DOWÓDCA ZATOKI BIBI-EJBAT

POLSKIE STRONY Złożenie kwiatów na grobie inżyniera Pawła Potockiego (01 listopada 2014) DOWÓDCA ZATOKI BIBI-EJBAT W Baku, na wybrzeżu Morza Kaspijskiego, znajduje się nagrobek z wyrytym nań napisem: Polski inżynier Paweł Potocki (1879-1932), który doprowadził do osuszenia zatoki Bibi Ejbat, umożliwiając tym samym pierwsze wydobycie ropy spod dna morza. Paweł Potocki urodził się w Sankt-Petersburgu w 1879 r. Jego ojciec był generałem, profesorem Akademii Michałowskiej. Pragnąc, ażeby Paweł poszedł w jego ślady, zapisał syna do Korpusu Paziów w Petersburgu. Jednakże młody Potocki marzył o karierze inżyniera. Dlatego też przeniósł się z siódmej klasy Korpusu Paziów do Instytutu Technologicznego. W 1901 r., po ukończeniu owego Instytutu, wyjechał do Paryża na Wystawę światową. Następnie udał się do Holandii, gdzie rozpoczął studia w zakresie prowadzenia prac pogłębiarskich. Po powrocie z Holandii, Paweł Potocki do 1910 r. pracował w Chersonie (Ukraina) przy budowie kanału przy ujściu Dniepru. Tymczasem pracujący w Baku, inny polski inżynier - Witold Zglenicki (1850-1904) opracował w 1896 r. oryginalną metodę wiercenia, umożliwiającą dostęp do złóż ropy, zalegających pod dnem morskim. W związku z tym, w 1901 r. podjęta została decyzja o rozpoczęciu zapełniania zatoki Bibi-Ejbat celem organizacji przyszłych wierceń na morzu. W 1906 r. ogłoszony został konkurs na najlepszy projekt w zakresie przeprowadzenia prac nad osuszeniem. Prace te zostały rozpoczęte w 1909 r., lecz z powodu złej organizacji, ich dynamika była wysoce niezadowalająca. Po otrzymaniu zaproszenia od producentów ropy naftowej, Paweł Potocki przeniósł się do Baku i rozpoczął sprawowanie kierownictwa nad pracami w

ПОЛЬСКИЕ СТРАНИЦЫ Paweł Potocki w centrum zakresie osuszania zatoki Bibi-Ejbat. W owym miejscu zaplanowano dodatkowo rozwój przemysłu naftowego. W tym samym roku, w Zakładzie Sormowskim, zamówione zostały maszyny pogłębiające, których proces produkcji został ukończony w 1916 r. Nie zdążyły jednak rozpocząć prac, ponieważ przeniesione zostały na wybrzeże Morza Bałtyckiego w celach wojskowych. Tym samym na drodze realizacji projektu osuszania zatoki pojawiły się kolejne utrudnienia. W sierpniu 1919 r. Potocki przestał widzieć na jedno oko, zaś w czerwcu 1920 r. utracił zdolność widzenia w 90% na drugie oko. Leczenie w Moskwie nie przyniosło pozytywnych rezultatów, a po trzech miesiącach inżynier, już całkiem niewidomy, powrócił do Baku. Bakijscy «Królowie nafty» nie zdążyli jednak odpłacić mu za ogrom pracy włożonej w osuszanie zatoki, bowiem w Azerbejdżanie doszło do zmiany władzy. Sowiecki rząd, który doszedł do władzy 28 kwietnia 1920 r., z uwagi na talent, doświadczenie oraz wspaniałe zdolności organizacyjne inżyniera-specjalisty, zaproponował Potockiemu ponowne kierowanie pracami nad osuszaniem zatoki. Niewidomy inżynier znakomicie znał zatokę Bibi-Ejbat, jak również doskonale rozumiał, iż prace te stanowią podstawę Polski inżynier Paweł Potocki

