KOMISJA DO SPRAW KULTU BOŻEGO DOKUMENT SPRAWOZDAWCZY

KOMISJA DO SPRAW KULTU BOŻEGO DOKUMENT SPRAWOZDAWCZY Sobór Watykański II już na początku postawił sobie za cel nieustanne pogłębienie chrześcijańskiego życia wiernych; lepsze dostosowanie do potrzeb naszych czasów tych instytucji, które są skłonne poddawać się zmianom; popieranie tego wszystkiego, co może przyczynić się do zjednoczenia wszystkich wierzących w Chrystusa; umocnienie tego, co prowadzi do wezwania wszystkich ludzi na łono Kościoła. Dlatego Sobór uznaje, że do jego zadań należy szczególna troska o odnowienie i rozwój liturgii (Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, 1). Zmiany, jakie zaszły podczas trwania Soboru Watykańskiego II i bezpośrednio po nim wykształciły stopniowo nowy model synodu, który nazwano pastoralnym lub duszpasterskim. W świetle dokumentów soborowych synody diecezjalne powinny stanowić prawną formę przedłużenia nauczania Soboru. Dlatego też Komisja ds. Kultu Bożego I Synodu Diecezji Legnickiej, podejmując refleksję nad problematyką związaną z liturgią, nawiązała do struktury Konstytucji o liturgii świętej. Według struktury tej konstytucji zostały też zredagowane Materiały robocze ( Przypatrzmy się. Biuletyn I Synodu Diecezji Legnickiej 2009 nr 7 s. 5-38) i poprowadzone dalsze prace Komisji. I. PROBLEMATYKA ZAWARTA W MATERIAŁACH ROBOCZYCH Materiały robocze nawiązały w strukturze redakcyjnej do Konstytucji o liturgii świętej. W niniejszym sprawozdaniu nie prezentujemy problematyki zawartej w Materiałach roboczych, lecz przypominamy jedynie ich strukturę. Zgodnie z sugestiami Sekretariatu Synodu, Materiały robocze miały następującą strukturę: A. Wstęp B. Teologia zagadnienia w świetle dokumentów Kościoła 1. Liturgia w życiu Kościoła a) Natura liturgii świętej i jej znaczenie w życiu Kościoła b) Wychowanie liturgiczne i czynne uczestnictwo w liturgii c) Służba liturgiczna 2. Sakramenty święte a) Święte Misterium Eucharystii b) Inne sakramenty i sakramentalia 3. Liturgia Godzin 4. Rok liturgiczny 5. Muzyka sakralna 6. Sztuka kościelna i sprzęty liturgiczne C. Dokumenty Kościoła D. Diagnoza 1. Liturgia w życiu Kościoła a) Natura liturgii świętej i jej znaczenie w życiu Kościoła b) Wychowanie liturgiczne i czynne uczestnictwo w liturgii c) Służba liturgiczna 2. Sakramenty święte

2 I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ 2007-2012 a) Święte Misterium Eucharystii b) Inne sakramenty i sakramentalia 3. Liturgia Godzin 4. Rok liturgiczny 5. Muzyka sakralna 6. Sztuka kościelna i sprzęty liturgiczne E. Prognoza 1. Liturgia w życiu Kościoła a) Natura liturgii świętej i jej znaczenie w życiu Kościoła b) Wychowanie liturgiczne i czynne uczestnictwo w liturgii c) Służba liturgiczna 2. Sakramenty święte a) Święte Misterium Eucharystii b) Inne sakramenty i sakramentalia 3. Liturgia Godzin 4. Rok liturgiczny 5. Muzyka sakralna 6. Sztuka kościelna i sprzęty liturgiczne F. Zakończenie II. PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA, POMYSŁY, PRZEMYŚLENIA, KTÓRE TRZEBA WPROWADZIĆ W DIECEZJI, A KTÓRE WINNY BYĆ UWZGLĘDNIONE W PROGRAMIE ODNOWY SYNODALNEJ Już w Materiałach roboczych zawarte były pewne praktyczne rozwiązania, zwłaszcza w części nazwanej prognozą. Także nadsyłane wnioski oraz dyskusje podczas spotkań Komisji podsunęły pewne rozwiązania odnośnie do problematyki związanej z kultem Bożym. Niektóre rozwiązania są już wprowadzane w życie, np. przygotowanie do przyjęcia sakramentu bierzmowania. 