Gdynia 14 kwietnia 2004 r. ROZKAZ KG 13/04 Z dniem 1 maja 2004 r. zatwierdzam i wprowadzam do użytku w Morskim Związku Wojskowym: 1. Regulamin Służby Wewnętrznej w Morskim Związku Wojskowym. KOMENDANT GŁÓWNY Morskiego Związku Wojskowego Szymon ROZENKA por. MZW 1
REGULAMIN SŁUŻBY WEWNĘTRZNEJ W MZW I. Dyscyplina marynarska i cechy marynarskie...1 II. Zasady zależności marynarzy...4 III. Wydawanie i wykonywanie rozkazów...5 IV. Ogólne obowiązki przełożonych...7 V. Oddawanie honorów przez pojedynczych marynarzy...8 VI. Oddawanie honorów przez oddziały i pododdziały...11 VII. Wzajemne zwracanie się marynarzy...14 VIII. Zachowanie się marynarzy w różnych sytuacjach...15 IX. Składanie meldunku i służbowe przedstawianie się...16 X. Raport służbowy...16 XI. Postępowanie ze sztandarem...18 XII. Wyróżnienia i kary...18 XIII. Droga służbowa...20 XIV. Wnoszenie próśb i zażaleń...20 XV. Zbiórki i apele...21 XVI. Zajęcia szkoleniowe i wychowawcze...22 XVII. Podział czasu i tok prac na obozach i zgrupowaniach...22 XVIII. Służba na obozach (zgrupowaniach)...23 XIX. Odprawa służb...25 XX. Odprawa wart...26 XXI. Zmiana wartowników na posterunkach...29 XXII. Kontrola służby dyżurnej i wart...31 2
I. Dyscyplina marynarska i cechy marynarskie 1. Marynarz dotrzymuje niezłomnie przyrzeczenia marynarskiego, które złożył na wierność Najjaśniejszej Rzeczpospolitej Polskiej. 2. Marynarzem jest ten, kto postępuje zawsze według zasad zawartych w prawie i przyrzeczeniu marynarskim i przestrzega postanowień statutu oraz regulaminów Morskiego Związku Wojskowego. Dziedziczy i kontynuuje tradycje marynarskie. 3. Marynarz jest zdyscyplinowany, spełnia postanowienia regulaminów marynarskich oraz dokładnie i terminowo wykonuje rozkazy przełożonych. 4. Marynarz ma obowiązek uczestniczenia w obchodach świąt państwowych oraz uroczystościach patriotycznych i akcjach organizowanych przez Związek. 5. Marynarz ma obowiązek uczestniczenia w zajęciach. W przypadku nieobecności winien uprzedzić o niej przełożonego i uzyskać zwolnienie z zajęć. Za nie usprawiedliwioną nieobecność na trzech kolejnych zajęciach dowódca oddziału może wykreślić marynarza z listy członków MZW. 6. Marynarz wykreślony z listy członków Związku dyscyplinarnie lub też na własną prośbę, jest bezwzględnie zobowiązany zdać pobrane sorty mundurowe oraz dodatkowy sprzęt odnotowany w karcie wyposażenia osobistego marynarza osobie funkcyjnej w terminie do 7 dni od daty ustania członkostwa. W sytuacji ich zagubienia lub zniszczenia powinien wpłacić do kasy danego oddziału ekwiwalent pieniężny w wysokości ustalonej przez wydział administracyjny Kwatery Głównej na dany rok kalendarzowy. 7. Marynarz, który z powodów zawodowych, osobistych lub innych nie ma możliwości uczestniczyć w bieżącej pracy jednostki organizacyjnej, ma obowiązek złożenia jej dowódcy pisemnej prośby o zwolnienie z zajęć na czas określony i otrzymać jego zgodę. 3
8. Marynarz reprezentuje i odpowiada za dobre imię Związku, dlatego zawsze powinien być wzorem dobrego zachowania się. 9. Marynarz w stosunku do każdego człowieka obowiązany jest odnosić się z życzliwością i szacunkiem. Znajdującym się w potrzebie udzielać - w miarę możliwości - pomocy. 10. Marynarz okazuje szczególny szacunek przełożonym. 11. Marynarz ma obowiązek poznawania historii Polski i chlubnych tradycji polskiego oręża. 12. Marynarz jest koleżeński w stosunku do innych marynarzy i lojalny w stosunku do przełożonych. 13. Marynarz, jak każdy prawy obywatel szanuje mienie marynarskie i społeczne, pamiętając, że rzeczy dane mu do użytku stanowią własność Związku. W razie uszkodzenia, zniszczenia lub zagubienia mienia ponosi odpowiedzialność materialną i dyscyplinarną. II. Zasady zależności marynarzy 14. Ze względu na stopień członkowie Związku zaliczają się do korpusu osobowego marynarzy lub kadry marynarskiej. Stopień marynarza otrzymują członkowie Związku z dniem złożenia przyrzeczenia. Nadanie wyższego stopnia następuje w drodze mianowania. Zasady, warunki i tryb mianowania określa regulamin stopni. 15. W MZW obowiązuje hierarchiczny układ stanowisk i stopni. 16. Między poszczególnymi osobami ze względu na posiadany stopień marynarski i zajmowane stanowisko służbowe istnieje określony stosunek zależności. 17. W służbowym wystąpieniu chociażby dwóch marynarzy, zawsze jeden z nich jest przełożonym lub starszym. 18. Starszym jest marynarz, który ma wyższy, a młodszym - niższy stopień marynarski. 19. Przełożonym jest marynarz, który na mocy postanowień organizacyjno-służbowych lub rozkazu wyższego przełożonego ma prawo rozkazywania oraz sprawowania władzy dyscyplinarnej w stosunku do swoich podwładnych. 4
20. W razie wspólnego wykonywania czynności służbowych przez marynarzy, którzy sobie nie podlegają, przełożonym zostaje (jeśli nie był wyznaczony) wyższy stanowiskiem, a w razie równorzędnych stanowisk - wyższy stopniem. Jeżeli zaś stopnie są równe starszy wysługą w danym stopniu, a gdy ta jest równa starszy wiekiem. 21. Najwyższym przełożonym wszystkich marynarzy jest Komendant Główny Morskiego Związku Wojskowego. 22. Wobec podległych marynarzy przełożony sprawuje funkcje dowódcze i szkoleniowo-wychowawcze. Jest odpowiedzialny za dyscyplinę, porządek i sprawność organizacyjną. 23. Przełożony powinien być, co najmniej równy stopniem marynarskim swoim podwładnym. W sytuacjach szczególnych i w ramach danego korpusu marynarskiego starszy może podlegać młodszemu. 24. Zwracając się do podwładnych, przełożony czyni to stanowczo zachowując w każdej sytuacji spokój i opanowanie. Ponadto nie wypowiada krytycznych uwag w obecności niższych stopniem marynarskim. 25. Marynarze podporządkowani przełożonemu są jego podwładnymi. 26. W sprawach służbowych podwładny ma tylko jednego bezpośredniego przełożonego. Przełożeni wyższego szczebla sprawują władzę za jego pośrednictwem. III. Wydawanie i wykonywanie rozkazów 27. Rozkaz to polecenie podjęcia określonego działania lub zaniechania działania wydane służbowo marynarzowi (podwładnemu) przez przełożonego lub uprawnionego starszego. 28. Wydający rozkaz jest zobowiązany uwzględnić stopień przygotowania podwładnego oraz warunki i okoliczności wykonania rozkazu. 29. W wypadku utraty łączności z przełożonymi marynarz działa samodzielnie - zgodnie z wcześniej otrzymanym zadaniem, wymaganiami regulaminów i przyrzeczenia marynarskiego. 5
