Fryderyk II Hohenzollern Wielki, król Prus 252, 262, 263, 270, 271, 279, 284,301,322,323,335 Fryderyk Wilhelm I Hohenzollern, król Prus 214, 222 Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern, król Prus 400 Gagarin Paweł Gawriłowicz 331 Gapon Gieorgij Apołłonowicz 517 Giedymonowicze, ród 175 Gibbes Sidney Iwanowicz 539 Giennadij z Kostromy 34 Gieorgij Aleksandrowicz, książę 491, 500, 547 Gieorgij Michajłowicza, syn Natalii Szeriemietiewskiej 550 Gieorgij Michajłowicz Romanow, cesarzewicz, 579, 580, 586, 587 Ginzburg Horacy 467 Ginzburg Jelizawieta 484 Ginzburg-Frojfeld Sofia 484, 485 Glebow Aleksander Iwanowicz 279 Glinka Michaił Iwanowicz 414, 503 Glinscy. ród 33, 36 Glinska Helena Wasiljewna 33, 34 Godunowowie, ród 37, 40, 43, 44 Goleniszczew-Kutuzow Michaił Iłłarionowicz 370, 373, 375, 376, 378 Golicyn Aleksandr Nikołajewicz 369, 378 Golicyn Dymitr Michajłowicz 175, 197,204,207,214,217,225 Golicyn Michaił Michajłowicz 195, 197 Golicyn Wasyl Wasiljewicz 109, 110, 122, 134, 136, 137 Golicynowie, ród 66, 193, 196, 203, 204, 218, 236 Gołowin Aleksander Wasiljewicz 445 Gołowkin Gawriił Iwanowicz 203, 210 Gołowkin Michaił Gawriłowicz 236, 243,251 Gorczakow Aleksandr Michajłowicz 453 Gorczakow Michaił Dmitrijewicz 434 Gordon Patrick Leopold 146 Gorki Maksym, wlaśc. Aleksiej Maksimowicz Pieszkow 570 Gosiewski Wincenty Aleksander 99, 105 Grimm Friedrich Melchior 318, 351, 352 Grooth Georg Christoph 259 Grudzińska Joanna Antonina 392 Gruszeccy, rodzina 111 Gruszecka Agafja Siemionowna 111, 112 Gruszecki Siemion Fiodorowicz 111 Guczkow Aleksander Iwanowicz 527 Gurko Wasilij Josifowicz (Romejko- -Gurko) 555 Gustaw II Adolf, król Szwecji 53 Gustaw V, król Szwecji 5 77 Habsburgowie, dynastia 568 Hakkelman Awraam 518 Hann Dorota, zob. Katarzyna I Aleksiejewna Hegel Georg Wilhelm Friedrich 435 Helena Orleańska 490 Helena, księżniczka grecka i duńska 577 Helena, św. 97 Helfman Aaron, zob. Kiereński (Kierenski) Aleksandr Fiodorowicz Helfman Hesia Mironowna 469 Hercen Aleksander Iwanowicz 11, 22, 25,426,435,440,457,470 Hermogenes Uermogien), metropolita kazański 46, 47 Hessen-Darmstadt, dynastia 489, 490 Hitler Adolf 576 Hohenzollernowie, dynastia 568, 579 Holstein-Gottorp, dynastia 15, 184, 270,271,278,319,366,579,580 Holsztyńscy, ród 271 Hryniewiecki Ignacy Joachim (Michaił Iwanowicz, "Jelnikow Nikołaj", "Kociak") 460, 462-615-
Ignatij (Ignacy), metropolita 45 Ignatjew Nikołaj Pawłowicz 466 Ilidor, mnich 450 Ilija Fiodorowicz Romanow, syn Fiodora III Aleksiejewicza Romanowa 112 Iliodor (Siergiej Michajłowicz Trufanow), jeramonach 515 Ipatjew Nikołaj 540, 541, 581, 583, 588 Irena Michaiłowna Romanow, córka Michaiła I Fiodorowicza Romanowa 76 Iwan I Daniłowicz.,Kalita" 28, 235 Iwan II (V) Aleksiejewicz 105, 121, 126, 127, 129-131, 133, 135-141, 146,204,205 Iwan III (VI) Antonowicz Romanow 13, 14, 16, 17, 229-233, 235-237, 239, 240, 244-248 Iwan III Antonowicz Romanow 16, 17 Iwan III Srogi 30-32 Iwan IV Wasiljewicz Groźny, car Rosji 16, 17, 33-40, 75, 94, 95, 129, 167,235 Iwan Michaiłowicz Romanow, syn Michaiła I Fiodorowicza Romanowa 76 Iwan Nikiticz Romanow 38, 43, 44 Iwan V Aleksiejewicz Romanow 178, 230,231 Iwan V Aleksiejewicz, syn Aleksego Michajłowicza 105, 110, 122, 123, 125 Iwan VI Antonowicz Romanow 263, 294 Iwanow Nikołaj Judowicz 537 Izmajłow Artiemij Wasiljewicz 77, 78 Jagużynski Paweł Iwanowicz 175, 205 Jakowlewowie, ród 32 Jakub I (VI) Stuart, król Anglii 55, 57 Jan II Kazimierz Waza, król Polski 99, 100 Jan III Sobieski, król Polski 137 Jana Chryzostom.,Złotousty" 81 Jazykaw Iwan Maksimowicz 109, 111 118, 123, 125, 126, 131 Jefriem, metropolita 65 Jekatierina (Katarzyna) Iwanowna Romanow, carówna 230 Jekatierina Antonowna, córka Anny Leopoldawny 244 Jekatierina Iwanowna Romanow, cór ka Iwana V Aleksiejewicza Roma nowa 139, 178, 218 Jekatierina Pawłowna Romanowa 375 Jelcyn Borys Nikołajewicz 581, 584, 585 Jelizawieta (Elżbieta) Aleksandrowna Romanow, córka Aleksandra I Pawłowicza Romanowa 388 Jelnikow Nikołaj, zob. Hryniewiecki Ignacy Joachim (Michaił Iwanowicz) Jełagin Iwan Pierfiljewicz 262 Jermołow Aleksiej Pietrowicz 396 Jerzy III Hanowerski, król Anglii 315 Jerzy V Windsor, król Anglii 566 J ewdokija Aleksandrowna, córka Aleksandra Borysowicza Szujskiego 37 Jewdokija Michajłowna Romanow, córka Michaiła I Fiodorowicza Romanowa 76 Jewgieniewicz Gieorgij 530 Joachim, patriarcha 111, 122, 124, 125, 135, 140 Joanna Elżbieta Holstein-Gottorp, matka Katarzyny II Wielkiej 270, 271,292 Joasaf I, patriarcha 91 Joasaf II. metropolita 95 Johnson Nicholas 562 Josaf I. metropolita 78 Josif, patriarcha 91, 92 Jow (Hiob). patriarcha 40. 53 Józef II Habsburg, cesarz Austrii 307 Tulianna Henrietta Ulrvka Sachsen Zalfeld, zob. Anna Fiodorowna -616-