1. Formacja liturgiczna Podstawowy postulat to powołanie do życia w diecezji Centrum Formacji Liturgicznej. W jednym z wniosków była nawet propozycja, aby na wzór Papieskiego Urzędu Celebracji Liturgicznych w Legnickiej Kurii Biskupiej powołać Wydział Formacji i Celebracji Liturgicznych. Do zadań tego wydziału powinno należeć: prowadzenie Diecezjalnego Ośrodka Formacji dla Diakonów Stałych; prowadzenie Diecezjalnej Szkoły Stałego Lektora i Akolity; prowadzenie kursu dla nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej; prowadzenie kursu dla osób rejestrujących celebracje liturgiczne (kamerzyści, fotografowie); prowadzenie kursu dla animatorów, ceremoniarzy; prowadzenie kursu dla zakrystianów; prowadzenie kursu dla kantorów; przygotowanie programu i prowadzenie w dekanatach lub rejonach kursów dla lektorów upoważnionych, psałterzystów; przygotowanie dni skupienia dla poszczególnych grup służby liturgicznej; przygotowanie i prowadzenie wakacyjnych wyjazdów dla służby liturgicznej (analogicznie jak oazy letnie w Ruchu Światło-Życie); przygotowanie celebracji liturgicznych z udziałem biskupów; przeprowadzanie wizytacji liturgicznych parafii poprzedzających wizytację kanoniczną; przygotowanie programów, podręczników i pomocy do permanentnych spotkań dla służby liturgicznej, ich kolportaż, formowanie animatorów i nadzór nad formacją liturgiczną; przygotowanie i prowadzenie kursów liturgicznych dla różnych wspólnot i ich liderów.

Komisja ds. Kultu Bożego 3 2. Służba liturgiczna Odpowiedzią na postulat II Synodu Plenarnego w kwestii formacji liturgicznej zarówno całych wspólnot parafialnych, jak i zespołów liturgicznych istniejących w strukturach parafii jest Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej, przygotowane przez Podkomisję ds. Służby Liturgicznej działającą przy Komisji da. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Episkopatu Polski. Sprawa formacji służby liturgicznej jest bardzo ważna, dlatego też Komisja postuluje, aby Dyrektorium było gruntownie przestudiowane najpierw przez duszpasterzy, później przez inne osoby odpowiedzialne za służbę liturgiczną. Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej omawiając zagadnienia formacji posługujących w liturgii, podaje ogólne zasady, wśród których podane jest zarówno określenie służby liturgicznej, jak też sposób formacji. Przez służbę liturgiczną Dyrektorium rozumie zespół wiernych świeckich, dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy zostali włączeni do tego grona przez błogosławieństwo lub ustanowienie i spełniają wyznaczone im zadania zarówno w celebracji Eucharystii, jak i w innych zgromadzeniach liturgicznych. Funkcje liturgiczne mogą podejmować także inni wierni świeccy, nie należący do ścisłego grona służby liturgicznej. Proboszcz lub rektor kościoła może ich czasowo upoważnić do wykonania określonych czynności liturgicznych w czasie odpustu parafialnego, wizytacji biskupa, pierwszej Komunii Świętej, bierzmowania, ślubu lub innych wydarzeń religijnych (Dyrektorium, 54). Dokument ten precyzuje, że w gronie służby liturgicznej szczególne miejsce zajmują posługujący przy kapłanie i przy ołtarzu. W przeszłości określenie «służba liturgiczna» odnoszono tylko do tego zespołu. Dziś pozostają oni grupą wyróżnioną strojem i miejscem posługiwania, ale współpracują z innymi osobami, które również spełniają prawdziwą funkcję liturgiczną, czyli komentatorami i członkami chóru, zakrystianem, osobami zbierającymi składkę, osobami pomagającymi przychodzącym znaleźć miejsce w kościele lub troszczącymi się o porządek procesji (Dyrektorium, 55). Wszystkie funkcje liturgiczne mogą spełniać zarówno mężczyźni, jak i kobiety, z wyjątkiem czynności, które są bezpośrednio usługiwaniem kapłanowi przy ołtarzu i przy miejscu przewodniczenia. Funkcje te są zarezerwowane dla męskiej służby liturgicznej (ministrantów). Mogą być powierzone dziewczętom (ministrantkom) tylko wtedy, gdy udzielił na to wyraźną zgodę biskup diecezjalny. On zaś, aby taką zgodę wydać, powinien zasięgnąć opinii Konferencji Episkopatu Polski. Komisja proponuje: ujednolicenie w diecezji stroju liturgicznego dla poszczególnych grup służby liturgicznej; zaproponowanie stroju dla żeńskiej służby liturgicznej; częstsze spotkania diecezjalnego duszpasterza służby liturgicznej z dekanalnymi duszpasterzami służby liturgicznej (przynajmniej raz na kwartał); przedstawienie Dyrektorium duszpasterstwa służby liturgicznej na rejonowych spotkaniach księży; opracowanie programu formacji służby liturgicznej (konspekty spotkań cotygodniowych); zorganizowanie warsztatów liturgicznych podczas wakacji letnich i ferii zimowych. 