Stan i perspektywy rozwoju rynku zielonej energii elektrycznej w Polsce

Stan i perspektywy rozwoju rynku zielonej energii elektrycznej w Polsce INSTYTUT ENERGETYKI ODNAWIALNEJ Przygotowano na zlecenie Urzędu Zamówień Publicznych Umowa nr UZP/DUEWM/30/9 Autorzy: Piotr Dziamski Katarzyna Michałowska-Knap Paweł Regulski Grzegorz Wiśniewski Zatwierdził: PREZES ZARZADU INSTYTUTU Grzegorz Wiśniewski Warszawa, grudzień 2009 r.

Spis treści: 1. Wprowadzenie... 1 2. Definicje rodzajów źródeł energii odnawialnej i klasyfikacja prawna... 3 2.1. Wprowadzenie... 3 2.2. Definicje ogólne i ich ujęcie w systemie prawnym... 4 3. Struktura rynku zielonej energii elektrycznej w Polsce... 7 4. Prognoza rozwoju podaży zielonej energii elektrycznej w Polsce do roku 2020... 19 5. Kryteria zrównoważoności środowiskowej technologii wytwarzania zielonej energii elektrycznej.. 23 6. Podsumowanie... 30 Załącznik 1... 34 Załącznik 2... 35

1. Wprowadzenie Rosnąca świadomość społeczna i polityczna na temat coraz szybciej postępujących zmian klimatycznych powoduje zmiany w myśleniu o gospodarce i środowisku w sektorze przemysłu i w sektorze publicznym. Zmieniają się takŝe funkcje instytucji publicznych i rośnie ich rola jako sektora wiodącego w procesie tworzenia zielonej gospodarki. Coraz częściej w dokumentach Komisji Europejskiej, artykułowane jest myślenie o instytucjach publicznych, a w szczególności państwowych nie jako o podmiotach, które mają się biernie przyglądać zachodzącym procesom, lecz jako o wiodących kreatorach postaw, zachowań oraz trendów wywołujących pozytywne skutki dla ogółu społeczeństwa zamieszkującego dany kraj oraz całą planetę. Odnawialne źródła energii (OZE) oraz zrównowaŝony rozwój są juŝ od dłuŝszego czasu jednymi z istotniejszych elementów polityki Unii Europejskiej. Nabrały one jednak obecnie szczególnego znaczenia ze względu na moŝliwości jakie drzemią w rozwoju technologii, które mogą się przyczynić do ograniczenia skutków oraz długości trwania kryzysu gospodarczego, energetycznego i klimatycznego. NałoŜony dyrektywą 2009/28/WE obowiązek zwiększenie udziału OZE w końcowym zuŝyciu energii do 20% (w Polsce do 15%) w roku 2020 1 ma za zadanie odniesienie nie tylko pozytywnego skutku w aspekcie wysiłków na rzecz powstrzymywania globalnych zmian klimatycznych, ale powinien być równieŝ czynnikiem napędzającym rozwój nowoczesnych technologii oraz innowacyjnego myślenia na terenie Wspólnoty. Rozwój OZE jest odpowiedzialny społecznie nie tylko w perspektywie globalnej, ale równieŝ regionalnej, a nawet lokalnej (wziąwszy pod uwagę lokalny i rozproszony charakter odnawialnych zasobów energii i instalacji OZE) i dyrektywa wprost odwołuje się do sektora publicznego, a w szczególności zwraca uwagę na to, aby procedury administracyjne sprzyjały rozwojowi OZE i aby były skoordynowane na róŝnych szczeblach administracji państwowej i samorządowej. W perspektywie tej niezwykle istotnym wydaje się być przyjęty przez Radę Ministrów w roku 2008 dokument pt Nowe Podejście do Zamówień Publicznych, Zamówienia Publiczne a małe i średnie przedsiębiorstwa, innowacje i zrównowaŝony rozwój 2. Wpisuje się on idealnie w obecnie panujące trendy na arenie europejskiej, wskazując 1 Dyrektywa 2009/28/WE, Dz.U. L/140 z 5.6.2009, Załącznik I, pkt A. 2 Nowe Podejście do Zamówień Publicznych, Zamówienia Publiczne a małe i średnie przedsiębiorstwa, innowacje i zrównowaŝony rozwój, Ministerstwo Gospodarki we współpracy z Urzędem Zamówień Publicznych, Warszawa, marzec 2008 1

instytucjom z sektora budŝetowego kierowanie się nie tylko kryteriami finansowymi, ale równieŝ branie pod uwagę czynniki społeczne i środowiskowe 3. BranŜa energetyczna to jeden z sektorów, których działalność zakłada nie tylko eksploatację zasobów naturalnych, ale takŝe silną ingerencję w środowisko (np. w postaci emisji CO2), zaleŝną od rodzaju zasobu i technologii jego konwersji. Niestety, w Polsce zamawianie usług energetycznych w dalszym ciągu koncentruje się na cenie kupowanych nośników energii w tym energii elektrycznej, a nie na źródle jej pochodzenia. Stosunkowo najłatwiej takie podejście zmieniać w sektorze publicznym. Sektor publiczny jako znaczący inwestor w energetykę zrównowaŝoną środowiskowo i wpływający na świadomość społeczną, moŝe tez pozytywnie oddziaływać na zmiany postaw dostawców energii i wzmocnić (odpowiednio ukierunkować) dotychczas w Polsce stosowany system wsparcia zielonej energii. Niniejsze opracowanie przedstawia syntetycznie sektor zielonej energii elektrycznej, tylko pośrednio jest związane z koncepcją zielonych zamówień publicznych. Kolejno omówiono definicje odnawialnych źródeł energii, obecny stan rynku zielonej energii elektrycznej (określenie struktury rynku) i perspektywy rozwoju tego sektora (określenie pojemności rynku), przeprowadzono dyskusje czy wszystkie OZE spełniają kryteria zrównowaŝonego rozwoju (ekologiczność źródeł w całym cyklu Ŝycia instalacji) oraz sformułowano wstępne wnioski moŝliwości podaŝy zielonej energii w okresie do 2020 r. i moŝliwości odpowiedzi sektora OZE na zgłaszane przez sektor publiczny zapotrzebowanie na zieloną energię. Przeprowadzona analiza nie dotyczy rozwiązań technicznych w zakresie realizacji zielonych zamówień publicznych w sektorze OZE, ale moŝe stanowić wkład w dalsze szczegółowe prace w tym zakresie. System znakowania zielonej energii elektrycznej w Polsce, wraz z nietypowym jak na UE systemem wsparcia stwarza pewne trudności w wykorzystaniu obecnej infrastruktury sprzedaŝy energii z OZE do praktycznej realizacji koncepcji zielonych zamówień publicznych i wymagał będzie dostosowania do zaspokojenia takiej nowej potrzeby na rynku. Zwrócono jednak uwagę na niejednorodność technologii OZE z punktu widzenia ich wpływu na środowisko i ew. moŝliwości indywidualnego podejścia do zaspokajania potrzeb w zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną sektora publicznego z wykorzystaniem róŝnych technologii OZE, róŝnych moŝliwych dostawców zielonej energii, wykorzystania takich instrumentów jak dostęp trzeciej strony do sieci (TPA) jak teŝ z uwzględnieniem lokalnej generacji zielonej energii elektrycznej on site na obiektach publicznych (formuła autoproducent). 3 PowyŜszy dokument jest równieŝ wypełnieniem zaleceń zapisanych w dyrektywie 2006/32/WE 3 wyznaczających instytucjom publicznym wiodącą rolę w zakresie odpowiedzialnego gospodarowania energią, o czym więcej w dalszej części opracowania 2

