we lead. we learn. Podstawowe właściwości Zadrukowalność Procesy obróbki Praktyczne wskazówki przy wyborze i zamawianiu papieru BADANIE I WYBÓR PAPIERU WYDANIE 1 Wszystko o druku i papierze arkuszowy druk offsetowy
WYDANIE 1 BADANIE I WYBÓR PAPIERU 5 6 8 13 16 18 20 22 26 Badanie papieru w UPM Podstawowe właściwości Właściwości optyczne Charakterystyka powierzchni Wytrzymałość Badanie zadrukowalności Właściwości obróbki Praktyczne wskazówki przy wyborze i zamawianiu papieru Załącznik
BADANIE PAPIERU W UPM CZYLI, JAK MOŻEMY POMÓC CI W OSIĄGNIĘCIU NAJWYŻSZEJ JAKOŚCI WYDRUKU, STRONA PO STRONIE Wyznacznikiem współczesnej poligrafii stało się osiągnięcie nadzwyczajnej wydajności, na poszczególnych etapach wydruku, przy efektywnym wykorzystaniu wszystkich czynników biorących udział w tym złożonym procesie: Człowiek - Maszyna - Materiał. Papier odgrywa tu decydującą rolę. UPM stosuje najwyższe normy jakościowe w procesie wytwarzania papieru, abyś każdego dnia mógł koncentrować się wyłącznie na szybkiej, bezpiecznej i bezawaryjnej produkcji. Z powyższych względów proces wytwarzania papieru jest nieustannie kontrolowany w oparciu o rozliczne kryteria. Możesz być pewien, że wydruk na papierach UPM zapewnia niezmiernie wysoką i stabilną jakość. Ten przewodnik pomoże Ci w zrozumieniu najważniejszych metod badania jakości papieru i interpretacji parametrów technicznych opracowanych na podstawie przeprowadzonych testów. PAPIERY POWLEKANE DO DRUKU WFC = powlekany papier bezdrzewny MWC = średnio-gramaturowy papier powlekany drzewny LWC = nisko-gramaturowy papier powlekany drzewny MFC = papier powlekany wykańczany maszynowo PAPIERY NIEPOWLEKANE DO DRUKU WFU = niepowlekany papier bezdrzewny SC = satynowany papier bezdrzewny lub drzewny MFS = papier specjalny wykańczany maszynowo PAPIERY GAZETOWE
PODSTAWOWE WŁAŚCIWOŚCI Podstawowe parametry papieru to format i gramatura. Format Format to nic innego jak wymiar papieru, czyli długość i szerokość arkusza. Objaśnienie pojęć długiego i krótkiego włókna zamieściliśmy na stronie 25. Gramatura Gramatura pocztówek zawiera się na ogół w przedziale od 150 do 200 g/m 2. Gramatura papieru gazetowego wynosi zwykle 45 g/m 2 Gramatura g/m 2 1 m Gramatura (ang. paper weight lub basic weight) to waga jednego metra kwadratowego papieru. Najczęściej stosowaną jednostką miary jest g/m 2. Właściwości fizyczne papieru, takie jak: wytrzymałość, grubość i objętość właściwa, uzależnione są od gramatury. Dla przykładu, papier o podwyższonej gramaturze charakteryzuje się lepszym parametrem nieprzezroczystości. Wyroby o gramaturze do 170 g/m 2 definiowane są jako papier. Waga kartonu zawiera się w przedziale powyżej 170 do 600 g/m 2, natomiast tektury ponad 600 g/m 2. 1 m
Grubość Grubość papieru definiujemy jako pionową odległość dzielącą zewnętrzne powierzchnie arkusza. Jest to jedna z kluczowych cech mających wpływ na inny parametr sztywność zginania papieru. Objętość (objętość właściwa) Objętość właściwa to stosunek grubości do gramatury. Gramatura jest podstawową cechą większości odmian papieru, aczkolwiek istnieją rodzaje papieru wytwarzane zgodnie z restrykcyjnym parametrem grubości, np. papier objętościowy do druku książek. Podwyższona grubość arkusza sprawia, że wydruk odznacza się zwiększoną objętością i sztywnością, przy jednoczesnym zachowaniu tej samej gramatury. GRUBOŚĆ OBJĘTOŚĆ WŁAŚCIWA Strony książki w oprawie broszurowej produkuje się zazwyczaj z papieru MFS o gramaturze od 50 do 80 g/m 2 i objętości wynoszącej 2.4 cm 3 /g. Objętość papieru SC wynosi w przybliżeniu 0.9 cm 3 /g. cm 3 /g OBIĘTOŚĆ 0,8 OBIĘTOŚĆ 1,6 1 kg 1 kg PAPIER g/m 2 GRUBOŚĆ µm OBJĘTOŚĆ cm 3 /g GĘSTOŚĆ STRONY GRUBOŚĆ KSIĄŻKI g/cm 3 mm 80 80 1 1 256 10,2 80 112 1,4 0,715 256 14,3 100 140 1,4 0,715 256 17,9