3. Celebracje liturgiczne Za poprawne celebrowanie liturgii w Kościele lokalnym odpowiedzialny jest biskup diecezjalny. W centrum posługi biskupa znajduje się Eucharystia. Celebracją Eucharystii biskup kieruje osobiście bądź przez swoich współpracowników prezbiterów. Biskupom, prezbitrom i diakonom w wypełnianiu funkcji pomaga służba liturgiczna, czyli odpowiednio przygotowana grupa wiernych. Powołani do pomocy w celebracji eucharystycznej powinni być do niej odpowiednio przygotowani. Komisja proponuje: ustanowić w katedrze ceremoniarza katedralnego, który będzie przygotowywał wraz z zespołem liturgicznym celebracje w kościele katedralnym i dbał o piękno liturgii celebrowanej także w tygodniu; powołać zespół, który będzie przygotowywał liturgię celebrowaną pod przewodnictwem biskupa w większych zgromadzeniach liturgicznych (np. celebracje w Krzeszowie, Legnickim Polu itp.); przygotować odpowiednią liczbę ceremoniarzy w parafiach, dekanatach i rejonach; przygotować odpowiednie materiały na dekanalne spotkania księży (uwagi na temat pewnych nieprawidłowości w celebracjach liturgicznych);

4 I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ 2007-2012 omówić na rejonowych spotkaniach księży obrzędy pogrzebu związane z kremacją zwłok. 4. Ustalenie etapów realizacji uchwał synodalnych a) Pierwszy etap: list biskupa przypominający główne kierunki działań na płaszczyźnie życia liturgicznego; omówienie na spotkaniach rejonowych sposobu realizacji instrukcji i dokumentów liturgicznych; powołanie odpowiednich struktur do realizowania postanowień synodalnych (np. centrum katechumenatu, centrum formacji liturgicznej); podjęcie decyzji w sprawie kształcenia muzyków kościelnych i formacji organistów. Umożliwienie im zdobywania wiedzy i umiejętności w odpowiednich warunkach; wydanie materiałów dotyczących sztuki sakralnej i konserwacji zabytków; poruszenie zagadnień liturgicznych na spotkaniach z katechetami; powołanie Diecezjalnej Komisji Liturgicznej; przygotowanie materiałów do realizacji formacji liturgicznej. b) Drugi etap: sprawdzenie na spotkaniach rejonowych stopnia zaawansowania realizacji Instrukcji o inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii oraz o przygotowaniu do przyjęcia sakramentu bierzmowania; weryfikacja osób związanych z wykonywaniem muzyki kościelnej; sprawdzenie znajomości przepisów liturgicznych wśród zespołów służby liturgicznej (np. olimpiada liturgiczna); przygotowanie sprawozdania z realizacji uchwał synodalnych (Diecezjalna Komisja Liturgiczna). c) Trzeci etap: opracowanie ankiety dotyczącej realizacji uchwał synodalnych odnośnie do zagadnień liturgicznych; przygotowanie materiałów uwzględniających nowe przepisy liturgiczne. III. ILOŚĆ I CHARAKTER WNIOSKÓW, KTÓRE WPŁYNĘŁY DO KOMISJI Do Komisji wpłynęły 34 wnioski. Najwięcej propozycji przedstawił p. Łukasz Wolański z parafii pw. św. Joachima i Anny z Legnicy. Dotyczyły one następujących problemów: a) Wspólnotowego sprawowania Liturgii godzin przez duchowieństwo i wiernych świeckich w diecezji. Autor wniosku zauważył, że w wielu parafiach naszej diecezji do rzadkości należy zwyczaj publicznego celebrowania Liturgii godzin chociażby nieszporów niedzielnych. Wyjątkowo celebrowana jest także jutrznia w czasie Świętego Triduum Paschalnego. Brakuje także zwyczaju stałego wspólnotowego celebrowania Liturgii godzin również wśród duchowieństwa diecezjalnego. Autor daje także konkretne propozycje: Uważam, że bardzo dobrze by było, gdyby przykład