2. Definicje rodzajów źródeł energii odnawialnej i klasyfikacja prawna 2.1. Wprowadzenie W niniejszym rozdziale autorzy dokonali zestawienia definicji odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz poszczególnych rodzajów OZE wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej. W zestawieniu definicji pominięto te źródła energii, które nie mają bezpośredniego zastosowania w elektroenergetyce; przykładem mogą być biopaliwa ciekłe, które wykorzystuje się przede wszystkim w sektorze transportowym (tylko wyjątkowo do produkcji ciepła i energii elektrycznej) czy energia geotermalna wykorzystywana zasadniczo w warunkach polskich do ogrzewania (ew. chłodzenia). Jako podstawę przyjęto ustawodawstwo polskie. Jednocześnie, w związku z tym, Ŝe Polska jest członkiem UE (a tym samym jest zobligowana do respektowania wspólnotowego prawa), w kwestiach, które są jeszcze w stopniu niewystarczającym uwzględnione w ustawodawstwie krajowym, posiłkowano się prawem europejskim. W przypadku, gdy równieŝ w aktach prawnych Unii Europejskiej nie było moŝliwe znalezienie odpowiednio jednoznacznych definicji, czerpano informacje z publikacji Głównego Urzędu Statystycznego: Zasady metodyczne sprawozdawczości statystycznej z zakresu gospodarki paliwami i energią oraz definicje stosowanych pojęć oraz publikacji Energia ze źródeł odnawialnych w 2008 r.. Dokonano równieŝ porównania sposobu definiowania odnawialnego źródła energii w prawie polskim (Prawo Energetyczne) oraz europejskim (dyrektywa 3x20 2009/28/WE). Uznano, Ŝe obie definicje (zamieszczone poniŝej w pkt. 2.1) są do siebie bardzo zbliŝone, jednak w dyrektywie 2009/28/WE dodatkowo uwzględniono dwa rodzaje OZE: energię aerotermalną (zdefiniowana jako energia magazynowana w postaci ciepła w powietrzu w danym obszarze ) oraz hydrotermalną ( energia składowana w postaci ciepła w wodach powierzchniowych ) 4. PowyŜsze, pominięte w polskim prawie rodzaje OZE mają znaczenie w procesach wytwarzania ciepła i chłodu, ale nie mają w Polsce praktycznego znaczenia, jeśli chodzi o wytwarzanie energii elektrycznej. Warto równieŝ zaznaczyć, Ŝe w wyŝej wymienionej dyrektywie bardzo silnie zaznaczono, Ŝe energia ze źródeł odnawialnych oznacza energię z odnawialnych źródeł niekopalnych. Jest to dość istotne w sytuacji, gdy polski ustawodawca wypowiada się o konieczności zaliczenia do OZE takŝe np. metanu z kopalń, którego energetyczne wykorzystanie naleŝy uznać za niezwykle zasadne, ale nie ma Ŝadnych podstaw formalnych aby zaliczać go do OZE. W celu uniknięcia niejasności 4 Dyrektywa 2009/28/WE, Dz.U. L/140 z 5.6.2009, str. 27, Art. 2, pkt. b) i c) 3

w niniejszym opracowaniu wprowadzono teŝ wprost definicję odnawialnych zasobów energii, które są wykorzystywane przez odnawialne źródła energii (OZE). Bardzo waŝne jest zwrócenie uwagi na kilka innych kontrowersyjnych kwestii związanych z definiowaniem samego pojęcia OZE. W niektórych przypadkach postanowiono odejść od określania pewnych źródeł energii jako odnawialne ze względu na ich wieloraki bądź wątpliwy pozytywny wpływ na środowisko. Dyrektywa 2007/77/WE zalecała nieco inne podejście do tzw. duŝej energetyki wodnej (powyŝej 10MW), ale nie wyłączała jej z systemu wsparcia dla zielonej energii elektrycznej. W Europie jednak juŝ całkowicie odeszło się od rozwijania nowych instalacji (nie dotyczy to inwestycji modernizacyjno-odtworzeniowych) o mocach powyŝej 10 MW ze względu na ich silne oddziaływanie na środowisko naturalne. W części krajów członkowskich UE duŝa energetyka wodna jest z tego powodu słabiej wspierana i mniej promowana jest zielona energia elektryczna pozyskiwana z takich źródeł. Z moŝliwości takiej nie skorzystał polski ustawodawca i duŝą energetykę wodną Prawo energetyczne traktuje w ten sam sposób jak mała oraz inne źródła OZE. RóŜnice występują tylko w procedurach inwestycyjnych, a w szczególności w procedurze wykonywania tzw. oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ) wymaganej przez Prawo ochrony środowiska. Podobne zastrzeŝenia dotyczą elektrowni szczytowo - pompowych, które de facto najczęściej są zasilane przez konwencjonalną energetykę i pełnią jedynie funkcję magazynów energii elektrycznej, zwiększających efektywność systemu elektroenergetycznego. Przepisy prawa krajowego w zakresie systemów wsparcia i statystyki energetycznej nie zaliczają elektrowni szczytowo pompowych do OZE. W świetle dyrektywy 2009/28/WE bardzo istotny jest zrównowaŝony rozwój sektora biopaliwowego (ograniczenia rozwoju biopaliw pierwszej generacji, teŝ czasami wykorzystywanymi jako paliwa do systemów kogeneracyjnych) oraz takich technologii jak współspalanie biomasy z węglem w elektrowniach węglowych. W dyrektywie bardzo wyraźnie zostały określone kryteria zrównowaŝoności rozwoju (uwzględniające przede wszystkim emisje gazów cieplarnianych). Więcej na ten temat informacji wraz z analizą znajduje się w rozdziale 5 niniejszego opracowania. 2.2. Definicje ogólne i ich ujęcie w systemie prawnym Odnawialne zasoby energii Średniorocznie moŝliwa do pozyskania w sposób trwały na określonym obszarze, ilość energii promieniowania słonecznego, energii mechanicznej: wiatru, cieków wodnych, 4