WŁAŚCIWOŚCI OPTYCZNE Pomiar optycznych właściwości papieru jest w dużej mierze uzależniony od źródła światła i osoby obserwatora. Norma przyjęta dla źródła światła to określona temperatura światła mierzona w stopniach Kelvina. Naturalne światło dzienne charakteryzuje się zróżnicowanym widmem w zależności od pory dnia, miejsca, pogody i pozostałych czynników, dlatego zdefiniowano standardowe rodzaje światła w odniesieniu do światła dziennego i w oparciu o reprezentatywne, znormalizowane i powtarzalne warunki. Optyczne cechy powierzchni papieru można ocenić przy zachowaniu tych warunków. Ocena wzrokowa nadal jest niezbędna pomimo opracowania technicznych metod badawczych. Postrzeganie barwy przez oko ludzkie zmienia się wraz ze zmianą kąta widzenia (wielkości przedmiotu). Standardowy obserwator, zdefiniowany po raz pierwszy przez CIE w 1931 r., ma pole widzenia wynoszące zaledwie 2. W 1964 roku zdefiniowano pojęcie standardowego obserwatora o szerszym polu widzenia wynoszącym 10. Norma światła typu D65 Norma światła typu D65 według CIE odpowiada średniemu oświetleniu dziennemu (niebo zachmurzone) o temperaturze barwy wynoszącej 6500 stopni Kelvina. Światło tego typu charakteryzuje się dużym udziałem barwy niebieskiej, co ma istotne znaczenie w procesie produkcji i badaniu właściwości papierów olśniewająco białych (zobacz str. 11). Większość drukarzy korzysta z normy światła typu D50, gdyż jest to norma zgodna z ISO 3664 do porównywania oryginałów i reprodukcji, sprawdzania próbek, odbitek próbnych (ang. digital i press proofs) oraz w samym procesie wydruku.
Norma światła typu D50 Norma światła typu D50 według CIE imituje południowe światło słoneczne padające kierunkowo o temperaturze barwy wynoszącej 5000 stopni Kelvina. Norma światła typu D50 jest wykorzystywana do oceny rezultatów wydruku. Norma światła typu D50 / norma światła typu D65 Natężenie światła 1,0 D50 0,5 D65 0,0 400 500 600 700 nm Zakres światła widzialnego dla ludzkiego oka zawiera się w przedziale pomiędzy 400 a 700 nm. Dla światła ultrafioletowego wartość ta wynosi poniżej 400 natomiast dla podczerwieni ponad 700 nm. Za sprawą niewielkiej ilości barwy niebieskiej i UV, norma światła typu D50 nie jest wystarczająca do prawidłowej oceny różnic dzielących papiery o wysokim parametrze białości CIE. Z powodu mniejszej ilości barwy czerwonej, norma światła typu D65 pozwala ocenić efekty wydruku jedynie w ograniczonym stopniu. Tak więc, różnorodne rodzaje światła i kąty widzenia prowadzą do bardzo różnych wyników pomiaru barwy.
Jasności i białość Chociaż pojęcia jasności i białości stosowane są czasami zamiennie, istnieją pewne różnice w sposobie, w jaki te parametry opisują cechy papieru. Jasność (L* wartość) to zdolność papieru do równomiernego odbijania wszystkich kolorów wchodzących w skład światła. Parametr ten wskazuje na zakres odbijanego światła, widzialnego dla oka ludzkiego, o różnych długościach fali. Bardzo biały papier charakteryzuje się wysokim stopniem odbicia, ale nie będzie odbijał światła o jednej długości fali z większą siłą niż pozostałe. Najbardziej białe rodzaje papieru charakteryzują się ogólnym stopniem odbicia wynoszącym 80 100 %. Jasność jest niezwykle istotnym parametrem w odniesieniu do pojęcia barwoczułości i przy zarządzaniu kolorem. Białość CIE (W10) nawiązuje do odbioru wzrokowego białego papieru, do którego produkcji zastosowano (lub nie zastosowano) wybielacze optyczne, z zachowaniem warunków oświetleniowych przypominających światło dzienne (D65/10). W przeciwieństwie do białości ISO, ograniczonej do niebieskiego zakresu widzialnego widma, białość CIE bazuje na odbiciach mierzonych w zakresie całego widma. Dla większości obserwatorów papier o niebieskim odcieniu będzie wydawał się bielszy. Białość CIE odzwierciedla percepcję ludzkiego oka i odpowiada średniej wartości określonej na podstawie oględzin różnych przedmiotów poddanych testom. L*, a*, b* (widmo barwy CIE) Ten system barw jest oparty na postrzeganiu, przez oko ludzkie, kolorów do siebie przeciwnych, co oznacza, że kolory nie mogą być równocześnie zielone i czerwone lub żółte i niebieskie. Barwy opisuje się konkretną wartością, a następnie pozycjonuje na osi czerwonej/ zielonej lub żółtej/niebieskiej. 10 a Zielony b Niebieski Biały L=100 +b Żółty Czarny L=0 +a Czerwony Pomiar wzrokowego odbioru barwy powierzchni papieru wykonywany jest za pomocą trzech osi współrzędnych, ułożonych w stosunku do siebie pod katem prostym (L*, a*, b*). L* oznacza jasność. Zakres osi jasności zawiera się w przedziale od 0 = czarny do 100 = doskonała biel a*: dodatnie wartości a* oznaczają czerwień, ujemne wartości to zieleń, 0 = kolor szary b*: dodatnie wartości b* oznaczają kolor żółty, ujemne wartości to kolor niebieski, 0 = szary
