O R Z E C Z N I C T W O TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO ZBIÓR URZĘDOWY Seria B Warszawa, dnia 31 października 2010 r. Nr 5 (48) TREŚĆ: ORZECZENIA KOŃCZĄCE ROZPOZNANIE WSTĘPNE poz. POSTANOWIENIA W SPRAWACH WNIOSKOWYCH str. 311 postanowienie z dnia 15 stycznia 2010 r., sygn. Tw 38/09... 845 312 postanowienie z dnia 28 września 2010 r., sygn. Tw 38/09... 847 313 postanowienie z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. Tw 2/10... 851 314 postanowienie z dnia 14 września 2010 r., sygn. Tw 2/10... 855 315 postanowienie z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. Tw 12/10... 859 316 postanowienie z dnia 15 września 2010 r., sygn. Tw 12/10... 863 317 postanowienie z dnia 6 września 2010 r., sygn. Tw 24/10... 867 POSTANOWIENIA W SPRAWACH SKARGOWYCH 318 postanowienie z dnia 20 maja 2010 r., sygn. Ts 9/08... 868 319 postanowienie z dnia 21 października 2010 r., sygn. Ts 9/08... 870 320 postanowienie z dnia 6 września 2010 r., sygn. Ts 57/08... 873 321 postanowienie z dnia 12 sierpnia 2010 r., sygn. Ts 162/08... 877 322 postanowienie z dnia 21 kwietnia 2009 r., sygn. Ts 167/08... 880 323 postanowienie z dnia 2 września 2010 r., sygn. Ts 167/08... 882 324 postanowienie z dnia 6 stycznia 2010 r., sygn. Ts 190/08... 884 325 postanowienie z dnia 8 listopada 2010 r., sygn. Ts 190/08... 891 326 postanowienie z dnia 29 marca 2010 r., sygn. Ts 214/08... 894 327 postanowienie z dnia 20 października 2010 r., sygn. Ts 214/08... 895 328 postanowienie z dnia 22 lipca 2009 r., sygn. Ts 243/08... 897 329 postanowienie z dnia 16 września 2010 r., sygn. Ts 243/08... 899 330 postanowienie z dnia 22 lipca 2010 r., sygn. Ts 248/08... 902 331 postanowienie z dnia 13 października 2008 r., sygn. Ts 249/08... 906 332 postanowienie z dnia 13 października 2010 r., sygn. Ts 249/08... 909 333 postanowienie z dnia 30 marca 2010 r., sygn. Ts 253/08... 910 334 postanowienie z dnia 18 października 2010 r., sygn. Ts 253/08... 912 335 postanowienie z dnia 15 grudnia 2009 r., sygn. Ts 257/08... 913 336 postanowienie z dnia 19 października 2010 r., sygn. Ts 257/08... 916 337 postanowienie z dnia 20 maja 2010 r., sygn. Ts 261/08... 923 338 postanowienie z dnia 13 października 2010 r., sygn. Ts 261/08... 925 339 postanowienie z dnia 16 września 2010 r., sygn. Ts 328/08... 928 340 postanowienie z dnia 7 lipca 2010 r., sygn. Ts 341/08... 930 341 postanowienie z dnia 28 października 2010 r., sygn. Ts 341/08... 932 342 postanowienie z dnia 23 października 2009 r., sygn. Ts 391/08... 934 343 postanowienie z dnia 15 września 2010 r., sygn. Ts 391/08... 936 344 postanowienie z dnia 16 lipca 2009 r., sygn. Ts 396/08... 940 345 postanowienie z dnia 15 września 2010 r., sygn. Ts 396/08... 944 346 postanowienie z dnia 3 listopada 2009 r., sygn. Ts 43/09... 945 347 postanowienie z dnia 12 października 2010 r., sygn. Ts 43/09... 947 348 postanowienie z dnia 18 stycznia 2010 r., sygn. Ts 68/09... 949 349 postanowienie z dnia 15 września 2010 r., sygn. Ts 68/09... 951 350 postanowienie z dnia 21 grudnia 2009 r., sygn. Ts 70/09... 953
351 postanowienie z dnia 23 września 2010 r., sygn. Ts 70/09... 955 352 postanowienie z dnia 8 lipca 2010 r., sygn. Ts 74/09... 957 353 postanowienie z dnia 18 października 2010 r., sygn. Ts 74/09... 960 354 postanowienie z dnia 23 listopada 2009 r., sygn. Ts 91/09... 963 355 postanowienie z dnia 16 września 2010 r., sygn. Ts 91/09... 964 356 postanowienie z dnia 2 listopada 2009 r., sygn. Ts 99/09... 966 357 postanowienie z dnia 3 września 2010 r., sygn. Ts 99/09... 969 358 postanowienie z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. Ts 104/09... 971 359 postanowienie z dnia 14 września 2010 r., sygn. Ts 104/09... 974 360 postanowienie z dnia 10 września 2010 r., sygn. Ts 126/09... 977 361 postanowienie z dnia 18 stycznia 2010 r., sygn. Ts 129/09... 979 362 postanowienie z dnia 23 września 2010 r., sygn. Ts 129/09... 981 363 postanowienie z dnia 10 września 2010 r., sygn. Ts 142/09... 983 364 postanowienie z dnia 17 lutego 2010 r., sygn. Ts 154/09... 985 365 postanowienie z dnia 28 września 2010 r., sygn. Ts 154/09... 986 366 postanowienie z dnia 2 sierpnia 2010 r., sygn. Ts 162/09... 988 367 postanowienie z dnia 4 marca 2010 r., sygn. Ts 164/09... 991 368 postanowienie z dnia 16 września 2010 r., sygn. Ts 164/09... 993 369 postanowienie z dnia 10 września 2010 r., sygn. Ts 170/09... 994 370 postanowienie z dnia 22 lipca 2010 r., sygn. Ts 202/09... 997 371 postanowienie z dnia 19 października 2010 r., sygn. Ts 202/09... 1000 372 postanowienie z dnia 4 marca 2010 r., sygn. Ts 219/09... 1002 373 postanowienie z dnia 6 października 2010 r., sygn. Ts 219/09... 1005 374 postanowienie z dnia 21 kwietnia 2010 r., sygn. Ts 229/09... 1008 375 postanowienie z dnia 12 października 2010 r., sygn. Ts 229/09... 1010 376 postanowienie z dnia 2 czerwca 2010 r., sygn. Ts 247/09... 1013 377 postanowienie z dnia 16 września 2010 r., sygn. Ts 247/09... 1015 378 postanowienie z dnia 19 sierpnia 2010 r., sygn. Ts 254/09... 1017 379 postanowienie z dnia 16 lipca 2010 r., sygn. Ts 260/09... 1020 380 postanowienie z dnia 14 lipca 2010 r., sygn. Ts 261/09... 1022 381 postanowienie z dnia 22 września 2010 r., sygn. Ts 261/09... 1025 382 postanowienie z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. Ts 263/09... 1027 383 postanowienie z dnia 8 września 2010 r., sygn. Ts 263/09... 1029 384 postanowienie z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. Ts 264/09... 1031 385 postanowienie z dnia 8 września 2010 r., sygn. Ts 264/09... 1033 386 postanowienie z dnia 12 sierpnia 2010 r., sygn. Ts 268/09... 1036 387 postanowienie z dnia 9 lutego 2010 r., sygn. Ts 280/09... 1038 388 postanowienie z dnia 15 września 2010 r., sygn. Ts 280/09... 1040 389 postanowienie z dnia 22 czerwca 2010 r., sygn. Ts 316/09... 1043 390 postanowienie z dnia 19 października 2010 r., sygn. Ts 316/09... 1046 391 postanowienie z dnia 7 września 2010 r., sygn. Ts 319/09... 1049 392 postanowienie z dnia 15 września 2010 r., sygn. Ts 37/10... 1052 393 postanowienie z dnia 12 maja 2010 r., sygn. Ts 53/10... 1053 394 postanowienie z dnia 8 września 2010 r., sygn. Ts 53/10... 1055 395 postanowienie z dnia 5 lipca 2010 r., sygn. Ts 69/10... 1058 396 postanowienie z dnia 14 września 2010 r., sygn. Ts 69/10... 1060 397 postanowienie z dnia 5 lipca 2010 r., sygn. Ts 83/10... 1061 398 postanowienie z dnia 30 września 2010 r., sygn. Ts 83/10... 1064 399 postanowienie z dnia 2 września 2010 r., sygn. Ts 122/10... 1065 Sko ro wi dze: orze czeń we dług sy gna tur... 1067 ak tów nor ma tyw nych... 1069 rze czo wy... 1080