pływów, fal i prądów morskich oraz cieplnej energii geotermalnej i chemicznej energii biomasy. 5 Odnawialne źródło energii (definicja wg Prawa Energetycznego) Źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania energię wiatru, promieniowania słonecznego, geotermalną, fal, prądów i pływów morskich, spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu wysypiskowego, a takŝe biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątek roślinnych i zwierzęcych. 6 Energia ze źródeł odnawialnych (definicja wg. dyrektywy 2009/28/WE) Oznacza energię z odnawialnych źródeł niekopalnych, a mianowicie energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, geotermalną i hydrotermalną i energię oceanów, hydroenergię, energię pozyskiwaną z biomasy, gazu pochodzącego z wysypisk śmieci, oczyszczalni ścieków i ze źródeł biologicznych (biogaz). 7 Definicje szczegółowe poszczególnych rodzajów OZE PoniŜsze definicje opracowano w oparciu o terminologię stosowaną w sprawozdawczości statystycznej GUS 8. Uwaga została poświęcona głównie źródłom, które wykorzystywane są do produkcji energii elektrycznej i ciepła, z pominięciem biopaliw wykorzystywanych jako domieszki paliw wykorzystywanych w transporcie. NaleŜy jednak zaznaczyć, Ŝe definicje stosowane przez GUS są zgodne z definicjami odnawialnych źródeł energii sformułowanych w polskim jak i europejskim prawodawstwie. Energia wody Energia wodna (potencjalna i kinetyczna) jest określana przez wielkość energii elektrycznej wytwarzanej w elektrowniach wodnych. W sprawozdawczości statystycznej w tej grupie elektrowni wydziela się: produkcję energii elektrycznej w elektrowniach o dopływie naturalnym (przepływowych), produkcję energii elektrycznej w elektrowniach szczytowo-pompowych, 5 Projekt ustawy o gospodarowaniu odnawialnymi zasobami energii i wspieraniu rozwoju energetyki odnawialnej projekt z dnia 17-11-2003, EC BREC, Warszawa 6 Prawo Energetyczne, Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625, str. 5, art. 3, pkt. 20) 7 Dyrektywa 2009/28/WE, Dz.U. L/140 z 5.6.2009, str. 27, Art. 2, pkt. a) 8 Zasady Metodyczne Sprawozdawczości Statystycznej Z Zakresu Gospodarki Paliwami I Energią Oraz Definicje Stosowanych Pojęć, 2003, GUS, Warszawa 5

produkcję energii elektrycznej z wody przepompowanej w członach pompowych elektrowni przepływowych. Do energii odnawialnej zaliczana jest wyłącznie produkcja energii elektrycznej w pierwszej grupie elektrowni (o dopływie naturalnym). Energia wiatru Energia wiatrowa jest to energia kinetyczna wiatru wykorzystywana do produkcji energii elektrycznej w turbinach wiatrowych. Podobnie jak w przypadku elektrowni wodnych, potencjał elektrowni wiatrowych jest określany przez moŝliwości generowania przez nie energii elektrycznej. Biomasa stała Stała biomasa jest to organiczny, niekopalny surowiec pochodzenia biologicznego, który jest wykorzystywany jako paliwo do wytwarzania ciepła lub generowania energii elektrycznej. Podstawowym paliwem stałym z biomasy jest drewno opałowe (biomasa leśna) w postaci polan, okrąglaków, zrębków, brykietów, pelletów, oraz odpady z leśnictwa, przemysłu drzewnego i papierniczego: gałęzie, Ŝerdzie, przecinki, krzewy, chrust, karpy, kora, trociny, ług czarny (powarzelny). Odrębną grupę stanowią paliwa z biomasy rolniczej pochodzące z upraw energetycznych (drzewa szybko rosnące, byliny dwuliścienne, trawy wieloletnie, zboŝa uprawiane w celach energetycznych) oraz pozostałości organiczne z rolnictwa i ogrodnictwa (np. słoma, odchody zwierzęce, odpady z produkcji ogrodniczej). Do grupy paliw stałych z biomasy zaliczany jest równieŝ węgiel drzewny, rozumiany szerzej jako stałe produkty odgazowania biomasy. Biogaz Biogaz to gaz składający się głównie z metanu i dwutlenku węgla, uzyskiwany w procesie beztlenowej fermentacji biomasy. Ze względu na sposób pozyskiwania, wyodrębnia się: gaz wysypiskowy, uzyskiwany w wyniku fermentacji odpadów na składowiskach, gaz z osadów ściekowych, wytwarzany w wyniku beztlenowej fermentacji szlamu kanalizacyjnego, pozostałe biogazy, takie jak biogaz otrzymywany w wyniku beztlenowej fermentacji odchodów zwierzęcych, odpadów w rzeźniach, browarach i z innej działalności w przetwórstwie rolno-spoŝywczym. Energia promieniowania słonecznego Energia słoneczna jest to energia promieniowania słonecznego przetworzona na ciepło lub na energię elektryczną. Energia słoneczna jest wykorzystywana poprzez zastosowanie: 6