POLSKIE STRONY przyszłej produkcji ropy naftowej na morzu. Jego wspaniały projekt osuszenia zatoki został zgodnie zaakceptowany przez wszystkich ekspertów. W 1922 r. na osuszonym terenie przeprowadzono pierwszy odwiert, w wyniku czego w dniu 13 maja 1923 r. odnaleziono źródło ropy naftowej. Wydarzenie to stanowiło początek wydobycia ropy naftowej spod dna Morza Kaspijskiego. Po pomyślnej realizacji pierwszego projektu osuszenia 27 hektarów zatoki Bibi-Ejbat, Potocki opracował drugi projekt, zakładający przeprowadzenie analogicznych prac na powierzchni 79 hektarów, który również z powodzeniem został zrealizowany niedługo przed śmiercią jego autora. W 1929 r. legendarny inżynier-nafciarz został odznaczony pierwszą nagrodą gospodarki narodowej ZSRR za najlepszą budowę, zaś w 1931 r. otrzymał najwyższe państwowe odznaczenie Order Lenina. Doświadczenie Potockiego stanowiło następnie podstawę edukacji w ramach radzieckiej szkoły specjalistów rozbudowy morskich złóż naftowych. Paweł Potocki zmarł w Baku 15 marca 1932 r. Zgodnie ze swoją ostatnią wolą, pochowany został na wybrzeżu Morza Kaspijskiego, na usypanym w zatoce Bibi-Ejbat lądzie, gdzie pracował do ostatnich dni swojego wspaniałego życia. Odnosząc się do Potockiego z wielkim szacunkiem, bakijscy nafciarze nazywali go Dowódcą. Z koeli poetka Margarita Aliger zadedykowała mu poemat «Starzec». 9 listopada 2005 roku, ze wspólnej inicjatywy Ambasady Polski oraz Azerbejdżańskiej Państwowej Kompanii Naftowej, miało miejsce odsłonięcie odrestaurowanego pomnika wybitnego inżyniera Pawła Potockiego. Dla uczczenia pamięci wybitnego rodaka w uroczystości wzięli udział także członkowie Wspólnoty Polskiej Polonia-Azerbejdżan. Wśród nich obecna była członkini organizacji, Pani Jelena Witoldowna Szejch-Zade (Mejer), która będąc dzieckiem, widywała inżyniera Potockiego w domu swoich rodziców. Paweł Potocki mieszkał na osiedlu Bajył, nieopodal zatoki Bibi-Ejbat. Był przyjacielem ojca Jeleny Witolda Mejera i często przychodził do niego, żeby pograć w szachy, albo w karty Co roku w Dzień Zaduszny pracownicy Ambasady RP w Baku, wespół z członkami Polonii oraz Polakami, pracującymi w Baku, odwiedzają zatokę Bibi-Ejbat, aby złożyć kwiaty na grobie wielkiego rodaka.

ПОЛЬСКИЕ СТРАНИЦЫ POLSKIE ŚLADY W GUSAR ПОЛЬСКИЕ СЛЕДЫ В ГУСАРЕ Budynek dawnego kościoła polskiego (zdjęcie z 2007 roku) Здание бывшего польского костела (фото 2007 г.) Miasto Gusar położone jest w odległości około 180 km na północ od Baku. Rejon gusarski został wydzielony z prowincji Guba w 1929 roku. W roku 1934 centrum administracyjne rejonu przeniesiono z wioski Chil do miejscowości Gusar, która w 1938 roku uzyskała status miejski. Wedle jednej z historycznych wersji, nazwa miasta Gusar związana pozostaje z faktem przebywania w tym miejscu kawaleryjskiego pułku huzarów. Przyczyną dyslokacjitengińskiego Pułku Huzarów na tych terenach w latach 1783-1784 był wybuch buntu miejscowych górali, którzy odmówili wyznaczenia spośród siebie 35 osób celem ich mobilizacji w szeregi stacjonującego w Warszawie, konnego pułku muzułmańskiego. Город Гусар расположен в 180 км к северу от Баку. Гусарский район в 1929 г. был выделен из Губинской провинции. В 1934 г. центр района из селения Хил был перенесен в Гусар, который в 1938 г. получил статус города. По одной из версий названия города связано с пребыванием здесь гусарского кавалерийского полка. Причиной передислокация Тенгинского гусарского полка в 1783-1784 гг. на данную территорию было обусловлено тем, что в регионе вспыхнуло восстание местных горцев, которые отказались выделить из своих рядов 35 человек для укомплектования конно-мусульманского полка, дислоцированного в Варшаве.