30. Rozkaz wydaje podwładnemu zazwyczaj bezpośredni przełożony - ustnie, na piśmie lub za pomocą sygnałów dowodzenia. 31. Wyżsi przełożeni mogą wydawać rozkazy podwładnym niższego szczebla jednak ściśle zachowując postanowienia punktu 36 niniejszego regulaminu. 32. Rozkaz może uchylić lub zmienić ten, kto go wydał lub - jeżeli dobro Związku tego wymaga - jego przełożony, zawiadamiając o tym poprzedniego rozkazodawcę. 33. Rozkaz musi być zwięzły, zrozumiały i wydany stanowczo. 34. Marynarz po otrzymaniu rozkazu potwierdza to słowem "rozkaz" i wykonuje go. Przełożony może sprawdzić zrozumienie rozkazu. 35. O wykonaniu rozkazu marynarz melduje temu przełożonemu, który go wydał, jeżeli przełożony nie zarządził inaczej. 36. Jeżeli przełożony stwierdzi, że czynności nie zostały należycie wykonane, może nakazać powtórne ich wykonanie. 37. Jeżeli podwładny otrzymał rozkaz bezpośrednio od przełożonego wyższego szczebla - wykonuje go i melduje o tym rozkazodawcy i swemu bezpośredniemu przełożonemu. Przełożony wyższego szczebla, który wydał rozkaz podwładnemu, jest zobowiązany zawiadomić o tym jego bezpośredniego przełożonego. 38. W razie otrzymania przez marynarza od innego przełożonego nowego rozkazu, który przeszkodzi mu w wykonywaniu poprzedniego, powinien zameldować o tym wydającemu nowy rozkaz, a jeśli potwierdzi on nowy rozkaz, marynarz powinien wykonać go. 39. Starsi stopniem z reguły nie wydają rozkazów młodszym stopniem z wyjątkiem sytuacji określonych w punkcie 39 niniejszego regulaminu. 40. Starszy nie będący przełożonym ma obowiązek wydać rozkaz młodszym w następujących przypadkach: a. gdy młodsi naruszają postanowienia regulaminów, b. gdy młodsi zaniedbują obowiązki, 6
c. gdy zachowują się niewłaściwie lub zakłócają porządek publiczny, d. w przypadku zaistnienia potrzeby jednego kierownictwa w czasie służbowego spotkania się oddziałów (pododdziałów_ nie będących w żadnym stosunku służbowym wobec siebie e. w razie niebezpieczeństwa grożącemu oddziałowi (pododdziałowi) lub Marynarzowi MZW podczas nieobecności przełożonego 41. Rozkazodawca odpowiada za treść rozkazu oraz dające się przewidzieć skutki jego wykonania, a wykonawca rozkazu - za sposób realizacji. 42. W ważnych wypadkach podwładny może prosić przełożonego o rozkaz na piśmie. Przełożony jest zobowiązany spełnić tą prośbę, zwłaszcza wówczas, gdy chodzi o czynności odpowiedzialne lub wykonywane w specyficznych warunkach. 43. Jeżeli marynarz otrzyma od przełożonego dwa sprzeczne rozkazy, to wykonuje rozkaz wydany później. IV. Ogólne obowiązki przełożonych 44. Przełożony ma obowiązek wymagać od podwładnego ścisłego i terminowego wykonywania poleceń, przestrzegania regulaminów, instrukcji i innych przepisów. W zakresie przysługujących mu uprawnień działa samodzielnie; brak poleceń wyższych przełożonych nie zwalnia go od podejmowania decyzji. 45. Przełożony powinien dawać przykład wytrwałości, sumienności, wzorowego i godnego zachowania się oraz ścisłego przestrzegania regulaminów i poleceń. 46. W celu utrzymania dyscypliny i porządku przełożeni są zobowiązani stosować środki wychowawcze, a więc mają prawo wyróżniania wzorowych marynarzy oraz karania niezdyscyplinowanych. 47. Przełożony ma obowiązek sprawdzania obecności marynarzy na zajęciach i przekazywania imiennej listy nieobecnych wyższemu przełożonemu. 7
48. Przełożony powinien znać zawsze szczegółowe dane o ewidencyjnym i faktycznym stanie ilościowym oraz charakterystykę podległej jednostki organizacyjnej. 49. Przełożony jest zobowiązany jak najszybciej i jak najpełniej poznać swych podwładnych, aby wyznaczać ich na odpowiednie stanowiska służbowe stosownie do zadań oraz wiedzy i predyspozycji marynarzy. 50. W kontaktach z podwładnymi przełożony powinien cechować się spokojem, rozwagą i stanowczością. Wobec podległych dowódców przełożony powinien postępować w sposób wychowawczy. W obecności osób postronnych powinien unikać uwag, które mogłyby poderwać autorytet Związku. 51. Poza służbą przełożony wobec podwładnych powinien postępować jak starszy kolega. 52. Przełożony jest obowiązany dbać o zdrowie swych podwładnych, zapewnić im bezpieczne warunki szkolenia, poznawać ich potrzeby i warunki życia. Służyć radą i pomocą. Reprezentować ich interesy wobec wyższych przełożonych. 53. Każdy przełożony jest osobiście odpowiedzialny za sprawne kierowanie podwładnymi. W chwili mianowania ma obowiązek przygotowywać następcę. 54. Przełożony, który czasowo nie pełni swych obowiązków z powodu urlopu, choroby lub innych przyczyn, powinien rozkazem wyznaczyć pełniącego obowiązki i podać to do wiadomości wyższych przełożonych. V. Oddawanie honorów przez pojedynczych marynarzy 55. Oddawanie honorów jest oznaką szacunku marynarzy dla tradycji, symboli (barw i znaków) narodowych, Morskiego Związku Wojskowego i wojskowych oraz przełożonych i starszych, a także przejawem koleżeństwa i dobrego wychowania - dyscypliny i spoistości Związku. 56. Żołnierze są obowiązani oddawać honory: a. Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, b. Marszałkom Sejmu i Senatu, 8
c. Prezesowi rady ministrów, d. Ministrowi Obrony Narodowej, e. Dowódcy Marynarki Wojennej RP, f. przełożonym, starszym i równym stopniem, g. fladze państwowej, flagom rodzajów sił zbrojnych i banderze wojennej w czasie ich podnoszenia i opuszczania, sztandarom wojskowym oraz banderze wojennej podczas wchodzenia na okręt i schodzenia z okrętu h. fladze Morskiego Związku Wojskowego oraz banderze Morskiego Związku Wojskowego w czasie ich podnoszenia i opuszczania, sztandarom i proporcom Morskiego Związku Wojskowego, banderze Morskiego Związku Wojskowego w czasie wchodzenia i schodzenia z jednostki pływającej MZW, i. przed Grobem Nieznanego Żołnierza, j. symbolom i miejscom upamiętniającym bohaterską walkę i męczeństwo Narodu Polskiego i innych narodów, jeśli są tam wystawione posterunki honorowe, k. pogrzebom z wojskową lub marynarską (MZW) asystą honorową. 57. Marynarzy obowiązuje wzajemne oddawanie honorów zarówno w czasie służby, jak i poza nią - w sposób ustalony w Regulaminie Musztry Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 15 lipca 1994 r. 58. Podwładni i młodsi oddają honory pierwsi, a marynarze równi stopniem jednocześnie, 59. W czasie oficjalnego odtwarzania polskiego hymnu państwowego i hymnów innych państw, hasła Wojska Polskiego, sygnału Służba wartownicza, hymnu Morskiego Związku Wojskowego - marynarze występujący 9