płaskich, tubowo-próŝniowych i innego typu kolektorów słonecznych (cieczowych lub powietrznych) do podgrzewania ciepłej wody uŝytkowej, wody w basenach kąpielowych, ogrzewania pomieszczeń, w procesach suszarniczych, w procesach chemicznych; ogniw fotowoltaicznych do bezpośredniego wytwarzania energii elektrycznej; elektrowni słonecznych do wytwarzania energii elektrycznej. Energia słoneczna wykorzystywana w systemach biernego ogrzewania (poprzez system zysków bezpośrednich przez okna, poprzez przybudowaną szklarnię i inne), chłodzenia i oświetlenia pomieszczeń nie jest uwzględniane w sprawozdawczości statystycznej. 3. Struktura rynku zielonej energii elektrycznej w Polsce Współcześnie generacja energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii (OZE) znajduje swoje zastosowanie na coraz większą skalę, co oznacza, Ŝe stanowi coraz istotniejszy element pokrycia potrzeb odbiorców energii elektrycznej, w tym w sektorze publicznym w UE i w Polsce. Aby zrozumieć specyfikę i moŝliwości funkcjonowania wytwórcy energii elektrycznej, tzw. niezaleŝnego, jakim najczęściej jest prywatny właściciel odnawialnego źródła energii elektrycznej, wpierw warto zapoznać się z podmiotami funkcjonującymi na rynku zielonej energii oraz istniejącymi między nimi powiązaniami i zaleŝnościami. Na polskim rynku, w łańcuchu dostaw zielonej energii elektrycznej, moŝna wyróŝnić następujące grupy podmiotów (w kolejności od producenta do konsumenta): wytwórcy energii elektrycznej naleŝy przez nich rozumieć właścicieli elektrowni wprowadzających energię elektryczną do sieci elektroenergetycznej, zaliczają się do niej równieŝ niezaleŝni wytwórcy energii z OZE operatorzy systemów przesyłowych podmioty zarządzające sieciami o napięciu co najmniej 220 kv. W Polsce zajmują się tym Polskie Sieci Elektroenergetyczne Operator SA. operatorzy systemów dystrybucyjnych podmioty zarządzające sieciami o maksymalnym napięciu 110 kv, zapewniające zarówno odbiór wyprodukowanej energii jak i jej przesył do odbiorcy. 7

firmy zajmujące się handlem energią elektryczną do tej kategorii moŝna zaliczyć przede wszystkim spółki obrotu 9 oraz Towarową Giełdę Energii SA. 10 W tej liczbie wymienić moŝna równieŝ prawie nieobecne na polskim rynku niezaleŝne firmy zajmujące się sprzedaŝą energii. SprzedaŜ energii elektrycznej w Polsce w większości przypadków odbywa się w tradycyjny sposób: producent energii, korzystając z usługi przesyłowej, przesyła fizyczną energię elektryczną za pośrednictwem sieci do klienta, który poza opłatą za energię uiszcza opłatę taryfową przedsiębiorstwu energetycznemu, odpowiedzialnemu za dostarczenie tej energii (dostawcy) do gniazdka. W związku z przystąpieniem do Unii Europejskiej, Polska zobowiązała się do implementowania prawa wspólnotowego, co oznacza m.in., Ŝe ustawowo powinna zostać wprowadzona zasada rynku konkurencyjnego (rys. 3.1) i tzw. dostępu trzeciej strony (TPA- ang. Third Party Access), do czego obliguje nas dyrektywa 2003/54/WE uchylająca dyrektywę 96/92/WE. Rys. 3.1 Struktura rynku energetycznego. Porównanie sytuacji panującej na rynku niezliberalizowanym (schemat zamieszczony po stronie lewej) oraz zliberalizowanym. Źródło: www.gigawat.pl. 9 Przez spółki obrotu rozumie się podmioty posiadające koncesję na obrót energią elektryczną przyznawaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki. 10 Towarowa Giełda Energii S.A. (TGE) jest to podmiot w obrębie którego moŝliwe jest dokonywanie transakcji kupna i sprzedaŝy energii elektrycznej w trybie Rynku Dnia Następnego (tzn. energii, która ma zostać dostarczona na dzień po dobie, w której zawarto transakcję). Stronami uprawnionymi do zawierania transakcji na TGE są podmioty, które podpisały z TGE umowę o członkostwo oraz zostały dopuszczone do działania na Giełdzie na mocy uchwały Zarządu TGE. (źródło: na podstawie słownika pojęć cire.pl oraz polpx.pl). 8

Porównanie sytuacji sprzed implementowania wymienionej dyrektywy z sytuacją, która powinna mieć miejsce obecnie przedstawia rysunek nr 3.1. NajwaŜniejszym celem, jaki ma zostać osiągnięty przez wprowadzone w Prawie energetycznym zasady TPA jest rzeczywiste oddzielenie sprzedaŝy energii elektrycznej od jej fizycznego przepływu. Oznacza to, Ŝe konsument będzie miał prawo wyboru dostawcy energii, czyli moŝliwość pobierania energii z sieci, do której jest podłączony, jednak opłaty będzie uiszczał bezpośrednio wytwórcy lub firmie zajmującej się handlem energią (nie będącą operatorem sieci, do której podłączony jest konsument) na podstawie podpisanej umowy. Z drugiej strony wytwórca energii, w tym przypadku z OZE, będzie mógł być teŝ bezpośrednim sprzedawcą energii, co ma znaczenie przy rozwoju koncepcji zielonych zamówień publicznych. W warunkach krajowych dotychczasowi dystrybutorzy (nazywani teŝ wcześniej zakładami energetycznymi ) stali się operatorami systemów dystrybucyjnych, ale zazwyczaj dalej, poprzez wydzielone spółki, świadczą teŝ usługi polegające na sprzedaŝy energii odbiorcom końcowym. Załącznik 1 prezentuje aktualnych operatorów sieci dystrybucyjnej (OSD). Z punktu widzenia realizacji koncepcji zielonych zamówień publicznych warto dodać Ŝe w określonych sytuacjach OSD mogą pełnić rolę sprzedawców tzw. sprzedawców z urzędu (art. 3-7 Prawa energetycznego). Chodzi o wykonywanie usługi (tzw. powszechnej) realizującej prawo do dostaw energii elektrycznej o określonej jakości w rozsądnych, łatwo i wyraźnie porównywalnych oraz przejrzystych cenach, które wszystkich odbiorców będących gospodarstwami domowymi (obligatoryjnie) oraz małych odbiorców (zatrudnienie < 50 osób i obrót roczny/bilans < 10 mln EUR - fakultatywnie). Nie tak dawno dotyczyło to przede wszystkim ponad 4,7 mln odbiorców którzy zuŝywają poniŝej 1000 kwh energii elektrycznie rocznie 11, ale niektóre instytucje publiczne, nie korzystające z zasady/prawa wyboru sprzedawcy, mogą być zaliczane do tej kategorii i korzystać z tej usługi. Aby OSD mógł (w drodze przetargu URE) być wybrane i pełnić ww. funkcję, powinno być wyodrębnione z przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo w celu zapewnienia OSD niezaleŝności pod względem formy prawnej oraz posiadać koncesję na obrót energią elektryczną i w oparciu o te warunki zajmować się sprzedaŝą energii elektrycznej odbiorcom przyłączonym do sieci swojego OSD. Kolejną grupą uczestników rynku energii elektrycznej, w tym zielonej energii elektrycznej są przedsiębiorstwa obrotu. Przedsiębiorstwem (spółką) obrotu jest podmiot, którego działalność gospodarcza polega na handlu hurtowym albo detalicznym paliwami lub energią, tu elektryczną. Działalność w zakresie obrotu energią elektryczną jest 11 L. Juchniewicz: Liberalizacja rynku energii elektrycznej. Energetyka Cieplna i Zawodowa nr 5/2006. 9