OTK ZU nr 5/B/2010 Tw 38/09 poz. 311 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Wojciech Hermeliński, 311 POSTANOWIENIE z dnia 15 stycznia 2010 r. Sygn. akt Tw 38/09 po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Rady Gminy Śniadowo w sprawie zgodności: 1) art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej; 2) art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji; 3) art. 26 ust. 2 i 5 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zm.) z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji; 4) art. 98a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.) z art. 16 ust. 2, art. 171 ust. 1 i art. 2 Konstytucji, odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi. p o s t a n a w i a: UZASADNIENIE W dniu 9 grudnia 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Gminy Śniadowo o zbadanie zgodności, po pierwsze, art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zm.; dalej: ustawa o bezpośrednim wyborze) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji; po drugie, art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, ze zm.; dalej: ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji; po trzecie, art. 26 ust. 2 i 5 ustawy o bezpośrednim wyborze z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji; po czwarte, art. 98a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym) z art. 16 ust. 2, art. 171 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje: 1. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej, jeżeli wniosek, pytanie prawne albo skarga konstytucyjna pochodzi od uprawnionego podmiotu. Wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić z wnioskiem w sprawach określonych w art. 188 Konstytucji, zawiera art. 191 ust. 1 Konstytucji. W odniesieniu do podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, ustrojodawca wprowadził tzw. ograniczoną rzeczowo zdolność wnioskową, wymagając wykazania, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania podmiotu inicjującego postępowanie (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Wniosek pochodzący od takiego podmiotu powinien zatem nie tylko spełniać wymagania stawiane pismom procesowym oraz zawierać dane określone w art. 32 ust. 1 pkt 1-4 ustawy o TK, ale nadto powoływać przepis prawa lub statutu, wskazujący, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania tego podmiotu (art. 32 ust. 2 ustawy o TK). W myśl art. 36 ust. 1 ustawy o TK, wniosek złożony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji) jest kierowany do sędziego Trybunału Konstytucyjnego w celu 845
poz. 311 Tw 38/09 OTK ZU nr 5/B/2010 wstępnego rozpoznania. Na tym etapie postępowania Trybunał odmawia nadania dalszego biegu w przypadku, gdy wniosek jest oczywiście bezzasadny lub gdy braki formalne, wskazane w zarządzeniu sędziego, nie zostały usunięte w terminie (art. 36 ust. 3 ustawy o TK). Ponadto wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu zbędności lub niedopuszczalności wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a także, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy o TK). Tym samym wstępne rozpoznanie wniosku umożliwia już w początkowej fazie postępowania eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozstrzygania. 2. W ramach wstępnego rozpoznania wniosku Rady Gminy Śniadowo Trybunał Konstytucyjny zbadał w pierwszej kolejności, czy wniosek ten został złożony przez podmiot legitymowany w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji. 2.1. Należy na wstępie przypomnieć, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego, uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego w sprawie wystąpienia z wnioskiem o hierarchiczną kontrolę norm stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tego organu (por. postanowienia TK z: 15 lipca 2002 r., Tw 26/02, OTK ZU nr 3/B/2002, poz. 191; 19 października 2005 r., Tw 62/05, OTK ZU nr 6/B/2006, poz. 260). Dlatego zasadny jest wymóg, by organ stanowiący dołączał do wniosku podjętą uchwałę, która stanowi dowód, że wniosek pochodzi od legitymowanego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji), nie zaś od osoby fizycznej, która go sporządziła czy podpisała. Treść uchwały i wniosku powinny być zbieżne. Zbieżność cechująca wniosek i uchwałę obejmuje, co najmniej, dokładne określenie kwestionowanego aktu normatywnego (jego przepisu lub przepisów), wyrażenie woli wyeliminowania tego aktu (przepisu lub przepisów) z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu niezgodności z przepisem (przepisami) aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (por. postanowienie TK z 5 września 2005 r., Tw 17/05, OTK ZU nr 5/B/2005, poz. 181). 2.2. Rada Gminy Śniadowo podjęła 3 grudnia 2009 r. uchwałę nr XXXVI/176/09 w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem (...). Zgodnie z treścią 1 uchwały, występuje się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności z Konstytucją art. 27f ust. 2 i ust. 4, art. 98a ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.) oraz art. 26 ust. 1 pkt 4, ust. 2 i ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zm.). Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w uchwale tej nie skonkretyzowano wzorców kontroli, tzn. nie określono, z którym przepisem (przepisami) Konstytucji są niezgodne kwestionowane przepisy ustaw. Uchwały tej nie można zatem uznać za podstawę prawną wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 9 grudnia 2009 r. 2.3. