Szkoły Policji w Katowicach

1 Szkoła Policji w Katowicach SłuŜba Prewencyjna Zatrzymywanie dokumentów uprawniających do kierowania pojazdem oraz dopuszczających pojazd do ruchu Opracowanie: mł. asp. Marcin Kaszuba Zakład SłuŜby Prewencyjnej SZKOŁA POLICJI Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2008

2 Wszelkie prawa zastrzeŝone Szkoła Policji w Katowicach 2008 KsiąŜki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezaleŝnie od zastosowanej techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy. Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach

3 SPIS TREŚCI 1. Wstęp 5 2. Zatrzymywanie dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami 6 2. 1. Przypadki zatrzymywania dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami 7 2. 2. Zasady wydawania pokwitowania w zamian za zatrzymany dokument uprawniający do kierowania pojazdem 17 3. Zatrzymywanie dokumentów dopuszczających pojazdy do ruchu 18 3. 1. Przypadki zatrzymywania dokumentów dopuszczających pojazdy do ruchu 19 3. 2. Zasady wydawania pokwitowania w zamian za zatrzymany dokument uprawniający do kierowania pojazdem 24 4. Sposoby postępowania z zatrzymanymi dokumentami 25 5. Statystyki 27 6. Literatura 33

4

5 1. Wstęp Niniejsze opracowanie przeznaczone jest przede wszystkim dla słuchaczy szkolenia podstawowego. Treści w nim zawarte odzwierciedlają zawartość programową szkolenia ogólnopolicyjnego. Policja jest umundurowaną i uzbrojoną formacją ochronną słuŝącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Jednym z jej podstawowych zadań jest zapewnienie tego bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Policjant realizując zadania związane z czuwaniem nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowaniem ruchem i jego kontrolowaniem, jest m.in. uprawniony do zatrzymywania, w przypadkach określonych w ustawie prawo o ruchu drogowym, dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego uŝywania. Kompetencje te wynikają wprost z art. 129 ust. 2 pkt 6 wyŝej cytowanego przepisu. Znajomość podstaw prawnych, uprawnień i obowiązków dotyczących zatrzymywania wyŝej wymienionych dokumentów a takŝe sposobów postępowania z nimi jest niezbędna, aby móc właściwie realizować ustawowe zadania.

6 2. Zatrzymywanie dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami Dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym zgodnie z art. 88 Ustawy Prawo o ruchu drogowym jest prawo jazdy określonej kategorii. JeŜeli chodzi o uprawnienia do kierowania tramwajem, takim dokumentem będzie pozwolenie. Z kolei dokumentem stwierdzającym uprawnienie do kierowania przez osobę, która nie ukończyła 18 lat: - rowerem - jest karta rowerowa, motorowerowa lub prawo jazdy, - motorowerem - jest karta motorowerowa lub prawo jazdy, - pojazdem zaprzęgowym - jest prawo jazdy, karta motorowerowa lub rowerowa, jeŝeli osoba uprawniona ukończyła 15 lat. Zatrzymanie prawa jazdy to jeden z prawnych instrumentów o charakterze represyjnym, któremu przypada niebagatelna rola w całości projektów zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz zapobiegania wypadkom drogowym. Jednym z celów zatrzymania prawa jazdy jest wyeliminowanie z uczestnictwa w ruchu drogowym tych, którzy powodują w nim bezpośrednie zagroŝenie. Pozostałe to m.in. wykonanie orzeczenia o zatrzymaniu prawa jazdy, zakazie prowadzenia pojazdów silnikowych oraz pewność nieposługiwania się prawem jazdy, co do którego istnieje przypuszczenie, Ŝe zostało przerobione lub podrobione. Bez względu jednak na przyczyny, zatrzymanie prawa jazdy ma za zadanie poprawę bezpieczeństwa ruchu. Prawo o ruchu drogowym przewiduje dwie formy zatrzymania prawa jazdy: fizyczne i prawne. Pierwsze polega na faktycznym odebraniu prawa jazdy, drugie sprowadza się do wydania postanowienia lub decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Zgodnie z art. 135 ust. 1 oraz art. 139 ust. 3 i 4 Prd uprawnionymi do zatrzymania fizycznego są: policjant a takŝe w ograniczonym zakresie Ŝołnierz śandarmerii Wojskowej oraz inspektor Inspekcji Transportu Drogowego. Z kolei realizacja prawnego zatrzymania prawa jazdy spoczywa na: prokuratorze, sądzie (art. 137 ust. 1 pkt 1 i 2) lub staroście (art. 138 ust. 1).