szedł z góry. Szczególnie, moim zdaniem, byłoby wskazane, aby zgodnie z wielowiekową tradycją modlitwę Liturgią godzin praktykowali Kanonicy Kapituły Katedralnej ; b) użycia stuły przez prezbiterów; c) stosowania Dyrektorium o pobożności ludowej i liturgii. Promować nabożeństwa, np. paschalna droga światła; d) celebrowania liturgii Mszy św. w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego; e) postarania się o indult odnośnie do śpiewu kolęd do 2 lutego; f) zachęcania, aby wierni spowiadali się przed Mszą św.; g) częstszego stosowania księgi Obrzędy błogosławieństw; h) propagowania modlitwy z egzorcyzmem mniejszym; i) lepszej formacji kleryków, zwłaszcza odnośnie do celebracji w języku łacińskim; j) powołania Wydziału Formacji i Celebracji Liturgicznych Legnickiej Kurii Biskupiej;

Komisja ds. Kultu Bożego 5 k) zwracania uwagi na poprawną celebrację wystawienia Sanctissimum; l) umożliwienia przystępowania do Komunii św. młodszym dzieciom; ł) zorganizowania kursu dla zakrystianów; m) lepszego przygotowania nadzwyczajnych szafarzy Komunii św.; n) uporządkowania sprawy ołtarza stałego i piscyny; o) poprawnej celebracji liturgii w katedrze. Ks. Jan Marciniak złożył 8 wniosków. Dotyczyły one: a) obrzędów pogrzebu związanych z kremacją zwłok (dwa wnioski); b) przygotowania do sakramentu bierzmowania; c) przygotowania dorosłych do przyjęcia sakramentów inicjacji chrześcijańskiej; d) zlikwidowania bierzmowania w katedrze; e) określenia, kto może być chrzestnym; f) wystroju kościoła; g) zaręczyn dla narzeczonych. Zespół Synodalny z parafii pw. MB Królowej Polski w Legnicy złożył dwa wnioski dotyczące: a) przypomnienia o szacunki względem świętych misteriów; b) większej aktywności wiernych. W innych wnioskach przedstawione były sprawy związane z poruszanymi już tematami przygotowania do sakramentu bierzmowania, I Komunii Świętej, przekazywania znaku pokoju, częstszego udzielania Komunii św. pod obiema postaciami, całodziennej adoracji Najświętszego Sakramentu. Niektóre postulaty są sprzeczne z prawem ogólnokościelnym i dlatego nie mogą być brane pod uwagę. Inne są już nieaktualne, gdyż zostały wydane odpowiednie dokumenty kościelne albo też nowe obrzędy, jak np. Obrzędy pogrzebu związane z kremacją zwłok. Obrzędy złożenia urny w grobie, Katowice 2010. IV. ILOŚĆ I CHARAKTER WNIOSKÓW WŁASNYCH Podczas dyskusji w Komisji pojawiły się pewne wnioski, które jednak nie zostały przedstawione na piśmie. Wnioski te dotyczyły zagadnień, które zostały później określone w odpowiednich instrukcjach i dokumentach. Najważniejsze z nich to: a) opracowanie ankiety na temat realizacji w diecezji zasad soborowej odnowy liturgicznej; b) zorganizowanie odpowiednich warunków dla działalności Diecezjalnego Studium Organistowskiego; c) zorganizowanie instytucji przygotowującej stałych lektorów i akolitów, a także diakonów; d) przygotowanie i wydanie materiałów związanych z konserwacją zabytków sakralnych; e) przygotowanie regulaminu związanego z zatrudnieniem organistów; f) przygotowanie materiałów dotyczących dokumentowania, ochrony, zachowania i użytkowania zabytków kościelnych. V. PRAKTYCZNE ROZWIĄZANIA ORAZ WNIOSKI Z PRZEPROWADZONYCH DYSKUSJI W trosce o liturgiczną formację świeckich celowe są wielorakie przedsięwzięcia, które dostosowane do ich stanu mają ułatwiać im zrozumienie misterium liturgii: a) należy z wielką troską zorganizować formację rodziców i chrzestnych przed chrztem dzieci, bierzmowaniem i I Komunią Świętą, przygotowując dla nich stosowne katechezy i nabożeństwa liturgiczne, które pogłębiłyby w nich zrozumienie treści teologicznej sakramentów inicjacji i ich waloru duchowego w życiu chrześcijańskim; b) w każdej parafii winno się powołać liturgiczny zespół formacyjny, który duszpasterze mają regularnie zapraszać do przygotowania liturgii niedzielnej i świątecznej w lokalnej wspólnocie, a zwłaszcza wyko-

