wp drózy kwiecień Jesteśmy tam, gdzie są podróżni styl życia Czas świąt Sprawdzony przepis na udaną Wielkanoc TOP 10 most attractive destinations bringing you back to Polish tradition page 34 Temat numeru Kawa czy herbata? W vademecum smakosza odkrywamy największe sekrety tych boskich smaków Wywiad Maria Sadowska Walczę ze stereotypami ISsN: 1897-970x Podróże Brama Poznania Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego
spis treści Podróże 6 Życie w kangurolandii 12 Dalmatyńczyk pod krawatem 16 Moja Chorwacja 18 W Kalkucie 20 Starożytny wariograf 20 Kamasutra zaklęta w kamieniu 21 Róże Pirosmaniego 22 Brama do początków państwa polskiego 26 Klimatyczny Kołobrzeg 28 Nowa Aleksandria 30 Szlakiem Polichromii Brzeskich 31 Wybierz Kalisz na weekend! 32 Mała Jerozolima 32 Wiosna w Sierakowie 34 Folk Poland/Polska na ludowo 38 Warto mieć! 40 Panie pilocie, pies w samolocie! 44 Ziemniaki górą! 46 Maczaron z przegrzebkami i tort marcepanowy 48 Wiosna w Warsie 12 Temat numeru 50 Łyk historii 52 Do wyboru, koloru, zapachu 54 Kawa i herbata od kuchni Intercity 56 PKP Intercity bezpieczny partner w podróży 58 Intercity inwestuje 59 Pendolino dla najlepszych 59 Czterdziestka stuknęła 60 Wiedza na wagę... pasażera 62 Warto się rozejrzeć 63 Bezpieczne pieniądze 54 86 Partnerzy pisma:
spis treści biznes 64 Małe jest piękne! 66 Energia twój wybór! 68 Jak obniżyć koszty energii w firmie? 70 Wolność w portfelu 72 Nowe technologie 76 Franczyzna poprawia rentowność hotelu Kultura 110 Walczę ze stereotypami 113 Nowości wydawnicze, premiery filmowe i teatralne 106 Styl życia 78 U-kształtny świat 82 Pokolenie bumerangów 84 Robimy, co nam powiedziano 86 Czas świąt 90 Rodzinna tradycja 94 Kłopotliwe pajączki 96 Sekrety zimna 100 Wiosenna rewolucja 102 Różowy sezon 104 Warto mieć! 106 Bieganie z tradycją 106 Z kolarzami po Beneluksie 106 Historia prawdziwa 106 Sto lat, sto lat... 107 Lepiej wiosną, a może zimą? 108 Motosłownik WSZYSTKIM CZYTELNIKOM W PODRÓŻY życzymy wesołych świąt! Partnerzy działów: wp drózy Wydawca: KOW media&marketing sp. z o.o. Al. Jerozolimskie 140 02-305 Warszawa tel. 22 474 30 33 www.wpodrozy.eu wpodrozy@kow.com.pl Redaktor naczelny: Agnieszka Pietrzak Redakcja stron PKP Intercity S.A.: Andrzej Skwarek Kierownik studia multimedialnego: Łukasz Rosiński Korekta: Weronika Walasek-Jordan foto na okładce: Mariusz Lis na zlecenie AD ARTIS ARCHITECTS Reklama: Marlena Karbowniak Dyrektor działu marketingu i sprzedaży tel. 512 278 937 22 474 30 28 marlena.karbowniak@kow.com.pl Znajdziesz nas na: www.facebook.com/ wpodrozy Redakcja nie odpowiada za treść reklam i nie zwraca materiałów niezamówionych, zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów, adiustacji i zmian w nadesłanych tekstach oraz do przedruku artykułów ze wskazaniem ich źródła.