7 2.1. Przypadki zatrzymywania dokumentów uprawniających do kierowania pojazdami Ustawa przewiduje obligatoryjne i fakultatywne zatrzymanie prawa jazdy, czyli sytuacje, kiedy naleŝy a kiedy tylko moŝna zatrzymać ten dokument. Zestawienie to jest zamknięte i inne sytuacje, poza wymienionymi, nie mogą skutkować tego rodzaju decyzją. Przytaczany poniŝej art. 135 Ustawy Prawo o ruchu drogowym precyzyjnie reguluje kwestię zatrzymywania praw jazdy. Art. 135. 1. Policjant: 1) zatrzyma prawo jazdy za pokwitowaniem w razie: a) uzasadnionego podejrzenia, Ŝe kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po uŝyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, b) stwierdzenia zniszczenia prawa jazdy w stopniu powodującym jego nieczytelność, c) podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy, d) gdy upłynął termin waŝności prawa jazdy, e) gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy, f) gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu prawa jazdy, g) przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, h) przekroczenia przez kierującego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego; 2) moŝe zatrzymać prawo jazdy za pokwitowaniem w razie uzasadnionego podejrzenia, Ŝe kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które moŝe być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

8 2. Pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy z przyczyn, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b-d oraz w pkt 2, uprawnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni. Zatrzymanie prawa jazdy z powodu kierowania pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po uŝyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (ust. 1 pkt 1 lit. a) wiąŝe się z naruszeniem przepisu określonego w art. 45 ust. 1 pkt 1. Artykuł ten nie określa miejsca kierowania pojazdem, przez co naleŝy sądzić, Ŝe dla tej przyczyny zatrzymania prawa jazdy nie ma ono znaczenia. Jednak skutki prawno-karne kierowania pojazdem, w jednym z wyŝej wymienionych stanów, zaleŝą od rodzaju pojazdu a takŝe od miejsca, w którym do tego doszło. Kierowanie pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości stanowi przestępstwo z art. 178a 1 k.k., a w stanie po uŝyciu alkoholu wykroczenie z art. 87 1 k.w., niezaleŝnie od miejsca. Analogiczne postępowanie w zakresie pojazdu niemechanicznego jest przestępstwem (art. 178a 2 k.k.) lub wykroczeniem (art. 87 2 k.w.) tylko w sytuacji, gdy wystąpiło na drodze publicznej lub w strefie zamieszkania. Zatrzymanie prawa jazdy zgodnie z ust. 1 pkt 1 lit. a) ma charakter obligatoryjny a wystawione pokwitowanie za zatrzymany dokument nie uprawnia do kierowania pojazdem. Ma ono równieŝ zapewnić wykonanie przyszłego orzeczenia o zakazie prowadzenia pojazdów. Ponadto zatrzymanie prawa jazdy w tym przypadku pełni funkcję profilaktyczną, poniewaŝ eliminuje z ruchu kierujących pojazdami, którzy stwarzają dla niego bezpośrednie zagroŝenie. W celu szerszej analizy przepisu art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a) przytaczam poniŝej definicję stanu nietrzeźwości, stanu po uŝyciu alkoholu oraz środka działającego podobnie do alkoholu. Stan po uŝyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: stęŝenia we krwi od 0,2 do 0,5 alkoholu, obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.

9 Stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do: stęŝenia we krwi powyŝej 0,5 alkoholu, obecności w wydychanym powietrzu powyŝej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3. Za środek działający podobnie do alkoholu naleŝy uznać kaŝdy środek mający podobny wpływ na organizm człowieka jak alkohol. Będą to przede wszystkim narkotyki, leki psychotropowe oraz środki zastępcze takie jak kleje, rozcieńczalniki itp. Powodują one m.in. euforię, przecenianie własnych moŝliwości, skłonność do ryzyka zaburzenia koncentracji, senność. Środkami działającymi podobnie do alkoholu, które mogą być oznaczane, są: 1) opiaty (heroina, morfina), 2) amfetamina i jej analogi, 3) kokaina, 4) tetrahydrokanabinole (haszysz, marihuana), 5) benzodiazepiny (np. zawarte w relanium). Zatrzymanie prawa jazdy z powodu stwierdzenia jego zniszczenia w stopniu powodującym jego nieczytelność (ust. 1 pkt 1 lit. b) następuje w sytuacji, gdy zniszczenie prawa jazdy ma taki stopień, Ŝe uniemoŝliwia odczytanie istotnych zapisów. Zapisy te mogą dotyczyć np. danych wystawcy prawa jazdy, danych personalnych jego posiadacza, kategorii prawa jazdy, numeru czy terminu jego waŝności. Przyczyną nieczytelności musi być zniszczenie prawa jazdy, a nie jego wypełnienie w sposób nieczytelny. Zatrzymanie prawa jazdy z tej przyczyny pełni przede wszystkim funkcję zapobiegawczą, poniewaŝ nieczytelność znajdujących się w nim zapisów uniemoŝliwia zarówno dokonanie formalnej kontroli, jak i sprawdzenie, czy kontrolowana osoba faktycznie posiada uprawnienia do kierowania pojazdem. Zatrzymanie prawa jazdy z powodu podejrzenia podrobienia lub przerobienia prawa jazdy (ust. 1 pkt 1 lit. c) ma na celu zabezpieczenie tego dokumentu jako materiału dowodowego na potrzeby postępowania karnego. Zarówno podrobienie jak

