Przeprowadzenie badania sytuacji technologicznej Województwa Łódzkiego wraz z przygotowaniem 5 raportów tematycznych oraz opracowanie Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa Łódzkiego LORIS 2030 Panel ekspertów - Model finansowania innowacji oraz system wdrażania RSI Łódź, 21 listopada 2012 r. Projekt Regionalna Strategia Innowacji RSI 2030 współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Agenda Podejście do wypracowania strategicznych kierunków RSI Finansowanie działalności innowacyjnej w województwie łódzkim Bariery w finansowaniu działalności innowacyjnej Finansowanie innowacji w nowej perspektywie finansowej (2014-2020) Proponowany model finansowania innowacji w województwie łódzkim System wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa łódzkiego LORIS 2030 2
Podejście do wypracowania strategicznych kierunków RSI
Efektywna Regionalna Strategia Innowacji Poziomy wsparcia Internacjonalizacja BARDZO ZAAWANSOWANE TECHNOLOGIE Kluczowe branże dla kraju ROZWÓJ POTENCJAŁU INNOWACYJNEGO Konkurencyjność przedsiębiorstw regionu Powszechne zastosowanie Specjalizacja regionalna Strategia krajowa Programy krajowe Europa 2020 Program ramowy Badania i rozwój, technologie, innowacje LOKOMOTYWY WZROSTU Kluczowe branże Regionalna Strategia Innowacji RPO Budowa świadomości Specjalizacja krajowa Współpraca na poziomie europejskim ZARZĄDZANIE INNOWACJAMI Klastry, sieci współpracy
Efektywna Regionalna Strategia Innowacji Narzędzia wykorzystane w procesie kreowania innowacji System Instytucji Otoczenia Biznesu - dedykowane szkolenia specjalistyczne spotkania brokerskie (zintegrowane narzędzia) Oferta B+R szkolenia, doradztwo w zakresie innowacji produktowych, procesowych itp. (współfinansowane z EFS oraz Regionalnego Programu Operacyjnego itp.) Przedsiębiorstwa i jednostki B+R PROJEKTY INNOWACYJNE Zaawansowane instrumenty finansowe Uczelnie wyższe, szkoły średnie programy nauczania wspierające kreatywne myślenie (w tym współfinansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego) Procedury transferu technologii - przejrzyste procedury współpracy pomiędzy sferą B+R oraz przedsiębiorcami Kierunek działań
Efektywna Regionalna Strategia Innowacji System instytucjonalny i beneficjenci działań SPOŁECZEŃSTWO REGIONU PRZEDSIĘBIORSTWA Instytucje B+R Samorząd regionalny, lokalny KLASTRY Regionalna Strategia innowacji INWESTORZY Uczelnie szkoły Instytucje otoczenia biznesu LUDZKIE SPOŁECZEŃSTWO REGIONU
Finansowanie działalności innowacyjnej w województwie łódzkim
Finansowanie działalności innowacyjnej w województwie łódzkim* Pod względem całkowitej wielkości nakładów na działalność innowacyjną województwo łódzkie zajmuje ósmą pozycję w kraju. Rozkład środków: 50% nakładów przeznaczono na badania podstawowe, 30% środków zostało wydatkowanych na badania rozwojowe, a zaledwie 20% na badania stosowane Obserwowany jest systematyczny wzrost wewnętrznych nakładów na działalność badawczą wśród przedsiębiorstw z terenu województwa łódzkiego Region plasuje się na dziesiątym miejscu pod względem wielkości wydatkowanych środków na działalność innowacyjną przez przedsiębiorstwa usługowe (0,47% wszystkich wydatków) i ostatnie pod względem odsetka przedsiębiorstw, które poniosły nakłady na działalność innowacyjną. Woj. łódzkie znajduje się na drugim miejscu pod względem wielkości środków na działalność innowacyjną wydatkowanych przez przedsiębiorstwa przemysłowe (najwięcej funduszy wydatkowano na zakup maszyn i urządzeń technicznych, środków transportowych, narzędzi, przyrządów, ruchomości i wyposażenia, natomiast najmniej na szkolenie) W ramach publicznego wsparcia dla przedsiębiorstw przemysłowych, prawie dwie trzecie pochodziło z funduszy UE, a jedna trzecia ze środków krajowych 8 * Źródło: GUS (dane za 2009 rok)