podróże świat Życie w kangurolandii Zobaczenie Australii zawsze było moim marzeniem. Ogromne przestrzenie, dzika natura, wszechobecne kangury, misie koala i otwarci, życzliwi ludzie. Po ponad siedmiu miesiącach podróży z Polski przez Europę Wschodnią i zaskakującą głośną Azję, udało mi się dotrzeć na dalekie Antypody, gdzie zaznałam słodkiego życia studenta w słonecznym stanie Queensland. tekst: Karolina Sypniewska Najbardziej znane plaże w Australii znajdują się w stanie Zachodnia Australia, gdzie można zanurzyć się w turkusie Oceanu Południowego i poopalać na bialutkiej jak mąka, piaszczystej plaży z dzikimi kangurami. Widok jedyny w swoim rodzaju! 6
podróże świat Decyzja o podjęciu podyplomowych studiów na jednym z tamtejszych uniwersytetów pojawiła się jeszcze w trakcie studiów w rodzinnej Bydgoszczy. Od kiedy pamiętam Australia budziła we mnie zachwyt. Chęć spróbowania życia po drugiej stronie świata pozostanie chyba jednym z najwspanialszych marzeń, które udało mi się zrealizować. Nie martw się! Już na lotnisku w Brisbane poznałam najpopularniejsze australijskie powiedzenie: No worries, mate ( Nie martw się, koleżanko/kolego ). W Australii wszystko jest no worries, a każda napotkana osoba jest mate. W tym kraju nikt nie narzeka, a gdy nawet ktoś ma jakiś problem, to i tak szuka w nim pozytywnej strony. Mieszkając w stanie Queensland, ja też nie miałam żadnych powodów do narzekań codzienna dawka słońca i bliskość oceanu sprawiały, że uśmiech nie znikał mi z twarzy. Podwodna magia Prawie 26 000 kilometrów linii brzegowej i około 7000 australijskich plaż powoduje, że życie w kangurolandii koncentruje się właśnie blisko wody. Wielbiciele wielkich fal przyjeżdżają tutaj, by surfować, pływać kajakiem czy uprawiać snorkeling, czyli najprostszą formę nurkowania z maską, fajką (ang. snorkel) i płetwami. REKLAMA EGZOTYCZNE KLIMATY Australia od od 18279 18279 zł zł 7
podróże świat Eksploracja podwodnego życia to jedna z największych przygód, której możemy doświadczyć na Antypodach. Największa na świecie rafa barierowa na Morzu Koralowym Wielka Rafa Koralowa ciągnie się wzdłuż wschodniej części kontynentu na przestrzeni około 2000 kilometrów i tworzy pas o szerokości od 300 metrów do dwóch kilometrów. Najbardziej znane plaże w Australii znajdują się w stanie Zachodnia Australia, gdzie można zanurzyć się w turkusie Oceanu Południowego i poopalać na bialutkiej jak mąka, piaszczystej plaży z dzikimi kangurami. Widok jedyny w swoim rodzaju! Tytuł najpiękniejszej plaży w kraju przypadł Zatoce Lucky Bay w Parku Narodowym Le Grand. Przytulić misia Będąc w Australii, nie można sobie odmówić spotkania oko w oko z uroczym koalą. Tak naprawdę to nie jest on misiem, tylko gatunkiem z rodziny torbaczy. W ciągu dnia przez 18 godzin drzemie wysoko na drzewach eukaliptusowych. Schodzi z nich tylko przy zmianie drzewa lub gdy ma ochotę na powiększenie stada. Marzyłam, by potrzymać na rękach takiego zwierzaka i udało się! Jedyny problem był taki, że ospały koala myślał, że jestem drzewem i wbił w moje ramiona swoje ostre pazurki, ale futerko pachnące eukaliptusem ma rzeczywiście bardzo miękkie. Przez pierwsze miesiące pobytu Turyści przybywający do Uluru najczęściej wypożyczają dom na kółkach, czyli campervana, w którym można ugotować, wyspać się, a nawet umyć. Australijczycy są uzależnieni od campingowania. Podobnie jest z grillowaniem. W każdej miejscowości można znaleźć darmowe miejsca do tego przeznaczone. Jedyne, czego potrzebujemy, to mięso. Może być z kangura delikatne, słodkawe, bardzo tu popularne. Steki czy burgery kangurze są znanym australijskim przysmakiem. 8
