypadku złej jakości roślin. Dlatego też należy zwrócić uwagę czy rośliny wykazują właściwy pokrój dla danego gatunku, czy odmiany są prawidłowo ukształtowane (z zachowaniem pokroju charakterystycznego dla gatunku i odmiany), przewodnik jest prosty, a pędy boczne korony równomiernie rozłożone oraz czy system korzeniowy nie jest uszkodzony. Rośliny nie Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 30/35

powinny zawierać obłamanych i usychających gałązek oraz nie powinny mieć plam czy śladów żerowania szkodników. Liście nie powinny być zwiędnięte, zwijające się, zabarwione właściwie dla danego gatunku, bez plamek i nienormalnych odbarwień. Drzewa powinny być sadzone w formie naturalnej i mieć ukształtowaną koronę na wysokości ok. 170 cm o obwodzie pnia 16 18 cm, gdyż taki rozmiar sadzonych drzew daje większe szanse na przyjęcie i przeżycie pierwszych lat. Krzewy muszą mieć minimum 3 pędy i dobrze rozwinięty system korzeniowy. Pędy powinny być równomiernie rozmieszczone wokół szyjki korzeniowej. Wszystkie kupowane drzewa i krzewy powinny być wyraźnie oznakowane, tzn. mieć etykiety zawierające nazwę. 7.1. SADZENIE DRZEW I KRZEWÓW Pora sadzenia Okres sadzenia drzew i krzewów wybiera się zależnie od stanu fizjologicznego rośliny oraz panujących lub spodziewanych warunków atmosferycznych i glebowych. Stanu roślin sprzyjające sadzeniu to: spoczynek, nie zmniejszony system korzeniowy, brak liści, część nadziemna zmniejszona w stosunku do systemu korzeniowego. Warunkami zewnętrznymi sprzyjającymi sadzeniu są: umiarkowana temperatura powietrza gleby, ocienienie, duża wilgotność powietrza, dostateczna wilgotność gleby, pogoda bezwietrzna. Ustalając porę sadzenia należy brać pod uwagę przewidywane warunki atmosferyczne przynajmniej przez okres najbliższych 2 tygodni. Najlepiej sadzić drzewa w terminie wiosennym (20 marzec 15 kwiecień). Technika sadzenia Przed przystąpieniem do sadzenia końce korzeni należy starannie przyciąć ostrym sekatorem prostopadle do osi korzenia, tak aby powierzchnia cięcia była jak najmniejsza. Sadząc rośliny należy pamiętać, że osiadanie ziemi może spowodować spłycenie lub zagłębienie ich położenia. Rozmiary dołów, a więc głębokość i szerokość, powinny umożliwiać swobodne umieszczenie i rozłożenie korzeni. Materiał roślinny powinien być sadzony do dołów o wymiarach: szerokość i długość głębokość drzewa 0,7 x 0,7 m 0,5 m krzewy 0,4 x 0,4 m 0,3 m Ogólnie przyjmuje się, że rośliny powinny być sadzone tak głęboko, jak rosły w szkółce dół powinien mieć głębokość mniej więcej równą wysokości bryły korzeniowej, a szerokość około trzy razy większą od średnicy tej bryły. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 31/35

Doły należy wykopać przed dostarczeniem roślin na miejsce sadzenia, by korzenie nie miały możliwości wyschnięcia. Drzewa po posadzeniu przywiązać do palików, wcześniej przygotowanych, zaimpregnowanych środkiem grzybobójczym i wkopanych w dół. Przy palikowaniu drzew należy zastosować 2 3 paliki o dł. 250 cm i Ø min. 6 cm dla każdego drzewa. Pień drzewa należy luźno umocować do palików taśmą parcianą w ósemkę. Korony drzew przycinamy po posadzeniu. Jest to zabieg konieczny po wykopaniu drzew ze szkółki, kiedy to utraciły dużo włoskowatych korzeni. Przycinamy je usuwając zupełnie gałęzie i gałązki słabsze i cieńsze, a skracając silniejsze. Schemat sadzenia drzew bez bryły korzeniowej przyciąć sekatorem zgniecione i porozszczepiane końce korzeni prostopadle do osi korzenia wykopać dół o wymiarach dostosowanych do wielkości bryły korzeniowej ustawić roślinę pionowo w dole, na właściwej głębokości, tak aby korzenie nie zawijały się ku górze zasypać dół do ok. 1/3 wysokości sypką ziemią co jakiś czas delikatnie potrząsać rośliną w kierunku pionowym, aby ziemia wypełniła wolne przestrzenie między korzeniami ziemię dokładnie, ale nie zbyt mocno ubić, np. udeptać (zaczynając od ścianek dołu) lub obficie podlać i zaczekać aż osiądzie dół całkowicie zasypać i ponownie ubić obficie podlać powierzchnię wokół drzewa uformować w misę Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 32/35