6 I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ 2007-2012 rzystać przy inicjacji sakramentalnej. Członkowie tego zespołu organizowaliby pracę formacyjną w grupach rodzin, zwracając szczególną uwagę na wspólnoty rodzinne zaniedbane lub obojętne religijnie. Przewodniczący zespołu liturgicznego winien należeć z urzędu do rady duszpasterskiej parafii; c) przy katedrze należy powołać Ośrodek Katechumenalny, który przez zorganizowaną formację w grupie będzie przygotowywał katechumenów do chrztu; d) w każdej parafii należy znaleźć kilka osób religijnie zaangażowanych i skierować je do centrum formacji liturgicznej. Uformowani liturgicznie i ascetycznie animatorzy podejmą pracę z grupami formacyjnymi i wspólnotami odnowy życia, przyczyniając się do ożywienia religijnego całej wspólnoty lokalnej; e) w trosce o liturgiczną formację wiernych zaleca się coroczne przeprowadzenie w każdej parafii Dni liturgicznych. W ramach tych dni należy położyć nacisk na wzorcowe sprawowanie Mszy św. i liturgii godzin oraz wygłoszenie katechez mistagogicznych na wyznaczone tematy; f) w trosce o świętowanie dnia Pańskiego należy podkreślić, że podstawą więzi wspólnoty parafialnej pozostaje zawsze rodzina. W formacji wiernych należy podkreślić, że niedziela nie jest sprawą prywatną poszczególnych członków rodziny. Konsekwencją świadomego i owocnego udziału w niedzielnej Eucharystii winna być również coraz głębsza więź rodzinna; g) podjęcie głębszej niż dotąd posługi pastoralnej oraz szukanie nowych form docierania z Ewangelią do współczesnego człowieka. Ten właśnie wysiłek intensyfikowania duszpasterstwa oraz poszukiwania nowych form komunikacji pastoralnej bywa określany mianem nowej ewangelizacji. Nowa ewangelizacja to odnowiony zapał duszpasterski i szukanie nowych sposobów świadczenia we współczesnym świecie o radości bycia chrześcijaninem. Potrzebne jest twórcze i odważne duszpasterstwo w poszukiwaniu nowych dróg ewangelizacji młodego pokolenia; h) należy podjąć wysiłek przywrócenia adwentowi, jako okresowi pobożnego i radosnego przygotowania na przyjście Syna Bożego, poprawnego znaczenia. VI. UZASADNIENIE POTRZEBY I PROBLEMATYKA DOKUMENTÓW OPRACOWANYCH 1. Dokument o przygotowaniu rodziców i chrzestnych do chrztu dziecka Dokument ten został opracowany przez zespół ks. M. Kluwaka. Potrzeba wydania takiego dokumentu przejawiała się w składanych wnioskach, a także w dyskusji podczas spotkań Komisji. Dokument stwierdza, że należy dopuszczać do chrztu wszystkie dzieci zgłoszone przez rodziców lub prawnych opiekunów, jeśli osoby te są wierzące i zobowiążą się, że dzieci będą wychowywane w wierze, w której zostaną ochrzczone. W związku z możliwością zaistnienia różnych sytuacji duszpasterskich, ustala się: nie udzielać sakramentu chrztu św. małym dzieciom bez faktycznej wiedzy rodziców (opiekunów) lub wbrew ich woli. Jeśli rodzice dziecka poprzestają na małżeństwie cywilnym, duszpasterz powinien starać się o doprowadzenie ich do zawarcia małżeństwa sakramentalnego przed chrztem dziecka. W przypadku wyraźnej odmowy, należy żądać na piśmie oświadczenia od rodziców dziecka i chrzestnych, że zobowiązują się wychować dziecko w wierze katolickiej. Również w przypadku, gdy rodzice żyją bez ślubu kościelnego z powodu przeszkód kanonicznych, należy żądać takiego oświadczenia. Jeśli jedno z rodziców dziecka jest wierzące, a drugie nie, dziecku należy udzielić chrztu. W zetknięciu się z trudnymi lub zawikłanymi problemami z zakresu chrztu, duszpasterz, w poczuciu odpowiedzialności przed Bogiem za owoce łaski tego sakramentu, powinien dokładnie wniknąć w poszczególne przypadki, rozpatrzyć je, a następnie podjąć odpowiednią decyzję lub, w razie potrzeby, zwrócić się do ordynariusza. Dokument porusza także sprawę zgłoszenia dziecka do chrztu oraz wybór rodziców chrzestnych. 2. Instrukcja o inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii Instrukcja została opracowana przez zespół ks. S. Araszczuka. Instrukcja posiada 23 punkty, w których zostały poruszone podstawowe sprawy związane z przygotowaniem do inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii. Zgodnie z ramowym programem nauczania lekcji religii w szkole, przyjętym przez Konferencję Episkopatu Polski, ustalono, że dzieci będą przystępowały do sakramentu pokuty