Rola kapitału w rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw w województwie łódzkim W województwie łódzkim podobnie jak w innych regionach kraju dominuje finansowanie przedsięwzięć innowacyjnych z wykorzystaniem kapitału własnego. Znacznie mniejszy odsetek badanych przedsiębiorstw wykorzystuje kredyty bankowe lub dotacje unijne. Finansowanie za pomocą inwestycji kapitałowych jest wykorzystywane w marginalnym stopniu. Głównym kierunkiem, który powinna wskazywać Regionalna Strategia Innowacji jest wsparcie finansowe (37%). Dopiero w następnej kolejności przedsiębiorcy oczekują wsparcia doradczego (20%), czy też rozwoju szkolnictwa technicznego. 87% badanych przedsiębiorstw wskazuje na dotacje, jako źródło finansowania, które zachęciłoby ich do podejmowania prac badawczo rozwojowych. Do pozostałych źródeł należą pożyczki preferencyjne, czy też wkłady kapitałowe zewnętrznych inwestorów. 50% 40% 30% 20% 10% 0% Źródła finansowania innowacji w województwie łódzkim 40,8% Środki własne 17,9% kredyty 16,6% fundusze UE 13,9% programy ramowe 5,4% 5,4% dotacje z budżetu państwa Inne Główne kierunki wsparcia w ramach RSI oraz preferowane formy finansowania innowacji przez przedsiębiorców Wsparcie finansowe 14% 2% Wsparcie doradcze Wsparcie wybranych branż Rozwój szkolnictwa technicznego 15% 11% 37% 87% 3% 6% Dotacje Pożyczki preferencyjne Inne 9 Współpraca przedsiębiorstw Inne 20%
Wykorzystanie źródeł finansowania innowacji w województwie łódzkim Województwo łódzkie w ramach RPO otrzymało ponad 4 mld PLN (9 miejsce w kraju), przy czym obecny stopień zakontraktowania środków wynosi 90,43%. Najwięcej środków zostało wydatkowanych w ramach III Osi Priorytetowej Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość. 31,1% (2,19 mld PLN, z czego środki UE wynoszą 0,96 mld PLN) i prawie 70% podpisanych umów. Do tej pory przedsiębiorstwa stanowiły ponad 37% wszystkich beneficjentów RPO WŁ, w tym największy odsetek stanowią przedsiębiorstwa średnie (41%) oraz małe (33%) i mikro (17%). Mniejszą grupę stanowiły instytucje samorządowe (31,7%) oraz uczelnie wyższe (21,2%) Udział liczby umów/wartości projektów w ramach PO IG Struktura dofinansowania w ramach Priorytetu III 7,3% 22,7% 7,9% 15,5% 1,5% 45,1% III.1 Wsparcie jednostek B+R. III.2 Podnoszenie innowacyjności i... III.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach. III.4 Rozwój otoczenia biznesu. III.5 Infrastruktura turystycznorekreacyjna. III.6 Rozwój mikro- i małych przedsiębiorstw. 6,4% / 3,3% 1,6% / 1,3% Region łódzki plasuje się na 8 miejscu pod względem liczby podpisanych umów i na 6 pod względem łącznej wartości realizowanych projektów w ramach PO IG. 2,5% / 1,1% 3,6% / 2,7% 1,8% / 1,6% Na koniec czerwca br. instytucje funkcjonujące na terenie województwa łódzkiego zawarły 475 umów w ramach PO IG, których łączna wartość wynosi ponad 1,48 mld PLN. 10 2,0% / 1,4% 6,8% / 7,3% udział liczby umów / udział wartości projektów 12,5% / 5,7% 2,1% / 2,2% 4,9% / 4,7% 8,8% / 6,4% 20,5% / 16,6% 2,1% / 1,7% 11,6% / 7,7% 2,6% / 2,9% 6,0% / 4,0% Zasadniczą grupę beneficjentów stanowią przedsiębiorstwa (w tym podmioty sklasyfikowane jako osoby fizyczne) ok. 90% wszystkich projektodawców. W następnej kolejności dopiero uczelnie wyższe (5,7%), czy też jednostki samorządowe (3%). Najwięcej umów podpisano w ramach Priorytetu 8 i 6, aczkolwiek to w ramach Priorytetu 4 - Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia wartość dofinansowania była największa - 61,6%.