na Antypodach dziwiły mnie uliczne znaki ostrzegające przed kangurami, koalami, emu czy kolczatkami. Można je spotkać nawet przy drodze, mniej więcej tak, jak u nas jelenie. Nie dziwi też ich obecność w miejscach publicznych. Między budynkami uniwersytetu zupełnie swobodnie skakała sobie kangurza rodzina. Na każdym kroku znaki przypominały studentom, by nie podchodzić do nich za blisko, gdyż ich uderzenie może być śmiertelne. Zagrożeniem dla człowieka bywają też jadowite węże czy krokodyle na północy kraju. Jednak, jak mówią Aussies (z ang. Australijczycy), do każdych warunków można się przyzwyczaić. No worries mate... Bezdroża Outbacku Tysiące kilometrów bezludnych autostrad, suche tereny, pustynia i niesamowite formacje skalne taki jest australijski, dziki outback, miejsce dalekie od cywilizacji, gdzie nocą niebo rozświetlają miliony gwiazd. Ikona Australii święta dla Aborygenów skała Uluru to jeden z największych monolitów na świecie. Mierzy 3,6 kilometra długości i prawie 350 metrów wysokości. Naukowcy twierdzą, że 2/3 skały znajduje się jeszcze pod ziemią. Cały obszar parku narodowego Uluru-Kata Tjuta należy do tradycyjnych właścicieli tego lądu aborygeńskiej ludności Pitjantjatjara i Yankunytjatjara. Krajobrazy z licznych szlaków ZABIERZEMY CIĘ W TAKIE KLIMATY, JAKIE NAJBARDZIEJ LUBISZ Australia od 18279 zł O kraju bumerangów, kangurów, ospałych torbaczy koala i nie tylko można dowiedzieć się podczas corocznie organizowanych Dni Australii. W tym roku między 8-12 kwietnia w Toruniu, Warszawie, Katowicach i Bydgoszczy. Szczegóły na www.dniaustralii.com oraz www.karolinasypniewska.pl. REKLAMA CALL CENTER 801 310 801 Z KOMÓRKI 42 680 38 51 NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY: www.rainbowtours.pl/biura
podróże świat dookoła skały oraz okolicznych grup skalnych Olgas czy dalej położonych Kings Canyon na długo zapadają w pamięć. W zależności od pory dnia Uluru emanuje odcieniami pomarańczowego, czerwieni i brązu. Widok skały o zachodzie słońca dosłownie zapiera dech w piersiach. Warto zapamiętać, że najlepszą porą na odwiedzenie okolic Alice Springs jest polskie lato, czyli australijska zima (od czerwca do września). Wówczas nie musimy za bardzo martwić się wszechobecnymi muchami, które mogą zepsuć najpiękniejsze wakacje, do tego temperatury są idealne około 20 stopni Celsjusza. Lotnisko na plaży Największa na świecie wyspa piaszczysta Fraser to miejsce nazywane przez Aborygenów K Gari, czyli raj. W otoczeniu bujnego lasu deszczowego można się zanurzyć w krystalicznie czystych jeziorach słodkowodnych albo wyruszyć na poszukiwanie dzikich psów dingo. Na samą wyspę wjedziemy jeepem lub przylecimy awionetką, która często ląduje między ciągiem jadących samochodów. 120 kilometrów wschodniego wybrzeża wyspy można przejechać po piasku, zwracając jednak baczną uwagę na zmieniające się przypływy. Niejeden turysta bowiem stracił tu swój czterokołowiec, który porwały silne fale Oceanu Spokojnego. Inną niezwykłą wyspą u wybrzeży Queensland jest Moreton, gdzie przy zachodzie słońca można karmić dzikie delfiny i obserwować gigantyczne wieloryby wyskakujące co jakiś czas z wody. Głównymi rezydentami Ciekawostką studenckiego życia w Australii jest możliwość umeblowania sobie mieszkania z rzeczy pozostawionych na ulicy przez lokalnych mieszkańców. Australijczycy przed wyrzuceniem mebli wystawiają je przed swój dom. I tak w moim początkowo pustym drewnianym domku nad oceanem znalazła się skórzana kanapa, prawie nowa pralka, rama łóżka, stół i lodówka. Wszystko za darmo! Warto poczytać również ogłoszenia wywieszone w szkołach czy supermarketach w poszukiwaniu nie tylko mebli, ale i pracy. Bycie studentem w Australii oznacza możliwość legalnej pracy 20 godzin w tygodniu, do tego w okresie wakacyjnym na tzw. pełen wymiar godzin. fot. fotolia, K. Sypniewska 10