Komisja ds. Kultu Bożego 7 i pojednania oraz Eucharystii w trzeciej klasie szkoły podstawowej. Jeżeli dziecko wykaże się odpowiednią wiedzą, może przystąpić do tych sakramentów wcześniej. Instrukcja była konsultowana z Komisją ds. Nauki i wychowania katolickiego. Została też przedstawiona na zebranie Komisji Głównej. 3. Dokument dotyczący sztuki sakralnej i opieki nad zabytkami oraz budowy i wyposażenia obiektów sakralnych Dokument ten został opracowany przez zespół ks. S. Szupieńki. Zespół spotykał się bardzo często. Wypracowano pewne zasady, które były przedyskutowane zarówno w Komisji ds. Kultu Bożego, jak też zaprezentowane przez ks. S. Szupieńkę na zebraniu Komisji Głównej. Dokument ten jest bardzo obszerny i, zdaniem Komisji, powinien być wydany w oddzielnej publikacji. 4. Instrukcja o przygotowaniu dorosłych do przyjęcia sakramentów inicjacji chrześcijańskiej Instrukcja ta została przygotowana przez zespół ks. S. Araszczuka. Wtajemniczenie chrześcijańskie oznacza proces chrystianizacji, czyli stawania się chrześcijaninem. Złożony jest on z wielu etapów i rozciągnięty w czasie. Polega na osiągnięciu dojrzałości w nawróceniu i wierze, a następnie włączeniu człowieka w misterium Chrystusa i Kościoła (por. Katechizm Kościoła katolickiego, 1248). Dla dorosłych dokonuje się ono w czasie trwającego kilka lat katechumenatu, za pomocą ściśle określonych przez Kościół czynności i obrzędów o charakterze publicznym i symbolicznym. Główne miejsce zajmują sakramenty chrztu, bierzmowania i Eucharystii. W sakramentach tych, mocą Ducha Świętego, Kościół uobecnia zbawcze misterium Chrystusa, w którym przez wiarę i miłość uczestniczą katechumeni: wtajemniczenie chrześcijańskie polega przede wszystkim na pierwszym sakramentalnym uczestnictwie w śmierci i zmartwychwstaniu Chrystusa (Obrzędy chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych, 8). Instrukcja podaje sposób przygotowania ludzi dorosłych do przyjęcia sakramentów wtajemniczenia chrześcijańskiego. Postuluje także, aby w diecezji zorganizować centrum katechumenatu, najlepiej przy katedrze. 5. Dokument dotyczący postępowania w sprawach organów zabytkowych i współczesnych Dokument ten został przygotowany przez zespół ks. P. Dębskiego. Zawiera podstawowe informacje na temat postępowania duszpasterzy, którzy pragną wyremontować zabytkowe organy. Dokument zawiera przepisy zarówno prawa świeckiego, jak też kościelnego odnośnie do konserwacji zabytkowych organów. Dokument był przedyskutowany na spotkaniu Komisji oraz przedstawiony na zebraniu Komisji Głównej. 6. Regulamin dla muzyków kościelnych diecezji legnickiej Regulamin został opracowany przez zespół ks. P. Dębskiego. Jest to potrzebny dokument, porządkujący sprawę przygotowania osób wykonujących muzykę w zgromadzeniu liturgicznym oraz zatrudnienia organistów. W dyskusji w Komisji zauważono, że potrzebny jest Regulamin Diecezjalnego Studium Organistowskiego, który może powstać, gdy Studium zdobędzie osobowość prawną. VII. KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA FORMALNA KOMISJI 1. Skład osobowy Komisja ds. Kultu Bożego początkowo liczyła 15 osób. Przewodniczącym Komisji został ks. Stanisław Araszczuk, jego zastępcą ks. Stanisław Szupieńko, a sekretarzem p. Katarzyna Matłosz. Ze względu na podjęte studia, z prac w Komisji zrezygnował ks. Piotr Kot. Bolesnym ciosem dla Komisji była śmierć jej głównego członka ks. Marka Adaszka, a także choroba ks. Władysława Sanaka. 1. Ks. Stanisław Araszczuk przewodniczący 2. Ks. Stanisław Szupieńko