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że skonkretyzowanie wzorców kontroli, tzn. powołanie: art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji w odniesieniu do zbadania zgodności art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy o bezpośrednim wyborze; art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji w odniesieniu do zbadania zgodności art. 26 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze; art. 16 ust. 2, art. 171 ust. 1 i art. 2 Konstytucji w odniesieniu do zbadania zgodności art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, nastąpiło dopiero w złożonym wniosku. Co szczególnie istotne, rozpatrywany wniosek wyznacza również inny zakres zaskarżenia niż ten, który Rada Gminy Śniadowo określiła w uchwale podjętej 3 grudnia 2009 r. Treść wniosku świadczy bowiem jednoznacznie o rozszerzeniu zakresu zaskarżenia, który obok zbadania zgodności 26 ust. 1 pkt 4 i art. 26 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze oraz art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym obejmuje także kontrolę art. 26 ust. 5 ustawy o bezpośrednim wyborze z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji, a nadto kontrolę art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. 2.4. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że podmiot upoważniony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do sporządzenia, podpisania i złożenia wniosku, jest zobowiązany do działania w granicach i zakresie udzielonego umocowania. Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania zarówno przedmiotu, jak i wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 3 ustawy zasadniczej). 846
OTK ZU nr 5/B/2010 Tw 38/09 poz. 312 2.5. Skoro Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że uchwała Rady Gminy Śniadowo nie mogła stanowić skutecznej podstawy złożenia wniosku, to należało w konsekwencji uznać, że rozpatrywany wniosek, samoistnie określający wzorce kontroli art. 26 ust. 1 pkt 4 i art. 26 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze oraz art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, a także rozszerzający zakres zaskarżenia o kontrolę art. 26 ust. 5 ustawy o bezpośrednim wyborze z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji oraz art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji, pochodzi od podmiotu, który w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji nie ma legitymacji do inicjowania postępowania w sprawie abstrakcyjnej zgodności norm. 3. Okoliczności powyższe uzasadniają niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK), a tym samym stanowią podstawę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Śniadowo. Mając na względzie powyższe okoliczności, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji. Trybunał Konstytucyjny w składzie: Stanisław Biernat przewodniczący Teresa Liszcz sprawozdawca Adam Jamróz, 312 POSTANOWIENIE z dnia 28 września 2010 r. Sygn. akt Tw 38/09 po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 stycznia 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Śniadowo, nie uwzględnić zażalenia. p o s t a n a w i a: UZASADNIENIE 1. W dniu 9 grudnia 2009 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Gminy Śniadowo o zbadanie zgodności, po pierwsze, art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 20 czerwca 2002 r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. Nr 113, poz. 984, ze zm.; dalej: ustawa o bezpośrednim wyborze) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji; po drugie, art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. Nr 216, poz. 1584, ze zm.; dalej: ustawa o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji; po trzecie, art. 26 ust. 2 i 5 ustawy o bezpośrednim wyborze z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji; po czwarte, art. 98a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym) z art. 16 ust. 2, art. 171 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. 2. Postanowieniem z 15 stycznia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Śniadowo. 2.1. Na podstawie 1 uchwały nr XXXVI/176/09 Rady Gminy Śniadowo z 3 grudnia 2009 r. w sprawie wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem Trybunał ustalił, że zakres zaskarżenia został 847
poz. 312 Tw 38/09 OTK ZU nr 5/B/2010 wyznaczony przedmiotowo przez wskazanie przepisów poddanych kontroli, tzn. art. 24f ust. 2 i 4, art. 98a ust. 1 i 2 ustawy o samorządzie gminnym oraz art. 26 ust. 1 pkt 4, ust. 2 i 4 ustawy o bezpośrednim wyborze, natomiast wzorcem kontroli uczyniono Konstytucję. Trybunał stwierdził zatem, że w uchwale tej nie skonkretyzowano podstaw kontroli, tzn. nie określono, z którym przepisem (przepisami) Konstytucji są niezgodne kwestionowane przepisy ustaw. Z tego względu uchwały Rady Gminy Śniadowo nie można było uznać za podstawę prawną wniosku złożonego do Trybunału Konstytucyjnego 9 grudnia 2009 r. 2.2. Trybunał zwrócił uwagę, że skonkretyzowanie wzorców kontroli, tzn. powołanie: art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji w odniesieniu do zbadania zgodności art. 26 ust. 1 pkt 4 ustawy o bezpośrednim wyborze; art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji w odniesieniu do zbadania zgodności art. 26 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze; art. 16 ust. 2, art. 171 ust. 1 i art. 2 Konstytucji w odniesieniu do zbadania zgodności art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, nastąpiło dopiero w złożonym wniosku. 2.3. Co szczególnie istotne, rozpatrywany wniosek wyznaczył również inny zakres zaskarżenia niż ten, który Rada Gminy Śniadowo określiła w uchwale podjętej 3 grudnia 2009 r. Treść wniosku świadczyła bowiem jednoznacznie o rozszerzeniu zakresu zaskarżenia, który obok zbadania zgodności 26 ust. 1 pkt 4 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze oraz art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym objął także kontrolą art. 26 ust. 5 ustawy o bezpośrednim wyborze z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji oraz art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że podmiot upoważniony przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego do sporządzenia, podpisania i złożenia wniosku jest zobowiązany do działania w granicach i zakresie udzielonego umocowania. Nie posiada zatem kompetencji do samodzielnego kształtowania zarówno przedmiotu, jak i wzorców kontroli, gdyż wiąże go treść uchwały podmiotu legitymowanego do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego (art. 191 ust. 1 pkt 3 ustawy zasadniczej). 