10 i przerobienie są formami fałszerstwa i wypełniają znamiona przestępstwa określonego w art. 270 k.k. Podrobienie polega na sporządzeniu nowego dokumentu na wzór autentycznego poprzez: przeniesienie, np. kopiując treści dokumentu na przygotowane podłoŝe naśladownictwo, które moŝe być niewolnicze (kreślenie liter na podstawie obserwacji wzorca), albo wolne ( nauka charakteru pisma danej osoby na podstawie notatek, zapisków itp.). Przerobienie polega na dokonaniu zmian treści autentycznego dokumentu przez: zmianę części tekstu przez dodanie lub usunięcie jakiegoś fragmentu, zmianę całości tekstu po usunięciu poprzedniego tekstu pisanego, lecz przy zachowaniu podpisów, pieczątek, druku formularza. Zatrzymanie prawa jazdy z tej przyczyny jest moŝliwe, jeŝeli nosi ono ślady wskazujące na podrobienie lub przerobienie, przy czym podejrzenie to musi być oparte na konkretnych faktach, uzyskanych w wyniku jego oględzin, lub przy uŝyciu odpowiednich przyrządów. Nowy wzór druku prawa jazdy obowiązuje w Polsce od 1 maja 2004 roku. Elementem charakterystycznym nowego dokumentu jest flaga Unii Europejskiej w lewym górnym rogu z umieszczonymi w centralnej części literami PL oraz czarno-biała fotografia ( obraz ducha ) posiadacza dokumentu. Ponadto w tle są umieszczone napisy Prawo jazdy, we wszystkich językach Unii Europejskiej.

11 Poziom zabezpieczeń występujących w prawie jazdy jest bardzo wysoki i skutecznie uniemoŝliwia podrobienie bądź przerobienie tego dokumentu. Zabezpieczenia prawa jazdy Znak wodny - element zabezpieczający obserwowany w świetle przechodzącym Element graficzny w prawym dolnym rogu na stronie recto wykonany farbą optycznie zmienną Włókienka fluoroscencyjne świecące w promieniach UV Mikrodruki Tła giloszowe

12 Element recto verso uzupełniające się części rysunku i układające się w negatywowe litery PL widoczne w świetle przechodzącym Rysunki świecące w promieniach UV na stronie recto flaga unii europejskiej na stronie verso samochód ze świecącymi reflektorami Całość dokumentu zabezpieczona jest folią holograficzną.

13 Zatrzymanie prawa jazdy z powodu upływu terminu jego waŝności (ust. 1 pkt 1 lit. d). W literaturze przewaŝa pogląd, Ŝe upływ waŝności prawa jazdy jest równoznaczny z utratą uprawnień do kierowania pojazdem. Pogląd ten moŝna podzielić jednak tylko częściowo, poniewaŝ niewaŝność praw jazdy według przyczyn naleŝy podzielić na dwie grupy: z uwagi na upływ terminu badań lekarskich, z powodu niedokonania wymiany na nowy wzór. W pierwszym przypadku zatrzymanie prawa jazdy pozostaje w związku z art. 92 Prd, w myśl którego, prawo jazdy moŝe zawierać ograniczenie wynikające m.in. ze stanu zdrowia kierowcy. Osoba, która przed upływem określonego terminu nie przedłoŝy pozytywnego wyniku badań doprowadza do zawieszenia uprawnień do kierowania pojazdem. NaleŜy więc ją traktować jako nieposiadającą uprawnień do kierowania pojazdem. W drugim przypadku decyzja administracyjna nadająca bezterminowo uprawnienia do kierowania pojazdem ma nadal obowiązującą moc. W związku z tym naleŝy przyjąć, Ŝe osoba, która pomimo istniejącego wymogu nie wymieniła w terminie prawa jazdy, nie utraciła uprawnień w myśl art. 94 kodeksu wykroczeń. Zachowanie to naleŝy uwaŝać za wykroczenie z art. 97 k.w. w związku z art. 150 Prd oraz par. 6 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 29 kwietnia 2002 r. w sprawie wymiany praw jazdy. W tej sytuacji policjant zatrzymuje prawo jazdy za pokwitowaniem uprawniającym do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni. Zatrzymanie prawa jazdy w sytuacji wydania postanowienia lub decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy (ust. 1 pkt 1 lit. e) stanowi wykonanie takiego postanowienia lub decyzji. Okoliczności takie mogą wystąpić, gdy organ podejmujący je, nie jest fizycznie w posiadaniu prawa jazdy. W przypadku, gdy zatrzymanie prawa jazdy następuje na podstawie decyzji starosty, to wykonanie jej moŝe nastąpić w drodze egzekucji administracyjnej. Taka sytuacja moŝe mieć miejsce, gdy osoba, której dotyczy decyzja, odmawia wydania prawa jazdy.