POLSKIE STRONY Budynek dawnego kościoła polskiego, obecnie galeria sztuki (zdjęcie z 2014 roku) Здание бывшего польского костела, ныне художественная галерея (фото 2014 г.) W szeregach powyższego pułku huzarów służyli także Polacy, zesłani na Kaukaz po klęskach powstań narodowych. Rosyjski carat nie traktował zesłanych na Kaukaz Polaków jako więźniów, ale wykorzystywał ich właśnie jako rekrutów do carskiej armii. W 1831 roku w szeregi Oddzielnego Korpusu Kaukaskiego wcielono 1865 Polaków, którzy zostali następnie przydzieleni do poszczególnych pułków korpusu (byli to jedni z ostatnich żołnierzy dobrze zorganizowanej polskiej armii, uczestnicy powstania listopadowego 1830-1831). W roku 1832, pułki zostały zasilone kolejnymi 8901 Polakami, zesłanymi na Kaukaz w charakterze rekrutów z terenów Królestwa Polskiego. W 1834 roku w Kaukaskim korpusie służyło łącznie 2600 Polaków. W przeciągu następnych 9 lat (1835-1843) w szeregi formacji wcielono jeszcze 9600 2014 rok 2014 г. В рядах гусарского полка проходили службу и поляки, сосланные на Кавказ после польских восстаний. Царское правительство ссыльных поляков на Кавказе

ПОЛЬСКИЕ СТРАНИЦЫ Wnętrze galerii sztuki Внутренний интерьер художественной галереи Polaków. Do tej liczby należy również dodać kilkadziesiąt tysięcy osób, deportowanych na Kaukaz w latach 30-40- tych XIX wieku jako żołnierze za udział w konspiracyjnych polskich organizacjach politycznych. Precyzyjne informacje odnośnie pełnej liczebności Polaków zesłanych na Kaukaz, a w szczególności do Azerbejdżanu, a także żyjących później na tych terenach, nie pozostają znane. W tym kierunku winny być prowadzone badania archiwów w Gubie, Baku oraz Moskwie, jak również w samym mieście Gusar (pierwsze materiały archiwalne w tym mieście zaczęto gromadzić w latach 40-tych XX wieku). W centralnej części Gusar zachował się budynek katolickiego kościoła, który wśród miejscowej ludności szerzej znany jest jako Polski kościół. Fakt ten sugeruje, że kościół został zbudowany z inicjatywy Polaków, służących w carskiej armii. Parafianami kościoła byli w głównej mierze także Polacy, ponieważ w tym regionie nie było wówczas innej ludności wyznania katolickiego. Budynek dawnego kościoła polskiego został odrestaurowany, przeprowadzono także pewne prace w zakresie przebudowy, jednak ogólna bryła architektoniczna obiektu została zachowana. Obecnie budynek pełni funkcję galerii sztuki. Według dyrektor galerii, pani Narminy, przed restauracją na ścianach widoczne były ślady krzyży. Przy wejściu znajdowały się schodki, prowadzące do znajdującej się держало не в качестве каторжников, а использовало как военных рекрутов. В 1831 г. в Отдельный Кавказский корпус было включено 1865 поляков и распределены по его полкам (остатки хорошо организованного польского войска, участники восстания 1830-1831 гг). В 1832 г. ещё 8 091 человек из Царства Польского попали на Кавказ в качестве рекрутов. В 1834 г. число польских рекрутов, включённых в Кавказский корпус, составило 2 600 человек. В течение последующих девяти лет с 1835-1843 было включено ещё 9 600 поляков. К этому количеству следует добавить ещё несколько десятков тысяч человек, высланных в 30-40-е гг. XIX в. на Кавказ «в солдаты» за участие в конспиративных польских политических организациях. Определение количественных данных о пребывании ссыльных поляков на Кавказе в целом, и в Азербайджане, в частности, во многом, остаётся недостаточно выясненным. В этом направлении следует провести архивные исследования в Губе, Баку и Москве, так как архивы в городе Гусары начали формироваться лишь в 40-х гг. ХХ в. В центральной части Гусар сохранилось здание католической церкви, которое среди местного население более известно как «Польский костел». Этот факт говорит о том, что здание церкви было построено по инициативе поляков, проходящих службу в царской армии.