Jurijewicz Nikita 34, 35, 37 Jurjewicz Dałmat 34 Jurjewicz Daniłł 34, 35 jurjewicz Grigorij 33 Jurjewicz Roman 34 Jurjewicz Wasyl 30 Jurjewska Jekatierina Aleksandrowna Romanow, córka Aleksandra II Nikołajewicza Romanowa 448 Jurjewska Olga Aleksandrowna 448 Jurjewska, księżna, zob. Dołgoruka Jekatierina Jurjewski Boris Aleksandrowicz 448 Jurjewski Grigorij Aleksandrowicz 448 jurjiewicz Anna 34 jurjiewicz Uljana Fiodorowna (Anastazja) 34-37, 39 Jurowski jakow Michajłowicz (Jankiel Chaimowicz) 542, 543 Jusupowie, ród 207 Kachowski Piotr Grigorjewicz 389 Kałasznikow Nikołaj 115 Kantemir Dymitr 164, 165 Kantemir Maria 165, 172 Karakozow Dmitrij Władirnirowicz 444, 445 Karamzin Nikołaj Michajłowicz 7, 8, 25, 291 Karol (Karl) Urlyk Piotr Fiodorowicz, zob. Piotr III Fiodorowicz Karol Filip, królewicz szwedzki 53 Karol Fryderyk Schleswig-Holstein -Gottorp 15, 183, 184, 270 Karol I Stuart, król Anglii 89 Karol Leopold, książę Meklemburgii i Schwerina 230 Karol VI Habsburg, cesarz niemiecki 183 Karol XII Wittelsbach, król Szwecji 163, 165, 191 Katarzyna I Aleksiejewna (Skawron, Skawronska Marta) 17, 159, 160, 164, 165, 169-171, 173-177, 179, 181-192, 204, 215, 237, 244, 249, 312 Katarzyna II Aleksiejewna Wielka (Zofia Fryderyka Augusta Anhalt Zerbst), cesarzowa Rosji 11, 17, 246, 248, 258, 270, 271, 273-280, 282, 283, 285, 287-309, 311-317, 319-323, 325, 327, 329, 332, 334, 335, 338, 344, 350-355, 357, 370, 394,415,426,501,585 Katarzyna Pawłowna Romanowa (królowa Wirtembergii) 345 Katarzyna Pawłowna, siostra Aleksandra I Pawłowicza 365, 366, 368 Katkaw Michaił Nikiforowicz 25, 445, 470 Kazakow Matwiej Fiodorowicz 305 Kazanski Piotr Jewgienjewicz 143 Keith Georg 280 Keith James (Jakow) 222 Kestner Jobann Christian 293 Kibritz Chaim 470 Kiereński (Kierenski) Aleksander (Aaron) Fiodorowicz 470, 537, 544, 557, 558, 572, 573 Kirby, zob. Bagration-Muchranska Leonida Gieorgijewna Kiriejew Aleksander Aleksiejewicz 13 Kleinmichel Piotr Andriejewicz 414 Kluczewski Wasilij Osipowicz 6, 520 Knutzen 288 Koczubej Wiktor Pawłowicz 344, 345, 352, 353 Kołczak Aleksandr Wasiljewicz 543 Kołycz Aleksander Fiodorowicz 30 Kołyczewowie, ród 30, 32 Konstanty (Konstantyn) Pawłowicz Romanow 307, 318, 324, 339, 346, 354, 383, 386, 387, 392-400, 407, 416 Konstanty Konstantinowicz Romanow 501, 527 Konstanty Nikołajewicz 427,466,516 Romanow -617-
Konstantyn I Wielki, cesarz rzymski 97 Korf Modest Andriejewicz 403 Koszkin Aleksander Fiodorowicz Biezzubiec (Bezzębny) 30 Koszkinowie, ród 29, 30, 37 Kościuszko Tadeusz 327, 328 Krasilnikaw A. 551 Krasnaw Piotr Nikołajewicz 574 Kronsztadzki Ioann 513 Krzesińska Matylda 494, 503 Ksenia Aleksandrowna Romanowa, córka Aleksandra III Aleksandrowicza Romanowa 575, 592 Kulikawski Nikołaj Aleksandrowicz 574 Kulikawski Paul Edward 592 Kurakin Aleksander Borisowicz 366 Kurakin Boris Iwanowicz 175 Kurakinowie, ród 66, 122 Kuźma Zacharjewicz Minin-Suchorukow 51 Kuźmicz Fiodor zob. Aleksander I Romanow La Chetardie Jacques Joachim Trotti 241-243, 250, 261, 262 La Harpe Frederic Cesar de 352 Latcy, zob. Zacharjinowie-Latcy, ród Lefort Fran<;ois Jacques 146, 150, 156 Leiden Ernest 489 Lenin Włodzimierz, właśc. Władimir Iljicz Uljanow 499, 542, 545, 561, 572, 592 Leon XIII (Gioacchino Vincenzo Raphaelo Luigi Pecci), papież 489 Lermontowowie, ród 73 Lestocq Johann Hermann (Armand Iwan Iwanowicz) 241, 242, 250, 261, 262 Lew Nikiticz Romanow 38 Lewie Hersz (Danił von Haden) 131 Lichaezaw Aleksy Timofiejewicz 109, 111, 123, 126 Lieberman 221 Liebknecht Karol 544 Lipman Lewi 221 Liszt Franciszek 411, 4 72 Litta Julio Penato (Julij Pompijewicz) 378 Loewenwold Reinhold Gustaw 185, 237,243,251,256,261 Loris-Mielikaw Michaił Tarlełowicz 455-458,460,461,466,471 Ludwik II, książę Hesji i Nadrenii 429 Ludwik XV, książę Orleanu 183 Luiza Maria Augusta, zob. Elżbieta Aleksiejewna Luksemburg Róża 544 Lwow Gieorgij Jewgienjewicz 529 Lynar Karol Maurycy von 240, 241, 253 Łagowski Nikołaj Konstantinowicz 499 Łanski Aleksander Drnitrijewicz (Saszeńka) 325 Łanskaj Siergiej Stiepanowicz 438 Łomonosow Michaił Wasiljewicz 269 Łapuchin Fiodor Awraamowicz 150 Łapuchin Iwan Władimirowicz 327 Łapuchina Anna Pietrowna 331 Łapuchina jewdokija Fiodorowna (mniszka Helena) 150, 151. 155. 169, 181, 198, 203 Łapuchina Natalia Fiodorowna 261 Łopuchinowie. ród 151, 190 Łubieński Tomasz 420 Łunaczarski Anatolij Wasyliewicz 570 Łykow-Obolenski Borys Michajłowicz 43 Majkaw Apołłon Nikołajewicz 426 Makłakow Nikołaj Aleksiejewicz 517 Maksymiliana Withelmina Augusta Zofia Maria Hesen-Damstadt. zob. Maria Aleksandrowna Romanow Mamontow Siergiej Iwanowicz 549 Mandt Martin 424. 425-618-
Manstein Christoph Hermann von 233-236, 252 Marfa Aleksiejewna (Margarita), żona Fiodora Nikiticza Romanowa 38, 43, 50, 56, 59-61, 66, 70, 75-78, 105 Marfa Michajłowna 76 Margaret Jacques 55 ~!aria Aleksandrowna Romanow, córka Aleksandra II Nikołajewicza Romanowa 429, 431, 434, 448, 449, 463 Maria Aleksandrowna Romanowa, córka Aleksandra I Pawłowicza Romanowa 353, 388 Maria Fiodorowna Romanow 322, 323, 330, 333, 345, 348, 350, 355, 392, 414, 476, 477, 479, 489-491, 493, 495, 502, 530, 547, 565, 566, 570, 577 Maria I Władimirowna 578-580, 583, 585,586,590,592 Maria Iljiniczna Miłosławska 84, 85, 96, 97, 105, 121 Maria Iwanowna Romanow, córka Iwana II Aleksiejewicza Romanowa 139 Maria Nikołajewna Romanow, córka Mikołaja II Aleksandrowicza Romanowa 509, 583 Maria Pawłowna, księżniczka Mecklemburg-Schwerin 