14 Postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy, w przypadkach określonych w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. a oraz pkt 2, wydaje w terminie 14 dni od dnia otrzymania prawa jazdy: prokurator w toku postępowania przygotowawczego, a sąd po przekazaniu sprawy do sądu, w sprawie o wykroczenie sąd właściwy do rozpoznania sprawy. Decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy, w przypadkach określonych w art. 135 ust. 1 pkt 1 lit. d i g, czyli: gdy upłynął termin waŝności prawa jazdy, przekroczenia przez kierującego pojazdem 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego; wydaje starosta. RównieŜ egzekucyjny charakter ma zatrzymanie prawa jazdy, gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu prawa jazdy (ust. 1 pkt 1 lit. f). W tym przypadku chodzi o odebranie prawa jazdy w sytuacji, gdy z mocy orzeczenia właściwego organu, uprawnienie do kierowania pojazdem zostało zawieszone lub jego posiadacz został go pozbawiony. Orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów jest obowiązkowe wobec osoby, która popełniła wykroczenie z art. 87 1 i 3 k.w. dotyczącym prowadzenia w stanie po uŝyciu alkoholu lub podobnie działającego środka pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym; z art. 87 2 i 3 k.w. tj. prowadzenia w stanie po uŝyciu alkoholu lub podobnie działającego środka innego pojazdu niŝ mechaniczny na drodze publicznej, a takŝe w sytuacji nieudzielenia pomocy ofierze wypadku przez prowadzącego pojazd uczestniczącego w wypadku drogowym (art. 93 2 k.w.). Zgodnie z art. 42 2 k.k. obligatoryjne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów jest ograniczone tylko do pojazdów mechanicznych i następuje w przypadku skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji. Dodatkowo w czasie popełnienia tego przestępstwa

15 osoba musi znajdować się w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiec z miejsca przestępstwa. Przestępstwa te, to: spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (art. 173 k.k.), sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym (art. 174 k.k.) oraz wypadku drogowego, w którym inna osoba odniosła obraŝenia ciała określone w art. 157 1 (art. 177 k.k.). Zatrzymanie prawa jazdy ze względu na przekroczenie przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego (ust. 1 pkt 1 lit. g) jest uzasadnione tym, Ŝe osoba taka podlega obligatoryjnemu sprawdzeniu kwalifikacji. Z wnioskiem o kontrolne sprawdzenie kwalifikacji kierowcy występuje komendant wojewódzki Policji. Wniosek sporządza się wyłącznie na podstawie wpisów ostatecznych. Zatrzymanie przez policjanta prawa jazdy kierującemu, który posiada więcej niŝ 24 punkty karne za naruszanie przepisów ruchu drogowego, moŝe nastąpić tylko podczas kontroli drogowej. W innym czasie, np. podczas pobytu danej osoby w jednostce Policji lub podczas legitymowania jej, uprawnienia tego nie moŝna stosować. O przekroczeniu wskazanej liczby punktów decydują ostateczne wpisy w ewidencji. Nie moŝe zatem decydować o tym ujawnione przez policjanta wykroczenie, za które na konto kierującego pojazdem punkty zostaną wpisane w późniejszym czasie. Decyzję o zastosowaniu środka w postaci zatrzymania prawa jazdy w tym przypadku wydaje starosta a uprawnienie to ma egzekucyjny charakter. Skutkuje ono usunięciem z uczestnictwa w ruchu drogowym osób, które nie respektują przepisów prawa. Z punktu widzenia bezpieczeństwa na drodze ustawodawca przewidział moŝliwość zatrzymania prawa kierującemu pojazdem, który w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, przekroczył liczbę 20 punktów za naruszanie

