Nazwa Kosaciec - Iris L. Grupa CEBULOWE Opis Kosaćce, zwane też irysami to popularne rośliny ogrodowe. Wiele z uprawianych odmian ma bardzo małe wymagania stanowiskowe i jednocześnie dużą zdolność do corocznego, obfitego kwitnienia. Dlatego są lubiane i często sadzone na rabatach. Dzikie irysy, których odkryto około 270 gatunków, rosną jedynie na półkuli północnej. Dostosowały się do różnych klimatów i siedlisk. Spotykamy je od Skandynawii po basen Morza Śródziemnego, od Kanady po Florydę, wysoko w górach, na terenach półpustynnych i na miejscach podmokłych. Kwitną w kolorach tęczy i łatwo poddają się krzyżowaniu, dzięki czemu powstają nowe, fantastyczne odmiany. Typowy kwiat irysa ma sześć płatków, z których trzy wywinięte są do góry. Wiele odmian wydziela bardzo przyjemny zapach. Irysy od wieków obecne były nie tylko w ogrodach, ale także w kulturze i sztuce. Opisana w greckiej mitologii uskrzydlona bogini Iris to posłanka bogów kojarzona z tęczą. Podobno urodziła się na Krecie, gdzie na murach pałacu w Knossos znaleziono jeden z pierwszych fresków przedstawiających kwiat kosaćca datowany na rok 2100 p.n.e. W średniowieczu irysy pojawiały się często w heraldyce. W Persji i Japonii wykorzystywano je jako element dekoracyjny na płytkach i naczyniach ceramicznych, czy haftach. Również w Europie odnajdujemy je w artystycznych pracach wielkich mistrzów (np. Leonardo da Vinci, Albrecht Durer, Hugo van der Goes, później także u impresjonistów). W ogrodach sadzimy kilka popularnych grup irysów kłączowych: m.in. kosaćce bródkowe (Iris germanica), kosaćce miniaturowe (Iris pumila), japońskie (Iris ensata), syberyjskie (Iris sibirica) - oraz cebulowe kosaćce holenderskie (Iris hollandica). Wysokie i miniaturowe irysy bródkowe mogą rosnąć na suchym, niezbyt zasobnym stanowisku i mimo to będą kwitły znakomicie. Nie tolerują natomiast miejsc nadmiernie wilgotnych, ze słabym odprowadzeniem wody - wtedy ich korzenie mogą niestety zgnić. Kłącza 1 / 5
należy sadzić bardzo płytko - najwyżej 2-3 cm pod powierzchnią ziemi. Najlepszym terminem dzielenia i przesadzania roślin jest późne lato i wczesna jesień, około 6 tygodni po kwitnieniu kłącza są już na tyle dojrzałe, że dobrze zniosą krótkotrwałą przerwę w wegetacji. Irysy japońskie, o oryginalnych, spłaszczonych kwiatach potrzebują żyznej ziemi, dobrze zaopatrzonej kompostem. Ich wymagania wodne są również nieco wyższe, niż u irysów bródkowych, dlatego wiosną, przed i w trakcie kwitnienia należy je w okresach suszy podlewać. Za właściwą pielęgnację odwdzięczą się ogromnymi kwiatami, których średnica często przekracza 20 cm. Irysy syberyjskie to bardzo delikatnie wyglądające rośliny, które na cienkich, wysokich pędach wykształcają subtelne kwiaty. W rozrośniętej kępie może ich być nawet kilkadziesiąt. Rośliny te wolą wilgotniejsze stanowiska, ale za to zniosą również częściowe zacienienie. Można je przesadzać zarówno wiosną jak i jesienią. W czasie pierwszego sezonu nie kwitną zbyt obficie, ale potem rekompensują ten niedostatek z nawiązką, zarówno ilością kwiatów jak i długością pozostawania w ogrodzie. Uprawa Irysy potrzebują stanowiska słonecznego, ale rosną dobrze w lekkim cieniu. Temperatura powinna tam być dość wysoka. Gleba nie może być bardzo wilgotna, ale powinna być żyzna. Najlepsza jest pulchna ziemia, która jest ani za sucha ani za wilgotna. Nie przeszkadza im kwaśny odczyn jej kwaśny odczyn. Na twardej i ciężkiej glebie może być narażona na choroby. Nie dobrze znoszą obecność roślin wypijających wodę w otoczeniu np. niektóre odmiany drzew lub