działalnością koncesjonowaną przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE). Obecnie jest 311 firm z koncesją na obrót energią elektryczną 12. Spółki obrotu działają indywidualnie, ale uczestniczą teŝ w platformach obrotu (sprzedaŝy) energią elektryczną. Część największych spółek obrotu jest jednocześnie zarejestrowanymi członkami na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). Prowadzą one zazwyczaj działalność polegająca na hurtowym handlu energią elektryczną. Sama TGE, zorganizowana w formule giełdy towarowej, jest w zasadzie formalną platformą sprzedaŝy energii elektrycznej w Polsce i moŝna sobie wyobrazić Ŝe TGE moŝe być teŝ miejscem realizacji zielonych zamówień publicznych w zakresie energii elektrycznej. W tej chwili nie oferuje ona jednak bezpośrednio takiej moŝliwości aby instytucje publiczne mogły zamawiać (składać oferty kupna) zielonej energii elektrycznej. Alternatywnym miejscem składania takich ofert moŝe być niezaleŝna Platforma Obrotu Energią Elektryczną (POEE) 13. Funkcjonuje jako zwykła spółka prawa handlowego. Wśród jej członków są wytwórcy energii elektrycznej, w tym wytwórcy energii z OZE, spółki obrotu i sprzedawcy energii. Platforma stanowi miejsce handlu energię elektryczną i kilkoma produktami o zbliŝonym charakterze: świadectwa pochodzenia zielonej energii, obrót paliwami z biomasy itp. Spółki obrotu są zazwyczaj jednocześnie zwykłymi sprzedawcami energii. Pojecie sprzedawcy jest jednak, w kontekście zasady TPA nieco szersze. Sprzedawca energii elektrycznej to podmiot zajmujący się obrotem energią lub bezpośrednią sprzedaŝą wytworzonej przez siebie energii. W tym sensie sprzedawcą moŝe być takŝe producent zielonej energii elektrycznej właściciel OZE. Korzystanie z zasady TPA i szerokie rozumienie terminu sprzedawcy energii (łącznie z platformami obrotu energią) wydaje się kluczem do wdroŝenia koncepcji zielonych zamówień publicznych w zakresie energii elektrycznej. Rysunek 3.2 przedstawia rozwój rynku TPA w Polsce. Liczba uprawnionych podmiotów do korzystania z tej zasady była przez dłuŝszy czas ograniczona właściwie tylko do przedsiębiorstw zuŝywających duŝe ilości energii elektrycznej. Dopiero od połowy roku 2007 takŝe wszyscy odbiorcy indywidualni mają moŝliwość zmiany dostawcy. Oznacza to, Ŝe proces liberalizacji rynku zachodzi niestety bardzo powoli, co spowodowane jest między innymi wieloma barierami proceduralnymi oraz wprowadzoną w 2007 r. pionową konsolidacją krajowych koncernów energetycznych (skupiających nie tylko producentów, ale równieŝ operatorów sieci i dystrybutorów działających na danym obszarze) i np. zjawiskiem handlu energia wewnątrz takich grup. 12 Ich listę moŝna odnaleźć na stronie internetowej URE : http://bip.ure.gov.pl/portal/bip/import/4/ uŝywając jako wyróŝnik koncesji: OEE obrót energią elektryczna 13 Więcej o POEE: http://www.poee.pl/startwww/akcja/indeks 10

Rys. 3.2 Liczba podmiotów korzystających z zasady dostępu trzeciej strony na koniec kaŝdego roku. Źródło: Urząd Regulacji Energetyki. Pomimo wzrostu liczby podmiotów korzystających z zasady TPA w Polsce, jest to w dalszym ciągu znikomy odsetek wszystkich, szacownych na 15,6 mln, odbiorców energii elektrycznej. Krajowy rynek energii elektrycznej pochodzącej z OZE jest teŝ szybko rosnącym, ale nadal niezwykle skromnym, pomimo olbrzymiego potencjału swojego rozwoju. Według róŝnych oszacowań produkcja zielonej energii elektrycznej w Polsce w 2008r. wynosiła 6442 GWh (dane za Agencją Rynku Energii SA ARE SA) lub 5168 GWh (wg Urzędu Regulacji Energetyki URE), jeŝeli za wyznacznik uznaje się liczbę umorzonych świadectw pochodzenia 14. Przyjmując (za ARE S.A.), Ŝe zuŝycie energii elektrycznej ogółem było na poziomie 154 TWh, na podstawie ilości umorzonych świadectw pochodzenia moŝna w prosty sposób obliczyć udział Odnawialnych Źródeł Energii (OZE), który w 2008 roku wynosił około 3,5%. Porównując tą wartość z wymogami stawianymi przez Prawo energetyczne przedsiębiorstwom energetycznym (tzw. sprzedawcom) w ramach obowiązku przedstawiania Prezesowi URE do umarzania świadectw pochodzenia zielonej energii, które, zgodnie z rozporządzeniem Ministra 14 Przez świadectwo pochodzenia energii odnawialnej (zwanym równieŝ świadectwem pochodzenia lub zielonym certyfikatem ) rozumie się dokument potwierdzający wytworzenie energii elektrycznej z odnawialnego źródła energii (OZE), który wydawany jest przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) wytwórcy energii z OZE na podstawie złoŝonego wniosku (źródło: na podstawie słownika pojęć cire.pl). 11