16 przepisów ruchu drogowego (ust. 1 pkt 1h). Zatrzymanie prawa jazdy jest zasadne, poniewaŝ w tej sytuacji, decyzją starosty, osoba traci uprawnienia do kierowania pojazdem, które nie mogą być juŝ przywrócone. W przypadku, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, Ŝe kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które moŝe być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, policjant moŝe zatrzymać prawo jazdy (ust. 1 pkt 2). Zastosowanie tego środka jest uzasadnione koniecznością wykonania przyszłego orzeczenia o zakazie prowadzenia pojazdów. Powoduje równieŝ, Ŝe z ruchu zostaną wyeliminowane osoby, które zagraŝają jego bezpieczeństwu. Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów nie moŝe być orzeczony za kaŝde wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji. Przypomnę, Ŝe tryb orzekania takiego zakazu moŝe być obligatoryjny lub fakultatywny. MoŜna orzec zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych lub innych pojazdów w razie popełnienia przez osobę prowadzącą pojazd wykroczenia polegającego na sprowadzeniu zagroŝenia bezpieczeństwa w ruchu (art. 86 1 i 3 k.w.) oraz niestosowania się, w celu uniknięcia kontroli, do sygnału osoby uprawnionej do kontroli ruchu drogowego, nakazującego zatrzymanie pojazdu (art. 92 2 i 3 k.w.). JeŜeli chodzi o przestępstwo to zgodnie z art. 42 1 k.k. zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju moŝe być orzeczony w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności, jeŝeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, Ŝe prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraŝa bezpieczeństwu w komunikacji. Przepisy dotyczące zatrzymania dokumentu, wydania pokwitowania, postępowania z zatrzymanym dokumentem, stosuje się odpowiednio do pozwolenia do kierowania tramwajem. Niedopuszczalne jest zatrzymywanie praw jazdy szefom i cudzoziemskiemu personelowi przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych państw

17 obcych oraz misji specjalnych i organizacji międzynarodowych korzystających z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub konsularnych na mocy ustaw, umów bądź powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych lub na zasadzie wzajemności, a takŝe innym osobom korzystającym z tych przywilejów i immunitetów. 2.2. Zasady wydawania pokwitowania w zamian za zatrzymane uprawnienie do kierowania pojazdem Pokwitowanie zatrzymania prawa jazdy z wyjątkiem: uzasadnionego podejrzenia, Ŝe kierujący pojazdem znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po uŝyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy, gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu prawa jazdy, przekroczenia przez kierującego pojazdem 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego, przekroczenia przez kierującego pojazdem, w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy, 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego; upowaŝnia do kierowania pojazdem w ciągu 7 dni. Pokwitowanie jest drukiem uniwersalnym, bowiem wystawione moŝe być zarówno za zatrzymane prawo jazdy, jak i za zatrzymany dowód rejestracyjny. Pokwitowanie za zatrzymane prawo jazdy wypisywane jest w 2 egzemplarzach: egz. Nr 1 koloru białego dla kierującego egz. Nr 2 koloru Ŝółtego pozostaje w bloczku.

18 Wzór pokwitowania 3. Zatrzymywanie dokumentów dopuszczających pojazdy do ruchu Podstawę prawną zatrzymania dowodu rejestracyjnego lub pozwolenia czasowego stanowi art. 132 ust. 1 ustawy prawo o ruchu drogowym. Dowód rejestracyjny jest dokumentem stwierdzającym dopuszczenie pojazdu do ruchu, co gwarantuje, Ŝe pojazd spełnia wymogi bezpieczeństwa określone w art. 66 ustawy prawo o ruchu drogowym. Przyczyny zatrzymania tych dokumentów stanowią zamknięty katalog, i w związku z tym inne przyczyny nie uzasadniają zatrzymania ich przez policjanta. W przypadku stwierdzenia którejkolwiek z okoliczności wymienionych w przytaczanym przepisie, zatrzymanie dowodu rejestracyjnego jest obligatoryjne.

19 Celem zatrzymania dowodu rejestracyjnego jest przede wszystkim zapewnienie bezpieczeństwa ruchu drogowego polegające na czasowym wyeliminowaniu z ruchu pojazdów, które z róŝnych przyczyn nie powinny w tym ruchu uczestniczyć. Podmiotem uprawnionym do zatrzymania dowodu rejestracyjnego jest policjant, a takŝe w ograniczonym zakresie stacja kontroli pojazdów, która jest upowaŝniona do zatrzymania dowodu rejestracyjnego w przypadku stwierdzenia, Ŝe wykryte nieprawidłowości stwarzają bezpośrednie zagroŝenie bezpieczeństwa ruchu drogowego lub środowiska, a takŝe, gdy stwierdzona zostanie niezgodność cech identyfikacyjnych pojazdu z danymi w dowodzie rejestracyjnym. Ponadto władnymi do zatrzymania dowodu rejestracyjnego w stosunku do pojazdów Sił Zbrojnych kierowanych przez Ŝołnierzy pełniących czynną słuŝbę wojskową są Ŝołnierze śandarmerii Wojskowej, a w stosunku do pojazdów wykonujących krajowy lub międzynarodowy transport drogowy, inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego. 3.1 Przypadki zatrzymywania dokumentów dopuszczających pojazdy do ruchu Art. 132. 1. Policjant zatrzyma dowód rejestracyjny (pozwolenie czasowe) w razie: 1) stwierdzenia lub uzasadnionego przypuszczenia, Ŝe pojazd: a) zagraŝa bezpieczeństwu, b) zagraŝa porządkowi ruchu, c) narusza wymagania ochrony środowiska; 2) stwierdzenia, Ŝe pojazd nie został poddany badaniu technicznemu w wyznaczonym terminie lub termin badania nie został wyznaczony prawidłowo; 3) stwierdzenia zniszczenia dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego) w stopniu powodującym jego nieczytelność; 4) uzasadnionego podejrzenia podrobienia lub przerobienia dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego);