510, 534, 577 Maria Teresa, cesarzowa 253, 262 Markow A.W. 562 Marks Karol 436 Maryna Mniszech, carowa Rosji 45, 52, 53, 62, 67, 170 Matwiejew Artamon Siergiejewicz 105-107, 118, 119, 128, 130, 131 Matwiejewowie, ród 107, 129, 130 Mayerberg Augustyn von 86 Meklemburska, dynastia 168 Mengden Axel von 238, 243 Mengden Julia 238, 240, 243, 245 Mereżkowski Dmitrij Siergiejewicz 576 Michaił Aleksandrowicz Romanow 500,527,535,562 Michaił I Fiodorowicz Romanow 17, 45, 51, 53-63, 65-73, 75-80, 96, 567, 582 Michaił Nikilicz Romanow 38, 43, 44 Michaił Pawłowicz, zob. Franz Wilhelm Pruski Michajłowicz Iwan 106 Michał I Hohenzollern-Siegmaringen, król Rumunii 577 Michaił I Fiodorowicz Romanow 12, 16,50,64 Michaił II Aleksandrowicz Romanow 12, 14, 16, 17, 547-564, 568, 570, 571 Michaił Pawłowicz Romanow 393, 398,408 Mienszykow Aleksandr Daniłowicz 148, 156, 175, 177, 178, 18Q-183, 185, 186, 188, 190, 191, 193-197, 202, 215 Mienszykow Daria Michajłowna 194, 195 Mienszykow Maria Aleksandrowna 186, 191, 194-196 Mieszczerski Władimir Pietrowicz 447 Mikołaj Aleksandrowicz Romanow, syn Aleksandra II Nikołajewicza Romanowa 448 Mikołaj I Pawłowicz Romanow 11, 14, 17,22,318,330,370,386,387, 392-394, 396-417, 419-427, 429, 431, 466, 501, 505, 516, 531, 543, 590 Mikołaj II Aleksandrowicz Romanow 10, 11, 14, 15, 17,22, 143,460,476, 477, 479, 489-491, 493-503, 505-515, 517-546, 548-555, 557, 559, 561, 570-575, 583, 588, 591 Mikołaj Konstantinowicz Romanow, syn Konstantego Nikołajewicza Romanowa 516 Mikołaj Michajłowicz Starszy 505, 571-619-
Mikołaj Nikołajewicz Młodszy 516, 518,521,530,543,571-573,583 Milukow Paweł Nikołajewicz 492, 527,553,554 Milutin Dmitrij Aleksiejewicz 422, 483 Miłoradowicz Michaił Andriejewicz 394 Miłosławscy, ród 84, 85, 88, 106, 107, 109, 110, 122, 125, 126 Miłosławska Anna Iljiniczna 85, 87 Miłosławski Ilja Daniłowicz 84, 85 Miłosławski Iwan Bogdanowicz 110, 111 Mirowicz Wasyl Jakowlewicz 248 Młodecki Hipolit Osipowicz 455, 456 Mniszchów, ród 56 MonsAnna 150, 151, 155, 159, 171, 261 Mons Martena 150 Mons Wilhelm 171, 177 Morozow Borys Iwanowicz 80, 82-88 Morozowie, ród 28, 38, 66,83-85, 87, 88, 106 Mstisławski Fiodor Iwanowicz 38, 39,66 Mstisławski Iwan Michajłowicz 128 Miinnich Burhard Christof (Antonowicz) 215, 218, 220, 225, 226, 228, 229,231-238,243,251,280 MurawjawNikita Michajłowicz 386 Murawjaw-Apostoł Siergiej lwanowicz 403 Nagojowie, ród 66 Napoleon I Bonaparte, cesarz Francuzów 336, 341, 342, 344, 363-367, 369-381,384,390,420,474 Napoleon III Bonaparte, cesarz Francuzów 433, 446 Naryszkin Afanasij Kiriłłowicz 107, 132 Naryszkin Iwan Kiriłłowicz 107, 126, 129, 132 Naryszkin Kiriłł Połuektowicz 96 Naryszkina Natalia Kiriłłowna 96 105, 107, 118, 121-126, 128-133 135-138, 145, 150, 203 Naryszkinowie, ród 96, 106, 107, 110 121-123, 125, 126, 128-130, 133 145 Natalia Ałeksiejewna Romanowa 321. 322 Natalia Aleksiejewna, córka Aleksego Piotrowicza 168 Niekrasow Nikołaj Wissarionowicz 527 Nielidowa Jekatierina (Katarzyna) Iwanowna 330, 331 Nikanor (Aleksandr Iwanowicz Browkowicz), metropolita 463 Nikita (Nikon) Minow 91-95, 97, 112, 113, 128 Nikita Iwanowicz Romanow 82, 87 Nikita Nikiticz Romanow 38 Nikiticzna Anastazja 43 Nikołajewowie, ród 73 Niłusow Siergiej Aleksandrowicz 519 Nastradamus 568 Nowosilcow Nikołaj Nikołajewicz 351, 383 Obolenscy, ród 28 Ochotnikaw Aleksiej 353, 354 Odojewscy. ród 122 Odojawski Jakow Nikiticz 132 Odojawski Nikita Iwanowicz 81 Olga Aleksandrowna Romanow, córka Aleksandra III Aleksandrowicza Romanowa 344, 477, 502. 513,547, 574, 575, 592 Olga Nikolajawna Romanow, córka Mikołaja II Aleksandrowicza Romanowa 509 Opiekliszyn Aleksander 492 Orłow Aleksander Afinogienowicz 510, 512 OrłowAleksiej Fiodorowicz 383, 433 Orłow Aleksy Grigorjewicz 277.289. 301-620-
Orłow Fiodor Grigorjewicz 285 Orłow Grigorij Grigorjewicz 277, 285, 288,299,302,323,354 Ostermann Andriej Iwanowicz (Heinrich Jobann Friedrich) 192, 195, 197, 198, 207, 210, 211. 215, 218, 219, 229, 232, 236-238, 240, 243, 250, 251 Pac Jan Kazimierz 99 Pahlen Piotr Aleksiejewicz 345, 346, 348 Paisij, patriarcha 98 Paley (Pistohlkors, Karpowicz) Olga von 549, 557 Panin Nikita Iwanowicz 294, 302, 344 Panin Nikita Pietrowicz 344, 354 Paskiewicz Iwan Fiodorowicz 417, 420 Paweł Aleksandrowicz Romanow 536, 549 Paweł Pietrowicz Romanow l O, 11, 13, 14,22,274,276,277,279,288, 293, 307, 311, 317, 318, 32Q-351, 354, 355, 357, 359, 362, 391, 392, 396,405,457,475,554 Pelagia Michajłowna Romanow 76 Pestel Paweł Iwanowicz 386, 398 Phillips john 222 Pietrow Afanasij Pietrowicz 275 Piłsudski Bronisław 483 Piłsudski Józef 483 Piotr Antonowicz, syn Anny Leopoldawny 245 Piotr Georg Oldenburski (Gieorgij Pietrowicz) 365, 366 Piotr I Aleksiejewicz Wielki Romanow 9, 11, 15-17, 96, 106, 107, 110, 118, 121-126, 128-131, 133, 135-141, 145, 146, 148-150, 152-172, 174, 175, 177-179, 181-183, 186, 188, 191, 192, 203, 208, 218-220, 228, 233, 238, 241, 242, 249, 250, 260, 264, 267, 277, 281, 287, 312,329,331,398,532 Piotr II Aleksiejewicz Romanow, car Rosji 17, 168, 175, 182, 186, 190-204, 208, 217, 227, 253 Piotr III Fiodorowicz