WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE W KLASYFIKACJI ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Z HISTORII I SPOŁECZEŃSTWA - KLASA V OCENA NIEDOSTATECZNA - nie sprostał wymaganiom edukacyjnym na ocenę dopuszczającą OCENA DOPUSZCZAJĄCA zna daty chrztu Polski i zjazdu gnieźnieńskiego wyjaśnia znaczenie terminów: plemię, gród, drużyna, książę rozumie szczególne znaczenie koronacji Bolesława Chrobrego w dziejach państwa polskiego zna legendy o Lechu, Czechu i Rusie, o Popielu oraz o Piaście rozpoznaje cechy charakterystyczne legendy wskazuje na mapie Gniezno i obszar państwa Mieszka I podaje cechy idealnego rycerza rozumie znaczenie terminu mieszczanie opisuje średniowieczny klasztor i tryb życia mnichów, używając wyrazów: zakon, reguła, ubóstwo zna datę bitwy pod Grunwaldem rozumie, dlaczego królowi Kazimierzowi nadano przydomek Wielki wskazuje na mapie Królestwo Polskie i Wielkie Księstwo Litewskie rozumie przełomowe znaczenie roku 1492 w dziejach Europy i świata wie, jaką rolę w okresie wielkich odkryć geograficznych odegrał Krzysztof Kolumb tłumaczy, na czym polegało przełomowe odkrycie Mikołaja Kopernika umieszcza na linii chronologicznej datę odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba pokazuje na mapie trasę pierwszej wyprawy dalekomorskiej Krzysztofa Kolumba opowiada o życiu Mikołaja Kopernika, używając wyrażeń: uczony, astronom, odkrycie naukowe zna datę hołdu pruskiego wie, jakie znaczenie miał spław wiślany dla rozwoju handlu zbożem w XVI wieku zna datę uchwalenia unii polsko-litewskiej w Lublinie zna datę pierwszej wolnej elekcji rozumie znaczenie terminu potop szwedzki wyjaśnia, na czym polegała wojna podjazdowa wskazuje na mapie terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów i miejsce zawarcia unii polsko-litewskiej w 1569 roku opisuje uzbrojenie husarza na podstawie ilustracji zna daty: elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego na króla Polski, I rozbioru Rzeczypospolitej, utworzenia Komisji Edukacji Narodowej zna datę uchwalenia Konstytucji 3 maja podaje daty: obrad Sejmu Wielkiego, wojny prowadzonej w obronie Konstytucji 3 maja, II rozbioru Polski zna datę III rozbioru Rzeczypospolitej wskazuje na mapie ziemie utracone przez Rzeczpospolitą w wyniku I, II i III rozbioru
OCENA DOSTATECZNA wymienia zajęcia mieszkańców średniowiecznego Gniezna zna podstawowe fakty z życia świętego Wojciecha umieszcza na linii chronologicznej datę chrztu Polski opisuje budowę średniowiecznego grodu na przykładzie Gniezna wskazuje na mapie granice państwa Mieszka I zaznacza na linii chronologicznej daty śmierci biskupa Wojciecha, zjazdu gnieźnieńskiego oraz koronacji Bolesława Chrobrego przedstawia historię zjazdu gnieźnieńskiego, uwzględniając postacie świętego Wojciecha, Bolesława Chrobrego i Ottona III wyjaśnia znaczenie terminów: klasztor, post, skryptorium, kopista, kupiec, rzemieślnik, cech, burmistrz, samorząd miejski, rynek wie, jak duży wpływ na życie ludzi w średniowieczu miała religia rozumie, jaką funkcję pełniły zamki w średniowieczu wymienia główne elementy rycerskiego wyposażenia podaje przykłady zawodów rzemieślniczych wykonywanych w średniowieczu wymienia grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście wymienia prace polowe wykonywane w epoce średniowiecza rozpoznaje charakterystyczne elementy zamku opisuje średniowieczne miasto wskazuje różnice między losem chłopa a życiem rycerza lub mieszczanina wie, dlaczego Konrad Mazowiecki sprowadził Krzyżaków do Polski wymienia najważniejsze osiągnięcia Kazimierza Wielkiego, w tym założenie Akademii Krakowskiej tłumaczy, w jakich okolicznościach doszło do ślubu Jadwigi i Jagiełły podaje przyczyny i skutki wielkiej wojny z zakonem krzyżackim wskazuje na mapie: Pomorze Gdańskie, Małopolskę, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze, Śląsk umieszcza na linii chronologicznej daty: koronacji Kazimierza Wielkiego, założenia Akademii Krakowskiej, wygaśnięcia dynastii Piastów w państwie polskim wskazuje na mapie Kraków oraz obszar Królestwa Polskiego za panowania