indywidualnie przyjmują postawę zasadniczą a jeśli są, w nakryciu głowy salutują. 60. W miejscach pracy (w pomieszczeniach służbowych) honory oddaje się przełożonym (starszym) przez powstanie, przyjęcie postawy zasadniczej i skłon głowy - tylko podczas pierwszego ich przybycia. 61. W miejscach, w których tę samą osobę spotyka się kilkakrotnie w krótkich odstępach czasu, np. w czasie przerw w naradach, odprawach, zajęciach szkoleniowych, na dworcach, w parkach oraz miejscach pełnienia służb dyżurnych (instytucjach, sztabach i na okrętach), honory oddaje się tylko podczas pierwszego spotkania. 62. Umundurowanym członkom innych organizacji proobronnych honory oddaje się na zasadach obowiązujących w MZW - jeśli znane są ich stopnie organizacyjne. 63. Marynarze nie oddają honorów w czasie: a. przechodzenia przez jezdnię oraz mijania się w odległości większej niż (około) 15 kroków b. prowadzenia pojazdów lub obsługiwania maszyn i urządzeń c. bezpośredniego udziału w akcjach ratowniczych, udzielania pomocy poszkodowanym oraz zabezpieczania (ochrony) miejsc wypadków, d. w czasie uczestniczenia w innych interwencjach porządkowych, e. przebywania w ośrodkach leczniczych (poradniach, punktach sanitarno-opatrunkowych, izbach chorych, szpitalach i sanatoriach), f. przebywania w instytucjach, placówkach i miejscach publicznych (kinach, teatrach, miejscach kultu religijnego; lokalach rozrywkowych i gastronomicznych; na stadionach, w domach handlowych i usługowych, w środkach komunikacji, w czasie uczestniczenia w pogrzebach itp.), g. przebywania w stołówkach, pijalniach, palarniach, 10
czytelniach, poczekalniach, umywalniach (sanitariatach) i toaletach, h. wykonywania prac porządkowo-gospodarczych. 64. Jeżeli marynarz zna przełożonego (starszego) występującego w ubiorze cywilnym, oddaje mu honory zgodnie z przepisami niniejszego regulaminu. Podwładny (młodszy), będący w ubiorze cywilnym, pozdrawia przełożonych (starszych, znajomych) w sposób przyjęty w środowisku cywilnym, 65. W wypadkach nie przewidzianych w regulaminie marynarz zachowuje się stosownie do sytuacji, kieruje się poczuciem karności, godności i taktu. VI. Oddawanie honorów przez oddziały i pododdziały 66. Oddziały (pododdziały) oddają honory w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszowym: a. prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, b. marszałkom Sejmu i Senatu, c. prezesowi rady ministrów, d. ministrowi obrony narodowej, e. Dowódcy Marynarki Wojennej f. Komendantowi Głównemu MZW g. Szefowi Sztabu MZW h. Szefowi Administracji MZW i. Osobom zajmującym wysokie stanowiska w organizacjach proobronnych na rozkaz osób wymienionych w p. 66 ppkt. f, g, h, j. Dowódcom jednostek marynarskich, k. Przełożonym od dowódcy kompanii wzwyż, l. sztandarom wojskowym, 11
m. sztandarom Morskiego Związku Wojskowego, n. przed Grobem Nieznanego Żołnierza, o. w czasie oficjalnego grania hymnu państwowego, hymnów innych państw, hasła Wojska Polskiego, sygnału Służba wartownicza, hymnu Morskiego Związku Wojskowego oraz podnoszenia (opuszczania) flagi państwowej, bandery wojennej, flagi MZW, bandery MZW (flag rodzajów sił zbrojnych), jak również pogrzebom z asystą wojskową: - w ugrupowaniu rozwiniętym - na komendę - w ugrupowaniu marszowym - po zatrzymaniu się i zwróceniu frontem w kierunku nakazanym przez dowódcę 67. Salutowanie sztandarem obowiązuje podczas oddawania honorów osobom wymienionym w pkt. 66 ppkt. a - i oraz przełożonym od dowódcy oddziału wzwyż, a także w czasie grania hymnów państwowych, hasła Wojska Polskiego, hymnu Morskiego Związku Wojskowego oraz przed Grobem Nieznanego Żołnierza i w czasie pogrzebów z wojskową lub Marynarską asystą honorową. 68. W czasie zajęć, odpraw, konferencji służbowych itp. Z udziałem Kadry marynarskiej, osób cywilnych zrzeszonych w MZW (grupa mieszana) honory oddaje się na komendę PANIE, PANOWIE OFICEROWIE (CHORĄŻOWIE, PODOFICEROWIE) ; tylko osób cywilnych zrzeszonych w MZW - na zapowiedź PANIE, PANOWIE, natomiast z udziałem marynarzy (grupa mieszana) - na komendę PROSZĘ WSTAĆ. Jeżeli uczestnikami są jedynie, marynarze (nie kadra) to podaje się komendę WSTAĆ, BACZNOŚĆ. Na komendę (zapowiedź) obecni stają frontem do przełożonego (starszego), a żołnierze przyjmują postawę zasadniczą. 69. Bezpośrednio po wykonaniu odpowiedniej komendy, wymienionej w punkcie 68, składa się meldunek - zgodnie z zasadami zależności służbowych (przełożeństwa, starszeństwa). 12
70. Przełożony - po przyjęciu meldunku słowem DZIĘKUJĘ - zezwala przyjąć postawę swobodną (siedzącą). Zgromadzeni siadają równocześnie z przełożonym lub na komendę meldującego PROSZĘ SIADAĆ (SPOCZNIJ). 71. Jeżeli zajęcia prowadzi osoba cywilna, to w chwili jej przybycia podaje się komendę, np. PANIE, PANOWIE OFICEROWIE (CHORĄŻOWIE, PODOFICEROWIE) albo PANIE, PANOWIE lub PROSZĘ WSTAĆ (w zależności od składu grupy). Meldunku nie składa się. Komendę w tym wypadku podaje przełożony lub najstarszy stopniem spośród marynarzy uczestniczących w zajęciach. 72. Jeżeli marynarze występują w ugrupowaniu rozwiniętym lub marszowym, to podaje się komendy jak dla pododdziałów. 73. Stosowne komendy do oddania honorów podaje się również wtedy, gdy przełożony (osoba cywilna) opuszcza pomieszczenie lub zajęcia (odprawę, konferencję itp.). 74. Komendę BACZNOŚĆ podaje się i składa meldunek każdego dnia podczas pierwszego przybycia przełożonego do oddziału (pododdziału, sztabu, instytucji, zgrupowania, obozu). 75. Komendy do oddania honorów nie podaje się: a. po ogłoszeniu alarmu, b. podczas ćwiczeń taktycznych i zajęć polowych, c. w czasie wykonywania prac gospodarczych, warsztatowych, magazynowych, prowadzenia akcji ratowniczych, na stanowiskach dowodzenia, w obiektach łączności (GWŁ, stacje wzmacniakowe, aparatownie itp.), w czasie czyszczenia broni oraz pobierania i spożywania posiłków, d. w czasie odpoczynku - od capstrzyku do pobudki, e. w obiektach sportowych na terenie jednostki (pododdziału). 76. W wypadkach wymienionych w pkt. 74 i 75 przybyłemu przełożonemu składa meldunek dowódca lub marynarz najwyższy stopniem. 13