Gospodarki 15, w roku 2008 powinny stanowić co najmniej 7% całkowitej rocznej sprzedaŝy energii elektrycznej odbiorcom końcowym (117 796 GWh), stwierdza się, Ŝe energia elektryczna z odnawialnych źródeł energii jest produkowana w Polsce w stopniu niewystarczającym (4,4%). Tak wyraźny niedobór podaŝy zielonej energii elektrycznej występuje pomimo systemu wsparcia (art. 9a Prawa energetycznego i ww. rozporządzenie wykonawcze), który na dzisiaj i w perspektywie kilku kolejnych lat (do 2017 r.) zapewnienia wytwórcy energii z OZE stosunkowo wysokie przychody, na które składa się hurtowa cena energii elektrycznej oraz cena zielonych certyfikatów (wydawanych przez Urząd Regulacji Energetyki za kaŝdą kwh wyprodukowaną z OZE) odsprzedawanych zobowiązanym (i zagroŝonym karą za niewypełnienie obowiązku) przedsiębiorstwom energetycznym. Rys. 3.3 Elementy składające się na całkowity, moŝliwy do pozyskania przychód z produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii. Źródło: Opracowanie własne EC BREC IEO. Warto zwrócić uwagę, Ŝe całkowite przychody producentów energii elektrycznej z OZE wynoszące ok. 400 zł/mwh, na które składa się (rys. 3.3): 15 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii. 12

cena hurtowa energii elektrycznej, która w ciągu ostatnich kilku lat oscyluje na poziomie 120-150 zł/mwh cena świadectwa pochodzenia bezpośrednio warunkowana przez poziom opłaty zastępczej waloryzowanej corocznie przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (w roku 2009 jej poziom został ustalony na 258,89 zł) są bardzo zbliŝone do jednostkowej, średniej ceny energii elektrycznej dla końcowych odbiorców energii na niskim napięciu, np. gospodarstw domowych, której wysokość w latach 2000-2008 zaprezentowano na poniŝszym wykresie rys. 3.4. Rys.3.4 Ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w latach 2000-2008 w przeliczeniu na jedną MWh. Źródło: GUS. Oznacza to, Ŝe w określonych sytuacjach (niewielki pobór energii elektrycznej na niskim napięciu) rozwaŝać moŝna nie tylko zakup zielonej energii z zewnątrz, ale takŝe samozaopatrzenie z własnego OZE (w formie tzw. autoproducenta). Wystawianie świadectw pochodzenia zielonej energii nie musi być powiązana ze sprzedaŝą energii elektrycznej na rynku hurtowym. Istnieje teŝ moŝliwość pozyskania zielonych certyfikatów równieŝ za energię wyprodukowaną na własne potrzeby, co poprawia efektywność finansową inwestycji w OZE (zaoszczędzona w ten sposób energia elektryczna nabywana na rynku detalicznym jest około dwukrotnie wyŝsza niŝ kwota uzyskiwana ze sprzedaŝy zielonej energii na rynku hurtowym). 13

Na rysunku 3.5 zaobserwować moŝna zmiany zachodzące w strukturze produkcji energii elektrycznej z OZE w latach 2001-2008. W strukturze tej od dłuŝszego czasu największym udziałem odznaczała się energetyka wodna (z elektrowni przepływowych) oraz biomasa. Zakładając znaczące ograniczenia środowiskowe związane z budową nowych (zwłaszcza duŝych) elektrowni wodnych, jak równieŝ wiek obecnie funkcjonujących instalacji, moŝna ocenić, Ŝe w ciągu najbliŝszych kilku lat produkcja energii elektrycznej z tego źródła nie będzie rosła, ale będzie jednocześnie traciła na znaczeniu w całkowitym bilansie energii pochodzącej z OZE. Od dłuŝszego czasu bowiem notuje się bardzo niewielkie roczne przyrosty nowo zainstalowanych mocy w energetyce wodnej, czemu jednocześnie towarzyszy zauwaŝalna tendencja spadkowa produkcji energii wynikająca ze starzenia się wielu instalacji oraz pogarszającej się produktywności z jednostki mocy zainstalowanej. Rys. 3.5 Zestawienie produkcji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w latach 2001-2008. Źródło: opracowanie własne EC BREC IEO na podstawie danych GUS(lata 2001-2006) oraz ARE S.A. (2007-2008). Od roku 2004 zauwaŝalny jest równieŝ istotny spadek produkcji elektryczności z elektrociepłowni na czystą biomasę, co zostało spowodowane podroŝeniem i odpływem surowca do duŝych elektrowni zawodowych, które stosują współspalanie biomasy z węglem. JednakŜe biorąc pod uwagę, Ŝe taka metoda wykorzystania 14

biomasy jest nieefektywna i nie spełnia zalecenia dyrektywy 2009/28/WE 16, mówiącego, Ŝe sprawność przekształcania biomasy w energię uŝyteczna powinna wynosić powyŝej 70 %, zakłada się, Ŝe nie jest to alternatywa technologiczna, która w kolejnych latach będzie się cieszyła podobnym tempem rozwoju jak dotychczas. Kolejną zieloną technologią energetyczną, która w ostatnim okresie ma coraz istotniejszy wkład w produkcję energii elektrycznej w Polsce jest wykorzystanie biogazu. Pomimo duŝego zainteresowania rozwojem tej technologii, najefektywniejsze obecnie kosztowo obszary (biogaz wysypiskowy, wykorzystanie efektów ubocznych fermentacji metanowej osadu ściekowego na oczyszczalniach ścieków) aplikacji tej technologii zostały juŝ zagospodarowane. Oznacza to, Ŝe dalszy dynamiczny rozwój tego sektora będzie silnie uzaleŝniony od wsparcia finansowego ze środków publicznych i od pełnego potwierdzenia w Polsce dojrzałości rynkowej technologii biogazowni rolniczych. Coraz większą rolę w sektorze OZE pełni równieŝ energetyka wiatrowa, która, zgodnie z danymi pochodzącymi z Urzędu Regulacji Energetyki, we wrześniu 2009 roku miała 666 MW zainstalowanej mocy. Na wspomnianym juŝ rysunku 3.5 wyraźnie widać zdecydowane przyspieszenie w rozwoju energetyki wiatrowej od roku 2006. WiąŜe się to przede wszystkim z dopracowaniem obowiązku nałoŝonego na przedsiębiorstwa energetyczne dotyczącego umarzania świadectw pochodzenia. Sektor energetyki wiatrowej w najbliŝszych latach będzie dysponował bardzo duŝym potencjałem rozwojowym. Przyjmując definicję potencjału ekonomicznego określoną w opracowaniu Instytutu Energetyki Odnawialnej p.t. MoŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce do roku 2020 zrealizowanego na zlecenie Ministra Gospodarki w roku 2007 17, moŝna oszacować, Ŝe na początku roku 2008 wykorzystano go jedynie na poziomie około 0,2 %. Oprócz wymienionych wyŝej czynników, które w sposób bardzo ogólny tłumaczą stan obecny sektora generacji energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w Polsce, naleŝałoby równieŝ poruszyć kwestię kosztów produkcji energii z poszczególnych instalacji źródeł OZE, które (poza obowiązującym systemem wsparcia zielonej energii) mają kluczowy wpływ na popularność danej technologii wśród inwestorów. Obecnie jednym z kluczowych dokumentów, które są poświęcone wymienionej wyŝej problematyce jest opracowanie przygotowane przez Komisję Europejską o nazwie: Źródła Energii, Koszty Produkcji i Eksploatacji technologii wytwarzania energii elektrycznej, produkcji ciepła i transportu 18, które funkcjonuje jako załącznik do 16 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE, z dnia 23 kwietnia 2009 r., w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych 17 Instytut Energetyki Odnawialnej: MoŜliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce do roku 2020 ; ekspertyza dla Ministerstwa Gospodarki, Warszawa; grudzień 2007 18 Commission of the European Communities: Energy Sources, Production Costs and Performance of Technologies for Power Generation, Heating and Transport, SEC(2008)2872, Bruksela, 2008 15