na plaży są pelikany. Ich ostry haczyk na końcu dzioba może nawet zrobić dziurę w dłoni, czego czasami boleśnie doświadczają wędkarze patroszący ryby nad samym brzegiem i nie mogący się opędzić od pelikanów chcących w łatwy sposób zdobyć przekąskę. No to w drogę! W Australii odległości nabierają zupełnie innego znaczenia. Tutaj dopiero docenia się nasze krótkie, europejskie dystanse. Sam lot z Brisbane do Melbourne zajmuje około trzech godzin, a Perth, stolica stanu Australia Zachodnia, jest oddalona od Sydney, leżącego na wschodnim wybrzeżu, o prawie 4000 kilometrów. Dla przeciętnego Australijczyka 50 kilometrów, by pojechać do kawiarni na kawę, nie stanowi żadnego problemu. Trudno żyć w Australii bez samochodu, szczególnie kiedy nie mieszka się w dużym mieście. Większość turystów przylatujących do Australii wypożycza albo kupuje samochód, najczęściej kilkuosobowego vana, w którym można spać. Australia nie należy do niskobudżetowych krajów na podróżowanie, jednakże korzystając z uroków kampingu i gotowaniu samemu, można ograniczyć koszty do minimum. Z tęsknoty za tym krajem, wracam do Australii... co rok. Majówka nad morzem KONKURS Chcesz wygrać jeden z dwóch voucherów na weekend w Golden Tulip Residence w Gdańsku lub Międzyzdrojach? Wystarczy odpowiedź na pytanie dotyczące miasta, w którym weekend bardziej Cię interesuje! GDAŃSK: W którym roku powstała fontanna Neptuna na Długim Targu? MIĘDZYZDROJE: Ile dłoni do 2013 roku włącznie zostało odciśniętych na słynnej Alei Gwiazd w Międzyzdrojach? oraz przesłać krótkie wytłumaczenie swojego wyboru Gdańsk czy Międzyzdroje. Tutaj dopiero docenia się nasze krótkie, europejskie dystanse. Sam lot z Brisbane do Melbourne zajmuje około trzech godzin, a Perth, stolica stanu Australia Zachodnia, jest oddalona od Sydney, leżącego na wschodnim wybrzeżu, o prawie 4000 kilometrów. REKLAMA Odpowiedzi prosimy kierować na adres e-mail maciej.faryna@kow.com.pl do 25 kwietnia 2014 roku. www.goldentulipgdanskresidence.com www.goldentulipmiedzyzdroje.com
podróże świat Być może to chęć odkrywania bogatej historii basenu Morza Adriatyckiego? Ślady cywilizacji na terenach Dalmacji sięgają czasów starożytnego Rzymu. W samym sercu Splitu, największego miasta tej krainy, stoi potężny pałac rezydencja cesarza Dioklecjana z przełomu III i IV wieku, którą władca zbudował z myślą o swojej emeryturze. Rozmiar tej budowli świadczy o statusie, jakim cieszyli się cesarze starożytnego Rzymu. Ten dom spokojnej starości liczy 214 metrów szerokości i 175 metrów długości! Rozległe tereny pałacu służą dziś splickim mieszkańcom, którzy mają tu swoje mieszkania, restauracje, hotele czy galerie. Korytarze pałacu zmieniły się w miejskie ulice i tylko jego centralna część przeznaczona jest dla turystów. Mieszkanie we wnętrzach pałacu liczącego 1600 lat może pozornie wydawać się atrakcyjne, jest jednak sporo minusów takiego stanu rzeczy. Od 1979 roku pałac jest bowiem wpisany na Listę światowego dziedzictwa UNESCO, co znacznie utrudnia na przykład przeprowa- dzenie jakiegokolwiek remontu swojego lokum. Ciekawostką jest fakt, że to właśnie w pałacu Dioklecjana telewizja HBO nakręciła wiele scen z najnowszej serii popularnego na całym świecie serialu Gra o Tron. Na miłośników historii i architektury czeka także przytulne miasteczko Trogir, oddalone od Splitu zaledwie o 25 kilometrów. Cała historyczna część miasta wpisana została na listę UNESCO imponująca jest między innymi katedra św. Wawrzyńca z przepięknym portalem wejściowym i dzwonnicą z XIV wieku. Nieco zaniedbane, ale idealne dla tych, którzy potrafią puścić wodze fantazji, są też rozległe ruiny starożytnego miasta Salona (dziś Solin), które w latach świetności liczyło nawet 60 tysięcy mieszkańców. Jak na warunki starożytnego Rzymu imponująca liczba. Dalmacja, historyczna kraina w Chorwacji, jest jednym z ulubionych zagranicznych kierunków wakacyjnych Polaków. Skąd bierze się nasza fascynacja tą częścią Europy? Z jakich powodów kilkadziesiąt tysięcy rodaków co roku podróżuje przez pół kontynentu, by spędzić swój urlop właśnie w tym miejscu? tekst: Maciej Faryna Katedra św. Wawrzyńca w Trogirze została zbudowana na ruinach kościoła zniszczonego przez Saracenów w 1123 roku. Haft pod szyją Najpopularniejsza ozdoba męskich i czasami damskich strojów krawat wywodzi się od kolorowych szarf noszonych na szyi właśnie w Chorwacji. Tutejsi przedsiębiorcy wykorzystują dziś ten fakt komercyjnie w każdym większym ośrodku turystycznym znajdziemy sklepy z krawatami, na których turyści mogą wyszywać na przykład swoje inicjały. 12