8 I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ 2007-2012 3. P. Katarzyna Matłosz sekretarz 4. Ks. Andrzej Białek 5. Ks. Piotr Dębski 6. Ks. Daniel Gołębiowski 7. Ks. Marek Kluwak 8. Ks. Grzegorz Niwczyk 9. Ks. Władysław Sanak 10. S. Teresa Turlej KDzJ 11. P. Ryszard Skiba 12. P. Barbara Skoczylas-Stadnik 13. P. Wacław Szetelnicki Dla usprawnienia prac Komisji powołani zostali eksperci: ks. Mariusz Majewski, ks. Bogusław Wolański, ks. Włodzimierz Gucwa i p. Benedykt Ksiądzyna. Komisja miała 16 spotkań. Ostatnie, 27.01.2011 r. W celu usprawnienia prac Komisji powołano zespoły, które zajmą się opracowaniem poszczególnych zagadnień: Zespół: ks. M. Kluwak, p. K. Matłosz (ekspert: ks. B. Wolański, ks. M. Majewski): 1. Liturgia w życiu Kościoła a. Natura liturgii świętej i jej znaczenie w życiu Kościoła b. Wychowanie liturgiczne i czynne uczestnictwo w liturgii c. Służba liturgiczna Zespół: ks. S. Araszczuk, s. Teresa Turlej KDzJ: 2. Sakramenty święte a. Święte Misterium Eucharystii b. Inne sakramenty i sakramentalia Zespół: ks. S. Araszczuk, s. Teresa Turlej KDzJ: 3. Liturgia Godzin Zespół: ks. S. Araszczuk, s. Teresa Turlej KDzJ i p. R. Skiba): 4. Rok liturgiczny Zespół: ks. P. Dębski, ks. A. Białek, ks. D. Gołębiowski (ekspert: p. B. Ksiądzyna) 5. Muzyka sakralna Zespół: ks. S. Szupieńko, ks. G. Niwczyk, p. B. Skoczylas-Stadnik, p. W. Szetelnicki (ekspert: ks. W. Gucwa): 6. Sztuka kościelna i sprzęty liturgiczne 2. Tematy spotkań Komisja ds. Kultu Bożego miała 16 spotkań. Na spotkaniach omówiono następujące zagadnienia: 24.10.2007: 1. Sprawy organizacji prac Komisji. 2. Powołanie zespołów roboczych. 3. Ustalenie schematu ankiety. 20.12.2007: 1. Powołanie zespołów roboczych. 2. Ustalenie schematu ankiety. 07.02.2008: 1. Omówienie materiałów związanych z przygotowaniem i celebracją Świętego Triduum Paschalnego (ks. M. Adaszek). 2. Dyskusja nad ankietą. 3. Wyznaczenie harmonogramu prac redakcyjnych dokumentu Komisji. 07.05.2008: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej z dnia 26.04.2008 r. 2. Dyskusja nad ankietą. 3. Wyznaczenie harmonogramu prac redakcyjnych dokumentu Komisji. 19.06.2008: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej z dnia 14.06.2008 r. 2. Przedstawienie I części Materiałów roboczych (ks. Marek Kluwak). 3. Dyskusja nad ankietą.

Komisja ds. Kultu Bożego 9 24.09.2008: 1. Charakterystyka Wstępnych materiałów roboczych pięciu komisji synodalnych. 2. Schemat Materiałów roboczych Komisji ds. Kultu Bożego. 3. Dyskusja nad ankietą. 13.11.2008: 1. Omówienie Wstępnych materiałów roboczych. 2. Dyskusja nad każdym z zagadnień materiałów roboczych. 12.03.2009: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej Synodu (21.02.2009). 2. Przedstawienie schematu instrukcji o zatrudnieniu i formacji organistów (ks. P. Dębski). 06.05.2009: 1. Omówienie zagadnień poruszonych podczas IV Sesji Plenarnej dnia 28.03.2009 r. 2. Przedstawienie projektu Regulaminu dla muzyków kościelnych diecezji legnickiej (ks. P. Dębski). 17.09.2009: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej Synodu (11.09.2009). 2. Ustalenie prac nad instrukcjami i dokumentami: Dokument o przygotowaniu rodziców i chrzestnych do chrztu dziecka (ks. M. Kluwak); Instrukcja o inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii (ks. S. Araszczuk); Dokument dotyczący sztuki sakralnej i opieki nad zabytkami oraz budowy i wyposażenia obiektów sakralnych (ks. S. Szupieńko); Instrukcja o przygotowaniu dorosłych do przyjęcia sakramentów inicjacji chrześcijańskiej (ks. S. Araszczuk); Dokument dotyczący postępowania w sprawach organów zabytkowych i współczesnych (ks. P. Dębski); Regulamin dla muzyków kościelnych diecezji legnickiej (ks. P. Dębski); Regulamin Studium Organistowskiego (ks. P. Dębski). 