Misteria Paschalia festiwal muzyki sakralnej w mieście Jana Pawła II W Krakowie, gdzie uroczystości wielkanocne odbywają się we wspaniałych kościołach, ten festiwal muzyki sakralnej osiąga szczyty doskonałości. Zaledwie zaczyna się w Krakowie Wielki Tydzień, a już wierni wypełniają kościoły. Przez cały czas przed konfesjonałami ciągną się nieskończone kolejki do spowiedzi, co dziwnie przypomina te, w jakich ludzie musieli wystawać przed sklepami w czasach komunistycznych, gdy tylko rozeszła się wieść o dostawie jakiegoś na ogół trudno dostępnego artykułu, na przykład mięsa, papieru toaletowego czy pomarańczy. Grobowa cisza W kościołach wyglądających jak opuszczone, przy otwartym tabernakulum, z którego zniknął Najświętszy Sakrament, krzyż leży na posadzce, a posągi okryto kirem, wszyscy klękają przed Grobem Chrystusa, urządzonym z prawdziwie teatralnym wyczuciem tragedii. Spoczywa tam ludzka postać spowita w lśniąco biały całun, wśród grobowej ciszy, skąpana w świetle i kwiatach. Ale już w Wielką Sobotę wszechogarniający smutek z wolna przestaje ciążyć. Rankiem w uliczkach Starego Miasta tysiące osób grupkami spieszą do wspaniałych kościołów miasta, by poświęcić skromne wiklinowe koszyki ozdobione białymi serwetkami, koronkami, gałązkami bukszpanu, w których leżą jajka, baranek wielkanocny z ciasta lub cukru, sól, kawałek krakowskiej kiełbasy wszystko to będzie się spożywać w Niedzielę Wielkanocną. Dźwięk dzwonów i sygnaturek Radość wybuchnie jednak dopiero wieczorem w chwili, gdy Zmartwychwstanie Chrystusa ogłosi kardynał-arcybiskup otoczony licznymi księżmi w złocistych ornatach. Odprawi mszę na Wawelu, na uświęconym wzgórzu, nad którym górują katedra, zamek królewski, panteon królów i wielkich Polaków, tam, gdzie wkrótce w dniu kanonizacji Jana Pawła II w wieży świątyni pojawi się nowy dzwon z pozłacanego brązu, noszący imię papieża podniesionego do chwały ołtarzy. Łaciński napis to jego wezwanie do chrześcijan, które przede wszystkim wstrząsnęło stłamszonymi przez komunizm Polakami: Nolite timere (Nie lękajcie się!). Dopiero wtedy rozbrzmiewają dzwony, pomruk organów, nawracające dźwięki sygnaturek, wspaniałe śpiewy chóralne, radosne pieśni kościelne, od których aż wibrują ściany świątyni,
podczas gdy w uroczystym orszaku pojawia się arcybiskup niosący Przenajświętszy Sakrament w błyszczącej monstrancji, pod złocistym baldachimem falującym wśród tłumu księży, dostojników i wiernych. W scenerii piękniejszej niż najpiękniejsze dekoracje w operze. Oszamiałająco radosne pieśni Później w samym sercu miasta, w kościele Dominikanów gęsty tłum zapełni już o jedenastej wieczorem ogromną nawę, boczne kaplice, przedsionek wszędzie gdzie tylko można, aż po monumentalne schody prowadzące do grobu świętego Hiacynta, czyli Jacka Odrowąża, którego święty Dominik wysłał do Krakowa, by założył Zakon Kaznodziejski w Polsce w roku 1222. A po uroczystościach wielkanocnych młody, rozgorączkowany chór, któremu towarzyszą rozradowani wierni, śpiewa aż do trzeciej, czwartej nad ranem oszamiałająco radosne pieśni, których szybkie rytmy i świeżość przyrównać można tylko do kolęd prowansalskich. Pieśni wyraźnie inspirowane ludowymi piosenkami, wciągające jak tańce słowiańskie, które wszyscy śpiewają wspólnie z widoczną radością, czyniącą z Rezurekcji ogólnopolskie święto. W Niedzielę i Poniedziałek Wielkanocny w niezliczonych kościołach dawnej stolicy Polski odprawia się msze, śpiewa hymny i