77. Meldowanie nie obowiązuje w czasie akademii, zebrań, przedstawień teatralnych, koncertów, seansów filmowych i telewizyjnych oraz w czasie ładowania i rozładowywania broni, a także w izbach marynarskich, świetlicach, klubach - w czasie wolnym. VII. Wzajemne zwracanie się marynarzy 78. W czasie służby marynarze zwracają się do siebie wymawiając przed stopniem w Morskim Związku Wojskowym słowo PANI lub PAN lub używają formy WY, która jest właściwa w kontaktach przełożonych (starszych) z marynarzami nie będącymi kadrą, np.: poruczniku KOWALSKI - słucham Was (zameldujcie, wykonajcie itp.). 79. Marynarz zwracający się do innych marynarzy wymienia ich stopień w formie skróconej, np.: zwracając się do starszego mata mówi - pani mat lub panie macie. Podobnie postępuje zwracając się do: starszego bosmanmata, starszego bosmana (sztabowego), młodszego (starszego) chorążego (sztabowego), podporucznika, podpułkownika, komandora podporucznika, komandora porucznika, generała brygady (dywizji, broni). Stopień starszego marynarza wymienia się w pełnym brzmieniu. 80. Meldując się lub przedstawiając żołnierz wymienia swój stopień w pełnym brzmieniu (np. podporucznik Morskiego Związku Wojskowego Jan KOWALSKI melduje się na rozkaz ). 81. Poza służbą i w sytuacjach nieoficjalnych dozwolone są inne formy zwracania się - bardziej bezpośrednie (poufałe), lecz z zachowaniem godności. 82. Marynarze - zwracając się do przełożonych i starszych - przyjmują postawę zasadniczą i oddają honory. Przełożeni (starsi) zezwalają na przyjęcie postawy swobodnej. W czasie ćwiczeń (szkolenia, obsługi urządzeń) marynarz zwracając się do przełożonego nie zmienia pozycji lub przyjmuje taką, jak przełożony. 83. Podczas witania się lub żegnania przełożony (starszy) stosuje zwrot Czołem lub Czołem pani porucznik lub Czołem panie poruczniku, a podwładny (młodszy) odpowiada Czołem lub Czołem panie Komendancie (ministrze, 14
generale, pułkowniku itp. - stosownie do stanowiska lub stopnia). 84. Chcąc zwrócić się do marynarza przebywającego w obecności przełożonego (starszego), należy prosić o pozwolenie zwrócenia się np.: PANI KOMANDOR (PANIE KOMANDORZE) proszę o pozwolenie zwrócenia się do Pani major Kowalskiej (Pana majora Kowalskiego). 85. Zasada określona w pkt. 84 nie obowiązuje w miejscach, okolicznościach i wypadkach uzasadnionych specyfiką wykonywania czynności wymagających koncentracji uwagi lub natychmiastowego działania. 86. Jeżeli na pytanie przełożonego lub starszego należy odpowiedzieć twierdząco, marynarz odpowiada, np.: Tak jest, Zrozumiałem, a jeżeli przecząco: Nie wiem, Nie zrozumiałem. VIII. Zachowanie się marynarzy w różnych sytuacjach 87. Marynarzom podczas wykonywania obowiązków służbowych zabrania się spożywania napojów alkoholowych. Obowiązuje wojskowy takt - w obecności przełożonych (starszych), bez ich zgody nie należy siedzieć, palić, jeść itp. 88. Marynarz wchodzi do pomieszczenia za zgodą przełożonego (starszego). Przed wejściem pozostawia wierzchnie okrycie (płaszcz, pelerynę, czapkę), jeżeli warunki na to pozwalają, lub - po wejściu - zdejmuje tylko nakrycie głowy, oddaje honory i melduje cel przybycia. Po otrzymaniu rozkazu lub załatwieniu sprawy oddaje honory, wykonuje zwrot w kierunku wyjścia, nakłada nakrycie głowy i wychodzi. 89. Marynarz wchodzący z bronią nie zmienia jej położenia. Pełniąc służbę, będąc w hełmie lub trzymając broń w położeniu na pas - nie zdejmuje nakrycia głowy. 90. W grupie marynarzy znajdujących się w wąskim przejściu pierwszy, który zauważy zbliżającego się przełożonego (starszego), podaje komendę PRZEJŚCIE Marynarze zatrzymują się, przepuszczają przechodzącego, oddają honory przez sfrontowanie" i przyjęcie postawy zasadniczej. 91. W warunkach uniemożliwiających swobodne mijanie się 15
marynarze dostosowują swoje zachowanie do zasad poszanowania przełożeństwa (starszeństwa), ogólnych reguł ruchu i okoliczności (sytuacji). 92. Umundurowany marynarz przebywający poza miejscem zamieszkania musi mieć zawsze przy sobie książeczkę marynarską. IX. Składanie meldunku i służbowe przedstawianie się 93. Meldunek jest zwięzłą informacją, którą składa podwładny przełożonemu o czynności wykonanej osobiście lub przez podwładnych. W meldunku podaje się kolejno: stopień, nazwisko i wykonywaną czynność pododdziału, czynność własną lub cel przybycia, np.: "PANIE KOMANDORZE - dowódca Plutonu nr 5 chorąży Morskiego Związku Wojskowego Kowalski - melduje kompanię szkolenia unitarnego podczas ćwiczeń taktycznych na temat.... 94. Spośród osób cywilnych meldunek jest składany jedynie Prezydentowi RP, Marszałkom Sejmu i Senatu, Prezesowi Rady Ministrów, Ministrowi Obrony Narodowej. 95. Bezpośredniemu przełożonemu oraz wyższemu przełożonemu, który zna meldującego można składać meldunek bez podawania stanowiska, stopnia i nazwiska. 96. Meldunek składa się w następujących wypadkach: i. w razie przybycia przełożonego do rejonu zakwaterowania, na zajęcia, odprawę lub apel, ii. podczas pełnienia służby dyżurnej (tylko przy pierwszym przybyciu przełożonego w danym dniu), iii. na zbiórce oddziału (pododdziału), iv. po wykonaniu rozkazu, v. po przybyciu do przełożonego lub starszego stopniem - o celu przybycia, vi. przy obejmowaniu i zdawaniu służby, a także stanowiska służbowego, vii. przed wyjazdem służbowym i po powrocie. 97. Służbowe przedstawianie się jest to podanie starszemu stopniem, który nie zna podwładnego (członkom kadry 16
marynarskiej) swego stanowiska, stopnia marynarskiego i nazwiska, np.: "PANIE KOMANDORZE, dowódca Kompanii nr 6 chorąży MORSKIEGO ZWIĄZKU WOJSKOWEGO Kowalski". Starszy stopniem postępuje podobnie, jeśli nie ma pewności, że jest znany. 98. W służbowych rozmowach telefonicznych obowiązuje marynarzy obustronne przedstawienie się. Marynarz, który otrzymał telefoniczny sygnał wywoławczy przedstawia się podając swój stopień marynarski i nazwisko, a w razie stwierdzenia, że będzie rozmawiał z przełożonym, mówi "Melduję się panie kapitanie" i po zakończeniu rozmowy - zgodnie z jej rezultatem - "zrozumiałem", "wykonuję", "rozkaz", " czołem... itp. Pełniący służbę dyżurną podaje również funkcję, np.: "Oficer dyżurny obozu Morskiego Związku Wojskowego w Warszawie starszy chorąży Morskiego Związku Wojskowego Kowalski." X. Raport służbowy 99. W celu rozpatrzenia spraw służbowych lub osobistych marynarzy przełożeni od dowódcy plutonu (równorzędnego) wzwyż przyjmują podwładnych do raportu służbowego indywidualnie, raz w miesiącu, 100. Do raportu służbowego u przełożonego wyższego szczebla przedstawia podwładnego przełożony o szczebel niższy od przyjmującego raport. Przykład przedstawienia: Pani kapitan (Panie kapitan) przedstawiam do raportu służbowego porucznik Morskiego Związku Wojskowego Kowalską (porucznika Morskiego Związku Wojskowego Kowalskiego) w sprawie.... Natomiast przedstawiony (w miarę potrzeby) uzasadnia powód raportu lub składa wyjaśnienia (odpowiada na pytania) przyjmującemu raport. U bezpośredniego przełożonego marynarz melduje się do raportu samodzielnie. 101. W uzasadnionych wypadkach żołnierz może być wysłuchany bez udziału przedstawiającego do raportu służbowego. 102. Do raportu służbowego żołnierze stają w ubiorach ustalonych przez przyjmującego raport 17