19.11.2009: 1. Omówienie Instrukcji o inicjacji w sakramenty pokuty i pojednania oraz Eucharystii (ks. S. Araszczuk). 18.03.2010: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej Synodu. 2. Omówienie dokumentu dotyczącego sztuki sakralnej i opieki nad zabytkami oraz budowy i wyposażenia obiektów sakralnych (ks. S. Szupieńko). 06.05.2010: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej Synodu. 2. Omówienie Instrukcji o przygotowaniu dorosłych do przyjęcia sakramentów inicjacji chrześcijańskiej (ks. S. Araszczuk). 16.09.2010: 1. Sprawozdanie z obrad Komisji Głównej Synodu. 2. Omówienie dokumentu o przygotowaniu rodziców i chrzestnych do chrztu dziecka (ks. M. Kluwak). 18.11.2010: 1. Przedstawienie dokumentów końcowych: a) Dokument o przygotowaniu rodziców i chrzestnych do chrztu dziecka (ks. M. Kluwak); b) Regulamin dla muzyków kościelnych diecezji legnickiej (ks. P. Dębski); c) Regulamin Studium Organistowskiego (ks. P. Dębski). 27.01.2011: 1. Omówienie wniosków, które wpłynęły do Komisji z zespołów synodalnych. 2. Omówienie treści sprawozdanie z przebiegu prac Komisji ds. Kultu Bożego. Planowane spotkania Komisji: 16.06.2011 22.09.2011 17.11.2011 3. Charakterystyka przeprowadzonej ankiety Prace nad ankietą w Komisji ds. Kultu Bożego podjęto już na pierwszym posiedzeniu. Kolejne trzy spotkania były poświęcone formułowaniu poszczególnych pytań. Ankieta została zaprezentowana na zebraniu Komisji Głównej. Po naniesionych poprawkach została rozesłana do wszystkich parafii diecezji legnickiej. Zwrócono ponad 200 wypełnionych ankiet. Opracowana ankieta ma ułatwić analizę obecnej sytuacji życia liturgicznego naszej diecezji i wskazać, na jakich płaszczyznach tego życia powinny nastąpić zmiany. Analiza ankiet przewidziana jest na miesiące wakacyjne 2011 roku.

10 I SYNOD DIECEZJI LEGNICKIEJ 2007-2012 Zakończenie W Konstytucji o liturgii świętej możemy przeczytać: czynności liturgiczne nie są prywatnymi czynnościami, lecz uroczyście sprawowanymi obrzędami Kościoła, który jest sakramentem jedności, czyli ludem świętym, zjednoczonym i zorganizowanym pod zwierzchnictwem biskupów. Dlatego czynności liturgiczne należą do całego Ciała Kościoła, uwidoczniają je i na nie oddziałują. Poszczególnych natomiast członków dosięgają w różny sposób, stosownie do różnorodności stanów, zadań i czynnego uczestniczenia (Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, 26). Z tego wynika, że każdy podczas liturgii ma do spełnienia właściwe zadania, które nie tylko wynikają z racji święceń czy z mocy prawa, ale również z różnych posług. Konstytucja liturgiczna wskazuje też, kto ma prawo kierowania sprawami liturgicznymi. Należy ono wyłącznie do władzy kościelnej. Przysługuje Stolicy Apostolskiej oraz zgodnie z prawem biskupowi. Na mocy władzy udzielonej przez prawo, kierowanie sprawami liturgii w ustalonych granicach należy także do różnych, prawnie ustanowionych, konferencji biskupów, właściwych danemu terytorium. Dlatego nikomu innemu, chociażby nawet był kapłanem, nie wolno na własną rękę niczego dodawać, ujmować ani zmieniać w liturgii (por. Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium, 22). Aby zachować zdrową tradycję, a jednocześnie otworzyć drogę do uprawnionego postępu, należy wziąć pod uwagę zarówno ogólne zasady budowy i ducha liturgii, jak i doświadczenie, wypływające z reformy liturgii w granicach obecnej diecezji legnickiej. Prace Komisji ds. Kultu Bożego I Synodu Diecezji Legnickiej zmierzają do tego, aby wskazać kierunki działań na płaszczyźnie liturgicznej i ustalić pewne zasady funkcjonowania instytucji powołanych do realizacji tych zadań. Nowości należy wprowadzać tylko wtedy, gdy tego wymaga prawdziwe i niewątpliwe dobro Kościoła, z zastrzeżeniem jednak, aby formy nowe wyrastały niejako organicznie z form już istniejących. Ks. prof. PWT dr hab. Stanisław Araszczuk Przewodniczący Komisji