radosne pieśni, przy czym w tym roku być może jeszcze żarliwiej, skoro teraz w Rzymie ma być kanonizowany bohater narodowy. Najlepsze zespoły barokowe W tym właśnie niezwykłym, świątecznym i gorącym nastroju którym chętnie zachwycano by się we Francji pod warunkiem, że ogarniałby Balijczyków lub ludy afrykańskie, ale który traktuje się zawsze nieco podejrzliwie, gdy chodzi o katolików w tym właśnie klimacie powagi i radości, którego jednomyślność zdaje się co prawda lekko przytłaczająca, powstał festiwal muzyki sakralnej Misteria Paschalia, a tę łacińską nazwę nadano mu po to, by miał bardziej uniwersalny charakter. Dyrektor artystyczny Filip Berkowicz jest twórcą tego festiwalu, który od samego początku postawił sobie ambitny cel ściągnięcia do Krakowa najlepszych na świecie zespołów grających muzykę barokową i przedstawienia Polakom muzyki sakralnej, a także różnorodności, jeśli chodzi o wrażliwość muzyczną całej Europy w czasach kontrreformacji
w dodatku program festiwalu ułożony jest w ścisłej harmonii z obchodami Wielkiego Tygodnia. W klimacie żarliwości Dzięki swym jedenastu edycjom Misteria Paschalia znalazły się pośród najlepszych europejskich festiwali muzycznych. Lecz tę dynamikę, przepych, uparte dążenie do doskonałości, które chwilami trzeba było narzucać temu miastu, nieco skostniałemu w swych prowincjonalnych zwyczajach, należy bezwzględnie pojmować w kontekście kulturalnym i religijnym Krakowa. Bo z niego właśnie wypływają autentyczność i zasadność tego festiwalu, bo właśnie w sercu tego starego uniwersyteckiego miasta życie muzyczne i literackie ściśle łączy się z wiarą i życiem codziennym. To, co we Francji stanowiłoby wspaniały festiwal przeznaczony dla estetów miłośników muzyki dawnej i barokowej, tutaj jawi się w zupełnie innym wymiarze. Współmierność najwyższych programowych wymagań artystycznych i uroczystości religijnych, w których uczestniczy znakomita większość krakowian, powoduje, że muzyka sakralna spełnia tu całkowicie swą podwójną misję: artystyczną i duchową. A w oczach cudzoziemców przybywających tłumnie na koncerty Misteria Paschalia jest to bez wątpienia dowód autentyczności, dający pewność, że tu nie szuka się wyłącznie wrażeń estetycznych, lecz że wibrują wspólnie w klimacie żarliwości, o którym w dzisiejszej Europie mało kto ma jeszcze pojęcie. Festiwal Misteria Paschalia powstał po wyborze Krakowa na Europejską Stolicę Kultury w roku 2000, razem z Pragą, Awinionem i Brukselą, przy poparciu ze strony Prezydenta Miasta Krakowa i radnych miejskich, którzy zrozumieli, że trzeba w tym jednym z najpiękniejszych miast Europy rozwijać działalność kulturalną godną jego historii i mogącą przyciągnąć zagranicznych gości o poziomie nieco wyższym, niż owe hordy prostaków przyjeżdżających z daleka tylko po to, żeby się tanio upić na Rynku Głównym. Odnowił on polską scenę muzyczną a to dzięki zaproszeniu do kraju zespołów pierwszej wielkości, które, interpretując muzykę barokową zgodnie z dzisiaj panującą wrażliwością, wydają się niewątpliwie najbliższe ducha tamtej epoki. To rewolucja w romantycznej Polsce, gdzie wprawdzie od bardzo dawna istniał ruch promujący muzykę dawną, lecz niewiele tak naprawdę się zmieniało. Zachwycający Le Poème harmonique