Romanow, car Rosji 11, 13-17,191,218,258,260, 261, 263, 268, 270-292, 298, 303, 318, 320-322, 324, 362 Plehwe Wiaczesław Konstantinowicz 506 Pleszczejew Leontij Stiepanowicz 87,88 Pleszczejewowie, ród 66 Płaton, metropolita 301 Pobiedonoscew Konstantin Pietrowicz 465-467, 469, 478, 480, 495, 496,498,499 Połocki Simieon (Symeon), właśc. Samuel Gawriłowicz Piotrowski -Sitnianowicz 113-115 Pompadour Jeanne Antoinette de 263 Potiomkin Grigorij Aleksandrowicz 302, 305-307, 313-316, 325 Pozdniakow Sierafin, zob. Michaił II Aleksandrowicz Romanow Pożarscy, ród 55 Pożarski Dymitr Michajłowicz 51, 52, 54, 63 Praskowia Iwanowna Romanow, córka Iwana II Aleksiejewicza Romanowa 139, 218 Praskowja Fiodorowna Sałtykowa, żona Iwana Aleksiejewicza Romanowa 139, 205 Pronscy, ród 66 Pugaczow Jernielian Iwanowicz 303-306, 316, 318, 345 Puszkin Aleksander Siergiejewicz 2 7, 148, 349 Puszkinowie, ród 29 Putiatin Michaił Siergiejewicz 556 Putin Władimir Władimirowicz 586, 590 Radziwiłł Janusz 99, 100 Rasputin Grigorij Jefimowicz 513-515, 518, 526-530, 536, 539, 540, 542, 572 Rasputin Iwan 502 Rasputin Matriona Grigorjewna 539-621-
Rasputin Warwara Grigorjewna 540 Razin Stiepan Timofiejewicz 95 Razumowska Mariia Grigorjewna 413 Razumowski Aleksy Grigorjewicz 256-258,265,275,301 Razumowski Andriej Kiriłłowicz 396 Razumowski Kiriłł (Cyryl) Grigorjewicz 257, 262, 264 Razumowski Lew Kiriłłowicz 413 Riepnin Borys Aleksandrowicz 72 Riepnin Nikita Iwanowicz 178 Riepninowie, ród 72 Robespierre Maximilien Franc;:ois 527 Rodzianko Michaił Władimirowicz 552, 553 Romanowowie, dynastia passim Romanowscy, rodzina 571 Romodanowski Andriej Grigorjewicz 131 Romodanowski Grigorij Grigorjewicz 131 Rostopczin Fiodor Wasiljewicz 349, 375,396 Rostowcew Jakow Iwanowicz 396 Rothschild James 441 Rothschild Lionel 441 Rtiszczew Fiodor Michajłowicz 82 Rubinstein Dmitrij Lwowicz 514 Ruckoj Aleksandr Władimirowicz 585 Rudolf II Habsburg, cesarz niemiecki 39 Rumiancew Piotr Aleksandrowicz 298 Rurykowicze, dynastia 14, 16, 18, 22, 28,37,39,41,43,44,50,51,56,67, 79, 158, 175 Rysakow Nikołaj Iwanowicz 458 Sałtykow Fiodor Borisowicz 139 Sałtykow Michaił Michajłowicz 75, 475 Sałtykow Siergiej Wasiljewicz 273-276 Sałtykow Wasyl Fiodorowicz 208 Sałtykowie, ród 38, 66, 67, 72, 75 207 Sambułow Maksim Isajewicz 125 Sapieha Lew 42 Sawinkow Boris Wiktorowicz 558 Sazonow Siergiej Dmitrjewicz 525, 536 Selim III, sułtan 309 Siemion "Żeriebiec" (Rozpłodnik), syn Andrieja lwanowicza "Kobyły" 28 Sierafin (Stiepan Głagolewski), metropolita 384 Siergiej Aleksandrowicz Romanow. syn Aleksandra II Nikołajewicza Romanowa 450, 490, 503, 506, 527 Siergiej Michajłowicz Romanow 543 Simieon (Siemion) lwanowicz Gordyj (Hardy, Dumny) 28 Simieon Iwanowicz Jaworski (Stiefan), pariarcha 157, 173 Skawron (Skawronski) Samuel (Samuił) 159, 173 Skawronska Jekatierina Pawłowna (Bagration) 379 Skriabinowie. ród 38 Sołowjow Aleksander Konstantinowicz 450 Sołowjow Boris Nikołajewicz 540 Spieranski Michaił Michajłowicz 367-370,391,397 Staehlin (Stiihlin) jakow jakowlewicz 287 Stalin józef, właśc. Iosif Wissarionowicz Dżugaszwili 572, 577. 592 Stanisław August Poniatowski. król Polski 277, 306, 327 Stanisław Bohusz-Siestrzeńcewicz. arcybiskup 342 Stanisław Leszczyński. król Polski 163, 228 Stariccy, rodzina 36 Staricka Jefrosinja 36 Starodubscy. ród 28 Stołypiu Piotr Arkadjewicz 522, 524-622-
Strieszniew Łukjan Stiepanowicz 76 Strieszniew Rodion Matwiejewicz 82,84 Strieszniewa lewdoki ja Łukjanowna 76,77,80 Strogonow Paweł Aleksandrowicz 343 Stuartowie, dynastia 57 Suchomlinow Władimir Aleksandrowicz 516 Suchozanet Iwan Onufrijewicz 399 Susanin Iwan Osipowicz 57, 58, 414 Susaninowie, rodzina 58 Suworow Aleksandr Wasiljewicz 304, 331,338-340,440 Suworow Arkadii Aleksandrowicz 339,340 Swibłowowie, ród 29 Swierdłow Jakow Michajłowicz 545 Szabelski-Borka PN. 541 Szachowski Jakow Pietrowicz 265 Szafirow Piotr Pawłowicz 165, 221 Szaklowity Fiodor Leontijewicz 139, 140 Szastunow Iwan Dmitrijewicz 62 Szein Michaił Borisowicz 77, 78 Szeinowie, ród 38 Szeriemiet (Szeriemietiew) Andriej Konstantinowicz 30 Szeriemietiew Boris Pietrowicz 153, 161 Szeriemietiew Piotr Borisowicz 247 Szeriemietiew Władimir Aleksiejewicz 476 Szeriemietiewowie, ród 32, 122, 334 Szeriemietiewska, zob. Wulffert Natalia Siergiejewna Szestow Iwan Dmitrijewicz 38 Szestowa Ksenia Iwanowna, zob. Marfa Szestowie, ród 66, 67 Szubin Aleksy Jakowlewicz 252 Szujscy, ród 33, 34, 37, 39 Szujski Aleksander Borysowicz "Gorbaty" (Garbaty) 37 Szujski Andriej Michajłowicz 34 Szujski Wasyl Iwanowicz, zob. Wasyl l (IV) Iwanowicz Szuwałow Iwan lwanowicz 264, 268, 276,294 Szuwałow Piotr Andriejewicz 446, 448,484 Szyszkow Aleksandr Siemionowicz 332, 389 Światopełk-Czerwertyńska Maria 353 Talleyrand Charles 379 Tarakanowa (Timofiejewna Augusta Dosifieja), samozwanka 258 Tatiana Michajłowna Romanow 76 Tatiana Nikiticz Romanow 38, 43 Tatiana Nikołajewna Romanow 509 Teofan (Fieofan) Prokopowicz, metropolita 204, 207, 215, 226, 227 Teofan, patriarcha 71 Tichomirow Lew Aleksandrowicz 8 Tierieszczenko Michaił lwanowicz 527 Titow Wasyl 115 Tiutczewa Anna Fiodorowna 403 Tołstoj Aleksandra 449 Tołstoj Dmitrij Andriejewicz 445, 466 Tołstoj Lew Nikołajewicz 469 Tołstoj Piotr Andriejewicz 122, 136, 175, 177, 181, 188 Tołstojowie, rodzina 129 Trajektorowie, ród 66 Triepow Dmitrij Fiodorowicz 491 Trotta Henigna Gottlieba 208 Trotta Wilhelm von 208 Trubicki Siergiej Pietrowicz 402 Trubieccy, ród 55, 207 Trubiecki Aleksy Nikiticz 82, 83 Trubiecki Dymitr Timofiejewicz 51-53,63 Trubiecki Nikita Jurjewicz 278 Trubiecki Paweł 492 Thgan-Baranowski Michaił Iwanowicz 540-623-