Rozjaśniacze optyczne W procesie produkcji świetliście białego papieru stosuje się specjalne substancje określane mianem rozjaśniaczy optycznych. Dla oceny wydajności wybielacza, dokonuje się pomiaru odbicia na poziomie 457 nm z udziałem i bez udziału dawki światła ultrafioletowego. Rozjaśniacze optyczne (ang. OBA lub FWA) stosuje się w celu przekształcenia, niewidocznego dla oka ludzkiego, światła ultrafioletowego na widzialne światło niebieskie. W wyniku zastosowania rozjaśniaczy zwiększa się jasność L* i wskaźnik chromatyczności przesuwa się w stronę barwy niebieskiej, tzn. wartość b* jest bardziej ujemna. UV Widmo światła widzialnego ludzkim okiem IR 300 400 500 600 700 800 (nm) 11
80 45 g/m 2 Papier kserograficzny Papier gazetowy Nieprzezroczystość Linia czerwona oznacza krzywą nieprzezroczystości Nieprzezroczystość Nieprzezroczystość jest technicznym określeniem światłoodporności papieru, zaś w ujęciu fizycznym nieprzezroczystość należy rozumieć jako zdolność papieru do wchłaniania i odbijania światła. Wartość światłoodporności jest wprost proporcjonalna do nieprzezroczystości. Papier powinien być na tyle odporny na działanie światła, tzn. nieprzezroczysty, aby tekst i zdjęcia wydrukowane na jednej stronie arkusza nie przebijały na jego drugą stronę. 66 86 Białość (%) Papiery niskogramaturowe oraz bielone są bardziej przezroczyste. Powyższy wykres pokazuje, że papier gazetowy o gramaturze 45 g/m 2 i białości wynoszącej 66 % charakteryzuje się taką samą nieprzezroczystością co papier kserograficzny o gramaturze 80 g/m 2 i białości 86 %. Wysoka nieprzezroczystość Niska nieprzezroczystość Pewna ilość światła, która dociera do powierzchni papieru, przenika przez jego strukturę, nieco światła ulega wchłonięciu, natomiast znakomita większość promieni ulega odbiciu i rozproszeniu. Większa wartość współczynnika załamania światła oznacza lepszą nieprzezroczystość papieru. Załamanie (fiz. refrakcja) światła uzależniona jest od ilości włókien i od przenikania powietrza przez strukturę papieru. Absorpcja światła Refrakcja / odbicie 12
CHARAKTERYSTYKA POWIERZCHNI Cechy powierzchni rozumiemy jako topografię (geometryczną strukturę powierzchni papieru) i wytrzymałość jego zewnętrznej warstwy. Powyższe wartości wpływają na wrażenie optyczne i fakturę papieru. Papier z połyskiem gloss Połysk papieru to optyczne wrażenie, jakiego doznajemy spoglądając na jego powierzchnię. Papier wydaje się być bardziej połyskujący, gdy znaczna część przypadkowo padającego światła odbija się kierunkowo od jego powierzchni, a tylko nieznaczna porcja światła ulega rozproszeniu. Z technicznego punktu widzenia, połysk to nic innego jak ilość światła kierunkowego, które odbiło się od powierzchni papieru. W przypadku zwykłego papieru kąt padania światła i kąt jego odbicia są różne. Dla papieru gloss obie wartości powinny być jednakowe. Najbardziej popularnymi sposobami mierzenia połysku jest metoda pomiarowa Huntera oraz metoda Lehmanna, aczkolwiek nie są one ze sobą współmierne. Niemniej jednak obie metody nadal wykorzystuje się ze względu na historyczne i geograficzne uwarunkowania. Dla przykładu, w Europie Środkowej połysk papieru mierzy się w oparciu o metodę Lehmanna. Połysk jest bardzo ważnym parametrem pozwalającym na ocenę jakości wydruku obrazu na powierzchni papieru. Można wydrukować zdjęcie wyróżniające się niezwykłym połyskiem zarówno na papierze matowym (matt) jak i na jedwabiście matowym (silk-matt), uzyskując większy kontrast pomiędzy obrazem a innymi elementami wydruku. RODZAJ PAPIERU Gloss > 60 % Premium Silk ~ 45 % Silk ~ 30 % POŁYSK GLOSS (Lehmann) Tabela prezentuje związek pomiędzy rodzajem papieru a połyskiem. Proszę zauważyć, iż są to jedynie wartości orientacyjne. GLOSS Czytanie tekstu wydrukowanego na nadmiernie błyszczącym papierze gloss jest uciążliwe Kąt padania = Kąt odbicia 13