Drugiego strategicznego przeglądu sytuacji energetycznej (tzw. Second Strategic Energy Rreview), realizowanego w ramach tzw. planu działań na rzecz bezpieczeństwa energetycznego i solidarności energetycznej UE 19. Porównano w nim koszty oraz wydajności wytwarzania energii z poszczególnych technologii, jak równieŝ koszty związane z instalacją danego źródła energii. Dokument ten został podzielony na trzy części, które uwzględniają oddzielnie technologie wytwarzania energii elektrycznej, ciepła oraz systemy transportowe. Na rysunku 3.6 zaprezentowano dane pochodzące z powyŝszego opracowania dotyczące kosztów produkcji energii elektrycznej w róŝnych źródłach OZE w roku 2007. Na wykresie określono je za pomocą poziomych słupków, za pomocą których przedstawiony został zakres zmienności kosztów w przeliczeniu na jednostkę mocy. Rys. 3.6 Wysokość kosztów produkcji energii elektrycznej z róŝnych rodzajów instalacji OZE 20 w 2005/kW w roku 2007. Źródło: Komisja Europejska, opracowanie własne EC BREC IEO. Zaprezentowane wyniki stanowią takŝe w Polsce dodatkowe wytłumaczenie trendów zaistniałych w ostatnich latach w generacji energii elektrycznej z OZE, które zobrazowane są na omawianym wcześniej rysunku nr 3.5. Okazuje się bowiem, Ŝe nie bez powodu inwestorzy najchętniej lokują swoje pieniądze właśnie w inwestycjach związanych z energetyką wiatrową. Zgodnie z rysunkiem 3.5 jest to najdojrzalsza technologia charakteryzująca się jednymi z najmniejszych kosztów produkcji energii, 19 Commission of the European Communities: Second Strategic Energy Review - AN EU ENERGY SECURITY AND SOLIDARITY ACTION PLAN COM(2008)781, Bruksela, 2008. 20 PV oznacza słoneczne systemy fotowoltaiczne; przyłączone do sieci elektroenergetycznej i tzw. autonomiczne (pracujące na sieć wewnętrzną) i zlokalizowane w róŝnych warunkach nasłonecznienia, stąd tak duŝy zakres zmienności kosztów. 16

oraz najmniejszym zróŝnicowaniem tych kosztów w przeliczeniu na jednostkę mocy. Biogaz sprawdzał się jako technologia tania w niektórych zastosowaniach (biogaz wysypiskowy), w innych (np. bioz rolniczy z upraw) jest dalej technologią stosunkowo drogą. Swego rodzaju dopełnieniem opisanej wyŝej sytuacji panującej na polskim rynku OZE jest zestawienie koncesjonowanych instalacji z podziałem na rodzaje technologii pozyskiwania energii elektrycznej z OZE. Zestawienie takie zaprezentowano na rysunku nr 3.7, gdzie wyróŝniono całkowitą moc koncesjonowaną w danej technologii oraz liczbę instalacji, które taką koncesję posiadają. Rys. 3.7 Sumaryczna moc zainstalowana (uwidoczniona na wykresie) oraz liczba koncesjonowanych instalacji w rozróŝnieniu na rodzaje OZE (podana w opisie w sztukach). Stan na koniec 2009 roku. Źródło: Urząd Regulacji Energetyki. W załączniku 2 przedstawiono listę wszystkich koncesjonowanych instalacji OZE w Polsce (stan na 30 września 2009 r.), z podziałem na województwa oraz syntetyczne zestawienie dla całego kraju z podziałem mocy zainstalowanej na poszczególne technologie OZE. Dodatkowo na uwagę zasługuje fakt, Ŝe pomimo wielu trudności, z którymi do tej pory boryka się sektor odnawialnych źródeł energii, moŝna zaobserwować niewielki, ale 17

stosunkowo wyraźny wzrost liczby wydawanych świadectw pochodzenia wprowadzonej do sieci zielonej energii elektrycznej. Zestawienie prezentujące ten trend wzrostowy w ilości wydawanych świadectw zamieszczono na rysunku nr 3.8. Jednocześnie podkreślić naleŝy, Ŝe wydanie świadectwa w danym roku nie musi być toŝsame z wyprodukowaniem energii elektrycznej w tym samym roku. W corocznym biuletynie Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki prezentowane jest zestawienie, z którego moŝna odczytać ilość wydanych świadectw z podziałem na te, wydane na podstawie produkcji w danym roku oraz pozostałe, które zostały wydane za produkcję energii elektrycznej z OZE w poprzednim roku kalendarzowym. Rys. 3.8 Całkowita ilość wydanych świadectw pochodzenia w latach 2006-2008 wyraŝona w TWh zielonej energii (w praktyce 1 świadectwo odpowiada 1 MWh). Źródło: Urząd Regulacji Energetyki. Wykres zamieszczony na rys. 3.8 uwzględnia wyłącznie datę wydania świadectwa, bez uwzględniania daty produkcji rzeczywistej energii. Instytucje publiczne realizując koncepcję zielonych zamówień publicznych w polskich uwarunkowaniach prawnych teoretycznie mogą wykorzystać system obrotu świadectwami pochodzenia energii z OZE i bezpośrednio u wytwórców zielonej energii lub poprzez brokerów (domy maklerskie) nabywać świadectwa na TGE, ew. na POEE. Jednak w obecnych uregulowaniach prawnych takie świadectwa nie mogłyby być umorzone przez URE i nie liczyłby się do wypełniania przez Polskę celów ilościowych 18