2.4. Skoro Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że uchwała Rady Gminy Śniadowo nie mogła stanowić skutecznej podstawy złożenia wniosku, to w konsekwencji uznał, że rozpatrywany wniosek, samoistnie określający wzorce kontroli art. 26 ust. 1 pkt 4 i art. 26 ust. 2 ustawy o bezpośrednim wyborze oraz art. 98a ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym, a także rozszerzający zakres zaskarżenia o kontrolę art. 26 ust. 5 ustawy o bezpośrednim wyborze z art. 16 ust. 2 i art. 2 Konstytucji oraz art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1 i art. 2 Konstytucji, pochodzi od podmiotu, który w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji, nie ma legitymacji do inicjowania postępowania w sprawie abstrakcyjnej zgodności norm. 3. W zażaleniu z 27 stycznia 2010 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz nadanie skardze biegu. Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje: 1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 2 pkt 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6 i 7 ustawy o TK). Trybunał bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że na etapie rozpoznania zażalenia Trybunał analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń, przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia. 2. Pełnomocnik wnioskodawcy załączył do zażalenia uchwałę nr XXXVIII/185/10 Rady Gminy Śniadowo z 22 stycznia 2010 r., wnosząc o uwzględnienie uzupełnienia w trybie i na podstawie art. 130 3 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy (...) o Trybunale Konstytucyjnym. Natomiast w piśmie procesowym, które wpłynęło do Trybunału 15 marca 2010 r., pełnomocnik oświadczył: w uzupełnieniu zażalenia z 27 stycznia 2010 r. składam przesłany mi oryginał uchwały Rady Gminy Śniadowo z 4 lutego 2010 r., w której Rada uwzględniła wszystkie zastrzeżenia Trybunału Konstytucyjnego. 848
OTK ZU nr 5/B/2010 Tw 38/09 poz. 312 2.1. Trybunał podkreśla, że uchwała z 22 stycznia 2010 r. oraz uchwała z 4 lutego 2010 r. zostały podjęte po doręczeniu pełnomocnikowi wnioskodawcy (21 stycznia 2010 r.) postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 15 stycznia 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Śniadowo. Nie ulega przy tym wątpliwości, że uchwała zmieniająca z 22 stycznia 2010 r. uwzględnia stanowisko Trybunału przedstawione w zaskarżonym postanowieniu, dotyczące przedmiotu wniosku, który wykroczył poza zakres określony w uchwale z 3 grudnia 2009 r. Uchwała z dnia 22 stycznia 2010 r. sanuje bowiem treść uchwały z dnia 3 grudnia 2009 r. w ten sposób, że rozszerza zakres przedmiotowy kontroli o przepisy wskazane w złożonym wniosku, których nie objęła uchwała z 3 grudnia 2009 r. Natomiast uchwała zmieniająca z 4 lutego 2010 r. uwzględnia stanowisko Trybunału przedstawione w zaskarżonym postanowieniu, dotyczące niewskazania w uchwale z 3 grudnia 2009 r. wzorców kontroli zaskarżonych przepisów. Uchwała z 4 lutego 2010 r. sanuje bowiem treść uchwały z 3 grudnia 2009 r. i uchwały z 22 stycznia 2010 r. w ten sposób, że konkretyzuje, które przepisy Konstytucji zostały naruszone przez przepisy ustaw, będące przedmiotem kontroli. 2.2. Zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy, podjęcie uchwały z 22 stycznia 2010 r. i jej przedłożenie Trybunałowi na podstawie art. 130 3 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o TK oznacza, że uchwała Rady Gminy była dotknięta jedynie brakiem formalnym, który w nakazanym przez prawo terminie został uzupełniony, co winno uzasadnić merytoryczne rozpoznanie wniosku. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że art. 130 3 k.p.c.: Pismo poprawione lub uzupełnione w terminie wywołuje skutki od chwili jego wniesienia pozostaje w immanentnym związku z art. 130 1 k.p.c. Jeżeli pismo procesowe nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych lub jeżeli od pisma nie uiszczono należnej opłaty, przewodniczący wzywa stronę, pod rygorem zwrócenia pisma, do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia go w terminie tygodniowym. Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym. 2.2.1. Trybunał Konstytucyjny zwraca przy tym uwagę, że ustawa o TK wprowadziła inne niż w przywołanych wyżej przepisach Kodeksu postępowania cywilnego zasady i skutki uzupełnienia pisma procesowego. Zgodnie z art. 36 ust. 2 ustawy o TK, jeżeli wniosek nie odpowiada warunkom formalnym, sędzia Trybunału wzywa do usunięcia braków formalnych w terminie 7 dni od daty zawiadomienia, zaś w myśl art. 36 ust. 3 ustawy o TK, nieusunięcie braków formalnych w ustawowym terminie stanowi podstawę wydania postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że procedura wstępnej kontroli wniosku (art. 36 ust. 1 ustawy o TK) explicite wyznacza etap właściwy do usunięcia braków formalnych. Następuje on po doręczeniu zarządzenia, o którym mowa w art. 36 ust. 2 ustawy o TK, a przed wydaniem postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu (art. 36 ust. 3 ustawy o TK) lub przekazaniem wniosku do rozpoznania na rozprawie (art. 59 ust. 1 ustawy o TK). W konsekwencji należy uznać, że skoro sprawa usuwania braków formalnych wniosku została uregulowana wprost w ustawie o TK, to w tym zakresie nie istnieje uzasadnienie dla odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (art. 130 3 k.p.c. w zw. z art. 20 ustawy o TK). 2.2.2. Trybunał Konstytucyjny wyjaśnia również, że pismem procesowym (art. 32 ust. 1 ustawy o TK), do którego odnosi się zarządzenie sędziego z 15 stycznia 2010 r., wzywające do usunięcia braków formalnych, jest wyłącznie wniosek złożony w imieniu Rady Gminy Śniadowo. Natomiast ani uchwały Rady Gminy Śniadowo z 3 grudnia 2009 r. załączonej do wniosku, ani uchwały Rady Gminy Śniadowo z 22 stycznia 2010 r. załączonej do zażalenia nie można uznać za pismo procesowe w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy o TK w zw. z art. 126 k.p.c. Uchwała jest bowiem aktem prawnym, w którym konstytucyjnie legitymowany podmiot (art. 191 ust. 1 pkt 3) wyraża wolę wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Dlatego też uchwała stanowi conditio sine qua non sporządzenia i złożenia wniosku (pisma procesowego) w Trybunale Konstytucyjnym (por. wyrok TK z 20 lutego 2002 r., K 39/00, OTK ZU nr 1/A/2002, poz. 9). 2.2.3. Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, po pierwsze, że art. 130 3 k.p.c. co do zasady nie znajduje zastosowania w postępowaniu prowadzonym w ramach wstępnego rozpoznania wniosku (art. 36 ustawy o TK), po drugie zaś, dokonane na jego podstawie uzupełnienie nie dotyczy pisma procesowego (wniosku), ale aktu prawnego (uchwały Rady Gminy Śniadowo). Dlatego, wbrew twierdzeniu pełnomocnika wnioskodawcy, doręczenie uchwały zmieniającej z 22 stycznia 2010 r. nie prowadzi do usunięcia braku formalnego, bowiem wadliwość uchwały z 3 grudnia 2009 r., stanowiącej podstawę wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego, nie może zostać uznana za brak formalny w rozumieniu art. 36 ust. 2 ustawy o TK (por. postanowienie TK z 24 listopada 2003 r., Tw 30/03, OTK ZU nr 4/B/2003, poz. 209). 849