krzewów. Rozmnażamy je poprzez podział kłączy. Po kilku latach od posadzenia, należy wykopać karpę i podzielić ją na mniejsze oraz oczyścić. Po takim zabiegu rosną znacznie lepiej oraz kwitną obficiej. Cały zabieg najlepiej jest wykonać w lipcu lub sierpniu, kilka tygodni po przekwitnięciu. Można to zrobić wiosną, ale najlepsze efekty osiąga się po zniknięciu pąków. Irysy są roślinami szybko rosnącymi i długo utrzymującymi się. Najszybszy wzrost osiąga dwa lata po posadzeniu. Podlewamy je niezbyt obficie. Nawozimy w przypadku słabego wzrostu rośliny. Link do chorób irysów kłączowych 2 / 5
Zastosowanie Stosuję się na rabatach oraz na klomby. Świetnie pasuję na kwiat cięty. Można go długo trzymać w wazonach. Trzeba, wtedy ściąć irysa tuż przed rozkwitem pąków. W trakcie jego transportu trzeba uważać na kosaćce, gdyż źle go znoszą i mogą więdnąć szybciej. Wazon najlepiej, gdy jest jednobarwny. Bardzo często sadzi się je w grupach po kilkanaście sztuk. Pięknie komponuje się zastaw kilkunastu gatunków o różnych kolorach i rozmiarach. Kwitnienie Odmiany wczesne kwitną na początku maja, natomiast późniejsze pod koniec czerwca. Zimowanie Irysy zostawiamy na zimę w ziemi. Mniej odporne odmiany, należy przykryć w trakcie większych mrozów. Przykrywać można liśćmi, słomą lub otuliną. Uwagi Nie jest odporny na ataki ślimaków, głównie pomrowiki. Na jednym miejscu rośnie do 4 lat. Kosaciec bródkowy 'American Patriot' - Iris germanica 'American Patriot' Odmiana 'American Patriot' posiada kwiaty w kolorze fioletowo-białym. Wyrasta do 45-70 cm, kwitnie od czerwca do sierpnia. 3 / 5
{gallery}piklandia/cebulowe/kosaciec/american_patriot:150:100:0:2:jquery_slimbox:artistic{/galle ry} Kosaciec bródkowy 'Earl of Essex' - Iris germanica 'Earl of Essex' Odmiana 'Earl of Essex' posiada kwiaty w kolorze białym z niebieską obwódką. Wyrasta do 45-60 cm, kwitnie od czerwca do sierpnia. {gallery}piklandia/cebulowe/kosaciec/earl_of_essex:150:100:0:2:jquery_slimbox:artistic{/gallery} Kosaciec syberyjski 'Butter and Sugar' - Iris sibirica 'Butter and Sugar' Odmiana 'Butter and Sugar' kwitnie wiosną dwubarwnymi, dużymi i kształtnymi kwiatami: dolne płatki w kolorze ciepłej, maślanej żółci, górne płatki białe. Jest to zdecydowanie najpopularniejsza obecnie odmiana o jasnych kwiatach. Roślina wyróżniona AGM (Award of Garden Merit) - nagrodą brytyjskiego Królewskiego Towarzystwa Ogrodniczego za szczególne walory ogrodowe. {gallery}piklandia/cebulowe/kosaciec/butter_and_sugar:150:100:0:2:jquery_slimbox:artistic{/gall ery} Kosaciec syberyjski 'Concord Crush' - Iris sibirica 'Concord Crush' Odmiana 'Concord Crush' posiada kwiaty w kolorze fioletowo niebieskim z jaśniejszym centrum - pełne. Kwiaty 14 cm, wyrasta do 80 cm, średnio wczesny. {gallery}piklandia/cebulowe/kosaciec/concord_crush:150:100:0:2:jquery_slimbox:artistic{/gallery } 4 / 5
Kosaciec syberyjski 'Imperial Opal' - Iris sibirica 'Imperial Opal' Odmiana 'Imperial Opal' ma kwiaty w kolorze lawendowo różowym z jaśniejszym centrum - pełne. Kwiaty 12 cm, wyrasta do 1 m, średnio wczesna. {gallery}piklandia/cebulowe/kosaciec/imperial_opal:150:100:0:2:jquery_slimbox:artistic{/gallery} Kosaciec syberyjski 'Perry's Blue' - Iris sibirica 'Perry's Blue' Odmiana 'Perry's Blue' jest odmianą o kwiatach niebieskich z białymi, żółtymi plamami z ciemnoniebieskimi żyłkami. Roślina osiąga 80-100 cm wysokości. Kwitnienie przypada na miesiące maj i czerwiec, czasami kwitnie też w lipcu. {gallery}piklandia/cebulowe/kosaciec/perry_s_blue:150:100:0:2:jquery_slimbox:artistic{/gallery} 5 / 5