U SCHYŁKU STAROŻYTNOŚCI 12 (2013)

U SCHYŁKU STAROŻYTNOŚCI 12 (2013)

U SCHYŁKU STAROŻYTNOŚCI 12 (2013) STUDIA ŹRÓDŁOZNAWCZE

Redakcja: Adam Izdebski (Uniwersytet Jagielloński), Przemysław Nehring (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Maria Nowak (Uniwersytet Warszawski), Rafał Toczko (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Ewa Wipszycka (Uniwersytet Warszawski), Robert Wiśniewski (Uniwersytet Warszawski, redaktor naczelny) Rada Naukowa: Bożena Iwaszkiewicz-Wronikowska (Katolicki Uniwersytet Lubelski), Anna Nikolova (Uniwersytet Sofijski), Maciej Salamon (Uniwersytet Jagielloński), Marek Starowieyski (Uniwersytet Warszawski), Marian Szarmach (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Witold Witakowski (Uniwersytet w Uppsali) Baza recenzentów czasopisma: Stanisław Adamiak (Pontificia Università Gregoriana), Marek Jankowiak (Oxford University), Rafał Kosiński (Uniwersytet w Białymstoku), Adam Łajtar (Uniwersytet Warszawski), Maria Mossakowska-Gaubert (Institut Français d Archéologie Orientale), Józef Naumowicz (Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego), Szymon Olszaniec (Uniwersytet Mikołaja Kopernika), Artur Rodziewicz (Uniwersytet Warszawski), Krystyna Stebnicka (Uniwersytet Warszawski), Adam Ziółkowski (Uniwersytet Warszawski) Adres redakcji: Instytut Historyczny Uniwersytet Warszawski Krakowskie Przedmieście 26/28 00-927 Warszawa uss@uw.edu.pl Wskazówki dla autorów i opis procesu recenzyjnego dostępne są na stronie czasopisma: www.uss.uw.edu.pl Niniejszy tom jest wersją pierwotną czasopisma. Artykuły dostępne są również w wersji elektronicznej na stronie CEEOL, abstrakty zaś również w bazie CEJSH. Publikacja dofinansowana przez Instytut Historyczny UW i Rektora Uniwersytetu Warszawskiego Projekt okładki i stron tytułowych Jakub Rakusa-Suszczewski Redaktor Ida Radziejowska Korekta Halina Stykowska Ilustracja na okładce Konstantyn Wielki (Mozaika z kościoła Hagia Sophia) ISSN 2080-8097 Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa ul. Grzybowska 37a/7, 00-855 Warszawa www.sublupa.pl sublupa@sublupa.pl

SPIS TREŚCI Sławomir Poloczek Problem wykorzystania Akt Archelaosa jako źródła do badań wczesnych misji manichejskich............................... 9 Historia badań............................................. 10 Treść utworu.............................................. 12 Problem wersji greckiej...................................... 15 Język oryginału............................................ 16 Przekład łaciński........................................... 17 Problem autorstwa i czasu powstania.......................... 17 Misje manichejskie na terenie rzymskiej Mezopotamii i Syrii....... 18 Czas akcji................................................. 21 Problem geografii Akt Archelaosa.................................. 22 Carrhae problemy interpretacyjne............................ 23 Castellum Arabionis........................................ 25 Geografia legendarna, nie historyczna?......................... 26 Osoby występujące w narracji................................ 27 Obraz doktryny manichejskiej w Aktach Archelaosa.............. 30 Wybrane elementy obrazu Maniego i organizacja misji............ 35 Obraz prowadzenia publicznej dyskusji......................... 38 Konkluzja................................................ 40 Marta Tycner-Wolicka Fundacja Konstantynopola 8 listopada 324 roku i jej chrześcijańskie konotacje..................................... 43 Krystyna Stebnicka Fundacja kościoła w Mamre................................... 75 Mamre w rzeczywistości egzegetycznej......................... 77 Pogańskie Mamre.......................................... 80 Eutropia i Eusebios......................................... 84 Jan Prostko-Prostyński Późnoantyczni Flavii: nowi obywatele rzymscy?................. 95

6 Spis treści Andrzej Szoka Salustios z Emezy i ostatnie wzmianki o filozofach cynickich w V VI wieku................................................ 103 Maciej Szymaszek Termin gammadia w Liber Pontificalis........................... 119 Jacek Wiewiorowski Szczegóły geograficzne w Notitia dignitatum in partibus Orientis.... 149 Grzegorz Ochała Kalendarz liturgiczny Kościoła nubijskiego w świetle zachowanych fragmentów nubijskich lekcjonarzy............... 183 Źródła.................................................... 186 Typologia źródeł............................................ 196 Porządek liturgii słowa...................................... 198 Dobór perykop............................................. 202 Wnioski.................................................. 224 Apendyks................................................. 227 Adam Jaroszyński Edykt Dioklecjana o cenach maksymalnych. Jeszcze raz o kompletności tekstu........................................ 233

CONTENTS Sławomir Poloczek The Acts of Archelaus as a historical source for the study of the early Manichaean missions. The question of interpretation.... 9 Marta Tycner-Wolicka The Founding of Constantinople on November 8 th 324 and its Christian connotations................................ 43 Krystyna Stebnicka The foundation of the church in Mamre........................ 75 Jan Prostko-Prostyński Flavii in the Later Roman Empire: the New Citizens?............ 95 Andrzej Szoka Saloustios of Emesa and the last remarks on cynic philosophers in the 5 th and 6 th centuries.................................... 103 Maciej Szymaszek The term gammadia in Liber Pontificalis......................... 119 Jan Wiewiorowski Geographical details in the Notitia dignitatum in partibus Orientis.. 149 Grzegorz Ochała Liturgical calendar of the Nubian Church: the evidence of Nubian lectionary fragments......................................... 183 Adam Jaroszyński Diocletian s edict on maximum prices on the completeness of the text once more......................................... 233