poz. 312 Tw 38/09 OTK ZU nr 5/B/2010 2.3. Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do treści pisma procesowego (data wpływu: 15 marca 2010 r.), w którym pełnomocnik oświadczył: w uzupełnieniu zażalenia z 27 stycznia 2010 r. składam przesłany mi oryginał uchwały Rady Gminy Śniadowo z 4 lutego 2010 r., w której Rada uwzględniła wszystkie zastrzeżenia Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał wyjaśnia, że art. 36 ust. 4-6 ustawy o TK, normujący rozpoznanie zażalenia na postanowienie o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu, nie przewiduje czynności procesowej, polegającej na uzupełnieniu zażalenia. Oznacza to, że pismo procesowe nadesłane do Trybunału 15 marca 2010 r., a więc po upływie terminu do wniesienia zażalenia (art. 36 ust. 5 ustawy o TK), należy pozostawić bez rozpoznania (niezależnie od przyczyn, o których mowa w pkt 2.4. niniejszego uzasadnienia). 2.4. Trybunał Konstytucyjny przypomina ponownie, że uchwała podjęta przez podmioty, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, wyraża wolę wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. Winna być zatem uprzednia w stosunku do złożonego wniosku (z wyjątkiem przypadku, gdy wniosek stanowi załącznik do uchwały). Jeżeli skierowany do Trybunału wniosek, abstrahując od zakresu zaskarżenia wyznaczonego w uchwale, samoistnie określa przedmiot i precyzuje wzorce kontroli, to późniejsza w czasie zmiana uchwały (która notabene wchodzi w życie z dniem podjęcia ), mająca na celu dostosowanie jej zakresu zaskarżenia do przedmiotu i wzorców wskazanych w rozpatrywanym już wniosku, nie konwaliduje wad tego pisma procesowego (por. postanowienie TK z 19 października 2006 r., Tw 62/05, OTK ZU nr 6/B/2006, poz. 260 i powołane tam orzeczenie). Uchwała organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego, będąca podstawą wniosku, ma charakter konkretny i indywidualny; jest zatem aktem, który konsumuje się po jednorazowym zastosowaniu. Oznacza to, że jedna uchwała stanowi oparcie dla złożenia tylko jednego wniosku. W szczególności za niedopuszczalne należy uznać takie modyfikowanie treści uchwały na etapie rozpatrzenia zażalenia, które pozwalałoby przyjąć, że wniosek stanowi realizację uchwały późniejszej niż ta, która rzeczywiście (pierwotnie) była podstawą prawną jego sporządzenia i złożenia do Trybunału Konstytucyjnego. 2.5. Trybunał Konstytucyjny podnosi również, że ani w uchwale z 3 grudnia 2009 r., ani w dołączonej do zażalenia uchwale zmieniającej z 22 stycznia 2010 r. Rada Gminy Śniadowo nie skonkretyzowała wzorców kontroli, tj. nie określiła, z którymi przepisami Konstytucji są niezgodne przepisy zakwestionowanych ustaw. Co podkreślił pełnomocnik wnioskodawcy, dopiero uchwała zmieniająca Rady Gminy Śniadowo z 4 lutego 2010 r. uwzględniła wszystkie zastrzeżenia Trybunału Konstytucyjnego, w tym wskazała podstawy kontroli. Jednak ze względów, o których mowa w pkt 2.3 i 2.4 niniejszego uzasadnienia, uchwała ta nie sanuje braku legitymacji procesowej podmiotu, który złożył wniosek 3. Pełnomocnik wnioskodawcy twierdzi w zażaleniu, że (...) wystąpienie do Trybunału Konstytucyjnego podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 3 Konstytucji RP poprzedzone musi być (...) upoważnieniem do sporządzenia wniosku przez pełnomocnika wskazanego w art. 48 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym oraz przekonuje że trudno od nawet tak poważnego organu jak Rada Gminy oczekiwać prawidłowego wskazania przepisów, skoro sama ustawa o Trybunale Konstytucyjnym nakłada obowiązek sporządzenia wniosku przez profesjonalnego pełnomocnika. 3.1. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, stanowisko powyższe jest rezultatem swoistej interpretacji art. 48 ust. 1 ustawy o TK. Przepis ten stanowi bowiem explicite, że skargę i zażalenie na postanowienie o odmowie nadania skardze dalszego biegu sporządzają adwokat lub radca prawny, chyba że skarżącym jest sędzia, prokurator, notariusz, profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych. Zgodnie z systematyką ustawy o TK, art. 48 ust. 1 znajduje się w Rozdziale 2 Postępowanie przed Trybunałem, w grupie przepisów regulujących Orzekanie w sprawie skarg konstytucyjnych. Już pobieżna analiza tego przepisu (argumentum a rubrica) wskazuje jednoznacznie, że wyłącznie skarga konstytucyjna (i pisma procesowe wnoszone na etapie jej wstępnego rozpoznania) musi być sporządzona przez profesjonalnego pełnomocnika. 3.2. Natomiast żaden przepis ustawy o TK nie nakłada na podmioty o ograniczonej rzeczowo legitymacji procesowej (art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji) obowiązku sporządzenia wniosku przez adwokata lub radcę prawnego. Brak takiego wymogu potwierdzają wnioski sporządzane samodzielnie przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego (por. postanowienie TK z: 26 lutego 2008 r. i 20 listopada 2008 r, Tw 45/07, OTK ZU nr 6/B/2008, poz. 218 i 219). 850