Do dyspozycji słynnych orkiestr goszczących na festiwalu pozostaje grupa najwyższej jakości, mianowicie zespół wokalny Capelli Cracoviensis, założonej w 1970 roku. Od czasu powstania osiąga on coraz większą doskonałość. W niemałym stopniu to tej właśnie doskonałości zawdzięczamy zachwyt, jaki wzbudził w Wielki Piątek wieczorem wspaniały koncert w wykonaniu Le Poème harmonique. Pod pełną natchnienia dyrekcją Vincenta Dumestre a i przy przejmującej swą dramatyczną wręcz prostotą inscenizacji, w krakowskiej Filharmonii publiczność wręcz oniemiała, słuchając kolejno Medytacji wielkopostnych i Lekcji ciemności Marca Antoine a Charpentiera. Prawdziwy wstrząs! Pochwała szaleństwa Na podobne wyżyny wzniósł się także świetny fresk muzyczny, wykonany na Kazimierzu przez Jordiego Savalla, ośmiu solistów zespołu Capella Reial de Catalunya, zespół Hespèrion XXI i czterech zaproszonych muzyków z Turcji, pod gotyckim sklepieniem wspaniałego kościoła Świętej Katarzyny, w prezbiterium którego podziwiać można monumentalny, pełen przepychu barokowy ołtarz. Tytuł Erazm z Rotterdamu Pochwała szaleństwa to fascynująca retrospektywa muzyki komponowanej w całej Europie w czasach Erazma, od Portugalii po Wysoką Portę, wszystko w rytmie recytacji w wykonaniu aktorów Teatru Starego, najbardziej prestiżowej z polskich scen. W tej znakomitej produkcji wszystko jest tak doskonale piękne, tak zachwycająco pomyślane, tak wspaniale wykonane, że brak słów, by to opisać. Do tych dwóch pamiętnych wieczorów dodać trzeba koncert podziemny w sławnej kopalni soli w Wieliczce, w kryształowej Kaplicy Świętej Kingi; kolejny koncert też wykonany przez Arts Florissants z pasyjnymi pieśniami Purcella; następnie Morte et sepoltura di Cristo Antonia Caldary w wykonaniu Europa Galante pod dyrekcją Fabia Biondiego; wreszcie wieczór poświęcony kantatom Bacha z zespołem Café Zimmermann. I ostatni wieczór w Poniedziałek Wielkanocny z Cercle de l Harmonie oraz plejadą solistów najwyższej klasy, wykonujących Rezurekcję Händla pod batutą René Jacobsa. Wspaniałość krakowskich kościołów
W tym oryginalnym kontekście, w którym do żarliwego przeżywania Wielkiego Tygodnia dochodzi zapał i kunszt muzyków, piękno utworów łączy się dodatkowo ze wspaniałością krakowskich kościołów, wesołą atmosferą targów wielkanocnych w środku miasta, świątecznym tłumem, który oblega niezliczone ogródki kawiarniane i restauracje otaczające Rynek Główny. Uczestnictwo w tym festiwalu muzyki sakralnej w Krakowie to bajeczne poczucie oderwania od codzienności w sercu narodu tak bliskiego Francji z historycznego punktu widzenia. Już od Wielkiego Czwartku 20 do 30 procent naszej publiczności stanowią teraz cudzoziemcy podkreśla Robert Piaskowski, przedstawiciel Krakowskiego Biura Festiwalowego. I nawet jeśli nie możemy zorganizować wszystkich koncertów w kościołach, które stanowiłyby dla nich naturalną scenerię, ponieważ tak liczne są w tym okresie uroczystości kościelne, i nawet jeśli musimy z tego powodu zajmować salę Filharmonii, to sam fakt, że słynne kompozycje wykonywane są w kontekście duchowości, w jakiej powstały, nadaje festiwalowi Misteria Paschalia niepowtarzalny ładunek emocjonalny i autentyczność, na którą nikt nie może pozostawać nieczuły. Raphaël de Gubernatis Le Nouvel Observateur Dwunasta edycja Misteria Paschalia będzie miała miejsce w Krakowie w dniach 30 marca-6 kwietnia 2015 r. www.misteriapaschalia.com Krakowskie hotele są bardzo liczne i często wspaniale usytuowane w samym środku Starego Miasta. Jest też mnóstwo restauracji i kawiarni, dzięki którym można odkryć pyszną polską kuchnię. www.cracovie.travel lub www.pologne.travel