Szorstkość Szorstkość rozumiemy jako nierówność lub topografię powierzchni papieru. Patrząc na papier z profilu, im większa jest różnica pomiędzy najwyższymi i najniższymi punktami, tym arkusz jest bardziej szorstki. Miarą szorstkości lub gładkości papieru, zgodnie z metodami Bendtsena lub PPS (ang. Parker Print-Surf), jest ilość powietrza, które zdoła przedostać się pomiędzy idealnie równą powierzchnią, a próbką papieru testowaną w ściśle określonych warunkach. Gładkość mierzona zgodnie z metodą Bendtsena odnosi się do papierów niepowlekanych, natomiast szorstkość papierów powlekanych jest badana w oparciu o metodę PPS. Szorstkość papieru niepowlekanego bezdrzewnego (mierzona zgodnie z metodą Bendtsena) zawiera się zwykle w przedziale od 200 do 500 ml/min, podczas gdy papier satynowany-niepowlekanybezdrzewny jest gładszy o ok. 60 ml/min. (Bendtsen) i 2.8 μm (PPS). W przypadku papierów drzewnych SC z połyskiem szorstkość wynosi ok. 1.0 μm (PPS). Struktura powierzchniowa Wyższa szorstkość powierzchni papieru wpływa niekorzystnie na jakość zadruku. W plenerze możemy podziwiać bardzo różne krajobrazy, także papier może wyróżniać się strukturą powierzchni. Dla przykładu, przestrzenie pomiędzy włóknami budującymi strukturę papieru niepowlekanego są na tyle duże, że jego powierzchnia przypomina góry i doliny. 14
Odporność na zrywanie powierzchni w stanie suchym Odporność na zrywanie jest istotnym parametrem charakteryzującym papiery powlekane, wykorzystywane w offsetowym druku arkuszowym, gdyż umożliwia szacowanie ryzyka rozrywania w procesie druku. Parametr pozwala zorientować się, jak stabilnie połączone są z sobą warstwy powleczenia z papierem bazowym. W druku offsetowym istnieje ryzyko przywierania papieru do powierzchni gumy offsetowej, co może doprowadzić do pozrywania się poszczególnych włókien, wypełniacza lub nawet całych powleczonych powierzchni. W warunkach laboratoryjnych dokonuje się pomiaru odporności na zrywanie w procesie wydruku. W ten sposób bada się ryzyko rozwarstwiania papieru i farby drukarskiej przy zastosowaniu różnych prędkości druku (zobacz zdjęcie poniżej). Wysoka prędkość druku (3 m/s) lub nadmierna lepkość farby drukarskiej mogą w efekcie doprowadzić do rozwarstwienia papieru podłożowego. 1,0 m/s 2,0 m/s Powierzchnia górna 1,0 m/s 2,0 m/s Powierzchnia dolna Laboratoryjna prasa drukarska 15
WYTRZYMAŁOŚĆ Wytrzymałość papieru jest niezwykle istotnym czynnikiem w procesie wydruku, ale przede wszystkim w dalszych procesach obróbki. Dla zagwarantowania stabilnej produkcji poddajemy nasze papiery różnorodnym testom tak, aby papier sprostał wysokim wymaganiom Klientów. Wytrzymałość uwarunkowana jest w dużej mierze od rodzaju i ułożenia (osiowania) włókien w mikrostrukturze papieru. W praktyce, chemiczna masa włóknista charakteryzuje się większą wytrzymałością niż masa drzewna. W zależności od tego, jak ułożone są włókna, papier ma różne parametry wytrzymałościowe wzdłuż i poprzecznie do biegu maszyny drukarskiej. Wytrzymałość na rozdarcie Wytrzymałość na rozciąganie + długość rozciągania Wytrzymałość naciągu to maksymalna długość, na jaką może rozciągnąć się papier przed ostatecznym rozerwaniem. Parametr ten uzależniony jest od szeregu czynników, takich jak wytrzymałość, długość i wiązanie włókien. Wytrzymałość na rozciąganie determinowana jest również kierunkiem ułożenia włókien i jest wyższa wzdłuż niż w poprzecznie do tego kierunku. Parametr wytrzymałości na rozciąganie jest ważną wskazówką dla druku na zwoju, gdyż opisuje wytrzymałość na zerwanie wstęgi papieru. kn/m Wytrzymałość na rozciąganie Wytrzymałość na rozrywanie Wytrzymałość papieru na rozrywanie to przeciętna siła niezbędna do naddarcia krawędzi arkusza papieru, który ulegnie następnie dalszemu rozdarciu. Wytrzymałość na rozrywanie uzależniona jest od kierunku ułożenia włókien i jest większa poprzecznie niż wzdłuż ułożenia włókien. Wytrzymałość na rozrywanie jest bardzo ważnym parametrem w offsetowym druku w zwoju oraz w produkcji papieru perforowanego i papierów biurowych. 16