Kazimierza Wielkiego wyjaśnia sens powiedzenia: Kazimierz Wielki zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną umieszcza na linii chronologicznej daty: zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie, bitwy pod Grunwaldem, podpisania I i II pokoju toruńskiego przedstawia okoliczności objęcia polskiego tronu przez Jadwigę podaje przyczyny odkryć geograficznych w XV i XVI stuleciu wyjaśnia znaczenie terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna, konkwistador opowiada, co wydarzyło się w roku 1492, używając terminów: karawela, Nowy Świat, Indianie, broń palna tłumaczy teorię Mikołaja Kopernika w kontekście powiedzenia: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię wymienia najważniejszych przedstawicieli polskiego renesansu wyjaśnia znaczenie terminów: sejm, sejmik, pospolite ruszenie, szlachta, przywilej, poseł, herb tłumaczy, dlaczego rycerstwo przekształciło się w szlachtę
rozumie znaczenie terminu demokracja szlachecka wyjaśnia znaczenie terminów: folwark, pańszczyzna, kmiecie podaje najważniejsze postanowienia unii lubelskiej wyjaśnia znaczenie terminów: elekcja, pole elekcyjne, koronacja wie, jak nazywał się pierwszy polski władca elekcyjny wymienia postanowienia Artykułów henrykowskich tłumaczy, na czym polegała zasada liberum veto umieszcza na linii chronologicznej datę złożenia hołdu pruskiego opisuje wygląd dworu szlacheckiego potrafi opisać wygląd tradycyjnego stroju szlacheckiego umieszcza na linii chronologicznej datę zawarcia unii lubelskiej umieszcza na linii chronologicznej datę pierwszej wolnej elekcji w Rzeczypospolitej omawia przebieg wolnej elekcji pokazuje na mapie państwa, z którymi Rzeczpospolita prowadziła wojny w XVII wieku wyjaśnia, jakie znaczenie miała obrona klasztoru na Jasnej Górze dla Polaków walczących z najeźdźcą podczas potopu szwedzkiego wyjaśnia, dlaczego Ignacy Krasicki zaliczany jest do czołowych postaci polskiej kultury w XVIII wieku wyjaśnia znaczenie terminu konstytucja zna przyczyny i skutki uchwalenia Konstytucji 3 maja podaje datę wybuchu powstania kościuszkowskiego wymienia dokonania Tadeusza Kościuszki przed wybuchem powstania w 1794 roku omawia przyczyny i skutki III rozbioru Polski rozumie znaczenie terminów: barok, oświecenie, klasycyzm podaje przykłady budowli barokowych i klasycystycznych z uwzględnieniem regionu, w którym mieszka wie, jakie funkcje pełniła sztuka barokowa w Kościele katolickim określa, jakie znaczenie dla Rzeczypospolitej miało utworzenie Komisji Edukacji Narodowej omawia reformy Sejmu Wielkiego opowiada o wydarzeniach, które rozegrały się podczas powstania kościuszkowskiego, używając wyrażeń: naczelnik powstania, przysięga Kościuszki, kosynierzy podaje przyczyny i skutki wybuchu powstania w 1794 roku OCENA DOBRA wymienia narzędzia rolnicze używane przez Słowian tłumaczy, jakie były przyczyny i skutki chrztu Polski omawia następstwa misji i męczeńskiej śmierci biskupa Wojciecha wskazuje na mapie ziemie polskie zamieszkiwane przez najważniejsze plemiona słowiańskie w X wieku opowiada o powstaniu i początkach państwa polskiego omawia znaczenie przyjęcia chrztu przez Polskę ocenia znaczenie bitwy pod Cedynią wskazuje na mapie granice państwa polskiego w czasach Bolesława Chrobrego omawia przejawy średniowiecznej pobożności wie, jaką drogę musiał przejść chłopiec, aby zostać rycerzem wyjaśnia, czym były turnieje rycerskie
wie, jaką rolę odgrywali w średniowiecznym mieście burmistrz i członkowie ławy miejskiej tłumaczy, jaki wpływ na poprawę wydajności pracy chłopów w średniowieczu miało zastosowanie młyna i pługa potrafi wskazać różnice między stylami romańskim i gotyckim charakteryzuje grupy ludności żyjące w średniowiecznym mieście wyjaśnia znaczenie terminów: Prusy, zakon krzyżacki, wielki mistrz wymienia przyczyny konfliktu polsko-krzyżackiego pokazuje na mapie terytorium państwa zakonu krzyżackiego oraz Malbork wskazuje na mapie dzielnice należące do Królestwa Polskiego w chwili śmierci Władysława Łokietka tłumaczy, dlaczego koronacja Władysława Łokietka miała tak duże znaczenie dla Polski