Bariery w finansowaniu działalności innowacyjnej
Bariery w finansowaniu działalności innowacyjnej (1/2) Ogólne Niska wiarygodność kredytowa znaczącej liczby przedsiębiorstw Mentalność przedsiębiorców, którzy wolą finansować rozwój ze środków własnych Brak ciągłości finansowania projektów, tj. od badań podstawowych, aż do wdrożenia Niedopasowanie instrumentów do potrzeb odbiorców na poszczególnych etapach prowadzonych badań Brak możliwości łączenia środków unijnych pochodzących z różnych źródeł w obecnym okresie programowania Brak wystarczającej wiedzy wśród urzędników na temat funkcjonowania źródeł finansowania Brak wiedzy wśród przedsiębiorców gdzie mogą szukać informacji na temat źródeł finansowania działalności innowacyjnej Restrykcyjne warunki udzielania dofinansowania ze środków UE Trudny pod względem merytorycznym i formalnym proces aplikowania o fundusze unijne Długi czas pomiędzy napisaniem wniosku o dofinansowanie, a momentem rozpoczęcia realizacji projektu Brak możliwości modyfikacji projektu w trakcie realizacji Dotacje Wprowadzanie zmian w przepisach w trakcie naboru projektów (utrudniające zaplanowanie i kompleksowe przygotowanie projektu) Brak jednolitych zasad dot. opracowywania kryteriów naboru projektów, jak również zbyt duża liczba kryteriów utrudniająca i zniechęcająca beneficjenta do składania wniosku 12
Bariery w finansowaniu działalności innowacyjnej (2/2) Niepewność przedsiębiorców co do intencji nowych udziałowców i związana z nią obawa przed utratą kontroli nad swoją firmą Preferowanie przez fundusze venture capital firm o ustalonej pozycji na rynku Inne (jakie?) Inwestycje kapitałowe Finansowanie długiem Nietraktowanie pożyczkowych przez banki sektora MSP jako priorytetowego, a także bardzo ostrożne działanie funduszy Postrzeganie polskiego sektora MSP przez banki jako wysoce ryzykownego Konieczność posiadania zabezpieczenia hipotecznego. Brak indywidualnego podejścia banków do przedsiębiorstw starających się o kredyt i nieuwzględnianie specyfiki (innowacyjnej) działalności Traktowanie przez banki osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą jak osoby fizyczne. 13
Finansowanie innowacji w nowej perspektywie finansowej (2014-2020)
Finansowanie działalności innowacyjnej w nowym okresie programowania (1/2) Zgodnie z projektem budżet UE ma zostać zwiększony w stosunku do okresu 2007 2013, (w którym wynosił 864,3 mld EUR) i zamknąć się w kwocie 972,2 mld EUR. Natomiast wielkość środków jaka zostanie przeznaczona na badania i rozwój to około 80 mld EUR. W perspektywie 2007-2013 udział alokacji na wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji wynosił 13,67% i był drugim co do wielkości obszarem, który otrzymał wsparcie ze środków UE (jedynym obszarem o większej alokacji był obszar dotyczący promowania zrównoważonego transportu oraz usuwania niedoborów przepustowości, wynosił on 38,52%). Możliwe poziomy alokacji 2014-2020 15 Źródło: Programowanie perspektywy finansowej 2014-2020 - uwarunkowania strategiczne, MRR, Warszawa 2012 r.
Finansowanie działalności innowacyjnej w nowym okresie programowania (2/2) Śródki na wsparcie MSP dostępne w formie bezpośredniej: - dotacje, - instrumenty inżynierii finansowej, - innowacyjne instrumenty łączące wsparcie dotacyjne i zwrotne. Środki na wsparcie MSP dostępne w formie pośredniej: wsparcie instytucji otoczenia biznesu (w tym parków naukowotechnologicznych, inkubatorów przedsiębiorczości, klastrów) Według Komisji Europejskiej ułatwienie dostępu do finansowania dla MŚP jest priorytetem numer jeden w przezwyciężeniu kryzysu Nowe unijne zasady pozyskiwania funduszy: zwiększenie kapitału podwyższonego ryzyka dla MŚP i ułatwienie dostępu do kredytów Utworzenie Europejskiego Funduszu Kapitału Podwyższonego Ryzyka inwestuje w MŚP 70% kapitału, do którego przekazania zobowiązali się jego sponsorzy, zapewnia tym MŚP finansowanie w postaci kapitału własnego lub instrumentów quasi-kapitałowych, nie wykorzystuje dźwigni finansowej (tj. fundusz nie inwestuje kapitału powyżej kwoty, do której wpłacenia zobowiązali się inwestorzy, czyli nie jest zadłużony). Zainicjowanie programów na lata 2014-2020: COSME (2,5 mld EUR) i HORYZONT 2020 (80 mld EUR) 16 Źródło: http://www.eurostudio-silesia.pl/aktualnosci/40-dotacje/96-przyszo-funduszy-unijnych-2014-2020.html
Proponowany model finansowania innowacji w województwie łódzkim