OTK ZU nr 5/B/2010 Tw 2/10 poz. 313 4. W ostatnim zarzucie zażalenia pełnomocnik wnioskodawcy kwestionuje istnienie przepisu, który wyznaczałby obligatoryjną treść uchwały podejmowanej przez radę gminy oraz wprowadzał obowiązek precyzowania w niej wzorców kontroli. Odnosząc się do powyższego stanowiska, Trybunał Konstytucyjny przypomina, że ustrojodawca przyznał prawo inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm podmiotom wymienionym w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 w zakresie określonym w art. 191 ust. 2 (ograniczona rzeczowo zdolność wnioskowa). W konsekwencji tylko te podmioty mogą (zwykle w formie uchwały) wyrazić wolę wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Skoro podmioty legitymowane uruchamiają kontrolę w celu wyeliminowania z systemu prawa norm, ich zdaniem, niezgodnych z normami o wyższej mocy prawnej, to oczywiste jest, że tylko te podmioty mogą wyznaczyć zakres zaskarżenia, wskazując przedmiot oraz wzorce kontroli. Podjęta uchwała stanowi podstawę prawną sporządzenia i złożenia wniosku (pisma procesowego) w Trybunale. Oba oświadczenia woli winna cechować niezbędna tożsamość treściowa, bowiem określony w uchwale zakres zaskarżenia oznacza, że pełnomocnik upoważniony do sporządzenia wniosku musi działać w granicach udzielonego umocowania. Jeśli zaś wniosek, abstrahując od woli podmiotów legitymowanych konstytucyjnie, samoistnie wyznacza przedmiot oraz wzorce kontroli, to okoliczność powyższa uzasadnia odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie, uznając, że zarzuty zażalenia nie podważyły zasadności postaw odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Śniadowo, postanowił jak w sentencji. Trybunał Konstytucyjny w składzie: Stanisław Biernat, 313 POSTANOWIENIE z dnia 22 czerwca 2010 r. Sygn. akt Tw 2/10 po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców w sprawie zgodności: zarządzenia nr 72/2009/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 3 listopada 2009 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna (niepubl.) z art. 2, art. 83 oraz art. 93 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi. p o s t a n a w i a: UZASADNIENIE 1. W dniu 11 stycznia 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców o zbadanie zgodności zarządzenia nr 72/2009/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 3 listopada 2009 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna (niepubl.; dalej: zarządzenie Prezesa NFZ) z art. 2, art. 83 oraz art. 93 ust. 2 Konstytucji. 2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 lutego 2010 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia braków formalnych wniosku przez: (1) wykazanie, że jest on ogólnokrajową organizacją 851
poz. 313 Tw 2/10 OTK ZU nr 5/B/2010 pracodawców, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, tzn. posiada jednostki terenowe lub oddziały; (2) doręczenie oryginału (oraz czterech odpisów) uchwały (lub inaczej nazwanego rozstrzygnięcia) ogólnokrajowej władzy wnioskodawcy, stanowiącej podstawę prawną wniosku złożonego do Trybunału 11 stycznia 2010 r.; (3) doręczenie wyciągu z protokołu oraz listy obecności z posiedzenia władzy, o której mowa w punkcie 2 tego zarządzenia, pozwalających stwierdzić, że uchwała została podjęta zgodnie z postanowieniami statutu wnioskodawcy; (4) doręczenie pięciu kompletnych odpisów statutu wnioskodawcy; (5) uzasadnienie legitymacji organizacji pracodawców w odniesieniu do kwestionowanego zarządzenia, które dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej przez członków Związku. 3. Pismem z 17 marca 2010 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych braków formalnych. Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje: 1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wniosek przedstawiony przez ogólnokrajową władzę organizacji pracodawców podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny w składzie jednego sędziego bada, czy wniosek odpowiada wymogom formalnym (art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o TK), czy nie jest oczywiście bezzasadny (art. 36 ust. 3 ustawy o TK), a w szczególności, czy pochodzi od uprawnionego podmiotu (art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji). 2. W myśl art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą (m.in.) ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców. Należy przy tym wyjaśnić, że użyty w powołanym przepisie ustawy zasadniczej przymiotnik ogólnokrajowy w sposób istotny ogranicza grupę organizacji pracodawców uprawnionych do wnioskowania o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm. 2.1. Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 12 lutego 2003 r. o sygn. Tw 72/02 (OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 78) wskazał kryteria pozwalające wyróżnić ogólnokrajowy związek zawodowy, które znajdują zastosowanie również w odniesieniu do organizacji pracodawców i organizacji zawodowych. Zdaniem Trybunału, stwierdzenie, iż dana organizacja posiada legitymację do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego musi być poprzedzone merytoryczną oceną, czy organizacja ta ma rzeczywiście charakter związku ogólnokrajowego. Prowadzone badanie nie może bowiem ograniczyć się do odczytania jedynie jej nazwy (np. ogólnopolska, krajowa, polska ), czy też deklaracji zawartej w statucie (np. obszar działania organizacji obejmuje terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ). Przymiotnik ogólnokrajowy, ujęty w treści art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, odnosi się do władz organizacji, co z kolei pozwala twierdzić, że ogólnokrajowe władze może mieć tylko taka organizacja pracodawców, w strukturze której funkcjonują również władze terenowe (regionalne, oddziałowe). Utworzenie jednostek o statusie lokalnym wskazuje, że organizacja obejmuje swoim zakresem działania obszar całego kraju. Wymóg posiadania przez organizację pracodawców struktur terenowych nie jest przejawem zbytecznego formalizmu, lecz stanowi gwarancję zapewnienia pracodawcom, działającym w różnych częściach kraju, właściwej reprezentacji na szczeblu ogólnokrajowym. Oznacza to, że prawo wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego przysługuje tylko związkom i organizacjom o charakterze ogólnokrajowym, a pozbawione są go związki i organizacje o charakterze jedynie lokalnym. Ogólnokrajowy zakres działania stanowi jedyną cechę kwalifikującą, nie ma natomiast znaczenia liczebność ( reprezentatywność ) związku czy organizacji (por. L. Garlicki, uwaga 11 do art. 191, [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. V, Warszawa 1999-2007). 2.2. Dla stwierdzenia, czy Zarząd Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców jest uprawniony do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego, konieczne jest zbadanie danych ujawnionych w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej, w szczególności wpisów zawartych w rubryce 3 działu 1, informujących o jednostkach terenowych lub oddziałach organizacji. Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że organizacje, które faktycznie posiadają takie struktury, mają możliwość ich ujawnienia zgodnie z 116 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowego sposobu prowadzenia rejestrów wchodzących w skład Krajowego Rejestru Sądowego oraz szczegółowej treści wpisów w tych rejestrach (Dz. U. Nr 117, poz. 1237, ze zm.). 852