podaje przyczyny i skutki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie wymienia najważniejsze dokonania Władysława Jagiełły i Kazimierza Jagiellończyka zna najważniejsze dokonania Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamy i Ferdynanda Magellana wymienia skutki odkryć geograficznych dla mieszkańców Europy i Ameryki wie, dlaczego Leonarda da Vinci zalicza się do czołowych postaci epoki renesansu wyjaśnia znaczenie terminów renesans i humanizm wskazuje na mapie lądy odkryte w XV i XVI wieku przez Europejczyków oraz trasy wypraw odkrywczych podjętych przez Bartłomieja Diaza, Vasco da Gamę i Ferdynanda Magellana wyjaśnia, dlaczego Kolumb nazwał mieszkańców Ameryki Indianami wyjaśnia, jak średniowieczni mieszkańcy Europy wyobrażali sobie świat omawia różnice w postrzeganiu ludzkiego życia w średniowieczu i renesansie rozpoznaje charakterystyczne cechy budowli renesansowych wie, dlaczego Mikołaj Rej i Jan Kochanowski należą do najważniejszych twórców w historii literatury polskiej podaje przykłady budowli renesansowych w Polsce wie, na czym polegała uprzywilejowana pozycja szlachty w Rzeczypospolitej wymienia prawa i obowiązki szlachty tłumaczy, jaką rolę pełnił Gdańsk w XVI-wiecznym handlu zbożem wymienia przywileje szlacheckie ograniczające wolność osobistą chłopów omawia przyczyny i skutki zawarcia unii lubelskiej wymienia narodowości żyjące na terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów zna prawa, które konfederacja warszawska gwarantowała szlachcie tłumaczy, czym była reformacja wie, dlaczego Stefana Czarnieckiego i Jana III Sobieskiego uznaje się za bohaterów narodowych podaje najważniejsze przyczyny i skutki wojen polsko-szwedzkich i polsko-tureckich w XVII wieku rozpoznaje takie elementy architektoniczne, jak: loggia, arkady, attyka charakteryzuje poszczególne grupy polskiej szlachty opowiada o rozwoju Gdańska w XVI i XVII wieku porównuje wolną elekcję z wyborami prezydenckimi we współczesnej Polsce zaznacza na linii chronologicznej daty: 1655, 1660, 1683 wskazuje na mapie miejsca najważniejszych bitew stoczonych przez wojska polskie w XVII stuleciu wymienia skutki zwycięstwa Jana III Sobieskiego w bitwie pod Wiedniem przedstawia postulaty konfederatów barskich
wymienia najważniejsze postanowienia Konstytucji 3 maja wie, kim byli Stanisław Małachowski i Hugo Kołłątaj wyjaśnia, dlaczego rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja jest obecnie świętem narodowym wie, jaką rolę odegrali w trakcie powstania kościuszkowskiego Jan Henryk Dąbrowski i Jan Kiliński wymienia charakterystyczne cechy sztuki barokowej i klasycystycznej wymienia najważniejsze wynalazki epoki oświecenia umieszcza na linii chronologicznej daty: 1764, 1772, 1773 wymienia reformy wprowadzone w polskim systemie oświaty za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego umieszcza na linii chronologicznej daty: 1788, 1791, 1792, 1793 umieszcza na linii chronologicznej daty wybuchu powstania kościuszkowskiego oraz III rozbioru Polski opisuje przebieg insurekcji kościuszkowskiej omawia rolę chłopów w powstaniu kościuszkowskim OCENA BARDZO DOBRA podaje autorów średniowiecznych kronik, które zawierają legendy o początkach państwa polskiego wie, na czym polegał słowiański obrzęd postrzyżyn omawia zachowane ślady pogańskich wierzeń Słowian wymienia przyczyny i skutki zjazdu gnieźnieńskiego wyjaśnia znaczenie terminów: relikwie, koronacja wie, kiedy Orzeł Biały stał się symbolem państwa polskiego charakteryzuje wierzenia mieszkańców ziem polskich przed przyjęciem chrztu przez Mieszka I potrafi określić przyczyny i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I pokazuje na mapie Gdańsk i ziemie zamieszkiwane przez Prusów przekazuje relację z pobytu Ottona III w Gnieźnie w 1000 roku na podstawie fragmentów kroniki Galla Anonima charakteryzuje politykę zewnętrzną i wewnętrzną Bolesława Chrobrego tłumaczy, na czym polegała praca zakonników w średniowiecznym skryptorium wie, skąd wzięło się powiedzenie polegać na kimś jak na Zawiszy i co ono oznacza wymienia elementy kultury rycerskiej