POLSKIE STRONY na piętrze, maleńkiej komnaty. Pani Narmina pamięta z dzieciństwa Polaków z mieszanych małżeństw, a także, że wśród kobiet, popularne były haft oraz robótki ręczne. Na dzień dzisiejszy nie udało się odnaleźć śladów potomków Polaków. Nie zachowały się również polskie mogiły na starym, miejscowym cmentarz u chrześcijańskim. Sam jednak fakt, iż wybudowany został tutaj dosyć sporych rozmiarów kościół świadczy o znacznej liczbie Polaków, pełniących służbę w szeregach Gusarskiego pułku. Niektórzy badacze skłonni są twierdzić, że pułk funkcjonował w głównej mierze w oparciu o polskich rekrutów. Dokumentów potwierdzających dokładną datę budowy kościoła, czy też zawierających nazwiska jego architekta oraz kapłanów, nie udało się odnaleźć. W tej kwestii niezbędna jawi się współpraca z Kościołem katolickim w Baku, dla umożliwienia badań archiwów w Watykanie oraz odnalezienia Gusarskiej kościelnej księgi metrykalnej (znajdującej się najprawdopodobniej w mieście Guba). Należy jednak zauważyć, iż wielce prawdopodobnymi autorami projektu polskiego kościoła w Gusar byli włoscy bracia Giovanni i Giuseppe Bernardazzi, którzy pracowali na Kaukazie Północnym w latach 1828-1842, zaś w roku 1837 opracowali projekt kościoła katolickiego w Piatigorsku. Świątynia w Piatigorsku została zbudowana w 1845 roku i pod względem architektonicznym pozostaje niemal identyczna, jak budynek kościoła katolickiego w Gusar. Na tej podstawie, budowę kościoła katolickiego w mieście Gusar można datować na połowę XIX wieku. Katolicki kościół został zbudowany w stylu późnego klasycyzmu. W zniszczonej podczas rekonstrukcji loggi na piętrze znajdował się jeden z głównych atrybutów katolickiej świątyni organy. W 1848 roku w wyniku zesłania w Gusar przebywał 23-letni polski poeta Wincenty Gedeon Giedrojć, który zadedykował jeden ze swych wierszy gusarskim Polakom. Giedrojć napisał: Ledwiem przybył do Kusar, już kilku rodakόw Przybiegło mnie powitać, bo garstka Polakόw Dowiedziała się zaraz o moim przybyciu; Spotkania tego nigdy nie zapomnę w życiu. Rodacy, co już dawno byli wygnańcami, Twarze ich, przedwczesnymi pokryte zmarszczkami, Nosił w sobie piętno długiego cierpienia... Budynek polskiego kościoła w mieście Piatigorsk (1845 rok) Здание польского костела в Пятигорске (1845 г.) Основными прихожанами церкви были также поляки, поскольку в данном регионе не было католического населения. Бывшее здание костела отреставрировано, были проведены определенные перестройки, однако, общая конструкция архитектуры здания сохранена. В настоящее время здесь функционирует художественная галерея. По словам директора галереи пани Нармины, до реставрации здания на стенах оставались следы крестов. У входа имелись ступеньки, ведущие на второй этаж в маленькую комнату. Сам факт, что здесь был построен довольно большой по размерам костел, говорит о значительном количестве служащих поляков в Гусарском полку. Некоторые исследователи склоняются к мысли, что полк в основном был укомплектован поляками. Документальные данные о точной датировке строения церкви, архитекторе и священниках обнаружить не удалось. В этой области необходимо сотрудничество с католической церковью в Баку, для изучения архивов Ватикана и поисков Гусарской церковной книги актов (вероятнее всего в городе Губа). Однако, следует отметить, что авторами проекта скорее всего были братья итальянцы Джованни и Джузеппе Бернардацци, которые работали на Северном Кавказе с 1828 г. по 1842 г., и в 1837 г. разработали проект католического храма в Пятигорске. Сам храм в Пятигорске был построен в 1845 г. и практически полностью идентичен архитектуре католического костела в Гусаре. Исходя из этого, постройку храма в городе Гусар можно датировать серединой XIX в. Храм был построен в стиле позднего классицизма. В разрушенной при реконструкции лоджии на втором этаже, размещался один из главных атрибутов католической церкви - орган. В 1848 г. в Гусары пребывает в ссылку 23 летний польский поэт Винцент Гедеон Гиедройц, который посвящает одно из своих стихотворений гусарским полякам. Он пишет: «Только я приехал в Гусар, как меня прибежали приветствовать поляки, которые услышали о моем прибытии. Эту встречу я не забуду никогда».