podróże świat Dalmatyńczyk pod krawatem REKLAMA ROMANTYCZNE KLIMATY Chorwacja od od 1049 1049 zł zł 13
podróże świat Bacvice Beach słynna miejska plaża w Splicie Narodowe cztery łapy Nazwa psiej rasy, Dalmatyńczyk, pochodzi właśnie z Dalmacji. To tu bowiem przez wieki biały psiak w czarne plamki wykorzystywany był jako pies gończy. Stąd też trafił do Francji i Wielkiej Brytanii. 14
Pogoda na zamówienie Być może tym, co przyciąga nas do Dalmacji, jest jednak śródziemnomorski klimat i piękne plaże? Morze Adriatyckie należy do najcieplejszych w Europie, a Chorwaci kąpią się w nim niemal przez cały rok. Nikogo tu nie dziwi widok tubylców ubranych w slipy i grających w picigin (rodzaj chorwackiej zabawy plażowej) w połowie lutego! Popularnością wśród turystów cieszą się pobliskie słoneczne wyspy: Hvar, Pag, Vis czy Brač. Ciekawostką jest, że to właśnie z wyspy Brač pochodzi kamień, z którego zbudowany jest Biały Dom w Waszyngtonie i pałac Dioklecjana w Splicie. To nie przypadek, że na swoją życiową przystań miejsce to wybrał czołowy kucharz wśród podróżników Robert Makłowicz zachęcony zapewne jakością tutejszych win i smakiem adriatyckich ryb. Bracia Słowianie A być może przyjeżdżamy tu z jeszcze innych powodów? Język chorwacki należy do grupy Solin ruiny starożytnego miasta. W I wieku Rzymianie zbudowali tu amfiteatr, teatry, świątynie, łaźnie i forum. Solin (wówczas Salona) był w tym czasie najbogatszym i najludniejszym miastem środkowego wybrzeża Adriatyku. języków słowiańskich, co sprawia, że zamawiając po polsku kawę w restauracji lub kupując pamiątkowy magnes na lodówkę, zostaniemy bez problemu zrozumiani. Chorwaci to w 95 procentach katolicy. Uważają oni Jana Pawła II za swojego papieża, wyrażając w ten sposób wdzięczność za dwie pielgrzymki, jakie Karol Wojtyła odbył do tego kraju w kluczowych dla nich czasach dyplomatycznej walki o niepodległość. Mieszkańcy Chorwacji są absolutnie zwariowani na punkcie piłki nożnej. W 1998 roku ich reprezentacja piłkarska zajęła trzecie miejsce na mundialu w USA, podobnie jak nasza w 1974 w Niemczech i 1982 roku w Hiszpanii. Dziś w drużynie narodowej Chorwacji grają zawodnicy uważani za jednych z najlepszych na świecie: Luka Modrič z Realu Madryt czy Mario Mandžukić z Bayernu Monachium. Po ponurych latach 90. XX wieku turystyka w Chorwacji rozwija się w zawrotnym tempie. Świadomi wagi tej gałęzi gospodarki dla rozwoju swojego kraju Chorwaci są bardzo przyjaźnie nastawieni do każdego, kto zechce odwiedzić ich kraj. Przekonamy się o tym w restauracji, w autobusie, a nawet w szpitalu. Być może przyjeżdżamy tu tak tłumnie właśnie dlatego. W Chorwacji możemy poczuć się jak w domu... ZABIERZEMY CIĘ W TAKIE KLIMATY, JAKIE NAJBARDZIEJ LUBISZ Chorwacja od 1049 zł fot. fotolia, I. Faryna Chorwacki smak Kto z nas nie zna smaku popularnej mieszanki przypraw wykorzystywanej do zup czy sałatek Vegety? Jej producentem jest chorwacka firma Podravka, która odpowiedzialna jest także za smak uważanej za niezbędną na Bałkanach pasty do mięs o nazwie Ajvar. REKLAMA CALL CENTER 801 310 801 Z KOMÓRKI 42 680 38 51 NAJBLIŻSZE BIURO PODRÓŻY: www.rainbowtours.pl/biura
podróże polecam! Moja Chorwacja Jest taka wysepka w Chorwacji, na Wybrzeżu Dalmatyńskim, na którą jeżdżę z rodziną i przyjaciółmi już od kilkunastu lat. Znamy tam każdy kamień. Nie zdradzę nazwy (śmiech), choć i tak dociera tam wielu Polaków. Na stałe na tej wyspie, długiej na dwa kilometry, mieszka ledwie 300 Chorwatów w dwóch miasteczkach. Jest wiele starych, 300-letnich domów z czasów panowania dożów weneckich. Nie ma ruchu kołowego, auta zostawiamy na lądzie. W jednym stroju paradujemy przez półtora miesiąca. Czujemy się nie jak turyści, ale jak swojaki. Urok naszych wyjazdów polega na tym, że nie mieszkamy w hotelu. Wynajmujemy apartamenty. Nie bierzemy ze sobą z Polski jedzenia. Nawet jeśli jedziemy większą grupą, to właśnie ja odpowiadam za gotowanie. Przyrządzam wszystko. Najpierw