20 5) stwierdzenia, Ŝe badanie techniczne zostało dokonane przez jednostkę do tego nieupowaŝnioną; 6) nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub nieokazania dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia; 7) uzasadnionego przypuszczenia, Ŝe dane w nim zawarte nie odpowiadają stanowi faktycznemu. Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego zgodnie z art. 132 ust. 1 pkt 1 lit. a-c nastąpi w przypadku stwierdzenia lub uzasadnionego przypuszczenia, Ŝe pojazd zagraŝa bezpieczeństwu ruchu, porządkowi ruchu lub narusza wymagania ochrony środowiska. NaleŜy wskazać, iŝ nie wszystkie usterki techniczne pojazdu będą powodowały zagroŝenie bezpieczeństwa ruchu. Ustawodawca wskazuje, Ŝe takie niebezpieczeństwo mogą powodować pojazdy po wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy. Nie jest to jednak katalog zamknięty. W pojazdach mogą występować inne wady techniczne, które mogą doprowadzić do wypadku drogowego. Wśród takich defektów wymienić moŝna np.: w ogumieniu - róŝna konstrukcja opon załoŝonych na jednej osi, znaczne pęknięcia opon, graniczne zuŝycie bieŝnika itp.; w układzie hamulcowym zapowietrzenie układu, pęknięcia, odkształcenia lub skorodowanie jego elementów, wycieki lub uszkodzenia zbiorników czy przewodów układu; w układzie kierowniczym luz kierownicy lub wałka przekładni, brak ograniczników skrętu bądź ich niesprawność, pęknięcia koła kierownicy lub obudowy przekładni; w nadwoziu wszystkie uszkodzenia, które mogą powodować niebezpieczeństwo przewozu np. burt, podłogi, słupków;

21 w podwoziu wady mające wpływ na wytrzymałość konstrukcji (korozja, pęknięcia, odkształcenia) a takŝe deformacje wahaczy bądź resorów; brak lub niesprawność świateł mijania bądź drogowych. Pośród wad technicznych, które powodują, Ŝe pojazd zagraŝa porządkowi ruchu moŝna wymienić np. nieczytelność lub brak oświetlenia tablicy rejestracyjnej, brak fartuchów przeciwbłotnych, niesprawność świateł awaryjnych. NaleŜy w tym miejscu podkreślić, Ŝe wady te nie powodują zagroŝenia bezpieczeństwa ruchu, lecz mają jednak wpływ na sprawność pojazdu. Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego w sytuacji, gdy pojazd narusza wymagania ochrony środowiska jest moŝliwy, gdy zostanie stwierdzony brak lub niesprawność urządzeń ograniczających zły wpływ ruchu pojazdu na środowisko. Do takich niesprawności zaliczyć moŝemy np. nieszczelny lub niekompletny układ wydechowy. Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego z uwagi na fakt, Ŝe pojazd nie został poddany badaniu technicznemu w wyznaczonym terminie lub termin badania nie został wyznaczony prawidłowo (ust. 1 pkt 3), powodowane jest podejrzeniem niesprawności pojazdu. Celem badań technicznych jest stwierdzenie, czy pojazd spełnia wymogi techniczne gwarantujące jego bezpieczny udział w ruchu. Podobnie w sytuacji, gdy termin następnego badania został wyznaczony nieprawidłowo, przy czym zatrzymanie następuje wówczas, gdy minął ustawowy termin tego badania. Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego z powodu stwierdzenia jego zniszczenia w stopniu powodującym jego nieczytelność (ust. 1 pkt 3) następuje w sytuacji, gdy odczytanie istotnych zapisów staje się niemoŝliwe. Zapisy te mogą dotyczyć np. numeru rejestracyjnego, numeru silnika, dopuszczalnej ładowności, liczby miejsc czy terminu następnego badania technicznego. NaleŜy zaznaczyć, iŝ przyczyną nieczytelności musi być faktyczne zniszczenie dokumentu, a nie jego wypełnienie w sposób nieczytelny. Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego z tej przyczyny pełni