XI. Postępowanie ze sztandarem 103. Jednostka organizacyjna występuje ze sztandarem podczas: a. udziału w uroczystych obchodach świąt państwowych oraz innych uroczystościach patriotycznych, b. przyrzeczenia marynarskiego, c. uroczystego apelu lub uroczystej zbiórki, d. pogrzebów osób szczególnie zasłużonych dla Państwa Polskiego lub Morskiego Związku Wojskowego. 104. Poczet sztandarowy składa się z dowódcy pocztu sztandarowego, sztandarowego i asystenta. 105. Sztandarowy nosi szarfę biało-czerwoną przewieszoną przez prawe ramię, zwróconą kolorem białym w stronę kołnierza. 106. Sztandar powinien być przechowywany w pokrowcu i pod ochroną, co najmniej dwuosobowej warty: e. gdy oddział jest w kwaterach stałych lub na obozowisku - w siedzibie dowództwa, f. w czasie marszu, przejazdu oddziału środkami transportowymi, na odpoczynkach i noclegach - w miejscu wskazanym przez dowódcę jednostki organizacyjnej lub osobę przez niego wyznaczoną rozkazem. 107. Za prawidłowe zabezpieczenie, przechowywanie i utrzymywanie sztandaru bezpośrednio odpowiedzialny jest dowódca jednostki organizacyjnej. XII. Wyróżnienia i kary 108. Za wzorowe wykonywanie obowiązków, wyniki w szkoleniu i zdyscyplinowanie przełożeni mają prawo wyróżnić podwładnego. Rodzaj wyróżnienia zależy od zakresu uprawnień przełożonego. Do wyróżnień należą: a. anulowanie poprzednio wymierzonej kary - przełożony, który karę wymierzył lub wyższy przełożony, 18
b. pochwała w rozkazie - przełożeni od dowódcy oddziału wzwyż, c. list pochwalny do rodziców, dyrekcji szkoły - przełożeni od dowódcy oddziału wzwyż, d. nagroda rzeczowa - przełożeni od dowódcy oddziału wzwyż, komendanci obozów szkoleniowych, e. mianowanie na kolejny stopień z pominięciem okresu oczekiwania Komendant Główny, członkowie Kwatery Głównej f. nadanie odznaczenia Członkowie Kwatery Głównej 109. Marynarz przyjął swe obowiązki dobrowolnie - na kary zasługiwać nie powinien. Każdy marynarz może być ukarany za wykroczenia przeciwko dyscyplinie organizacyjnej. Rodzaj kary zależy od wykroczenia i zakresu uprawnień wymierzającego karę. 110. W Morskim Związku Wojskowym stosowane są następujące kary dyscyplinarne: g. rozmowa wychowawcza - od bezpośredniego przełożonego wzwyż, h. prace poza kolejnością - od bezpośredniego przełożonego wzwyż, i. nagana w rozkazie - przełożeni od dowódcy oddziału wzwyż, j. obniżenie stopnia - przełożeni od dowódcy oddziału, (zgodnie z uprawnieniami), k. zawieszenie w prawach członka Związku - Komendant Główny, członkowie Kwatery Głównej, Służba Kontroli Wewnętrznej i Orzecznictwa l. skreślenie z listy członków Związku Służba Kontroli Wewnętrznej i Orzecznictwa oraz przełożeni od dowódcy oddziału wzwyż, m. wykluczenie ze Związku Komendant Główny, członkowie Kwatery Głównej 111. Wyróżnienia i kary umieszcza się w książkach rozkazów jednostek organizacyjnych odpowiedniego szczebla oraz w kartach wyróżnień i kartach kar. 19
XIII. Droga służbowa 112. Droga służbowa - to obowiązujący sposób załatwiania spraw służbowych i osobistych. Polega on na ustnym lub pisemnym przekazaniu rozkazów, decyzji, zarządzeń i wytycznych od wyższego przełożonego przez niższych do wykonawcy oraz przyjmowaniu meldunków (raportów), skarg, wniosków i zażaleń od podwładnych - przez wszystkich kolejnych przełożonych aż do tego, który sprawę rozstrzyga. 113. Poza Kwaterą Główną kontakty z osobami fizycznymi i prawnymi spoza Związku utrzymywać wolno: - dowódcom Jednostek Marynarskich - z władzami jednostek terytorialnych, na których obszarze działają (gmina, dzielnica, powiat) oraz z dowódcami jednostek wojskowych i powiatowym inspektoratem obrony cywilnej, O każdym kontakcie i wynikających z tego efektach należy natychmiast informować bezpośredniego przełożonego. 114. Drogę służbową można pominąć: a. w sprawach nie cierpiących zwłoki, o czym należy zameldować pominiętym przełożonym, b. w sprawach osobistych, c. podczas wysłuchiwania skarg i zażaleń (wyznaczone dni bez drogi służbowej). XIV. Wnoszenie próśb i zażaleń 115. W celu wysłuchania próśb i zażaleń, przełożeni od dowódcy oddziału wzwyż, przyjmują podwładnych w ustalonym czasie, podanym w rozkazie jednostki organizacyjnej. 116. Jeżeli prośba lub zażalenie nie może być złożona ustnie, podwładny przedstawia swoją sprawę pisemnie, adresuje do kompetentnego przełożonego i składa swemu bezpośredniemu przełożonemu z zachowaniem drogi służbowej. 20
117. Marynarz może wnieść do właściwego przełożonego zażalenie na postępowanie przełożonych, np. na niedbałe, nienależyte lub przewlekłe załatwianie jego sprawy, albo przekroczenie przez przełożonych uprawnień dyscyplinarnych. 118. Wniesione zażalenia przełożony jest obowiązany rozpatrzyć w określonym terminie, a jeżeli nie należą do jego kompetencji, przedstawić do załatwienia właściwym przełożonym. 119. Każdy marynarz wnoszący prośbę lub zażalenie z zachowaniem drogi służbowej powinien otrzymać odpowiedź pisemną w terminie określonym poniżej: a. od dowódcy oddziału - w ciągu 14 dni b. od Kwatery Głównej - w ciągu 28 dni c. od Komendanta Głównego Związku - w ciągu 56 dni. 120. Jeżeli załatwienie prośby (zażalenia) wymaga dłuższego postępowania, należy o tym powiadomić zainteresowanego i podać przyczynę. XV. Zbiórki i apele 121. Przed rozpoczęciem zajęć i innych przedsięwzięć organizacyjnych lub o godzinie ustalonej w porządku dnia, marynarze ustawiają się na zbiórce plutonami (drużynami). Dowódcy plutonów (drużyn) sprawdzają obecność podwładnych, ich wygląd zewnętrzny, wyposażenie i przygotowanie do zajęć. Następnie dowodzący podaje komendę: "Kompania (pluton) na moją komendę - baczność. Plutonami (drużynami) meldować". Na tę komendę dowódcy plutonów (drużyn) szybkim krokiem podchodzą do dowodzącego i stają trzy kroki przed nim w szeregu, jednocześnie oddają honor. Dowodzący podaje komendę: "Spocznij" i kolejno odbiera od nich szczegółowe meldunki. Po zestawieniu ogólnego meldunku dowodzący podaje do dowódców plutonów (drużyn) komendę "Do szyku wstąp". Następnie kontroluje wygląd i wyposażenie marynarzy w plutonach, po czym rozkazuje wystąpić nie biorącym udziału w zajęciach i ustawić się na lewym skrzydle szyku. Po przybyciu przełożonego dowodzący składa meldunek, po czym marynarze udają się na zajęcia. 21