bladym świtem płynę promem do Šibenika, co sprawia mi wielką frajdę. Na promie, który kursuje jak tramwaj, czytam książkę, popijam kawę. Na targu kupuję warzywa, owoce, owoce morza i ryby. Kałamarnice, mątwy, mule, krewetki, morskie ryby branzino, dorady, maleńkie girice, które najczęściej smaży się na głębokim tłuszczu. Wszystko, co można zjeść w lokalnych restauracjach, robimy sami. Potrawy najczęściej przyrządzam na grillu. Ale to jest cały obrządek. Wracam z bazaru około dziewiątej rano, kiedy słońce zaczyna prażyć. Przebrana w kostium kąpielowy daję nura do wody, a zaraz potem siadam na skałkach, na kamieniu, przebieram w wodzie owoce morza, jak robią to Chorwatki. Oddaję morzu, co morskie. Czyszczę kalmary, ryby mam już wypatroszone. Zwykle przyczepia się do mnie stado mew. Czekają aż im coś podrzucę. Około dziesiątej mam produkty przygotowane na obiad. Zasiadam więc na tarasie z kawą. Pożeramy duże ilości czosnku, rozmarynu, który rośnie wokół domu, dodaję natkę pietruszki, oliwę. Mule gotuję na białym winie. Czasami jadamy ćevapčići, kotleciki cielęce z grilla. O zmierzchu zasiadamy na tarasie i przy dużej ilości domowego wina biesiadujemy do rana. Notował Błażej Torański Małgorzata Lewińska, aktorka Bladym świtem płynę promem do Šibenika, co sprawia mi wielką frajdę. Na promie, który kursuje jak tramwaj, czytam książkę, popijam kawę. Na targu kupuję warzywa, owoce, owoce morza i ryby. Kałamarnice, mątwy, mule, krewetki, morskie ryby branzino, dorady, maleńkie girice, które najczęściej smaży się na głębokim tłuszczu. fot. istockphoto, w. Olszanka/ east news 16
podróże świat W Kalkucie tekst i zdjęcia: Beata Pawlikowska Z atrzymałam się w pół kroku. Być może jeszcze się nie przebudziłam, a może na skutek nieoczekiwanego splotu okoliczności wślizgnęłam się w szczelinę czasoprzestrzeni i przeniosłam w czasie o jakieś sto lat. Albo ktoś wyświetlił w moim świecie film, który niespodziewanie stał się moją rzeczywistością. Bo z mrocznej czeluści cieni rzucanych przez wysokie domy niespodziewanie wytoczył się pancerny wąż. Powoli i z taką spokojną, ociężałą pewnością, jaką ma tylko ten, kto wie, że jest najsilniejszy i nikt nie stanowi dla niego najmniejszego zagrożenia. To był najbardziej niezwykły tramwaj świata. A ja zdołałam tylko pomyśleć: On na pewno pamięta stopy Matki Teresy!. To był mój pierwszy dzień w Kalkucie. Po ponad 20 godzinach lotu wylądowałam w zimny i mglisty poranek. Pojechałam taksówką do starej części miasta, znalazłam hotel, a potem zrobiłam to, co każdy szanujący się obywatel tego miasta, czyli napiłam się gorącej herbaty. Tu muszę się zatrzymać, bo Indie są uważane za jeden z najbardziej herbacianych krajów na świecie. To przecież tu znajdują się dwa słynne stany Asam i Madras, skąd pochodzą równie sławne gatunki herbaty. I mogłoby się wydawać, że w herbacianym kraju będzie ogromny wybór odmian tego napoju, prawda? Och, nic z tych rzeczy! Herbata w Indiach występuje w jednej zasadniczej postaci: zalana gorącym mlekiem i bardzo Beata Pawlikowska pisarka, podróżniczka, autorka ponad czterdziestu książek. Prowadzi audycję Świat według Blondynki w Radiu ZET. Organizuje egzotyczne wyprawy i jest ich przewodnikiem. www.beatapawlikowska.com oraz facebook.com/beatapawlikowska 18
mocno słodzona. Czasem dodaje się do niej odrobinę świeżego imbiru albo kardamon. I taki właśnie chai można wypić wszędzie na ulicy, w barze i w sklepie. Nawet w pociągu, po którym nieustannie wędrują sprzedawcy z parującymi imbrykami. Wypiłam więc poranną porcję chaiu i zjadłam u ulicznego kucharza świeżo usmażone placki z gulaszem z ziemniaków, a potem ruszyłam przed siebie. I nagle z hukiem żelaznych ścian i zgrzytaniem wolno obracających się kół na jezdnię wytoczył się najdziwniejszy tramwaj, jaki kiedykolwiek widziałam. Wyglądał jak długi czołg. Jak pancerna gąsienica. I nieustępliwie parł naprzód po szynach. Wszyscy ustępowali mu drogi. Żółte, pękate taksówki, kolorowo pomalowane autobusy i obładowane trzciną