Wytrzymałość spoiny Wytrzymałość papieru na działanie siły skierowanej pionowo do powierzchni papieru (kierunek Z) nawiązuje do tzw. wytrzymałości spoiny. Parametr ten uzależniony jest od grubości, zawartości wypełniacza oraz od rodzaju zastosowanych włókien. Wytrzymałość spoiny to istotny parametr w druku heatsetowym oraz w arkuszowym druku offsetowym oraz w odniesieniu do dalszych procesów obróbki. Niewystarczająca wytrzymałość spoiny powoduje krawędziowe rozwarstwianie papieru tuż za strefą docisku walców z powodu przywierania papieru do powierzchni gumy offsetowej. Zastosowanie lepkich farb drukarskich wzmaga ten niekorzystny efekt. Sztywność zginania Sztywność charakteryzuje zdolność papieru do elastycznego wyginania i wskazuje na odporność materiału na deformacje, powstałe w wyniku działania siły zewnętrznej. Papier odznacza się wyższą sztywnością zginania wzdłuż kierunku ułożenia włókien niż poprzecznie do tego kierunku. W praktyce, aby książka otwierała się prawidłowo, włókna w strukturze papieru muszą być skierowane równolegle do grzbietu książki. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, w którym kierunku biegnie ułożenie włókien, chwyć krawędź kartki papieru przy pomocy kciuka oraz palca wskazującego i przesuń paznokciem kciuka wzdłuż krawędzi arkusza. Jeżeli brzeg papieru ulegnie zmarszczeniu to oznacza, że włókna biegną w poprzek jego krawędzi. WYTRZYMAŁOŚĆ SPOINY J/m2 Siła Ułożenie włókien Papier 17
BADANIE ZADRUKOWALNOŚCI Zadrukowalność to nic innego, jak właściwość papieru pozwalająca na wyraziste i dokładne odwzorowanie obrazu bez efektu przemieszczania się farby drukarskiej. TEST NIERÓWNOMIERNEGO ZABARWIENIA Zadrukowalność rozumiemy jako wynik wzajemnego oddziaływania różnorodnych czynników związanych z papierem, które przyczyniają się do jego efektywnego wykorzystania w procesie druku. Parametry związane z zadrukowalnością to głównie właściwości wywierające wpływ na wizualną jakość wydruku. Pojęcia drukowności nie należy równoważyć z jakością wydruku, gdyż ta druga właściwość uzależniona jest również od innych czynników wynikających z technologii druku. Poniżej opisano kilka podstawowych testów na sprawdzanie drukowności. Test nierównomiernego zabarwienia Skala porównawcza do klasyfikacji rozmieszczenia punktów Test nierównomiernego zabarwienia papieru (wydruk chmurkowaty, ang. mottling test) przeprowadza się w trakcie procesu produkcji papieru celem sprawdzenia rozmieszczenia kropelek farby. W tym celu zadrukowuje się próbny arkusz papieru na laboratoryjnej prasie drukarskiej, po czym poddaje się go ocenie wizualnej oraz obiektywnemu badaniu przy pomocy oprogramowania do identyfikacji obrazu DOMAS. Istnieją również inne procedury, według których farbę drukarską nakłada się ręcznie. Test na nierównomierne zabarwienie papieru przeprowadza się, przy pomocy barwy cyan, w trakcie procesu produkcyjnego. W tym celu dokonuje się subiektywnej oceny według skali od 2 (dobrze) do 8 (źle). 18
Test absorpcji (wchłaniania) Absorpcja to zdolność papieru do pochłaniania olei wchodzących w skład farb drukarskich. Test na absorpcję przeprowadza się zazwyczaj wraz z testem maszyny drukarskiej z IGT lub Prüfbau. W tym specjalnym teście nakłada się farbę drukarską na próbkę papieru, a następnie prasuje wraz z niezadrukowaną próbką papieru pod wysokim ciśnieniem przez 30, 60 i 120 sekund, co imituje ciężar stosu papieru oddziaływującego na arkusz położony najniżej (170 N/cm). W zależności od poziomu absorpcji, nadmiar farby przenika na papier niezadrukowany. Im więcej rozpuszczalnika wniknie do papieru, tym mniej farby drukarskiej przemieści się na powierzchnię niezadrukowanej próbki. Po wykonaniu opisanego testu, dokonuje się pomiaru ilości farby drukarskiej, która uległa przemieszczeniu w określonym przedziale czasowym. Absorpcja jest ważnym parametrem dla zachowania stałej wydajności w procesie wydruku. 19