122. Uroczyste apele przeprowadza się: a. w dni świąt państwowych i rocznic narodowych, XVI. b. na rozkaz specjalny dowódców jednostek organizacyjnych. Zajęcia szkoleniowe i wychowawcze 123. Zajęcia szkoleniowe i wychowawcze rozpoczynają się i kończą w godzinach ustalonych przez dowódcę oddziału w oparciu o ramowy program szkolenia, zatwierdzony przez kwaterę główną. 124. W zajęciach powinni brać udział wszyscy marynarze. Od zajęć zwolnieni są tylko marynarze wykonujący czynności służbowe i chorzy. 125. Jeżeli warunki atmosferyczne uniemożliwiają należyte przeprowadzenie zaplanowanego szkolenia ze względu na jego tematykę, prowadzący szkolenie informuje o tym dowódcę oddziału, który wyznacza nowy termin przeprowadzenia zajęć. XVII. Podział czasu i tok prac na obozach i zgrupowaniach 126. Tok służby i życia w czasie obozów i zgrupowań ustala komendant obozu (zgrupowania). W porządku dnia należy uwzględnić w zależności od potrzeb odpowiednią ilość godzin szkoleniowych (nie mniej niż 8), przerwy na posiłki i 8 godzin snu. Dopuszcza się prowadzenie szkolenia nocnego np. alarmy, zajęcia terenowe, sprawdzenie gotowości bojowej. 127. W dzień wolny od zajęć (niedziela) komendant zarządza pobudkę na godzinę 7.00. W przypadku, gdy w nocy były prowadzone ćwiczenia lub wykonywane prace, komendant może zarządzić wcześniejszy capstrzyk. 128. W dzień wolny od zajęć służbowych nie prowadzi się szkolenia programowego, jeżeli komendant obozu nie zarządzi inaczej. 129. Uczestnicy obozu mogą opuszczać rejon zakwaterowania jedynie za zgodą komendanta lub osoby przez niego upoważnionej. Czas wyjścia i powrotu powinien być odnotowany przez służbę dyżurną. 22
130. O godz. 5.20 podoficer dyżurny lub dyżurny budzi dowódców plutonów i drużyn. O godzinie 5.30 ogłasza donośnym głosem: "Pobudka, pobudka wstać". Dowódcy plutonów i drużyn sprawdzają wstawanie i ubieranie się podwładnych. 131. Po pobudce przeprowadza się z marynarzami poranny rozruch fizyczny. Następnie marynarze ścielą łóżka, sprzątają rejon zakwaterowania, myją się i idą na śniadanie. 132. Wieczorem o godzinie ustalonej w porządku dnia przeprowadza się apel wieczorny. Przeprowadzający apel sprawdza stan ewidencyjny uczestników, odczytuje rozkaz dzienny komendanta oraz podaje dodatkowe zarządzenia. Odczytanie rozkazu odbywa się w następujący sposób: Odczytujący podaje komendę: "BACZNOŚĆ, po czym czyta, np. "Dnia 5 lutego 1996r. Rozkaz dzienny nr 12".Następnie podaje komendę: "Spocznij" i odczytuje treść rozkazu, po czym podaje komendę "Baczność" i czyta: "Podpisał (podaje funkcję, stopień, imię, nazwisko) i podaje komendę: "Spocznij". 133. Marynarz wyczytany z rozkazu dziennego odpowiada: a. wyróżniony: "Ku chwale Ojczyzny", b. wyznaczony do służby: "Służba", c. wyznaczony do służby wartowniczej: "Warta", d. ukarany dyscyplinarnie: "Kara". W razie nieobecności wyczytanego marynarza jego bezpośredni przełożony odpowiada, "zostanie powiadomiony, po czym później zawiadamia nieobecnego marynarza. 134. Po apelu wieczornym marynarze wykorzystują czas wolny na czyszczenie obuwia i toaletę wieczorną i kładą się spać. O godzinie 22.00 podoficer dyżurny donośnym głosem podaje komendę: Capstrzyk". XVIII. Służba na obozach (zgrupowaniach) 135. W celu utrzymania porządku, ochrony pomieszczeń (namiotów) i mienia uczestników obozu oraz wykonywania innych zadań, wyznacza się rozkazem służbę wewnętrzną 23
spośród marynarzy, na czas 24 godzin. Czas zmiany służby wewnętrznej ustala komendant obozu w porządku dnia. 136. W skład służby wewnętrznej obozu (zgrupowania) w zależności od liczby zakwaterowanych marynarzy wchodzą: a. oficer dyżurny, (zawsze) b. pomocnik oficera dyżurnego, (jeżeli liczba zakwaterowanych osób przekracza 40) c. warta (liczba wartowników w zależności od wielkości obiektu), d. pododdział alarmowy (możliwość wyznaczenia patroli), e. podoficer dyżurny, (pełniący funkcję rozprowadzającego i dowódcy warty) f. dyżurny kompanii, (jeżeli liczba zakwaterowanych marynarzy przekracza 40) g. dyżurny stołówki marynarskiej, (jeżeli liczba zakwaterowanych marynarzy jest duża) h. drużyna obsługi kuchni, (liczba obsługi jest ustalana przez komendanta obozu (zgrupowania)). i. dyżurny strażak. (funkcję może pełnić podoficer dyżurny) Aktualny skład służby wewnętrznej oraz wszelkie w nim zmiany podaje się w rozkazie dziennym. Marynarze przed objęciem służby udają się na odprawę, którą przeprowadza obejmujący służbę oficer dyżurny. Marynarze w czasie pełnienia służby noszą oznaczenie z napisem "Służba dyżurna". 137. Pełniący służbę nie mogą przerywać lub przekazywać wykonywania swoich obowiązków bez zezwolenia oficera dyżurnego. W wypadku zachorowania marynarza, na jego miejsce wyznacza się innego. Oficer dyżurny może odpoczywać na zmianę z pomocnikiem, każdy do 4 godzin na dobę, w porze nocnej, analogicznie odpoczywa służba dyżurna w kompanii. 138. Oficer dyżurny podlega bezpośrednio komendantowi obozu (zgrupowania) i odpowiada za regulaminowy porządek oraz pełnienie służby wewnętrznej. Ma on w tym zakresie prawo wydawania i egzekwowania odpowiednich zarządzeń i 24