cukrową ciężarówki. Motocykliści umykali przed nim jak stado bzyczących moskitów. A rikszarze starali się trzymać jak najdalej od szyn. Myślę, że oni też pamiętają dotyk stóp Matki Teresy i Gandhiego. I to jest następna niezwykła rzecz w tym mieście. Bo świat zmienia się bardzo szybko. Nowoczesne wynalazki zastępują to, co wydaje się zbyt wolne, przestarzałe albo niewygodne. Ale tu, w Kalkucie, jest inaczej. Obok ogromnego pancernego tramwaju, który wygląda tak, jakby cudem wytoczył się ze starych fotografii, po ulicach krążą riksze ciągnięte przez ludzi. Rikszarze biegną boso, szybkimi krokami, cudem znajdując na jezdni miejsce między tłoczącymi się niecierpliwie samochodami i motorami. Riksze mają drewniane koła i wąskie siedzenie, na którym ciasno zmieszczą się trzy szczupłe osoby. Spędziłam w Kalkucie kilka dni. Znalazłam mały bar, gdzie codziennie rano przychodziłam na kawę, i ulicznego sprzedawcę jedzenia, który miał najlepsze, zawsze świeże placki chapati. Przyzwyczaiłam się do gwaru i niemilknącego hałasu. I chętnie znów pewnego dnia tam pojadę, bo to jedno z najbardziej niezwykłych miast na świecie. Trening szczęścia czwarty tom bestsellerowej serii W dżungli podświadomości. Na podstawie własnych doświadczeń autorka radzi, co zrobić, żeby być bardziej szczęśliwym człowiekiem. 19
podróże w skrócie Starożytny wariograf tekst: Błażej Torański N a ścianie bazyliki Santa Maria in Cosmedin w Rzymie wisi marmurowy medalion z brodatym starcem, bóstwem. Przerażona twarz, rozwarte usta. Usta Prawdy. Po włosku: Bocca della Verità. Czy była to pokrywa starożytnego wodociągu, zbiornika na wodę, część fontanny? Gregory Peck w słynnym filmie Rzymskie wakacje wkłada dłoń w usta, żartując przed Audrey Hepburn, że ktoś mu ją odgryzł. Legenda mówi, że był to starożytny wykrywacz kłamstw, ówczesny wariograf. Kto kłamał, tracił dłoń. Teraz sprawdzają to turyści z całego świata. Ze śmiechem wyjmują dłonie i się fotografują. Kamasutra zaklęta w kamieniu Stożkowate świątynie Khajuraho w stanie Madhya Pradesh, w środkowych Indiach. Wzniesione przed tysiącem lat, w czasach dynastii Ćandella, w X i XI stuleciu. Splecione postaci figur, śmiałe sceny erotyczne. Zmysłowe i rozwiązłe. Pośród nich postacie Brahmy, Wisznu i Śiwy. Obok bóstw tancerki, girlandy, liście, owoce. Kamasutra wykuta w kamieniu. Kama to miłość i pożądanie. Sutra to mądrość i wiedza. Traktat indyjski, uznawany także za filozoficzny, kojarzy się powszechnie ze zbiorem pozycji seksualnych. Ale bogactwo scen w Khajuraho wbrew pozorom nie jest łatwo zinterpretować. Do dzisiaj nie wiadomo, czy są wyrazem zmysłowej i rozwiązłej obyczajowości średniowiecznych Indii, czy przedstawiają miłość duszy do Boga. 20 fot. fotolia, wikipedia
Róże Pirosmaniego Jego obrazy są w największych galeriach świata, choć ostatni rok życia mieszkał pod schodami. Malował za miskę zupy, za szklankę wina. Jak w Polsce Nikifor za mleko i chleb. Na metalowych szyldach, kartonie, ceracie, spróchniałych deskach. Na obrazach Niko Pirosmaniego, gruzińskiego prymitywisty, są suto zastawione stoły, pękate amfory, pieczone prosiaki, metrowe szaszłyki, suszone ryby. Brzuchaci Gruzini wznoszą toasty i biesiadują. Pirosmanaszwili, ogólnie znany jako Pirosmani, jest porównywany z Henri Celnikiem Rousseau. Ale jego muzeum w Tbilisi przy ulicy jego imienia pod numerem 29 mieści się ledwie na kilku metrach. Trzy krzesła, łóżko z derką, samowar. Ramy obrazów. Oryginalny tylko stół. Na ścianie kopia obrazu Margarita, na której uwiecznił francuską tancerkę w sukni baletnicy. Podobno wszystkie pieniądze wydał na kwiaty dla niej, ale aktorka nawet go nie zauważyła. Wyjechała. Za to Ałła Pugaczowa śpiewa o milionie purpurowych róż Podobno wszystkie pieniądze wydał na kwiaty dla niej, ale aktorka nawet go nie zauważyła. Wyjechała. REKLAMA