OTK ZU nr 5/B/2010 Tw 2/10 poz. 313 2.3. Trybunał Konstytucyjny ustalił na podstawie odpisu aktualnego (numer KRS: 0000019286) z rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej, że Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców nie posiada w swej strukturze jednostek terenowych lub oddziałów, co potwierdza brak wpisów w rubryce 3 działu 1 rejestru. 2.4. Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skoro wnioskodawcy nie można przypisać przymiotu organizacji ogólnokrajowej w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, to tym samym wniosek złożony przez Zarząd Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców pochodzi od podmiotu, któremu nie przysługuje legitymacja do wszczęcia postępowania w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm. W konsekwencji należało odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 3 in fine ustawy o TK). 3. Niezależnie od wskazanej wyżej podstawy odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu, Trybunał Konstytucyjny uznał za konieczne wyjaśnienie rozumienia przesłanki podmiotowej, która rozstrzyga, czy wniosek w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm pochodzi od podmiotu wymienionego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. 3.1. Ogólnokrajowa władza organizacji pracodawców, zazwyczaj kolegialna, wyraża wolę w podejmowanych przez siebie uchwałach. Tryb podjęcia uchwały regulują właściwe przepisy (np. statutu), zaś jej treść zostaje zapisana w protokole z posiedzenia takiej władzy. Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Trybunału Konstytucyjnego, uchwała ogólnokrajowej władzy organizacji pracodawców w sprawie wystąpienia z wnioskiem o hierarchiczną kontrolę norm stanowi conditio sine qua non wszczęcia postępowania z wniosku tej władzy (por. postanowienia TK z: 22 lutego 2007 r., Tw 26/06, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 42 i powołane tam orzeczenia; 15 stycznia 2009 r., Tw 32/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 69). Dlatego wymagane jest dołączenie do wniosku uchwały, która stanowi dowód, że wniosek pochodzi od podmiotu legitymowanego (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji), a nie od osoby fizycznej, która go sporządziła i podpisała. Minimalna zbieżność, która musi cechować wniosek i uchwałę, obejmuje wskazanie kwestionowanego przepisu przez odpowiednie oznaczenie aktu normatywnego (przedmiot kontroli), wyrażenie woli wyeliminowania tego przepisu z porządku prawnego oraz sformułowanie zarzutu jego niezgodności z przepisem aktu normatywnego o wyższej mocy prawnej (wzorzec kontroli). Uchwała może zawierać także dodatkowe postanowienia dotyczące sposobu jej wykonania, w szczególności wskazywać inny podmiot (pełnomocnika), zobligowany do sporządzenia wniosku, złożenia go w Trybunale Konstytucyjnym czy reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem. Co oczywiste, uprzednio podjęta uchwała stanowi podstawę prawną wniosku sporządzonego w jej wykonaniu. Zatem wniosek, który poprzedza podjęcie uchwały, nie może być uznany za pismo skutecznie wszczynające postępowanie przed Trybunałem (art. 31 ust. 1 ustawy o TK). 3.2. Mając powyższe na względzie, Trybunał Konstytucyjny ustalił, po pierwsze, że rozpatrywany wniosek nosi datę 5 listopada 2009 r., zaś uchwała Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców w sprawie wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym została podjęta 29 grudnia 2009 r.. Po drugie, rozpatrywany wniosek jest sporządzony, podpisany i złożony przez profesjonalnego pełnomocnika bez umocowania udzielonego w uchwale przez wnioskodawcę. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, zarówno wniosek sporządzony przed podjęciem uchwały, jak i brak stosownego pełnomocnictwa, uzasadniają odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu ze względu na niedopuszczalność wydania orzeczenia (art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 in fine ustawy o TK). 4. Jedynie na marginesie Trybunał Konstytucyjny podnosi wątpliwość związaną z rzeczywistą datą podjęcia przez Zarząd Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców uchwały w sprawie wniosku o kontrolę zarządzenia Prezesa NFZ. Jak bowiem wynika z Wyciągu z protokołu z posiedzenia Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych- Pracodawców z 13 listopada 2009 (dołączonego do akt sprawy Tw 34/09), Zarząd podjął w tym dniu (obok uchwały nr 1/13/11/2009) nieujawnioną w niniejszym postępowaniu uchwałę nr 2/13/11/2009 w przedmiocie wystąpienia z wnioskiem o uznanie zarządzenia Prezesa NFZ za niezgodne z art. 93 ust. 2, art. 83 oraz art. 2 Konstytucji. 5. Trybunał Konstytucyjny stwierdza również, że pełnomocnik wnioskodawcy nie wykonał pkt 5 zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 lutego 2010 r., wzywającego do usunięcia braków formalnych wniosku. 853