wymaganych przez UE. Nie ma pewności jak długo ten system wsparcia (zobowiązania ilościowe wypełniane przestawianiem przez sprzedawców energii świadectw zielonej energii do umorzenia przez Prezesa URE) będzie w Polsce funkcjonował. 4. Prognoza rozwoju podaŝy zielonej energii elektrycznej w Polsce do roku 2020 W ciągu ostatnich miesięcy w Polsce prowadzono intensywne prace i debatowano nad przyszłością całego sektora OZE i jego rozwoju w stosunku do generacji konwencjonalnej. Temat ten miał ostatnio szczególne znacznie, zwłaszcza w kontekście przyjęcia przez UE (grudzień 2008) tzw. pakietu klimatyczno-energetycznego 3x20, w tym dyrektywy (2009/28/WE) oraz nowej Polityki Energetycznej Polski do roku 2030 (PEP2030) (przyjętej przez rząd dnia 10 listopada 2009 roku), w której zawarto ogólne załoŝenia rozwoju sektora OZE do roku 2030 (Tab. 4.1 oraz 4.2). Tab. 4.1 Prognozowane moce zainstalowane w róŝnych sektorach OZE, w MW. Źródło: Polityka Energetyczna Polski 2030. Tab. 4.2 Prognoza dotycząca produkcji zielonej energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii do roku 2030 w TWh. Źródło: Polityka Energetyczna Polski 2030. 19

Dokument potwierdza, Ŝe w Polsce rosnąć będzie zapotrzebowanie na energię elektryczną oraz Ŝe głównym źródłem podaŝy zielonej energii elektrycznej w 2020 r. będzie energetyka wiatrowa i biomasa oraz Ŝe udział OZE w produkcji energii elektrycznej w tym okresie przekroczy 19%. Produkcja energii elektrycznej z alternatywnych źródeł energii wzrośnie z 3,9 TWh w roku 2006 do ponad 30 TWh w roku 2020. Polityka Energetyczną Polski jest jednak dokumentem kierunkowym dotyczącym całego sektora energetycznego i bardzo ogólnie sformułowanym jeŝeli chodzi o OZE. Weryfikacja i uszczegółowienie ww. załoŝeń znajdą odzwierciedlenie w innym dokumencie Plan działań na rzecz OZE do 2020 r., który musi być przygotowany przez rząd w ramach wypełnienia zapisów dyrektyw 2009/28/WE o promocji odnawialnych źródeł energii. Szczegółowy Plan działań powinien być ostatecznie opracowany przez rząd i przesłany do Komisji Europejskiej do 30 czerwca 2010 r. W celu oceny moŝliwości rozwoju sektora OZE do 2020-2030 r. i lat późniejszych przygotowano teŝ kilka niezaleŝnych opracowań. Ich autorzy załoŝyli róŝne scenariusze rozwoju polskiego sektora energetycznego w ciągu najbliŝszych kilkudziesięciu lat. Najbardziej znane z nich zostały opracowane przez firmę EnergSys (pisany dla Polskiego Komitetu Energii Elektrycznej z perspektywy sektora węglowego) oraz najbardziej szczegółowe jeśli chodzi o OZE opracowanie Instytut Energetyki Odnawialnej dla Greenpeace Polska, pisany z perspektywy rynku zielonej energii elektrycznej. W niniejszym opracowaniu jako punkt wyjścia do bardziej szczegółowego omówienia i analizy przyjęto ww. raport dla Greenpeace Polska, znany teŝ pod nazwą Energy [R]evolution 21, który zakłada zdecydowanie ambitniejsze cele dotyczące rozwoju sektora OZE. Równocześnie naleŝy podkreślić, Ŝe autorzy niniejszego opracowania uznają istnienie projekcji dotyczących rozwoju OZE do roku 2030 zawartych w PEP 2030, uwaŝają jednak, Ŝe są one zbyt zachowawcze i w ocenie ekspertów Instytutu Energetyki Odnawialnej cele określone na lata 2020 oraz 2030 mogą zostać osiągnięte nawet bez specjalnego wsparcia sektora. Rezultaty opracowania Energy [R]evolution, w ramach którego oceniono jak będzie wyglądała struktura zainstalowanych mocy w sektorze elektroenergetycznym do roku 2050, zaprezentowano na rys. nr 4.1. W analizach wykorzystano model makroekonomiczny MESAP, który pozwalał na wprowadzenie do struktury wytwarzania energii i nowych mocy zainstalowanych te, które w danym okresie (aŝ do 2050 r.) uznane zostały za najtańsze wśród wszystkich technologii energetycznych. Wyniki symulacji wskazują, Ŝe udział zielonej energii elektrycznej moŝe sięgać 26% w 2020 r. i aŝ 80% w 2050 r. 21 : Instytut Energetyki Odnawialnej IEO i Niemieckie Centrum Badań Kosmicznych DLR: Scenariusz długookresowego zaopatrzenia Polski w czyste nośniki energii. Greenpeace Polską, Warszawa, wrzesień 2008 r. 20

[GWel] Rys. 4.1 Zainstalowane moce w odnawialnych źródłach energii elektrycznej w latach 2005-2050. Źródło: Greenpeace Polska, Energy [R]evolution, Warszawa 2008. Z cytowanego raportu wynika, Ŝe w perspektywie roku 2020 na największe przyrosty mocy zainstalowanej moŝe liczyć sektor energetyki wiatrowej. Pozostałe technologie, w tym przede wszystkim fotowoltaika (PV), będą mogły się szybciej rozwijać w późniejszym okresie, gdy osiągną odpowiednią dojrzałość rynkową. ZałoŜono odpowiednie tempo wzrostu cen paliw, internalizacji tzw. kosztów zewnętrznych w energetyce w cenie energii (w tym koszty nabywania uprawnień do emisji CO2) oraz spadek nakładów inwestycyjnych na technologie energetyczne, tu w szczególności na technologie OZE, a to wpłynęło z kolei na koszty wytwarzania zielonej energii elektrycznej. Prognozy dotyczące kosztów produkcji energii elektrycznej w poszczególnych sektorach OZE w roku 2020, wg Komisji Europejskiej, zaprezentowano na rys. 4.2. 21