Uljanow Aleksander Iljicz 483 Ulryk Anton von Braunschweig-Wolfenbiittel 191, 230-232, 234, 235, 237, 241, 242, 244-246 Władysław IV Waza, król Polski 47 50, 51, 59, 67-70, 78 Wolter, właść. Arout Franc;ois Marie Uricki Moisiej Sołomonowicz 559, Wołkow Dymitr Wasiljewicz 279, 280 563 Wołyński Artiemij Pietrowicz 206 299 Urusowowie, ród 122 225, 226, 236, 252 Uwarow Siergiej Siemionowicz 413, Wonifatjew Stiefan 82, 91, 93 419 Waroneowa Jelizawieta 277, 288 Wagner Ryszard 472 Walewski Antoni 419 Wałujew Piotr Aleksandrowicz 460 Wasilij Aleksandrowicz Romanow 577,580 Wasyl I (IV) Iwanowicz Szujski 45-47,49-51 Wasyl III Iwanowicz Rurykowicz 32-34 Wasyl Romanow, syn Michaiła Romanowa 77 Wazowie, dynastia 55, 68 Whitworth Charles 343 Wiaziemski Piotr Andriejewicz 417 Wibenbach 221 Wigel (Wiegiel) Filip Filipowicz 357 Wiktoria Fiodorowna (Wiktoria Melita Koburg) 571 Wiktoria Hanowerska, królowa angielska 428, 494, 510 Wilhelm II Hohenzollern, król Prus 482,494,502,508,540 Wiłhelmina Hessen-Darmstadt, zob. Natalia Aleksiejewna Romanowa Wirtemberska Zofia Dorota Augusta, zob. Maria Fiodorowna Wiskawaty Iwan Michajłowicz 36 Witte Siergiej Juljewicz 521 Władimir Aleksandrowicz Romanow, syn Aleksandra II Nikołajewa Romanowa 446, 466, 51 O, 517 Władimir Kiriłłowicz, syn Cyryla Kiriłła Władimirowicza 571, 572, 575, 576, 578-580, 583, 584, 591 Woronicz Jan Paweł 406 Wsiewoloiska (Wsiewołocka) Jefimija Fiodorowna 83 Wsiewoloiski (Wsiewołocki) Fiodor 83 Wulffert (Szeriemietiewska, Brasowa-Romanowskal Natalia Siergiejewna 548-550, 552, 554, 559, 561, 563, 564 Wulffert Władimir Władimirowicz 548 Zacharjewicz Grigorij 32 Zacharjewicz Iwan 32 Zacharjewicz Jakow 30-32 Zacharjewicz Jurij Koszkin (Zacharjin Jurjew) 31-33 Zacharjewicz Michaił 32 Zacharjewicz Roman Jurjewicz 32-35 Zacharjewicz Wasilij Jurjewicz 30, 32 Zacharjewicz Wasyl Mniejszy 32 Zacharjewicz Wasyl Wielki 32 Zacharjin Andriej Iwanowicz.,Kobyła" 28-30. 38 Zacharjin Fiodor Andriejewicz Koszkin 29 Zacharjin Iwan Fiodorowicz Koszkin 29,30 Zacharjin lwanowicz Koszkin 29-31 Zacharjin Michaił jurjewicz 33. 34 Zacharjin Nikita Romanowicz Romanow 16, 37 Zacharjin Piotr Jakowlewicz (Jakowlew) 32, 33 Zacharjina Anna 33-624-
Zacharjina Uljana Fiodorowna (Iwanowna) 34 Zacharjinowie, ród 28-39 Zacharjinowie-Latcy, ród 30 Załuski Józef 407 Zarudzki Iwan 62, 67 Zawadowski Piotr Wasiljewicz 357 Zofia Aleksiejewna Romanowa, córka Aleksego Michajłowicza Romanowa 105, 109, 110, 115, 121-126, 128, 129, 132, 133, 135-140, 145, 146, 154, 156, 157 Zofia Dorota Augusta Wirtemberska, zob. Maria Fiodorowna Zofia Fryderyka Augusta Anhalt -Zerbst. zob. Katarzyna II Wielka Zofia Michaiłowna Romanow, córka Michaiła I Fiodorowicza Romanowa 76 Zofia, córka Aleksandra I Pawłowicza 353 Zubatow Siergiej Wasiljewicz 488 Zubow Nikołaj Aleksandrowicz 348 Zubow Płaton Aleksandrowicz 316, 320, 344, 348 Zygmunt III Waza, król Polski 44, 47, 77 Żelabow Andriej lwanowicz 451 Żółkiewski Stanisław 47 Żukowski Wasilij Andriejewicz 428
Rosyjski car jest niezmiennym i dziedzicznym wyrazicielem swojego narodu. NIKOŁAJ IWANOWICZ CZERNIA/EW O russkozn saznodierżawii Wszystkim nieszczęściom Rosji przede ltvszystkim i -w naj-większej mierze ltvinien jest car. NINA BERBEROWA Podkreślenia Inoje Carowie byli użyteczni jako groźni bogol'vie i bezużyteczni jak ogrodowe straszydła. Naród przestal traktol'vać ich jak bogó"w', ale nie przestał bać się źandarmó.,.,.. WASILIJ OSIPC)\NICZ KLUCZEWSKI Aforizmy i rnysli vb istorii
WSTĘP Znakomity historyk książę Nikołaj Michajłowicz Karamzin, pisząc o dziejowym przeznaczeniu Rosji, zaznaczył, że car-cesarz dbał o wielkość monarchii i szczęście poddanych. Nic nie przejmowało rosyjskich rojalistów taką grozą jak myśl o osłabieniu absolutnej władzy monarchy. Interes cara-cesarza był tożsamy z interesem dynastii i państwa. Nie można było postawić cara przed urzędowym wymiarem sprawiedliwości jak pospolitego przestępcę. Odpowiadał przed sądem boskim i sądem historii. Ten ostatni wydawał różne wyroki. Oficjalnie carowie nie należeli do żadnego stronnictwa czy ruchu politycznego i stali ponad partykularnymi interesami, nieoficjalnie zaś wspierali partie polityczne i ruchy społeczne, a niekiedy nawet się z nimi utożsamiali, jeżeli dawało to doraźne korzyści. Mimo znacznego wpływu idei oświeceniowych na większość rosyjskich elit obce im było podważanie nieograniczonej, patrymonialnej władzy cara - ojca ojczyzny, nawet kosztem wypaczenia historycznych faktów i ocen monarchów. Wprawdzie byli też tacy, którzy nie ulegli tej tendencji, ale stanowili oni mniejszość.