poleceń. Oficerowi dyżurnemu podlegają wszyscy pełniący służbę. 139. Oficer dyżurny w czasie nieobecności komendanta i jego zastępców kieruje całokształtem życia na obozie i ma prawo wydawania w imieniu komendanta zarządzeń i poleceń. O wydanych zarządzeniach i poleceniach melduje komendantowi. 140. Do obowiązków oficera dyżurnego należy: j. pilnować przestrzegania porządku dnia, k. znać miejsce przebywania pododdziałów poza rejonem zakwaterowania oraz sposób alarmowania, znać aktualny stan liczbowy obozu (zgrupowania), l. nadzorować podległe mu służby, przestrzegania przepisów BHP, ppoż. oraz stanu wykorzystania i zabezpieczenia mienia pozostającego do dyspozycji Związku, m. pilnowanie porządku i czystości w rejonie zakwaterowania. 141. Zasady musztry oraz ceremoniału uroczystości marynarskich określają stosowne regulaminy wojskowe. XIX. Odprawa służb 142. Marynarze wyznaczeni do pełnienia służb, 5 minut przed odprawą, ustawiają się na lewym skrzydle wart - w następującej kolejności: oficer dyżurny parko sprzętu technicznego; dowódca pododdziału alarmowego; dyżurny biura przepustek; dyżurny stołówki żołnierskiej; dyżurny izby chorych (inne służby, jeżeli występują w jednostce) oraz podoficerowie dyżurni kompanii w kolejności numeracji pododdziałów. 143. Odprawę służby wewnętrznej prowadzi oficer dyżurny jednostki (obozu). W odprawie tej może uczestniczyć jego pomocnik, wykonując nakazane zadania. 144. Odprawa wart prowadzona jest zgodnie z postanowieniami rozdziału XIX. 25
145. Po odmaszerowaniu wart oficer dyżurny jednostki (obozu) podchodzi do marynarza stojącego na prawym skrzydle służb i zatrzymuje się trzy kroki przed nim. Marynarz salutuje, po czym przedstawia się, np.: PANI BOSMAN (PANIE BOSMANIE), oficer dyżurny parku sprzętu technicznego, mat Morskiego Związku Wojskowego KOWALSKI. Po przedstawieniu się marynarza oficer dyżurny robi krok w prawo do następnego żołnierza, wówczas pierwszy i drugi żołnierz jednocześnie salutują. Oficer dyżurny odpowiada salutowaniem, po czym marynarz (przed którym stoi oficer dyżurny) przedstawia się. Żołnierz przedstawiający się oraz żołnierze z jego prawej i lewej strony przyjmują postawę zasadniczą. W ten sposób przedstawiają się wszyscy żołnierze pełniący służbę. Następnie oficer dyżurny sprawdza ich wygląd zewnętrzny, znajomość obowiązków (jeżeli nie dokonał tego pomocnik). Poleca usunąć stwierdzone niedociągnięcia, przekazuje ewentualne dodatkowe zadania i nakazuje odmaszerować do miejsca pełnienia służby. Kadrę sprawdza oddzielnie. XX. Odprawa wart 146. Odprawę prowadzi oficer dyżurny obozu (zgrupowania), aby sprawdzić przygotowanie marynarzy do pełnienia służby i zaprzysiąc wartę. 147. Miejsce i czas odprawy wart wewnętrznych określa dowódca obozu (zgrupowania). Miejsce to oświetla się tak, aby zapewnić sprawne przeprowadzenie odprawy w warunkach ograniczonej widoczności. 148. W odprawie wart i służb wewnętrznych (garnizonowych) może brać udział pomocnik oficera dyżurnego. Sprawdza on wówczas wygląd zewnętrzny i przygotowanie żołnierzy do pełnienia służby wewnętrznej (garnizonowej) lub wykonuje inne zadania zlecone przez oficera dyżurnego obozu (zgrupowania). Swoje spostrzeżenia z przeglądu służb i zleconych zadań melduje oficerowi dyżurnemu przed zaprzysiężeniem wart i przekazaniem wytycznych służbom. 149. Warty ustawiają się w miejscu odprawy, w ustalonej kolejności, w dwuszeregu, w odstępach trzech kroków. Na prawym skrzydle warty staje podoficer dyżurny kompanii, który jest dowódcą i rozprowadzającym wartę, z jego lewej 26
strony pomocnik (jeśli został wyznaczony rozkazem Komendanta zgrupowania), wartownicy ustawiają się według kolejności numerów posterunków, na których będą pełnili służbę. 150. Sygnalista (orkiestra) -jeżeli występuje - staje na prawym skrzydle wart w odstępie trzech kroków. 151. Gdy oficer dyżurny obozu (zgrupowania) zbliży się na odległość około 30 kroków, pomocnik oficera dyżurnego obozu (zgrupowania) lub najstarszy stopniem z uczestników odprawy wychodzi przed środek ugrupowania i podaje komendy: Warty i służby na moją komendę - BACZNOŚĆ, Na prawo PATRZ i składa meldunek np.: PANI KOMANDOR (PANIE KOMANDORZE), pomocnik oficera dyżurnego parku (oficer dyżurny parku), chorąży Morskiego Związku Wojskowego Milewska (chorąży MZW Milewski) melduje warty i służby gotowe do odprawy. 152. Po przyjęciu meldunku oficer dyżurny wita się z wartami (służbami) - Czołem MARYNARZE, po czym rozkazuje podać komendę SPOCZNIJ. Składający meldunek podaje komendy: BACZNOŚĆ, SPOCZNIJ i wraca na swoje miejsce w szyku. Jeżeli do odprawy występuje tylko jedna warta, oficer dyżurny podchodzi od razu do dowódcy warty (podoficera dyżurnego kompanii) w celu przyjęcia meldunku. 153. Gdy oficer dyżurny podchodzi do warty, jej dowódca występuje krok do przodu z jednoczesnym zwrotem w lewo i podaje komendy: BACZNOŚĆ, Na prawo PATRZ. Następnie wstępuje na swoje miejsce w szyku i po zatrzymaniu się przed nim oficera dyżurnego oddaje honory i melduje, np.: PANI KOMANDOR (PANIE KOMANDORZE) dowódca warty nr 1, chorąży Morskiego Związku Wojskowego Milewska (chorąży MZW Milewski) melduje wartę gotową do odprawy. Stan warty: jeden chorąży, trzech podoficerów, dwudziestu jeden marynarzy. Wartę wystawiła 1 drużyna 1-go plutonu Morskiego Związku Wojskowego. Na komendę oficera dyżurnego SPOCZNIJ dowódca warty występuje krok do przodu z jednoczesnym zwrotem w lewo, podaje komendy: BACZNOŚĆ, SPOCZNIJ. 154. Po przyjęciu meldunku oficer dyżurny rozpoczyna przegląd warty. Sprawdza: wygląd zewnętrzny marynarzy, ich uzbrojenie i oporządzenie, znajomość obowiązków oraz zasad użycia broni. Dowódca warty towarzyszy oficerowi 27
dyżurnemu podczas przeglądu swojej warty; po jego zakończeniu wstępuje na swoje miejsce w szyku. 155. Po przeglądzie wart oficer dyżurny staje na środku przed frontem i podaje komendy: Warty i służby na moją komendę BACZNOŚĆ, Dowódcy wart, (pomocnicy i rozprowadzający) - DO MNIE. Na tę komendę wezwani podchodzą do oficera dyżurnego, zatrzymują się w odległości trzech kroków i ustawiają w kolejności numerów wart. Z chwilą ustawienia się, jednocześnie oddają honory, po czym oficer dyżurny podaje komendę SPOCZNIJ i przystępuje do sprawdzenia znajomości obowiązków, w kolejności: rozprowadzający, pomocnicy dowódców wart, dowódcy wart. Po sprawdzeniu poszczególnych funkcyjnych podaje każdorazowo komendę: Do szyku WSTĄP, po której sprawdzeni oddają jednocześnie honory i wstępują do szyku. 156. Dowódcom wart oficer dyżurny przekazuje dodatkowo doraźne polecenia oraz podaje znaki rozpoznawcze (ustnie do zanotowania). 157. Po wstąpieniu dowódców wart oficer dyżurny podaje komendę Warty i służby BACZNOŚĆ, po czym dokonuje zaprzysiężenia - zapowiedzią służba wartownicza. Po tej zapowiedzi sygnalista gra sygnał służba wartownicza. W tym czasie wszyscy marynarze uczestniczący w odprawie oddają honory. 158. Po zaprzysiężeniu wart oficer dyżurny podaje komendy: BACZNOŚĆ, Warty do miejsc pełnienia służby ODMASZEROWAĆ, SPOCZNIJ. Dowódcy wart podają komendy do marszu i odprowadzają warty do miejsc pełnienia służby. Dowódca maszeruje na czele warty, jego pomocnik na prawym skrzydle pierwszej dwójki (czwórki) warty. 159. Wartę nie przygotowaną do pełnienia służby oficer dyżurny odsyła do pododdziału (jednostki), aby usunęła niedociągnięcia - lub została zmieniona. Melduje o tym komendantowi zgrupowania oraz powiadamia dowódcę kompanii, w której służą dani wartownicy, w której służą dani wartownicy. 160. Odprawę z odesłaną lub zamienioną wartą oficer dyżurny prowadzi w obecności dowódcy (szefa) pododdziału, który ją wystawił. 28
