Konkurs na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim został zorganizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego i Muzeum Podlaskie w Białymstoku. Lista budynków wyróżnionych nagrodami: I miejsce budynek mieszkalny w stylu dworkowym w miejscowości Kolonia Kuryły 3, gm. Sokółka, właściciele: Iwona i Eugeniusz Wiśniewscy. II miejsce budynek mieszkalny w Mierzwinie Dużym 42, gm. Wyszki, właściciel: Stanisław Topczewski. II miejsce budynek mieszkalny w Wygonowie 77, gm. Boćki, właściciele: Magdalena i Zbigniew Łapuć. III miejsce budynek mieszkalny w Deniskach 117, gm. Bielsk Podlaski, właścicielka: Nadzieja Bartoszuk. III miejsce budynek mieszkalny w Socach nr 111, właścicielka: Maria Siegień. III miejsce budynek mieszkalny w stylu dworkowym w Pentowie, Kolonia Kaczorowo 39, właściciele: Henryka i Bogdan Toczyłowscy.
Kolonia Kaczorowo 39, właściciele: Henryka i Bogdan Toczyłowscy. - Wybór był trudny. Dla przykładu budynek w Mierzwinie Dużym z zewnątrz powinien dostać nagrodę pierwszą, ale duże znaczenie ma również wnętrze jak jest zachowane, jak jest utrzymane, a także otoczenie. Musi to być wnętrze, które posiada jakiś klimat, ma tzw. duszę. Gdzie człowiek dobrze się czuje, chce w nim przebywać, rozmawiać z gospodarzami. To właśnie zdecydowało, że dworek w Kuryłach otrzymał I nagrodę powiedział Wrotom Podlasia Artur Gaweł z Białostockiego Muzeum Wsi. Konkurs na Najlepiej Zachowany Zabytek Wiejskiego Budownictwa Drewnianego w Województwie Podlaskim został zorganizowany przez Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego i Muzeum Podlaskie w Białymstoku. Głównym jego założeniem było zwrócenie uwagi mieszkańców regionu na walory wiejskiego budownictwa drewnianego w krajobrazie kulturowym Podlasia. W województwie podlaskim nadal przeważa budownictwo drewniane, jednak z uwagi na ograniczoną trwałość tego materiału, coraz popularniejsze stają się surowce bardziej trwałe. Jedną z głównych idei konkursu było docenienie wysiłku włożonego przez właścicieli drewnianych budynków w utrzymanie ich wartości zabytkowej, przy jednoczesnym ich dostosowaniu do współczesnych wymogów mieszkaniowych lub użytkowych w przypadku obiektów nie przeznaczonych do zamieszkania. Organizatorzy konkursu mają nadzieję, iż wyróżnione nagrodami budynki będą stanowić swego rodzaju wzór dla lokalnej społeczności w zakresie użytkowania drewnianych obiektów posiadających wartość zabytkową oraz wskażą możliwości harmonijnego połączenia przeszłości z współczesnością.
Artur Gaweł - Chcemy, aby osoby prywatne, które nie mogą otrzymać na swój budynek żadnych dotacji zostały docenione za to, że włożyły tyle wysiłku i trudu w utrzymanie swoich budynków i nie zdecydowały się na drastyczne modernizacje wyjaśnia założenia konkursu Artur Gaweł. Do udziału w konkursie zostało zgłoszonych ogółem trzydzieści obiektów, w tym dwadzieścia trzy budynki mieszkalne (łącznie z trzema budynkami typu dworkowego), dwa spichlerze, stodoła, młyn wodny, wiatrak, leśniczówka oraz budynek stacji kolejowej. Obiekty te znajdują się na terenie dziesięciu powiatów, przy czym najwięcej, osiem budynków, jest na obszarze powiatu hajnowskiego, po cztery są w powiecie bielskim i wysoko-mazowieckim, po trzy w kolneńskim, sokólskim i suwalskim. Dwa ze zgłoszonych obiektów znajdują się w powiecie białostockim, po jednym w monieckim, siemiatyckim oraz zambrowskim. Jeśli chodzi o czas powstania zgłoszonych do konkursu obiektów, to w dziewiętnastym wieku wzniesiono sześć budynków, zaś pozostałe między 1901 a 1945 rokiem. Najstarszy obiekt, to chałupa z Mierzwina Dużego datowana na połowę dziewiętnastego stulecia. Właścicielami zgłoszonych obiektów są, w zdecydowanej większości, osoby prywatne. Wśród budynków mieszkalnych zgłoszonych do konkursu znajdują się obiekty prezentujące charakterystyczne w województwie podlaskim typy tradycyjnego drewnianego budownictwa np. Chałupa w Nierośnie pod Dąbrową Białostocką. Spośród budynków mieszkalnych zgłoszonych do konkursu, a nie nagrodzonych na uwagę zasługuje chałupa w Sikorach Wojciechowiętach, gm. Kobylin-Borzymy. Posiada ona bryłę o niezwykle umiejętnie dobranych proporcjach, stanowiąc jeden z nielicznych zachowanych