Pochodzenie źródeł finansowania Regionalnej Strategii Innowacji Finansowanie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw i instytucji B+R Finansowanie systemu zarządzania innowacjami (w tym instytucji otoczenia biznesu) % Badania podstawowe Badania stosowane Badania rozwojowe Prace wdrożeniowe % Zarządzanie innowacjami w regionie łódzkim 100 100 Środki publiczne/ue Środki publiczne/ue Środki publiczne/ue 0 Inne źródła 100 % 0 Inne źródła 100 % Finansowanie pochodzi ze środków publicznych/ue oraz innych źródeł (inwestycje kapitałowe, finansowanie dłużne itp.) Finansowanie opiera się praktycznie w całości na środkach publicznych/ue. Wysokość przyznanych środków dla danych instytucji będzie uzależniona od efektywności funkcjonowania odpowiednich komórek 18
Model finansowania Regionalnej Strategii Innowacji Finansowanie działalności innowacyjnej przedsiębiorstw i instytucji B+R Badania podstawowe podstawowe Badania stosowane stosowane Badania Prace rozwojowe rozwojowe Prace wdrożeniowe wdrożeniowe Źródła finansowania Innowacje lokomotywy wzrostu Innowacje podstawowe Środki publiczne/ue Inne źródła Źródła: Programy krajowe Programy ramowe UE RPO WŁ Inne Środki publiczne/ue Inne źródła Źródła: RPO WŁ Programy krajowe Programy ramowe UE Ulgi podatkowe Inne Środki publiczne/ue Inne źródła Źródła: RPO WŁ Programy krajowe Instrumenty wysokiego ryzyka (quasi-kapitałowe) Private Equity/Venture Capital Anioły biznesu Ulgi podatkowe Inne Środki publiczne/ue Inne źródła Źródła: Instrumenty wysokiego ryzyka (quasi-kapitałowe) Instrumenty inżynierii finansowej Private Equity/Venture Capital Anioły biznesu Kredyty Ulgi podatkowe Inne Stopień pochodzenia finansowania z danego źródła: 19 Bardzo duży / Całkowity Duży Średni Mały Bardzo mały / Brak
Kluczowe zasady modelu finansowania innowacji w województwie łódzkim Zasady: I. Efektywność Przykładowe działania: Preferowanie projektów realizowanych w ramach konsorcjów, np. jednostek badawczorozwojowych i przedsiębiorstw Opracowanie efektywnych kryteriów naboru projektów Skrócenie czasu oraz uproszczenie procesu aplikacyjnego o środki Systematyczna analiza potrzeb finansowych potencjalnych beneficjentów Zapewnienie kontynuacji finansowania na kolejnych etapach prac badawczych II. Ciągłość Budowa zaawansowanych instrumentów finansowych wysokiego ryzyka Zapewnienie zróżnicowania instrumentów wsparcia innowacyjności w zależności od rodzaju adresowanego problemu. III. Dostępność Rozwijanie umiejętności pozyskiwania środków zewnętrznych na przedsięwzięcia innowacyjne poprzez intensyfikację działań informacyjnych Promowanie możliwości wykorzystania instrumentów podatkowych Wykorzystanie możliwości związanych z programowaniem EFS na poziomie lokalnym 20
System wdrażania Regionalnej Strategii Innowacji dla Województwa łódzkiego LORIS 2030
Wdrażanie Regionalnej Strategii Innowacji (1/2) Instytucje zaangażowane w proces wdrażania RSI P1. Poziom europejski Komisja Europejska P2. Poziom krajowy Ministerstwo Rozwoju Regionalnego Ministerstwo Gospodarki MNiSW Ministerstwo Edukacji Narodowej PARP Inne Samorząd Województwa Łódzkiego Urząd Marszałkowski Rada ds. Innowacji Instytucje Otoczenia Biznesu Edukacja i Szkolnictwo Sfera Badawczo-Rozwojowa P3. Regionalny System Innowacji Klastry / Specjalne Strefy Ekonomiczne Sektor publiczny Instytucje finansowe ŁARR System instytucji otoczenia biznesu Parki Naukowo- Technologiczne Inkubatory Uczelnie wyższe, szkoły średnie/ tech./zawodowe Centra transferu technologii Jednostki naukowobadawcze Przedsiębiorstwa
Wdrażanie Regionalnej Strategii Innowacji (2/2) System wdrażania łódzkiej polityki innowacji Rada ds. Innowacji Innowacje podstawowe Innowacje lokomotywy wzrostu Branże podstawowe Uczelnie wyższe / CTT Branże kluczowe Przedsiębiorstwa działające w branżach podstawowych Platforma współpracy branży kluczowej 1 System instytucji otoczenia biznesu Jednostki samorządów terytorialnych Platforma współpracy branży kluczowej 2 Platforma współpracy branży kluczowej 3 Przedsiębiorstwa działające w branżach kluczowych Samorząd województwa Urząd Marszałkowski Parki Naukowo- Technolog. Instytucje B+R Inne
Deloitte refers to one or more of Deloitte Touche Tohmatsu Limited, a UK private company limited by guarantee, and its network of member firms, each of which is a legally separate and independent entity. Please see www.deloitte.com/pl/about for a detailed description of the legal structure of Deloitte Touche Tohmatsu Limited and its member firms. Member of Deloitte Touche Tohmatsu Limited