161. Jeżeli na odprawę przybędzie przełożony (kontrolujący), to oficer dyżurny podaje komendy: Warty i Służby na moją komendę BACZNOŚĆ, Na prawo (lewo) PATRZ i składa meldunek np.: PANI PUŁKOWNIK (PANIE PUŁKOWNIKU), oficer dyżurny obozu szkoleniowego Morskiego Związku Wojskowego w Warszawie komandor Morskiego Związku Wojskowego Milewska (komandor MZW Milewski) melduje warty i służby w czasie odprawy. XXI. 162. W odprawie mogą uczestniczyć dowódcy (szefowie) pododdziałów lub inni przełożeni marynarzy wyznaczonych do pełnienia służby wartowniczej. Gdy na odprawę przybywa przełożony oficera dyżurnego (kontrolujący), ustawiają się oni samodzielnie w szeregu, na prawym skrzydle wart, w odstępie pięciu kroków od dowódcy warty (orkiestry, sygnalisty, pomocnika oficera dyżurnego Zmiana wartowników na posterunkach 163. Na 20 minut przed objęciem warty, wartownicy wyznaczeni do pełnienia służby w danych godzinach meldują się u podoficera dyżurnego, który wydaje im niezbędny sprzęt i sprawdza ich przygotowanie. 164. O wyznaczonej godzinie podoficer dyżurny ustawia wartowników zgodnie z numerami posterunków w miejscu odprawy w szeregu i sprawdza po raz kolejny przygotowanie wartowników do pełnienia służby. Gdy warta jest przygotowana do pełnienia służby podoficer dyżurny staje przed szykiem i podaje komendę WARTA POD BROŃ, po czym ustawia się w szyku, podaje komendę W prawo (lewo) ZWROT Zmiana za mną MARSZ i rozprowadza wartowników na dane posterunki. 165. Gdy zmiana zbliży się na odpowiednią odległość do posterunku od posterunku podoficer dyżurny podaje komendę Zmiana STÓJ. Po zatrzymaniu się podoficer dyżurny robi krok w lewo ze zwrotem w prawo, wyznacza jednego z wartowników do obserwacji posterunku, a następnie podaje komendę Wartownik na posterunek MARSZ. Obejmujący służbę wartownik dochodzi do zdającego, staje z jego lewej strony i wykonuje w tył zwrot. Rozprowadzający podaje komendę: Przekazać posterunek SPOCZNIJ, po czym wartownicy przekazują sobie posterunek. 29
166. Przekazanie posterunku polega na sprawdzeniu zamknięć, plomb, sprawności urządzeń sygnalizacyjnych i przeciwpożarowych, stanu ochranianego obiektu oraz na wymianie informacji o obiekcie między wartownikami w obecności rozprowadzających. 167. Stwierdzone rażące nieprawidłowości (uszkodzone zamki, kłódki, pieczęcie i plomby, niesprawne urządzenia łączności, itp.) omawia się w obecności dowódcy warty, melduje oficerowi dyżurnemu i wpisuje do dziennika warty. Decyzję o przyjęciu posterunku lub warty podejmuje oficer dyżurny. 168. Po sprawdzeniu posterunku wartownicy i rozprowadzający wracają na poprzednie miejsca. Wartownicy meldują swoim rozprowadzającym o zdaniu i objęciu służby: np. Pani mat (Panie macie), melduję zdanie posterunku, Pani starszy marynarz (Panie starszy marynarzu), melduję objęcie posterunku. Wartownik obejmujący przystępuje do ochrony swego posterunku. 169. Po przyjęciu meldunku, rozprowadzający zmiany obejmującej podaje komendy: BACZNOŚĆ", Zmiana za mną MARSZ, po czym wszyscy udają się na kolejny posterunek. Zmieniony wartownik dołącza na koniec rzędu. 170. Aby zmienić wartownika wewnątrz budynku, do środka wchodzą tylko podoficer dyżurny i wartownik obejmujący. Pozostali, spośród których rozprowadzający wyznacza starszego, pozostają w szyku w postawie swobodnej przed wejściem do budynku w takim miejscu, by nie tamować ruchu. 171. Po wystawieniu na posterunku ostatniego wartownika pierwszej zmiany warty obejmującej, podoficer dyżurny prowadzi wartę do miejsca służbowego, aby zdać sprzęt. 172. Po powrocie do miejsca zakwaterowania podoficer dyżurny melduje oficerowi dyżurnemu o objęciu posterunków przez kolejną zmianę oraz swoje spostrzeżenia, po czym dokonuje odpowiednich adnotacji w książce warty. 173. Dowódca warty odnotowuje w dzienniku warty, na których posterunkach i w jakim okresie wartownicy byli zmieniani. 174. Jeżeli konieczne jest wprowadzenie podwójnej liczby rozprowadzających, wpisuje się w dzienniku warty, który z nich i w jakim czasie zmieniał wartowników. 30
175. Szczegóły związane z pełnieniem służby przez wartowników podaje oficer dyżurny w czasie odprawy. XXII. Kontrola służby dyżurnej i wart 176. Kontrolę służby wewnętrznej prowadzą: a. dowódca zgrupowania, obozu (garnizonu), ich przełożeni oraz osoby upoważnione; b. oficer dyżurny 177. Kontrolę służby wewnętrznej prowadzą: a. przełożeni dowódcy warty (podoficera dyżurnego) b. marynarze upoważnieni przez komendanta obozu i przełożonego wyższego szczebla; 178. Wartowników na posterunkach kontrolują ich przełożeni. Inni upoważnieni marynarze - tylko w obecności dowódcy warty (pomocnika) i przynajmniej jednego wartownika. 179. Przeprowadzający kontrolę (z wyjątkiem przełożonych wartownika) nie może zwracać uwagi wartownikowi na posterunku. Spostrzeżenia swoje powinien przekazać dowódcy warty i odnotować je w dzienniku warty. 180. W czasie kontrolowania wartownika na posterunku dowódca warty (pomocnik) lub rozprowadzający wyznacza jednego z towarzyszących mu wartowników do wzmocnienia obserwacji ochranianego obiektu. 181. Zabrania się skrytego podchodzenia do wartownika, usiłowania odebrania mu wyposażenia lub wykonywania innych czynności mogących prowadzić do nieszczęśliwych wypadków. 182. Po stwierdzeniu przez kontrolującego poważnych uchybień (np.: zaśnięcia, oddalenia się z posterunku itp.) albo niezdolności wartownika do pełnienia służby, należy zdjąć go z posterunku i wystawić innego ze składu warty. 183. Po zdjęciu wartownika z posterunku, w sytuacjach wymienionych w pkt. 147 dowódca warty powinien: 31