poz. 313 Tw 2/10 OTK ZU nr 5/B/2010 Poprzestał na przytoczeniu in extenso art. 5 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235, ze zm.; dalej: ustawa o organizacjach pracodawców) i polemice z poglądami Trybunału, wyrażonymi w postanowieniach z 7 lipca 2003 r. i 28 stycznia 2004 r. w sprawie o sygn. Tw 74/02 (OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 1 i 2), twierdząc, że można domniemywać, że wszelkie zawarte w nich argumenty za pozbawieniem organizacji pracodawców prawa do reprezentowania interesów gospodarczych swoich członków odnoszą się do innego, niż obowiązujący w chwili obecnej, stanu prawnego. 5.1. Trybunał Konstytucyjny ustalił, że sformułowany wyżej pogląd nie przekonuje o istnieniu legitymacji organizacji pracodawców w odniesieniu do kontroli zarządzenia Prezesa NFZ, które dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej przez członków Związku. Z ustawy o organizacjach pracodawców nie wynika samoistnie, że Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych- Pracodawców jest podmiotem, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. O zdolności wnioskowej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym nie przesądzają samodzielnie rozwiązania przyjęte w ustawach zwykłych, a tym bardziej zawarte w statutach organizacji. Trybunał Konstytucyjny przypomina zatem, że nie można wykorzystywać pojęć lub zasad zawartych w aktach rangi podkonstytucyjnej przy nadawaniu znaczenia przepisom Konstytucji. Proces interpretacji musi przebiegać w przeciwnym kierunku: to normy konstytucyjne narzucają kierunek wykładni przepisów ustaw i innych aktów normatywnych (por. wyroki TK z: 12 kwietnia 2000 r., K 8/98, OTK ZU nr 3/2000, poz. 87 oraz 7 lutego 2001 r., K 27/00, OTK ZU nr 2/2001, poz. 29; zob. także M. Safjan, Konstytucja a prawo cywilne, [w:] Ecclesia et status. Księga jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, M. Sitarz, Lublin 2004, s. 785). Przy odmiennej interpretacji to nie Konstytucja, ale ustawa lub statut decydowałyby w istocie o przyznaniu uprawnienia do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, mimo że jest to materia regulowana przepisami ustawy zasadniczej i już choćby z tej racji bez wyraźnego przepisu konstytucyjnego nie może być rozszerzana w drodze ustawodawstwa zwykłego. 5.2. Przy wyznaczaniu zakresu działania organizacji pracodawców, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, trzeba pamiętać, że uprawnienie organizacji pracodawców do występowania z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego zostało przyznane w tym samym przepisie, co uprawnienie związków zawodowych i organizacji zawodowych (art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji). Ponadto, zagadnienie zrzeszania się w organizacjach pracodawców i związkach zawodowych, jak również ich podstawowe kompetencje, zostały uregulowane w jednym przepisie Konstytucji (art. 59). Przyjęte rozwiązanie wskazuje, że ustalenie zakresu działania tych podmiotów, jako decydującego o tym, które przepisy mogą być kwestionowane w ich wniosku, powinno zostać dokonane jednolicie. Trybunał Konstytucyjny stwierdza zatem, że posłużenie się przez ustawodawcę konstytucyjnego terminem pracodawca, nie zaś np. terminem osoba prowadząca działalność gospodarczą lub przedsiębiorca, ma istotne znaczenie dla wyznaczenia kręgu podmiotów legitymowanych do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w roli wnioskodawcy. Należy przyjąć, że ustrojodawca, który chciałby objąć interesy gospodarcze szczególną ochroną, wyrażającą się w możliwości kierowania wniosku do Trybunału Konstytucyjnego, przyznałby to uprawnienie w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji organizacjom powołanym do reprezentowania właśnie takich interesów swoich członków. Trybunał podkreśla, że jeżeli ustawodawca konstytucyjny nie przyjął takiego rozwiązania, to zdolność wnioskowa organizacji pracodawców dotyczy tylko takich interesów ich członków, które odnoszą się do relacji pracodawca pracobiorca. Z tych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji. 854
OTK ZU nr 5/B/2010 Tw 2/10 poz. 314 Trybunał Konstytucyjny w składzie: Mirosław Granat przewodniczący Marek Kotlinowski sprawozdawca Andrzej Rzepliński, 314 POSTANOWIENIE z dnia 14 września 2010 r. Sygn. akt Tw 2/10 po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 czerwca 2010 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców, nie uwzględnić zażalenia. p o s t a n a w i a: UZASADNIENIE 1. W dniu 11 listopada 2010 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Zarządu Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców o zbadanie zgodności zarządzenia Nr 72/2009/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia z dnia 3 listopada 2009 r. w sprawie określenia warunków zawierania i realizacji umów o udzielanie świadczeń w rodzaju: podstawowa opieka zdrowotna (niepubl.) z art. 2, art. 83 oraz art. 93 ust. 2 Konstytucji. 2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 17 lutego 2010 r. Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców został wezwany do usunięcia braków formalnych wniosku przez: (1) wykazanie, że jest on ogólnokrajową organizacją pracodawców, o której mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, tzn. posiada jednostki terenowe lub oddziały; (2) doręczenie oryginału (oraz czterech odpisów) uchwały (lub inaczej nazwanego rozstrzygnięcia) ogólnokrajowej władzy wnioskodawcy, stanowiącej podstawę prawną złożonego wniosku; (3) doręczenie wyciągu z protokołu oraz listy obecności z posiedzenia władzy, o której mowa w punkcie 2 tego zarządzenia, pozwalających stwierdzić, że uchwała została podjęta zgodnie z postanowieniami statutu wnioskodawcy; (4) doręczenie pięciu kompletnych odpisów statutu wnioskodawcy; (5) uzasadnienie legitymacji Lubelskiego Związku Lekarzy Rodzinnych Pracodawców do kwestionowanego zarządzenia, które dotyczy prowadzenia działalności gospodarczej przez członków Związku. 3. Pismem procesowym z 17 marca 2010 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych. 4. Postanowieniem z 22 czerwca 2010 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi. Za takim orzeczeniem Trybunału przemawiało, po pierwsze, niespełnienie przesłanki z art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, tj. brak legitymacji wnioskodawcy do zainicjowania postępowania przez TK w ramach abstrakcyjnej kontroli konstytucyjności prawa, gdyż Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców nie wykazał, że jest ogólnokrajową organizacją pracodawców. Trybunał uznał, po drugie, że uchwała podjęta przez Zarząd Związku nie stanowi podstawy prawnej złożonego wniosku. Po trzecie, sporządzenie wniosku przez profesjonalnego pełnomocnika procesowego bez umocowania, w szczególności zaś przed podjęciem przez Zarząd stosownej uchwały w sprawie wystąpienia do Trybunału z wnioskiem, pozwoliło stwierdzić, że wniosek nie pochodzi od podmiotu uprawnionego, o którym mowa w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. 5. W zażaleniu z 6 czerwca 2010 r. Lubelski Związek Lekarzy Rodzinnych-Pracodawców wniósł o uchylenie [powyższego] postanowienia i jego zmianę oraz nadanie biegu wnioskowi. 855