22 przede wszystkim funkcję zapobiegawczą, poniewaŝ nieczytelność znajdujących się w nim zapisów uniemoŝliwia dokonanie formalnej kontroli, jak i sprawdzenie, czy kontrolowany pojazd moŝe uczestniczyć w ruchu drogowym. Zatrzymanie dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego) z powodu podejrzenia jego podrobienia lub przerobienia (ust. 1 pkt 4) ma na celu zabezpieczenie tego dokumentu jako materiału dowodowego na potrzeby postępowania karnego. Zarówno podrobienie jak i przerobienie dokumentu są formami fałszerstwa wyczerpującymi znamiona przestępstwa z art. 270 k.k. Podrobienie polega na sporządzeniu nowego dokumentu na wzór autentycznego, przerobienie zaś na dokonaniu zmian treści autentycznego dokumentu. Niezgodność numeru VIN z zapisem w dowodzie rejestracyjnym moŝe stanowić podstawę do podejrzeń, Ŝe sprawdzany dokument został sfałszowany. Obecnie obowiązujące druki dowodów rejestracyjnych posiadają szereg zabezpieczeń, które skutecznie chronią je przed sfałszowaniem. Zabezpieczenia dowodu rejestracyjnego: Znak wodny - element zabezpieczający obserwowany w świetle przechodzącym

Rysunek w świetle UV na stronie tylnej dokumentu 23 Efekt kątowy - litery PL RP PL obserwowane przy odpowiednim kącie obserwacji Zabezpieczenia chemiczne ujawniające się pod wpływem działania na dokument odczynnikami chemicznymi.

24 Nieokazanie przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub nieokazanie dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia (ust. 1 pkt 6) równieŝ rodzi skutek polegający na zatrzymaniu dowodu rejestracyjnego. Celem tej decyzji jest zapobieŝenie sytuacji, w której ofiary ewentualnego wypadku drogowego nie będą w stanie wyegzekwować naleŝnego im odszkodowania. Dla faktu zatrzymania dowodu rejestracyjnego (pozwolenia czasowego) nie ma znaczenia czy właściciel pojazdu nie zawarł umowy obowiązkowego ubezpieczenia w ogóle, czy tylko nie posiada jej przy sobie. Dodatkowo w sytuacji, gdy umowa ubezpieczenia OC nie została zawarta, niezaleŝnie od zatrzymania dokumentu, właściciel ponosi konsekwencje w postaci opłaty karnej wniesionej na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Obligatoryjnie skutkiem nieprzedstawienia wymienionego dokumentu jest odholowanie pojazdu na koszt właściciela na parking strzeŝony. W przypadku uzasadnionego podejrzenia, Ŝe dane zawarte w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) są niezgodne ze stanem faktycznym (ust. 1 pkt 7), zatrzymanie dokumentu jest w pełni uzasadnione. Brak pewności, Ŝe pojazd zgodnie z prawem został dopuszczony do ruchu powoduje skutek w postaci wyeliminowania go z ruchu. Sytuacja taka moŝe mieć miejsce np. w razie ujawnienia niezgodności numeru VIN umieszczonego w dokumencie ze stanem faktycznym. Mogą to być równieŝ widoczne ślady przebijania tego numeru na tabliczce znamionowej lub umieszczonego w innym miejscu. 3.2. Zasady wydawania pokwitowania w zamian za zatrzymany dokument dopuszczający pojazd do ruchu W razie zatrzymania dowodu rejestracyjnego policjant wydaje kierowcy pokwitowanie, którego wzór stanowi załącznik nr 1 do Rozporządzenia MSWiA z 30 grudnia 2002 roku w sprawie kontroli ruchu drogowego. MoŜe on zezwolić na

25 uŝywanie pojazdu przez czas nieprzekraczający 7 dni, określając warunki tego uŝywania w pokwitowaniu. Zezwolenie nie moŝe być wydane w przypadku: gdy pojazd zagraŝa bezpieczeństwu w szczególności po wypadku drogowym, w którym zostały uszkodzone zasadnicze elementy nośne konstrukcji nadwozia, podwozia lub ramy, gdy pojazd narusza wymagania ochrony środowiska, nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia. NaleŜy wspomnieć, Ŝe pokwitowanie stanowi jednocześnie skierowanie na dodatkowe badania techniczne w razie uzasadnionego przypuszczenia, Ŝe pojazd zagraŝa bezpieczeństwu ruchu lub narusza wymagania ochrony środowiska. Pokwitowanie za zatrzymany dowód rejestracyjny wypisywane jest w 2 egzemplarzach: egz. Nr 1 koloru białego dla kierującego egz. Nr 2 koloru Ŝółtego pozostaje w bloczku. Wzór pokwitowania na stronie 16. 4. Zasady postępowania z zatrzymanymi dokumentami Zatrzymane prawo jazdy Policja przekazuje niezwłocznie, nie później niŝ w ciągu 7 dni, według właściwości, sądowi uprawnionemu do rozpoznania sprawy o wykroczenie, prokuratorowi lub staroście. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy policjant ma podejrzenie, Ŝe prawo jazdy zostało przerobione lub podrobione. Wówczas taki dokument przekazywany jest komórce Policji zajmującej się ściganiem przestępstw.