Cienie przeszłości- krwawa walka o tron wielkoksiążęcy (XIV-XV w.). skrytobójcze mordy, carobójstwa (XVI-XVIII w.) długo towarzyszyły rozwojowi państwa rosyjskiego, stanowiąc organiczną część systemu jedynowładztwa zwanego samodierżawijem (samodzierżawiem). Dla tego pojęcia nie ma odpowiednika w języku polskim ani w żadnym innym języku europejskim. Nazewnictwo rosyjskich instytucji nie pokrywało się z polityczną i społeczną terminologią europejską. Słowo samodierżawije można przetłumaczyć jako łacińskie autocratio - czyli autokracja, system jedynowładztwa. Praktyka władzy samodzierżawnej zmieniała się w zależności od potrzeb politycznych, sytuacji wewnętrznej kraju i osobistych poglądów samodzierżcy. Jego władza niekiedy przybierała formę terroru, innym razem oświeconego absolutyzmu lub liberalizmu czy łączyła tradycję rzymską z bizantyjską i staroruską, jak to zgrabnie ujął Lew Aleksandrowicz Tichomirow w głośnej pracy Monarchiczeskaja gosudarstwiennost' (1905) nazywanej biblią monarchizmu. Samodierżawije oznaczało nie tylko suwerenność decyzji cara, lecz jego władzę absolutną nad państwem i człowiekiem. "Samodierżawije jest palladium Rosji(... ). Dla niezłomności bytu państwowego- pisał Karamzin do cesarza Aleksandra I Pawłowicza - bezpieczniej jest zniewolić ludzi, aniżeli dać im swobodę, do której człowieka trzeba przygotować przez naprawę moralną". W swej zasadniczej formie carskie jedynowładztwo ukształtowało się w pierwszym okresie panowania Domu Romanowów ( 1613-1682). Rosło wówczas znaczenie polityczne Rosji na arenie międzynarodowej. Moskwa wchłaniała nowe terytoria, stawała się mocarstwem eurazjatyckim. Zmiana jej geopolitycznego statusu nie pozostawała bez wpływu na umocnienie się roli cara. Rosja pierwszych Romanowów nie była prostą kontynuacją carstwa moskiewskiego z XVI wieku. WSTĘP - 8-
-Qhttp://grzbiet.pl/ksiazki/romanowowie-imperium-i-familia Ponieważ utworzenie "nowego państwa" dokonało się za sprawą carów Romanowów, stary tytuł cara nie odzwierciedlał już nowej roli kremlowskiego władcy. Zmienione okoliczności wymagały oryginalnych rozwiązań politycznych, nowej ideologii i zdefiniowania pojęcia władzy najwyższej. W nowym systemie ustrojowym. jakim było cesarstwo XVIII wieku, wszystkie najważniejsze sprawy polityki państwowej skupiły się w ręku cesarza (imperatora) - samodzierżcy wszechrosyjskiego imperium. który pozostawał gwarantem siły i rozwoju monarchii. Gosudar' impierator był kimś więcej niż osobą fizyczną. Był strażnikiem idei państwa rosyjskiego, wyrazicielem woli narodu. obrońcą jedności ogromnego terytorium. Aby uzasadnić funkcję pomazańca bożego jako idealnego władcy i sternika państwa, sformułowano jej podstawy prawne (Prawa zasadnicze cesarstwa rosyjskiego). I ten punkt widzenia przeszedł do literatury prawniczej, historiografii, historiozofii, literatury pięknej, poezji, muzyki, malarstwa, publicystyki. Portrety carów wystawiano w cerkwiach i domach prywatnych. Ich pełne dostojeństwa wizerunki miały budzić respekt. Ideałem był car-cesarz Piotr I Aleksiejewicz Wielki, który rzeczywiście miał ponad dwa metry wzrostu. Zachwycano się też Aleksandrem III Aleksandrowiczem, którego nazywano cariskiem (carzyskiem) ze względu na jego siłę fizyczną i sylwetkę "olbrzyma". Potomnym przekazywano pojęcia, opinie i tradycje, w myśl których car-cesarz kochał swój lud, razem z nim cierpiał i dzielił jego radości. Przy okazji tak zwanych radosnych dni (chrzciny carskich dzieci, śluby, uroczystości rodzinne panującego Domu) nie ogłaszano wiadomości o nieszczęściach, klęskach żywiołowych czy wojnach. Romanowowie ("Romanowszczyzna") to nie tylko osobowości carów, znamienite postacie historii. lecz także idea carystyczna - system sprawowania władzy, ustalony porządek, WSTĘP
-lohttp://grzbiet.pl/ksiazki/romanowowie-imperium-i-familia normy postępowania. Widziano w reprezentantach dynastii (carach i cesarzach) siłę, sprawiedliwość, szczodrość i świętość. Sakralizacja "boskich carów ojców" nabrała specyficznego odcienia. Tragiczna śmierć Pawła Pietrowicza i Mikołaja II sprawiła, że stali się niezwykle popularni wśród wyznawców prawosławia. Doznane przy grobie Pawła cuda spisano i wydano drukiem w 1901 roku. W 1998 roku Synod Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej wyraził zgodę na wymienianie w liturgii imienia Pawła jako lokalnego (w eparchii petersburskiej) Błogosławionego Sługę Bożego. Aurą cudowności Cerkiew otoczyła kilku innych carów, a po upadku ZSRR- Mikołaja II. Byt Rosji był ściśle związany z istnieniem jej władzy najwyższej - cara. Nie można było ich rozdzielić, każda taka próba bowiem kończyła się naruszeniem harmonii między władzą cara a państwem i narodem. Model ustrojowy Rosji wyraźnie różnił się od form ustrojowych państw europejskich. Monarcha, żywy symbol państwa, stanowił, jak głosili apologeci, jedność z narodem, która nie wynikała z zapisów prawa, lecz z historycznej więzi, co najlepiej wyrażał slogan:.. Za Wiarę, Cara i Ojczyznę". Walczono i umierano za cara i ojczyznę, ale również występowano przeciwko carowi, tym samym zdradzając ojczyznę. Panegiryści monarchii przemilczali wszystko, co rzucało cień na dynastię Romanowów. Pomijano dowody rozkładu moralnego Domu panującego. łatwo tworzono zaś legendy, które wysoko wynosiły jednych, a krzywdziły drugich. Przy dziedziczeniu tronu dochodziło do niebywałych matactw. Prawo do sukcesji korony posiadali tylko członkowie carskiej rodziny pochodzący z prawnego carskiego małżeństwa. Było to zagadnienie niezwykle skomplikowane. Sięganie po koronę przez osoby, których jedno z rodziców nie miało carskiego rodowodu, prowadziło do przewrotów pałacowych i zawsn;p