Brama do początków państwa polskiego W Poznaniu powstaje pierwsze w Polsce centrum interpretacji dziedzictwa. Już niedługo zarówno mieszkańcy miasta, jak i przyjezdni, będą mogli odwiedzić Bramę Poznania ICHOT. Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego to nie tylko najnowsza atrakcja turystyczna stolicy Wielkopolski, ale przede wszystkim miejsce, w którym pokazuje się za pomocą nowoczesnych środków, że historia jest częścią naszej teraźniejszości. Oficjalne otwarcie centrum już wkrótce. Poznań zajmuje szczególne miejsce na mapie Polski. To tutaj, przed prawie jedenastoma wiekami, powstał gród, który odegrał znacząca rolę dla początków państwa polskiego. Ostrów Tumski, którego centralnym zabytkiem jest katedra, miejsce spoczynku pierwszych władców Polski, otrzymał przed kilkoma laty oficjalny status pomnika historii, a to oznacza, że ma on szczególne znaczenie dla kultury naszego kraju i jest elementem narodowego dziedzictwa. Położony na wyspie gród rozwijał się przez stulecia, zyskując nowe obiekty, funkcje i znaczenia. Fortyfikacje, zarówno te z czasów pierwszych Piastów, jak i znacznie późniejsze, sąsiadują z budynkami sakralnymi. Tutaj oprócz zabytkowej katedry znajduje się również Rezerwat Archeologiczny Genius Loci, Archiwum Archidiecezjalne, Muzeum Archidiecezjalne, w którym przechowywany jest miecz należący jak głosi legenda do św. Piotra oraz kościół Najświętszej Maryi Panny zbudowany Wchodząc do Bramy Poznania, widzimy katedrę znajdującą się na Ostrowie Tumskim. Poznań Pierwsze w Polsce centrum interpretacji dziedzictwa to nietypowy, multimedialny obiekt położony na Śródce, którą rzeka Cybina cienkim pasem oddziela od Ostrowa Tumskiego. To właśnie tutaj znajdziemy klucz do zrozumienia znaczenia obiektów położonych na drugim brzegu. 22
częściowo na pozostałościach wspaniałej siedziby księcia Mieszka I. Odwiedzając wyspę otoczoną Wartą i Cybiną, uświadamiamy sobie jej historyczną wartość, ale niekoniecznie jesteśmy w stanie uchwycić zachodzące tu na przestrzeni wieków zmiany i zrozumieć ich znaczenie dla naszej teraźniejszości. Aby ułatwić poznanie i zrozumienie współczesnego Ostrowa Tumskiego i jego przeszłości, powstała Brama Poznania ICHOT. Brama Poznania jest usytuowana na samym brzegu rzeki Cybiny. Z Bramy Poznania na Ostrów Tumski Pierwsze w Polsce centrum interpretacji dziedzictwa to nietypowy, multimedialny obiekt położony na Śródce, którą rzeka Cybina cienkim pasem oddziela od Ostrowa Tumskiego. To właśnie tutaj znajdziemy klucz do zrozumienia znaczenia obiektów położonych na drugim brzegu. Dowiemy się, jak wyglądała poznańska katedra przed wiekami i jak przez lata budowała się polska państwowość. Przyjrzymy się miejscu, gdzie powstawał i rozwijał się poznański gród oraz, jak można sądzić, gdzie odbył się Chrzest Polski czyli chrzest Mieszka i jego najbliższych. Poznamy też losy Złotej Kaplicy, w której pierwsi władcy państwa znaleźli miejsce spoczynku. W czterech tematycznych salach, nazwanych Gród, Woda, Złoto i Witraż, czeka nas wędrówka przez epoki. Historycy i archeolodzy nie odkryli jeszcze wszystkich tajemnic Ostrowa Tumskiego, jednak dzięki wizycie w Bramie Poznania z pewnością będziemy bliżej rozwikłania kilku zagadek sprzed wieków. Dzięki nowoczesnej, interaktywnej formie obiektu zrozumiemy nie tylko to, co działo się dawniej, ale i poznamy znaczenie tych wydarzeń dla naszej teraźniejszości. Wizyta w Bramie Poznania to wstęp do zwiedzania samego Ostrowa Tumskiego. Przeszklona, oświetlona kładka prowadząca z obiektu do zabytkowej Śluzy Katedralnej jest łącznikiem między nowym i starym, zaś porządek zwiedzania jest nieprzypadkowy. Brama Poznania oswaja nas z historią, daje narzędzia, pokazuje tropy i rozjaśnia mroki dziejów. Dopiero tak przygotowani możemy świadomie przejść na drugi brzeg rzeki. Nauka i odpoczynek dla grup szkolnych oraz całych rodzin Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego to miejsce stworzone także z myślą o młodszych zwiedzających. Bogata oferta edukacyjna oparta o metody aktywizujące uczniów (warsztaty, zajęcia terenowe, projekty) Z Bramy Poznania na Ostrów Tumski prowadzi oszklona, podświetlana kładka. 23