ПОЛЬСКИЕ СТРАНИЦЫ Polska muzyka na przestrzeni wieków osiągnęła wysoki poziom we wszystkich dziedzinach i gatunkach muzycznych, dzięki czemu zajmuje należne jej miejsce w historii muzyki światowej. POŻEGNANIE OJCZYZNY W twórczości kompozytorów polskich nieustannie obecna była tematyka związana z Ojczyzną. Owa prawidłowość dotyczy również twórczości wybitnego muzyka - Michała Ogińskiego. Ogiński urodził się 25 września 1765 r. w Guzowie, niedaleko Warszawy. Studiował muzykę u znakomitych wirtuozów, takich jak Giovanni Battista Viotti i Józef Kozłowski. Jako prawdziwy patriota, Ogiński wziął udział w powstaniu pod dowództwem T. Kościuszki. Był on nie tylko utalentowanym kompozytorem, ale także polity- ПРОЩАНИЕ С РОДИНОЙ Польская музыка во всех областях и жанрах достигла высокого уровня и заняла достойное место в истории мировой музыкальной культуры. В творчестве польских композиторов всегда жила тема Родины. Это относится и к великому музыканту - Михалу Огиньскому. Он родился 25 сентября 1765 г. в городе Гузове, близ Варшавы. Музыкой занимался под руководством таких великих титанов как А. Виотти и И. Козловский. Как истинный патриот своей Родины, Огиньский принял участие в восстании под руководством Т. Костюшко. Он был не только талантливым композитором, но и политическим деятелем. Огиньский был первым автором польских революционных песен и маршей. Существует предположение, что именно он создал мелодию боевой песни «Еще Польша не погибла», ставшая впоследствии национальным гимном Польши. Но при жизни композитора ее исполнение пре-

POLSKIE STRONY kiem. Ogiński został pierwszym autorem polskich pieśni powstańczych i marszy. Uważa się, iż to Ogiński stworzył melodię marszu «Jeszcze Polska nie zginęła», która stała się następnie melodią hymnu Polski. Za życia kompozytora wykonywanie owej melodii, podlegało silnym represjom ze strony tajnej policji carskiej Rosji i monarchii pruskiej, a także było wysoce niebezpieczne dla jego rodziny. Ogiński w liście napisanym w 1797 roku do gen. Jana Dąbrowskiego wspomina: «Przesyłam marsz do Legionów Polskich». Latem tego samego roku, polski poeta-patriota Józef Wybicki napisał słowa hymnu «Jeszcze Polska nie zginęła». Ów hymn stał się wojenną pieśnią Legionów Polskich. We wszystkich swoich dziełach Ogiński wyraża swoją miłość, ból i tęsknotę do Ojczyzny. Napisał operę «Napoleon w Kairze», wiele utworów, w tym m.in. walce, ballady, mazurki oraz 20 polonezy. Jednym z jego najbardziej znanych polonezy pozostaje «Pożegnanie Ojczyzny». Większą część swojego życia Ogiński spędził na wygnaniu. Zmarł w 1833 roku we Florencji, gdzie został pochowany w bazylice Santa Croce, w pobliżu świątyni Santa Maria Novella. Później kompozytorowi wzniesiono pomnik. «Na prawo od wejścia, grób Michelangelo. Następny grób Alfieriego w wykonaniu Canovaego: natychmiast rozpoznałem majestatyczną figurę Włoch. Później zobaczyłem grób Machiavelliego, naprzeciwko Michelan- gelo spoczywa Galileo». Książka Stendhala, z której czerpnięto powyższy cytat, została opublikowana niezaspełna dwadzieścia lat przed wzniesieniem pomnika Ogińskiego wyrzeźbionego z białego marmuru posągu, uosabiającego rozpacz Polski. Znajdujący się w miejscowości w Zalesie (nieruchomości Ogińskiego) duży kamień, ozdobiony napisem, wyrytym na zamówienie Ogińskiego na cześć T. Kościuszki, któremu pozostał wierny autor «Pożegnania Ojczyzny» - uznać można nie tylko za pomnik wielkiego przywódcy powstania z 1794 roku, ale również i samego Ogińskiego. следовалось тайной полицией царской России и прусской монархией, что было небезопасно для его семьи. Сам же Огиньский упоминает в письме написанному в 1797 