bójstw. Od czasów Piotra I do Mikołaja II dynastia powiększyła się o sześćdziesięcioro jeden nieślubnych dzieci (np. Piotr I miał ich siedmioro; Elżbieta Pietrowna - dwoje; Piotr III - jedno; Katarzyna II - czworo; Paweł - dwoje; Aleksander I - jedenaścioro; Mikołaj I - dziewięcioro; Aleksander II - jedenaścioro, przy czym udało mu się pobić swoisty rekord, ponieważ z dwóch małżeństw oraz związków nieformalnych łącznie miał dwadzieścioro troje dzieci; Aleksander III-- dwoje; Mikołaj II- dwoje). Większość nieślubnych dzieci była uznawana przez swoich biologicznych carskich rodziców (bez prawa sukcesji) i miała zabezpieczony byt materialny, a nawet prawo zamieszkiwania w pałacu cesarskim. Dynastia, osiągnąwszy szczyt swojej potęgi na przełomie wieków XVIII i XIX, stopniowo wytracała impet, ale daleko jej jeszcze było do upadku. Apokaliptyczną wręcz wizję katastrofy panującego rodu przedstawił surowy krytyk caratu Aleksander Iwanowicz Hercen: "Dynastia Romanowów zmierzała do własnej zguby od czasów odrodzenia narodowego w 1812 roku, od czasów przeklętego Świętego Przymierza, od czasów odrodzenia świadomości politycznej w 1825 roku. Rewolucja, która miała ocalić Rosję, wyszła z łona rodziny dotychczas apatycznej, z rodziny Romanowów (... ). Dziwna rzecz, żaden z monarchów z Domu Romanowów nic nie zrobił dla ludu. Zapisali się w pamięci ludu mnogością nieszczęść, powiększeniem niewoli. Nierosyjskie kierownictwo państwa jest despotyczne i reakcyjne. Petersburg to nowy Rzym - Rzym światowego niewolnictwa". Jako carowie Romanowowie zasiadali na tronie sto osiem lat, po czym podniesienie cara do godności Russorum Imperator (1721) zmieniło państwo w imperium, a cesarze z tej dynastii sprawowali władzę przez kolejnych sto dziewięćdziesiąt sześć lat. W sumie więc Romanowowie władali WSTĘP - 11-
SPIS TREŚCI WSTĘP 7 CZĘŚĆ PIERWSZA: CAROWIE ROSJI Pochodzenie dynastii Romanowów 27 MICHAIŁ I FIODOROWICZ Od dwuwładzy do jedynowładztwa 50 ALEKSY MICHAJŁOWICZ Car i patriarcha 80 FIODOR III ALEKSIEJEWICZ Ex Occidentis Lux 105 IWAN II (V) ALEKSIEJEWICZ Rzeka krwi 121 CZĘŚĆ DRUGA: CESARZE ROSJI PIOTR I ALEKSIEJEWICZ Wielki i groźny 145 KATARZYNA I ALEKSIEJEWNA Wybranka losu 173 PIOTR II ALEKSIEJEWICZ Nieletni imperator 190
'\NNA IWANOWNA Pod rządami niemieckimi 205 IWAN III (VI) ANTONOWICZ Wojna klanów 230 ELŻBIETA PIETROWNA Polityka. Miłość. Kultura 249 PIOTR lji FIODOROWICZ Tyran czy reformator? 270 KATARZYNA II ALEKSIEJEWNA Oświecony absolutyzm 292 PAWEŁ PIETROWICZ Romantyczny imperator 330 ALEKSANDER I PAWŁOWICZ Ciągłość i zmiana 350 MIKOŁAJ I PAWŁOWICZ Siła charakteru 392 ALEKSANDER II NIKOŁA)EWICZ Danse macabre 427 ALEKSANDER III ALEKSANDROWICZ Czas patriotów 463 MIKOŁAJ II ALEKSANDROWICZ Agonia 493 MICHAIŁ II ALEKSANDROWICZ Zagłada 547 ROMANOWOWIE NA WYGNANIU 567 Tablica genealogiczna Domu Romanowów (1374-1917) 594 Bibliografia 599 Źródła ilustracji 610 Indeks osób 611
ŹRÓDŁA ILUSTRACJI Biblioteka Narodowa- s. 74, 134, 187, 309, 310, 315, 328, 356, 374, 382, 395,407,418,437 Fine Art Images/ BE&W- s. 61 AKG Images/EastNews -s. 259, 266 AP Images/EastNews - s. 538 De Agostini/EastNews- s. 41, 97, 459 Fine Art/EastNews- s. 119, 147, 180, 347 Image Asset Management/EastNews -s. 511 Mary Evans/EastNews- s. 479 Ria Novosti/EastNews - s. 523 Heritage Images/Getty Images - s. 504 Zbiory autora- s. 21, 64, 103, 108, 127, 162, 176,200,239, 272, 295,337, 401,430,468,588 Ilustracje pochodzące z okolicznościowego albumu wydanego w 1913 roku w Petersburgu z okazji trzystulecia dynastii Romanowów [za: Dynastia Romanowów, pod red. A. Iskenderowa, Warszawa 1993]- s. 48, 213, 224
(Indeks nie obejmuje bibliografii) Abel (Wasiljew Wasilij). mnich 345 Abulchair, chan 227 Adolf Fryderyk, król Szwecji 260 Adrian. patriarcha 157 Afanasjew Iwan 169 Aksakow Iwan Siergiejewicz 473 Aleksander "Newski" 351, 592 Aleksander Aleksandrowicz Romanow, syn Aleksanda II Nikołajewicza Romanowa 438, 446, 449 Aleksander I Pawłowicz Romanow 8, 11, 14, 17, 22, 311, 318, 320, 321, 324, 329, 343-346, 348, 350-357, 359-373, 375, 377-394, 400, 409,415,420,427,439,472,474, 564 Aleksander II Nikołajewicz Romanow 11, 14, 16, 17, 22, 427-436, 438-442, 444-463, 466, 476, 483, 503, 517, 535, 549, 570, 577 Aleksander III Aleksandrowicz Romanow 9, 11, 14, 17, 22, 461, 465-493, 500, 503, 526, 547, 570, 577, 580,592 Aleksander Macedoński Wielki 351, 378 Aleksander Michajłowicz Romanow, książę 531, 573, 575 Aleksander Nikiticz Romanow 43 Aleksander Nikołajewicz Romanow, syn Mikołaja I Pawłowicza Romanowa 400, 408, 410 Aleksandra Aleksandrowna Romanowa, córka Aleksandra II Nikołajewicza Romanowa 448 Aleksandra Fiodorowna Romanowa (Alicja Heska) 431, 489, 491, 493, 497, 500-503, 505, 507, 509, 512, 514, 521, 523, 529, 531-536, 540, 549, 553, 555 Aleksandra Fiodorowna Romanowa (Charlotta Pruska) 400, 405, 414, 425,427 Aleksiejew Michaił Wasiljewicz, książę 532 Aleksy Aleksandrowicz, książę 515 Aleksy Aleksiejewicz Romanow, syn Aleksego Michajłowicza Romanowa 85, 95, 109 Aleksy Antonowicz, syn Anny Leopoldowny 245 Aleksy Michajłowicz Romanow 76, 77, 80-92, 94-106, 109, 110, 113, 114, 120,121,126, 145 Aleksy Nikołajewicz, syn Mikołaja II 510, 512-514, 517-520, 523, 534, -6n-
538, 542, 545, 548, 550, 554, 567, 570, 583 Aleksy Pietrowicz, syn Piotra I Aleksiejewicza 151, 155, 165, 167-169, 173,175,181,190,345 Alicja, księżniczka Wielkiej Brytanii i Irlandii, córka królowej Wiktorii 490 Anastazja Nikołajewna Romanowa, córka Mikołaja II Aleksandrowicza Romanowa 509, 546 Andriej Iwanowicz, zob. Osterrnann Andriej Iwanowicz (Heinrich Johann Friedrich) Andriej Iwanowicz, zob. Zacharjin Andriej Iwanowicz "Kobyła" Andriej Władirnirowicz, książę 571, 572 Andropow Jurij Władirnirowicz 581 Anna Fiodorowna Romanow 392 Anna Iwanowna Romanow, córka Iwana II Aleksiejewicza Romanowa 139, 178, 204, 205, 207-232, 237,252,253,273 Anna Leopoldowna Romanow 17, 230-247,250,252,253,256 Anna Pietrowna, córka Stanisława Poniatowskiego 277 Anna Pietrowna Romanow, córka Piotra I Aleksiejewicza Romanowa 15, 160, 178, 183, 184, 188-191, 218, 258, 270 Anna Romanow, córka Michaiła I Fiodorowicza Romanowa 76 Apraksin Fiodor