dobranych proporcjach, stanowiąc jeden z nielicznych zachowanych do czasów współczesnych przykładów budownictwa wiejskiego z dziewiętnastego wieku o zachowanym pierwotnym wyglądzie. Wrażenie to podtrzymuje zwłaszcza słomiane pokrycie dachu. Niestety stan zachowania budynku jest bardzo zły i bez podjęcia w krótkim czasie remontu obiekt będzie przeznaczony do rozbiórki. Wyposażenie wnętrz budynków mieszkalnych zgłoszonych do konkursu jest uzależnione przede wszystkim od ich współczesnego wykorzystania. Jeśli budynki mieszkalne są nadal zamieszkałe, zwykle mają unowocześnione wnętrza. W nielicznych przypadkach (np. dom w Kolonii Kuryły, dworek w Pentowie oraz dom w Wygonowie) umiejętnie połączono współczesne funkcje z wyposażeniem wnętrza z okresu międzywojennego. Nagrodzone obiekty: Pierwszą nagrodę zdobył budynek typu dworkowego znajdujący się w Kolonii Kuryły pod Sokółką. Zagroda, w której jest położony jest usytuowana przy drodze biegnącej z Sokółki do Rozedranki. Dworek został wybudowany w 1926 roku. Podczas II wojny światowej został przeniesiony przez wojska radzieckie do pobliskiej miejscowości Bogusze, gdzie pełnił funkcję domu dziecka. Po wkroczeniu wojsk niemieckich został przeniesiony na swoje pierwotne miejsce. Dworek jest położony w ogrodzie. Od frontu znajduje się ganek z
Dworek jest położony w ogrodzie. Od frontu znajduje się ganek z dwuspadowym dachem na czterech drewnianych słupkach. Dach budynku jest typu naczółkowego. Układ pomieszczeń zachowany zgodnie z pierwotnym rozplanowaniem, łącznie z wyposażeniem z okresu międzywojennego. Dzięki zachowaniu pierwotnego wystroju wnętrza dworek posiada niezapomniana atmosferę, zwłaszcza w połączeniu z gościnnością gospodarzy. Drugą nagrodę zdobyły budynki mieszkalne w miejscowościach Mierzwin Duży i Wygonowo. W Mierzwinie Dużym znajduje się chałupa typu dworkowego, z układem wnętrza określanym jako podwójny. Chałupa w Mierzwinie Dużym z pewnością wyróżnia się swoją nietypową sylwetką na tle współczesnego wiejskiego budownictwa. Na uwagę zasługuje zwłaszcza zachowanie przez właścicieli słomianego poszycia dachu. Wewnętrzne rozplanowanie budynku nie było zmieniane, zachowano nawet komorowy komin.
Z kolei budynek mieszkalny w Wygonowie zwraca uwagę przede wszystkim wyposażeniem wnętrza, które ma klimat wiejskiego domu sprzed kilkudziesięciu lat. Warto podkreślić, iż obecni właściciele tego domu nie dokonywali w nim żadnych zmian mogących naruszyć jego pierwotny wystrój wnętrza. Trzecią nagrodę zdobyły trzy budynki mieszkalne: w Pentowie, w Deniskach i w Socach. Dworek w Pentowie jest siedzibą rodziny Toczyłowskich już od ponad stu lat. Położony jest w niezwykle urokliwym miejscu nad Narwią, w otoczeniu starych drzew, na których znajduje się ponad dwadzieścia bocianich gniazd. Budynek zdobi piętrowy ryzalit. Wnętrze posiada wystrój podtrzymujący klimat siedziby rodowej pełnej rodzinnych pamiątek. Uwagę zwracają stylowe meble oraz piece kaflowe z dekorowanymi zwieńczeniami.
Budynki mieszkalne w Socach i Deniskach prezentują charakterystyczny typ zdobnictwa architektonicznego występującego na Podlasiu. Ozdobne szalowanie szczytów, zdobione naroża, listwy podokapowe, nadokienniki i malowane okiennice należą do typowych elementów dekoracyjnych występujących w zdobionych budynkach. Detale, malowane farbami o kontrastowej barwie w stosunku do tła, dodatkowo wzbogacają walory estetyczne budynków. (autorzy opisów i zdjęć: Halina Łapińska, Artur Gaweł). W tym roku planowana jest druga edycja konkursu. Organizatorzy, doświadczeni pierwszą edycją, chcą wprowadzić pewne zmiany w regulaminie: - Być może rozszerzymy konkurs niejako terytorialnie również na
obszary miejskie (np. Bielsk Podlaski, który ma dużo zabytków architektury drewnianej) - powiedział Artur Gaweł. Przeczytaj