г. генералу Яну Домбровскому, где прямо говорится: «Посылаю марш для польских легионов». В том же году летом польский поэт-патриот Юзеф Выбицкий написал текст гимна «Еще Польша не погибла». Этот гимн стал боевой песней польских легионов. Во всех своих произведениях Огиньский выражает свою любовь, боль и тоску по Родине. Он написал оперу «Наполеон в Каире», много песен, вальсов, романсов, мазурок и 20 полонезов. Один из его популярных полонезов - «Прощание с Родиной». Большую часть жизни Огиньский провел в эмиграции и умер в 1833 г. во Флоренции, где его похоронили на монастырском кладбище у храма Санта Мария Новелла. Спустя некоторое время останки композитора были перенесены в древний флорентийский хрампантеон Санта Кроче, где великому поляку был сооружен памятник. «Там направо от входа, гробница Микеланджело. Дальше гробница Альфьери работы Кановы: я сразу узнал величественную фигуру Италии. Затем я увидел гробницу Макиавелли, а напротив Микеланджело покоится Галилей». Книга Стендаля, откуда взяты эти слова о Санта Кроче, была издана лет за двадцать до того, как в этом храме был воздвигнут памятник Огиньскому, изваянная из белого мрамора статуя, олицетворяющая убитую горем Польшу. Огромный камень в Залесье (имение Огиньского) и поныне украшенный надписью, высеченной по его распоряжению в честь Т. Костюшко, верность которому хранил автор «Прощание с Родиной», - может смело считается памятником не только великому вождю восстания 1794 г., но и самому Огиньскому.

ПОЛЬСКИЕ СТРАНИЦЫ KRAKÓW ŻYWA HISTORIA POLSKI КРАКОВ ЖИВАЯ ИСТОРИЯ ПОЛЬШИ Nie od razu Kraków zbudowano mówi polskie przysłowie. Może jednak właśnie dlatego Kraków, który w XIV-XVI wiekach był stolicą kraju, stał się żywą historią Polski. Kraków pozostaje niezwykle wyjątkowym miastem, tak jak Paryż, Florencja, Sankt Petersburg czy Praga. Sam Mickiewicz nazywał go niegdyś polskim Rzymem. Bardzo prawdopodobne, że w tym przypadku miał na myśli nie tylko mnóstwo kościołów, ale również przynależność Krakowa do kategorii wiecznego miasta. Centralna część Krakowa, którą odwiedzają co roku miliony turystów, pozostaje prawdziwym historyczno-architektonicznym muzeum pod gołym niebem. Nic dziwi zatem fakt, iż w «Не скоро Краков строился», - гласит польская поговорка. Но, может быть, именно поэтому Краков, бывший к тому же, в XIV-XVI вв. столицей страны, стал живой историей Польши. Краков - такая же индивидуальность как Париж или Флоренция, Санкт- Петербург или Прага. Мицкевич когда-то назвал его «польским Римом». Возможно, что при этом он имел в виду не только обилие костелов, но и принадлежность к рангу «вечного города». Центральная часть Кракова представляет собой настоящий историко-архитектурный музей под открытым небом, который ежегодно посещают несколько миллионов туристов. Недаром в 1978 г. краковский старый город

POLSKIE STRONY 1978 roku krakowskie Stare Miasto zostało wpisane na listę dwunastu najcenniejszych zabytków światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Można zobaczyć tutaj największy w Europie rynek, otoczony przez kamienice, pałace oraz kościoły z XII-XIII wieku. W centralnej części Rynku Głównego wznosi się gustowny budynek Sukiennic starego pasażu handlowego. Obok niego wieża ratuszowa, naprzeciwko Kościół Mariacki, niedaleko Collegium Maius, najstarszy budynek Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w 1964 roku obchodził jubileusz 600-lecia swego założenia. Od placu Rynku Głównego we wszystkich kierunkach odchodzą wąskie uliczki, a ściany znajdujących się tam, średniowiecznych budynków, wzmocnione niekiedy są przez kamienne podpory. Pieczołowicie zadbano o zachowanie elementów z