Matwiejewicz 149, 151, 175, 179 Apraksina Marfa Matwiejewna 118, 119, 121, 131, 139 Arakczejew Aleksiej Andriejewicz 324,346,350,384 Arasłan, carewicz-samozwaniec 62 Archarow Iwan Pietrowicz 338 Arsienij Maciejewicz, metropolita 300 August II Mocny, król Polski 154, 155, 163, 164, 214, 215, 227 August III Sas, król Polski 227, 284 August Oktawian, cesarz rzymski 27, 72 Bagration Piotr Iwanowicz 379 Bagration-Muchranska (Kirby) Leoni da Gieorgijewna 576, 578 Bagrationowie, ród 576 Bakunin Michaił Aleksandrowicz 436,437,457 Bałaszow Aleksander Ornitrijewicz 371 Baranow Nikołaj Iwanowicz 402 Bażanow Wasilij Borisowicz 478, 480 Bażenow Wasilij Iwanowicz 333 Benckendorff Aleksander Christofowicz 404 Berberowa Nina Nikołajewna 6 Berezowski Antoni 447 Bibikow Aleksander Iłjicz 300 Biechtiejew Siergiej Siergiejewicz 582 Biecki Iwan Iwanowicz 270 Biestużew-Riumin Aleksy Pietrowicz 250,261,262,276 Biezborodko Aleksander Andriejewicz 302 Biezzubcowowie, ród 30 B iron (Biihren) Ernest Johan 208, 209, 216, 218-221, 223, 225-227, 229, 231-238,251,252,280,291 Biron (Biihren) Karol Gustaw 219 Biron (Biihren) Piotr 209 Bironowie, dynastia 238 Bodianski Osip Maksimowicz 403 Bogdanowicz Jewgienij Wasiljewicz 493 Bogdanowiczowa Aleksandra 493, 494 Bogrow Dmitrij Grigorjewicz (Mordechaj Gierszkowicz) 525 Boriatynscy, ród 207 Boris Nikiticz Romanow 38 Boris Władimirowicz Romanow. syn księcia Włodzimierza Aleksandrowicza 572-612-
Borys Aleksiejewicz 122 Borys Fiodorowicz Godunow, car Rosji 38-40, 42-44, 46, 54 Bosoj Wasilij (Bosy, Jurodiwy, Pokraka) 81 Botta Adorno Antoniotto de 261 Brasow hrabina, zob. Wulffert Natalia Siergiejewna Brasow Gieorgij Michajłowicz 550, 552 Braun Georg 74 Braunschweig-Wolfenbi.ittel (Bruszwicka) Charlotta Krystyna Zofia von 167, 190 Breteuil Ludwik August de 290 Bruce (Rumiancewa) Praskowia Aleksandrewna 280 Bruce Jacob (Jakow) Wilimowicz 148, 161 BruceRoman Wilimowicz 161 Bromielen A. 585 Brunszwicka, dynastia 168 Burbonowie, dynastia 477 Buturlin Iwan Iwanowicz 178, 179, 188 Buturlinowie, ród 29, 66 Campredon Jacques de 179 Castera Jean Henri 275 Chałturin Stiepan Nikołajewicz 453 Chitrawo Bogdan Matwiejewicz 106, 122 Chłopowa Maria Iwanowna (Anastazja) 75, 76 Chłopowowie, ród 75 Chmielnicki Bohdan 98 Chowaoski Iwan Andriejewicz,.Tararuj" (Gaduła) 122, 125, 128, 133, 137, 138 Chowrina Warwara Iwanowna 38 Christian IX, król Danii 476 Chrystian August Anhalt-Zerbst- -Brandenburg 270, 292 Cleveland Grover 489 Collins Samuel116 Custine Astolphe de 22 Cyryl (Kiriłł) Władimirowicz 510, 535,564,565,570-572 Czagin Iwan Iwanowicz 512, 513 Czajkowski Piotr 474 Czartoryscy, ród 378 Czartoryski Adam Jerzy, książę 329, 343, 353, 359, 360, 365, 379, 417, 418 Czeladinowie, ród 29 Czerkasscy, ród 66 Czerkasski Aleksy Michajłowicz 218, 236 Czerkasski Michaił Alegukowicz 130, 131,218 Czerniajew Iwan Iwanowicz 143 Czerniajew Nikołaj Iwanowicz 6 Cziczagow Paweł Wasiljewicz 338 d' Aubeuf Rene-Auber Vertot 341 Dadianowowie, ród 73 Dagmar Maria Zofia Fryderyka, zob. Maria Fiodorowna Daszkowa Jekaterina Rornanowna 320 Dernbo Isaak 484 Devier Anton Manuiłowicz 185, 188 Diderot Denis 299, 312 Dieriewienko Władimir Nikołajewicz 542 Dierżawin Gawriił Rornanowicz 306, 358 Dołgoruka Jekatierina (Katarzyna) Michajłowna,.Kalia" (Jurijewska Jekatierina) 446-450, 453, 460, 461,478 Dołgoruki Aleksy Grigorjewicz 192, 201, 203, 217 Dołgoruki Borys Fiodorowicz 122 Dołgoruki Grigorij Fiodorowicz 122, 201 Dołgoruki Iwan Aleksiejewicz 217 Dołgoruki Jakow Fiodorowicz 122 Dołgoruki Jurij Władimirowicz 201 Dołgoruki tuka Fiodorowicz 122. Ól3.
Dołgoruki Michaił Iwanowicz 247 Dołgoruki Michaił Jurjewicz 130 Dołgoruki Michaił Michajłowicz 446 Dołgorul<i Siergiej Grigorjewicz 217 Dołgoruki Wasyl Łukicz 192, 211, 212 Dołgoruki Władimir Timofiejewicz 76 Dołgorukowa Jekatierina (Katarzyna) Aleksiejewna 201-204, 217 Dołgorukowa Maria Władimirowna 76 Dołgorukowie, ród 76, 122, 192-194, 196, 197, 201-204, 210, 217, 218, 236, 252 Dragomireccy, ród 496 Dragornirew Michaił Iwanowicz 475, 496,509 Dubianski Fiodor Jakowlewicz 257, 265 Dubiński Dmitrij Nikołajewicz 535 Durnowo Iwan Nikołajewicz 496 Dybicz Iwan Iwanowicz 417 Dymitr Aleksiejewicz 85 Dymitr I (V) Iwanowicz, car Rosji 45, 46, 51 Dymitr I Iwanowicz (Samozwaniec), car Rosji 40, 42-44, 46, 51, 52, 62, 69,129,220 Dymitr IV Iwanowicz "Doński" 30 Dymitr Konstantinowicz, książę 544 Dymitr Pawłowicz, książę 526 Dzierżyński Feliks Edmundowicz 570 Elżbieta Aleksandrewna Romanowa (Lizinka), córka Aleksandra I Pawłowicza Romanowa 353, 354 Elżbieta Aleksiejewna Romanowa, żona Aleksandra I Pawłowicza Romanowa 353, 359, 379, 388 Elżbieta Antonowna 245 Elżbieta Fiodorowna 490, 506, 543 Elżbieta Katarzyna Krystyna, zob. Anna Leopoldowna Elżbieta Pietrowna Romanow, cesarzowa Rosji 11, 17, 160, 178, 183, 188-190, 192, 203, 204, 217, 236, 238, 240-247, 249-271, 273-279, 283, 287, 290, 350, 351 Ernest Ludwik, książę Hessen-Darmstadt 490 Eugeniusz Wirteruherski 345, 365 Fieodosij z Pskowa, metropolita 179 Fieodosija Iwanowna Romanowa, córka Iwana II Aleksiejewicza Romanowa, 139 Fieofan (Bystrow). arcybiskup 532 Fieofan, metropolita 179 Filaret (Fiłariet), zob. Fiodor Nikiticz Romanow Filaret (Filariet. Wasilij Michajłowicz Drozdow), metropolita 434 Filip (Fiodor) Kołyczew, metropolita 93 Fiodor (Filaret) Nikiticz Romanow 38-41, 43-51, 54, 59, 63, 68, 70-73, 75, 77, 78, 80, 109, 126, 131. 139, 151 Fiodor Andriejewicz.. Koszka" 29 Fiodor I Iwanowicz, car Rosji 16, 35. 37, 39-41, 54 Fiodor II Borisowicz Godunow. car Rosji 44 Fiodor III Aleksiejewicz Romanow 16, 17, 85, 96. 105-111. 113-119, 121-123 Fitingoff-Krudener Barbara Julia 380 Flaubert Gustaw 447 Focjusz, Piotr Nikiticz Spasski, archimandryta 384, 385 Fock Magnus Jakub von (Maksim Jakowlewicz) 369 Forsten Jakub von 95 Fotij, zob. Focjusz, Piotr Nikiticz S passki Franz Wilhelm Pruski (Michaił Pawłowicz) 579 Frederiks Maria Pietrowna 426-614-