WŁAŚCIWOŚCI OBRÓBKI Podatność papieru na zginanie oraz pękanie powleczenia są niezwykle istotnymi parametrami w dalszych procesach obróbki. Sprawdza się je po przeprowadzeniu specjalnych testów, które pozwalają na udoskonalenie właściwości produktu. Fałdy, zagięcia i zrywanie papieru Pomiar wytrzymałości na zrywanie podczas łamania W celu wykonania pomiaru krańcowej wytrzymałości papieru na zrywanie przeprowadza się szereg testów imitujących naprężenia cieplne powstające w urządzeniach suszących oraz przypominające dalsze procesy obróbki po wydruku. Niezadrukowane pasy papieru (1) składa się wstępnie lub biguje, gdy są jeszcze ciepłe (2), a następnie poddaje falcowaniu (3). Kolejny pomiar krańcowej wytrzymałości na rozciąganie złożonych pasów testowych (4) pozwala na wykonanie pomiaru wytrzymałości na zrywanie (5). (1) Zszyte taśmy (2) Składanie wstępne / bigowanie (3) Falcowanie (4) Składanie (5) Pomiar wytrzymałości na zrywanie 20
Przerwanie powleczenia Istnieje wiele czynników, które mogą spowodować przerwanie powleczenia. Niektóre z nich związane są z technologią produkcji papieru, zaś najważniejsze to: skład surowcowy, kompozycja włókien, elastyczność, proces suszenia w maszynie powlekającej lub wiązanie papieru bazowego z warstwami powleczenia. Z drugiej strony, istnieje szereg dodatkowych czynników występujących w drukarni czy introligatorni, które mogą spowodować podobny efekt, np. warunki klimatyczne (wilgotność), bigowanie powodujące rozszerzenie się papieru, łamanie równolegle do kierunku wstęgi, itd. Pragniemy zagwarantować drukarzom efektywną i bezawaryjną produkcję z wykorzystaniem papieru o wysokiej jakości, dlatego przeprowadzamy testy na rozrywanie powleczenia. Test polega na zadrukowaniu pasów papieru przy pomocy idealnie czarnej farby (zobacz rys. 1), po czym zginamy je w ściśle określony sposób, tj. wzdłuż kierunku ułożenia włókien. Następnie badamy pod mikroskopem łączenie farby z papierem na zewnętrznej krawędzi zgięcia (zobacz rys. 2). Im większa jest proporcja zadrukowanej na czarno powierzchni, tym mniej powleczonej powierzchni uległo przedarciu. Rys. 1: Zadruk papieru idealnie czarną farbą Rys. 2: Ocena 21
PRAKTYCZNE WSKAZÓWKI PRZY WYBORZE I ZAMAWIANIU PAPIERU Wybór papieru W arkuszowym druku offsetowym stosujemy rozliczne kryteria, które pozwalają na wybór odpowiedniego rodzaju papieru do wytworzenia konkretnego produktu. Dla przykładu, istotną rolę przy doborze papieru mogą odgrywać takie czynniki jak wykończenie, struktura oraz szereg aspektów technicznych. Poniżej zamieściliśmy przegląd kryteriów pomocnych w wyborze papieru zarówno ze względów technologicznych jak i marketingowych. Powierzchnia papieru i jego zastosowanie papier offsetowy godny polecenia UPM Fine i UPM Fine SC Wyjątkowo biały, naturalny papier dedykowany dla offsetowego druku arkuszowego. Papier charakteryzujący się licznymi zaletami i szeroką paletą zastosowań. CHARAKTERYSTYKA ZASTOSOWANIE UPM Fine Przyjemna biel Znakomita sztywność, stabilna i wysoka jakość Szeroka gama gramatur od 60 do 300 g/m 2 Naturalna, przyjemna faktura Niezwykły charakter Nowoczesny i modny papier Do wydruku opracowań tekstowych wszelkiego rodzaju Do wydruku materiałów o szczególnej sile przekazywanej informacji UPM Fine SC Jedwabista powierzchnia Gładki i naturalny Przyjemna biel Szeroka gama gramatur od 60 do 250 g/m 2 Do wydruku materiałów wymagających zastosowania solidnego papieru Do wydruku opracowań tekstowych 22
UPM Finesse UPM Finesse jest papierem bezdrzewnym o najwyższej jakości przeznaczonym do offsetowego druku arkuszowego. Produkt wyróżnia się za sprawą wielokrotnego, obustronnego powleczenia, doskonałej powierzchni, nadzwyczajnej bieli i wysokiej nieprzezroczystości. CHARAKTERYSTYKA ZASTOSOWANIE UPM Finesse Gloss Wysoki połysk, szczególnie gładka powierzchnia Nadzwyczajnie żywe, wyraziste i nieskazitelne kolory Perfekcyjna reprodukcja obrazu z zachowaniem maksymalnej rozdzielczości Prestiżowy charakter, wydruk obrazu o wysokiej jakości UPM Finesse premium silk Klasyczna, jedwabiście matowa powierzchnia Wysoki połysk zadruku Znakomita czytelność UPM Finesse Silk Matowa powierzchnia Niezwykle dokładna reprodukcja obrazu Przeciwodblaskowa powierzchnia Znakomity do wydruku ilustracji Gdy pragniesz nadać wydrukom ekskluzywnego wyglądu Odpowiedni do wydruku materiałów ilustrowanych o silnym przekazie emocjonalnym, wzbogaconych komentarzem