przeszłości: wewnętrznych dziedzińców, żelaznych krat, lamp. Co godzinę okno wieży Kościoła Mariackiego otwiera sięi trębacz, w charakterze średniowiecznego strażnika, odgrywa niepokojącą melodię Hejnału ( Sygnału ), która urywa się nagle w połowie ostatniego taktu. Jest to inscenizacja starej legendy: wedle podań, podczas najazdu tatarskiego w 1241 roku wroga strzała przeszyła gardło hejnalisty, urywając melodię. Zamek Królewski na Wawelu arcydzieło architektury Krakowa, swą wspaniałość zawdzięcza XVI wiekowi, nazywanem u przez historyków polskich złotym wiekiem. Sale zamku ozdobione są unikalnymi gobelinami, obrazami oraz renesansowymi meblami. Obok zamku znajduje się katedra, w której koronowano polskich królów. Obecnie to właśnie tutaj был включен ЮНЕСКО в список двенадцати ценнейших памятников культурного мирового наследия. Здесь можно увидеть крупнейшую в Европе рыночную площадь, которую окружают каменные дома и дворцы, здания костелов XII-XIII вв. В центре площади Главного рынка возвышается изящное здание Сукенниц - старинных торговых рядов. Рядом с ним башня ратуши, напротив - Мариацкий костел, совсем неподалеку «Коллегиум Майус», древнейшие из строений Ягеллонского университета, отпраздновавшего в 1964 г. свое 600-летие. Во все стороны от площади Главного рынка расходятся узкие улочки, где стены средневековых зданий иногда подпираются каменными откосами. Тщательно сохранены предметы старины: внутренние дворики, железные решетки, фонари. Каждый час открывается окно Мариацкого костела, и горнист в форме средневекового стражника исполняет тревожную мелодию «Хейнал» («Сигнал»), обрывающуюся внезапно в середине последнего такта. Это инсценировка старинной легенды: по преданию, во время татаро-монгольского нашествия 1241 г., вражеская стрела сразила горниста, оборвав мелодию. К XVI в., который польские историки называют «золотым», относится королевский замок Вавель - шедевр зодчества Кракова. Его залы украшены уникальными гобеленами, картинами, мебелью эпохи Возрождения. По соседству с замком расположился кафедральный собор, в котором короновались польские короли. Ныне здесь хранятся ценнейшие памятники Польши. В подземельях собора находится усыпаль-

ПОЛЬСКИЕ СТРАНИЦЫ przechowywane są jedne z najcenniejszych zabytków Polski. W podziemiach katedry znajdują się grobowce polskich królów. Najpiękniejszym z nich pozostaje kaplica Zygmunta wybitne dzieło architektury epoki renesansu. Na szczególną uwagę zasługują ponadto muzea Krakowa, przede wszystkim zaś Muzeum Czartoryskich (jedno z najstarszych w Polsce, w którym przechowuje się zbiory malarstwa włoskiego, holenderskiego, sztuki i rzemiosła oraz zbiór sztuki antycznej), dom-muzeum Jana Matejki, muzeum historii... Powiadają, że Kraków jest miejscem niekończącego się nigdy festiwalu kulturalnego, przyciągającym mistrzów sztuki z całego świata. Wspaniałe zabytki, wybitne dzieła sztuki, liczne festiwale i wydarzenia kulturalne tworzą w mieście niepowtarzalną atmosferę wiecznych świąt. ница польских королей. Особенной красотой отличается часовня Сигизмуда - выдающееся произведение архитектуры эпохи Ренессанса. Большого внимания заслуживают музеи Кракова. Это музей Чарторыйских (один из старейших в Польше, где хранятся коллекция итальянской живописи, нидерландского прикладного и античного искусства), дом-музей Яна Матейко, исторический музей Говорят, что Краков место никогда не кончающегося фестиваля культуры, привлекающий сюда мастеров искусства со всего мира. Великолепные памятники старины, выдающиеся произведения искусства, многочисленные фестивали и культурные мероприятия придают городу необычную атмосферу вечного праздника.