i dworskiej podaje przykłady miejsc w Polsce, w których znajdują się obecnie zamki wzniesione w średniowieczu bądź ich ruiny rozumie pochodzenie nazw współczesnych ulic, na przykład: Szewska, Garncarska, Tkacka wie, czym była lokacja wyjaśnia znaczenie terminów: sołtys, pług, trójpolówka wyjaśnia znaczenie związku frazeologicznego benedyktyńska praca i tłumaczy, skąd wywodzi się to wyrażenie dostrzega negatywne skutki rozbicia dzielnicowego omawia skutki sprowadzenia Krzyżaków do Polski wie, jakie skutki przyniosła Polsce utrata Pomorza Gdańskiego opowiada, kim był Mikołaj Wierzynek wyjaśnia znaczenie terminu unia
wymienia nazwy obszarów współczesnej Polski, na których można znaleźć ślady obecności Krzyżaków umieszcza na linii chronologicznej daty: sprowadzenia Krzyżaków do Polski, podboju Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków, koronacji Władysława Łokietka, bitwy pod Płowcami wymienia czynniki, które umożliwiły ponowne scalenie ziem polskich omawia politykę wewnętrzną i zewnętrzną Kazimierza Wielkiego wymienia zasługi Jadwigi dla kultury polskiej tłumaczy, jakie znaczenie miało dla Polski odzyskanie Pomorza Gdańskiego w 1466 roku wie, kim byli Hernan Cortez i Francisco Pizarro rozumie myśl Terencjusza: Człowiekiem jestem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce podaje przykłady najważniejszych dzieł renesansowych tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób Krzysztof Kolumb zdobył zaufanie Indian opisuje wygląd XV-wiecznego okrętu tłumaczy, jaki wpływ miały odkrycia geograficzne na wyobrażenia ludzi o świecie omawia zasługi ostatnich Jagiellonów dla rozwoju kultury polskiej wyjaśnia, w jaki sposób obradował sejm walny dostrzega wpływ nadawania szlachcie kolejnych przywilejów na pozycję tej grupy w państwie oraz osłabienie władzy królewskiej wymienia elementy, z których składał się herb szlachecki wie, na czym polegała tolerancja religijna w XVI-wiecznej Rzeczypospolitej zna główne przyczyny i skutki wojen polsko-moskiewskich w XVII stuleciu wyjaśnia na podstawie tekstu źródłowego, w jaki sposób można było zdobyć i utracić szlachectwo porównuje szlachecki sejm walny ze współczesnym polskim parlamentem porównuje na przykładzie Gdańska funkcjonowanie portów morskich w XVI oraz XXI wieku porównuje postanowienia unii lubelskiej z ustaleniami unii w Krewie wskazuje różnice między pacta conventa i Artykułami henrykowskimi ocenia, jaką rolę odegrał Stefan Czarniecki podczas wojny ze Szwecją w latach 1655 1660 analizuje zamieszczony w podręczniku tekst źródłowy na temat zwycięstwa Jana III Sobieskiego pod Wiedniem i formułuje wnioski na jego podstawie omawia przyczyny i skutki wojen prowadzonych przez Rzeczpospolitą w XVII wieku porównuje terytorium Rzeczypospolitej Obojga Narodów z obszarem współczesnej Polski rozumie, dlaczego dzień 14 października jest obchodzony jako Dzień Edukacji Narodowej wie, dlaczego sejm obradujący w latach 1788 1792 określa się jako Sejm Czteroletni lub Sejm Wielki omawia okoliczności, w jakich zawiązano konfederację targowicką, i wymienia jej następstwa zna okoliczności ustanowienia Orderu Virtuti Militari przez Stanisława Augusta Poniatowskiego wyjaśnia, dlaczego Tadeusz Kościuszko wydał uniwersał połaniecki ocenia dokonania Tadeusza Kościuszki OCENA CELUJĄCA - posiada wiedzę z zakresu programu nauczania klasy V oraz wykraczającą poza program
- potrafi samodzielnie dotrzeć do różnych źródeł i informacji i w oparciu o nie rozszerzyć swą wiedzę historyczną - aktywnie uczestniczy w procesie lekcyjnym, - zna i rozumie podstawowe pojęcia historyczne, potrafi nie tylko poprawnie rozumować kategoriami ściśle historycznymi (przyczyny-skutki), ale również umie powiązać problematykę historyczną z zagadnieniami poznanymi w czasie lekcji, - wyraża własne zdanie, popiera je właściwą i logiczną argumentacją, - uczestniczy i osiąga sukcesy w konkursach historycznych na poziomie klasy V - wykonuje prace nadobowiązkowe lub wykraczające poziomem wiadomości poza program. /Uczeń otrzymuje ocenę wyższą, jeżeli wykazał się osiągnięciami na ocenę niższą./