Przenikliwy, pierwszorzędny charakter Idealny do druku opracowań zawierających precyzyjne wykresy Gdy istotne jest szykowne i profesjonalne wrażenie Wszystkie papiery UPM Finesse oznaczone są znakiem kwiatu UE, który gwarantuje produkcję papieru zgodnie z restrykcyjnymi normami środowiskowymi. Nasz papier produkujemy według ściśle określonych wytycznych, poczynając od wykorzystania surowców i środków chemicznych, energii, po kontrolę zanieczyszczeń uwalnianych do atmosfery i do wody oraz na zarządzaniu odpadami skończywszy. Ponadto do produkcji papieru wykorzystujemy wyłącznie włókna drzewne pochodzące z lasów zarządzanych zgodnie z zasadami zrównoważonej gospodarki leśnej. W celu uzyskania dodatkowych informacji zobacz: www.eco-label.com (reg. no. FI / 11/1). www.upm-kymmene.com 23
Parametry techniczne zadruku na papierach UPM Fine i UPM Finesse NIEPOWLEKANY POWLEKANY Odporność na ścieranie niska wysoka Absorpcja powolna szybka Dalsza obróbka powolna szybka Możliwość odwracania arkusza podczas druku powolne szybkie Lakiery rozcieńczane wodą nie tak Lakiery olejne nie tak Lakiery UV nie tak Farby metalizowane nie tak Właściwości zginania umiarkowane dobre Laminowanie nie tak UPM Fine UPM Fine SC UPM Finesse gloss UPM Finesse premium silk UPM Finesse silk Liniowanie linie na cm Liniowanie wiersze na cal 26-80 26-80 26-150 26-100 26-80 65-200 65-200 65-375 65-254 65-200 24
Ważne informacje przy zamawianiu papieru Nazwa papieru Powierzchnia (UPM Finesse) np. UPM Finesse / UPM Fine gloss / silk / premium silk Gramatura np. 130 g/m 2 Ilość arkuszy na palecie np. 10.000 Znaczniki ilości arkuszy Specyfi kacja maksymalnej wysokości stosu Tak / Nie maks. 160 cm (wysokość palety jest ograniczona przez podajnik prasy drukarskiej) Parametry istotne przy zamawianiu papieru Format 100 x 70 krótkie włókno Format 70 x 100 długie włókno 70 cm 100 cm Kierunek ułożenia włókien 100 cm 70 cm Tolerancje Od (waga w kg) do (waga w kg) Tolerancja 1. 499 kg = ± 10 % 1. 500 kg 2. 999 kg = ± 7,5 % 3. 000 kg 4. 999 kg = ± 6 % 5. 000 kg 9. 999 kg = ± 6 % 10. 000 kg 19. 999 kg = ± 4 % 20. 000 kg 49. 999 kg = ± 3 % (UPM prowadzi działalność zgodnie z założeniami porozumienia CEPack) Można określić w zamówieniu wartości minimalne i maksymalne, aczkolwiek ma to wpływ na wzrost tolerancji. Poniżej zamieszczono przykład zamówienia złożonego na 15,000 kg papieru. Zamówienie na 15,000 kg Zamówienie maks.: 15.000 kg = - 8 % (minimalna wielkość dostawy z uwzględ nieniem tolerancji nie większej niż 13,800 kg) Zamówienie min.: 15.000 kg = + 8 % (maksymalna wielkość dostawy z uwzględnieniem tolerancji nie większej niż 16,200 kg) 2
ZAŁĄCZNIK Standardowe testy papieru, parametry i jednostki miary WŁAŚCIWOŚCI JEDNOSTKI NORMY Gramatura (ang. paper weight, US basis weight) Grubość Wytrzymałość g/m² lbs/ft² µm mils =.001 inch. Objętość (objętość właściwa) cm 3 /g ISO 534 ISO 536, DIN EN 20 536 T 410 ISO 534, DIN EN 20534 T 411 Gęstość, pozorna masa właściwa g/cm³ lub kg/mt ISO 534, DIN EN 20534 Jasność ISO Jasność D65 Jasność zgodnie z TAPPI Białość wg CIE (C/2 ) Białość wg CIE (D65/10 ) L*, a*, b* (C/2 ) L*, a*, b* (D65/10 ) L*, a*, b* (C/2 ) TAPPI Wartość Y (C/2 ) Wartość Y (D65/10 ) Nieprzezroczystość Nieprzezroczystość TAPPI Połysk, Hunter Połysk, Lehmann Szorstkość, Bendtsen 1.47 kpa Szorstkość, PPS 1 MPa % % % - - - - % % % % % % ml/min µm ISO 2470 Brak normy T 452 ISO 11 476 ISO 11 475 ISO 5631, DIN 6174 DIN 6174 T 524 ISO 2471, DIN 53 140 DIN 53 140 ISO 2471, DIN 53 146 T 425 ISO 8254-1, T 480 ISO 8254-2 Wytrzymałość powierzchniowa m/s ISO 3783 ISO 8791-2 ISO 8791-4, DIN ISO 8791-4, T 555 Wytrzymałość na rozciąganie kn/m ISO 1924-2, DIN EN 1924-2, T 494 Rozciągliwość, wzdłuż i poprzecznie do biegu maszyny Wytrzymałość na rozdarcie % ISO 1924-2, DIN EN 1924-2, T 494 mn gf ISO 1974 T 414 Wytrzymałość spoiny J/m² T 569 Wytrzymałość na zginanie mnm lub knm lub µnm Nmm ISO 5628 DIN 53121 Wilgotność % ISO 287 26