7.2. ZAKŁADANIE TRAWNIKÓW Teren opracowania przeznaczony pod powierzchnię trawiastą należy przekopać na głębokość 10-15 cm, oczyścić z chwastów, rozbić bryły, zagrabić przekopaną glebę i wyprofilować. Teren pod trawnik należy wyrównywać ręcznie tak, aby wierzchnia warstwa była jednorodna i miała strukturę gruzełkowatą. Szczególną uwagę należy zwrócić aby przed rozpoczęciem siewu powierzchnia gleby nie była zanieczyszczona różnymi kamieniami, kawałkami gruzu lub drutem. Przed siewem należy glebę uwałować tak by ziemia dokładnie przykryła nasiona i stworzy lepsze warunki ich kiełkowania. Mieszankę traw należy wysiać w ilości 25 g/m 2, uwałować lekkim wałem. Po siewie stosuje się przykrycie ziemią za pomocą wału kolczastego, tzw. kolczatki oraz wałowanie wałem gładkim w celu umożliwienia podsiąkania. Po uwałowaniu trawniki koniecznie trzeba podlać używając zraszaczy. Najlepszy okres wysiewu nasion traw trwa od kwietnia do połowy września. Wysiew powinien odbyć się w dni bezwietrzne. Wybrana mieszanka traw charakteryzuje się prostym składem gatunkowym, złożona jest z nasion roślin odpornych na niekorzystne warunki wegetacyjne i nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych. 7.3. PIELĘGNACJA ROŚLIN W PIERWSZYM ROKU PO POSADZENIU Zabiegi pielęgnacyjne, zwłaszcza w pierwszym roku po posadzeniu, mają bardzo istotny wpływ na dalszy rozwój i wzrost roślin. Należy pamiętać, że drzewa miały zmniejszony system korzeniowy i proces regeneracji u młodych roślin trwa przez cały sezon, a u starszych nawet 2 3 lata. Cięcie Czyli zmniejszenie części nadziemnej przez ucinanie części pędów i gałęzi. Stosuje się je w celu doprowadzenia do równowagi między zmniejszonym systemem korzeniowym a koroną. W tym celu usuwa się (zależnie od stopnia zmniejszenia systemu korzeniowego) 20 60% gałęzi. Powoduje to proporcjonalne ograniczenie transpiracji, a przez to i strat wody, która nie może być dostarczona w odpowiedniej ilości przez zmniejszony system korzeniowy. Podlewanie Niekorzystne dla roślin jest zarówno podlewanie zbyt obfite i gwałtowne, jak i nawilżanie tylko kilkucentymetrowej warstwy gleby. Rośliny należy podlewać rzadziej, natomiast obficiej. Dla roślin płytko ukorzeniających się gleba powinna zostać zwilżona na głębokość ok. 15 20 cm, a dla roślin głęboko ukorzeniających się do 35 cm. Aby zwilżyć przesuszoną glebę do podanych głębokości należy dostarczyć wody w przybliżeniu: dla warstwy 15-20 cm ok. 15-20 litrów na 1 m 2 gruntu, dla warstwy 35 cm ok. 35 litrów na 1 m 2 gruntu. Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 33/35

Systematycznego podlewania przez cały okres wegetacyjny wymagają rośliny młode w pierwszym roku po posadzeniu, czyli w fazie intensywnego rozwoju systemu korzeniowego. Podlewanie należy wykonywać w określonych porach dnia. Najkorzystniejsze są godziny ranne (do godz. 10 00 ) lub popołudniowe (po godzinie 16 00 ). Podlewając w tych porach, ogranicza się straty wody wynikające z jej parowania, unika się uszkadzania delikatnych liści oraz szoku termicznego na skutek różnicy temperatur powietrza i wody. Nie wolno czekać na widoczne objawy niedoboru wody takie jak: więdnięcie czy przysychanie młodych liści, itp. Ściółkowanie Ściółkowanie powierzchni gleby wokół rośliny (misa wokół drzewa) 5 centymetrową warstwą materiału organicznego, typu mielona kora sosnowa, wióry, ściółka z liści, igliwia, itp., chroni przed nadmiernym parowaniem wody z podłoża, zaskorupianiem się gleby, ogranicza rozwój konkurencyjnej roślinności, a także stanowi rodzaj zabezpieczenia przed przemarzaniem korzeni w okresie zimowym. Odchwaszczanie Zabieg polegający na zapobieganiu zachwaszczeniu i zwalczaniu chwastów. Zapobieganie polega przede wszystkim na sadzeniu roślin w glebę wolną od podziemnych organów chwastów trwałych, nie używaniu kompostów z dużą ilością nasion chwastów, ściółkowaniu i stosowaniu profilaktycznie środków chwastobójczych. Dopuszczenie do zachwaszczenia gleby wokół rośliny jest zawsze poważnym zagrożeniem dla jej wzrostu i prawidłowego rozwoju. W warstwie roślin okrywowych w pierwszych latach ważne jest ręczne odchwaszczanie ich powierzchni. Opracowała: Marzena Tkaczyk Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 34/35

8. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW CZĘŚĆ GRAFICZNA 0.1 Plan orientacyjny, skala 1: 10 000 1.1 Plan inwentaryzacji, skala 1: 500 2.1 Plan sytuacyjny, skala 1: 500 3.1 Szczegół - przekrój przez alejkę parkową, skala 1: 50 3.2 Szczegół - altana, tablica informacyjna, skala 1: 20 3.3 Szczegół - ławka, kosz, skala 1: 20 Biuro Opracowywania Programów i Projektów Inżynierii Komunikacyjnej LISPUS Marcin Dobek 35/35