Skróty CIE DIN CFS CGW FWA IGT ISIT ISO K LWC MFC MFS MWC OBA PPI PPS SC TAPPI UFS UGW UV WFC WFU = Commission Internationale de l Eclairage = Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa = Deutsches Institut für Normung = Niemiecki Instytut Normalizacyjny = coated free sheet = papier powlekany bezdrzewny = coated groundwood = papier powlekany drzewny = fluorescence whitening agent = rozjaśniacz fluorescencyjny = Institute for Graphic Technology = Instytut Technologii Graficznej = ink surface interaction test = test na oddziaływanie farby na powierzchnię papieru = International Standardization Organization = Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna = Kelvin = stopień Kelvina = light-weight coated = papier powlekany nisko-gramaturowy = machine finished coated = papier powlekany wykończany maszynowo = machine finished speciality = papier specjalny wykańczany maszynowo = medium-weight coated = papier powlekany średnio-gramaturowy = optical brightening agent = środek optycznie rozjaśniający = pages per inch = strony na cal = Parker Print-Surf = jednostka pomiaru szorstkości oznaczana aparatem Parkera Print-Surf = super calendered = papier satynowany = Technical Association for the world-wide Pulp, Paper and converting Industry = Stowarzyszenie Techniczne Przemysłu Celulozowo-Papierniczego = uncoated free sheet = papier niepowlekany bezdrzewny chłonny = uncoated groundwood = papier niepowlekany drzewny = ultraviolet = światło ultrafioletowe = wood-free coated = papier powlekany bezdrzewny = wood-free uncoated = papier niepowlekany bezdrzewny 27
Europapier International GmbH Autokaderstraße 86-96, A - 1211 Wien T: (+43 1) 277 78-0, F: (+43 1) 277 78-666 office@europapier.com www.europapier.com Austria Europapier Austria GmbH Autokaderstraße 86 96, A - 1211 Wien T: (+43 1) 277 78-0, F: (+43 1) 277 78-225 office@europapier.at www.europapier.at EU-RO Handelsges. m. b. H. Carl-Ganahl-Platz 1, A - 6820 Frastanz T: (+43 5522) 52 592, F: (+43 5522) 52 582 office@europapier.at www.europapier.at Bulgaria Europapier Bulgaria EOOD Kliment Ochridski Blvd. 148, BG - 1756 Sofia T: (+359/2) 961 98 98, F: (+359/2) 962 23 14 office@europapier.bg www.europapier.bg Bosnia & Herzegovina Europapier - Hercegtisak d.o.o. Varaždinska 2, BiH - 88220 Široki Brijeg T: (+387/39) 70 07 30, F: (+387/39) 70 47 53 office@europapier.ba www.europapier.ba Croatia Europapier Croatia d. o. o. III. rimski odvojak bb HR - 10360 Sesvete-Zagreb T: (+385/1) 20 50 333, F: (+385/1) 20 50 350 office@europapier.hr www.europapier.hr Czech Republic Europapier - Bohemia, spol. s r. o. K Pérovně 1384/13 CZ - 102 00 Praha 10 - Hostivař T: (+420) 274 009 999, F: (+420) 274 009 909 prodej@europapier.cz www.europapier.cz www.europapier.com Hungary Europapier Hungária Kft. H - 2045 Törökbálint, Raktárvárosi út 2. T: (+36/23) 517 000, F: (+36/23) 517 099 office@europapier.hu www.europapier.hu Macedonia Europapier Slovenija d.d., Predstavništvo Makedonija Ul. Vladimir Komarov br. 1, lokal 6 MK - 1000 Skopje T: (+389/2) 2461 995, F: (+389/2) 2460 141 z.lazaroski@europapier.com.mk Poland Europapier-Impap Sp. z o. o. Pass 20 J, PL - 05-870 Błonie k/warszawy T: (+48/22) 35 69 200, F: (+48/22) 35 69 290 biuro@europapier-impap.pl www.europapier-impap.pl Romania Europapier Romania SRL A1 Park Industrial - Hala F1 Autostrada Bucureşti - Piteşti Km.13 Sat Dragomireşti - Deal Comuna Dragomireşti - Vale, judeţul Ilfov T: (+40/21) 352 56 05, F: (+40/21) 352 57 27 office@europapier.ro www.europapier.ro Russia Europapier CIS Ul. Bolshaya Pereyaslavskaya, 46, 4th floor RUS - 129110 Moscow T: (+7/495) 787 01 50, F: (+7/495) 787 01 55 office@europapier.ru www.europapier.ru Serbia Europapier Srbija d.o.o. Milutina Milankovića 23 SRB - 11070 Novi Beograd T: (+381/11) 311 59 41, F: (+381/11) 213 59 13 office@europapier.co.yu www.europapier.co.yu Slovakia Europapier Slovakia, spol. s r. o. Panónska cesta 40, SK - 852 45 Bratislava 5 T: (+421/2) 68 20 79 81-7 F: (+421/2) 68 20 79 89 office@europapier.sk www.europapier.sk Slovenia Europapier Slovenija d.d. Leskoškova cesta 14, SLO - 1000 Ljubljana T: (+386/1) 54 72 100, F: (+386/1) 54 72 274 office@europapier.si www.europapier.si Okładka: UPM Finesse silk 250 g/m 2, strony wewnętrzne: UPM Finesse silk 150 g/m 2.