26 W razie przeprowadzenia badania krwi lub moczu dla oceny trzeźwości lub zawartości środka działającego podobnie do alkoholu, prawo jazdy przekazuje się wraz z wynikiem tego badania. JeŜeli jednak wynik tego badania nie został uzyskany w ciągu 30 dni od dnia zatrzymania prawa jazdy, naleŝy niezwłocznie zwrócić je właścicielowi. Zatrzymany dowód rejestracyjny (pozwolenie czasowe), z wyjątkiem: uzasadnionego podejrzenia przerobienia lub podrobienia dokumentu, nieokazania przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu lub nieokazania dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia, uzasadnionego przypuszczenia, Ŝe dane w nim zawarte nie odpowiadają stanowi faktycznemu; odpowiedni organ policji przesyła niezwłocznie organowi, który go wydał. W przypadkach określonych w art. 132 ust. 1 pkt 1, 3 i 4 dowód rejestracyjny (pozwolenie czasowe) zatrzyma równieŝ jednostka upowaŝniona do przeprowadzania badań technicznych. Zatrzymany dokument pojazdu zarejestrowanego za granicą, z wyjątkiem przypadków określonych w art. 132 ust. 1 pkt 4 i 6, pozostawia się w jednostce Policji przez okres 7 dni. Po upływie tego terminu dokument przekazywany jest przedstawicielstwu państwa, w którym pojazd jest zarejestrowany. Zwrot zatrzymanego dokumentu następuje niezwłocznie po ustaniu przyczyny uzasadniającej jego zatrzymanie. Wyjątkiem jest nieokazanie przez kierującego dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu lub nieokazanie dokumentu stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia. W tym przypadku Policja zwraca zatrzymany dokument po przedstawieniu dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu lub stwierdzającego opłacenie składki tego ubezpieczenia.

27 Warunkiem zwrotu zatrzymanego dowodu rejestracyjnego pojazdu zarejestrowanego za granicą jest przedstawienie dokumentu zawarcia umowy ubezpieczenia oraz wniesienie opłaty za niespełnienie obowiązku zawarcia omowy ubezpieczenia określonej w odrębnych przepisach, jeŝeli wynika, Ŝe przed zatrzymaniem dowodu rejestracyjnego umowa ta nie była zawarta. 5. Statystyki W tym miejscu chciałbym przedstawić dane uzyskane z Komendy Głównej Policji dotyczące ilości zatrzymanych przez policjantów ruchu drogowego dowodów rejestracyjnych oraz praw jazdy na przestrzeni lat 2004 2007. Zatrzymane przez policjantów ruchu drogowego dowody rejestracyjne i prawa jazdy w latach 2004 2007 ROK DOWODY PRAWA JAZDY REJESTRACYJNE 2004 368 954 45 017 2005 352 790 51 880 2006 341 917 57 026 2007* 164 534 20 975 * Dane dotyczą pierwszego półrocza 2007 roku Z analizy powyŝszych danych wynika, Ŝe sukcesywnie zmniejsza się ilość zatrzymywanych dowodów rejestracyjnych przy jednoczesnym wzroście ilości samochodów poruszających się po naszych drogach. Wynika to częściowo zapewne z coraz lepszego stanu technicznego pojazdów (szczególnie tych sprowadzanych). Niepokojącym z kolei zjawiskiem jest wzrost liczby zatrzymywanych praw jazdy. Najczęstszym powodem zatrzymania prawa jazdy jest kierowanie pojazdem

28 w stanie nietrzeźwości lub w stanie po uŝyciu alkoholu. Nietrzeźwi kierujący są zmorą polskich dróg. Udział tych osób w odniesieniu do ogólnej liczby wypadków spowodowanych przez kierujących pozostaje od paru lat na praktycznie niezmiennym poziomie i wynosi ok. 10%. W ubiegłym roku ujawniono 201 192 kierujących po spoŝyciu alkoholu, co stanowi wzrost o 8 892 osoby w porównaniu z rokiem 2005 oraz wzrost o prawie 28 tysięcy w porównaniu z rokiem 2004. Dane z pierwszego półrocza 2007 roku pozwalają na umiarkowany optymizm. Zmniejsza się udział nietrzeźwych kierujących w ruchu, a co za tym idzie, spada takŝe liczba zatrzymywanych praw jazdy. Niebagatelną rolę stanowi tu zapewne wprowadzenie tzw. sądów 24 godzinnych, które skutecznie ukrócają ten proceder, ale równieŝ wywiązywanie się Policji z nałoŝonych na nią zadań. Zintensyfikowanie działań Policji zmierzających do ujawniania kierujących na tzw. podwójnym gazie, częstsze organizowanie akcji Trzeźwość, a być moŝe badanie stanu trzeźwości kaŝdego kontrolowanego kierującego pojazdem, spowoduje z pewnością jeszcze lepsze efekty w tym zakresie. Na kolejnych stronach przedstawione zostały w formie tabelarycznej dane dotyczące ujawnionych przypadków kierowania pojazdami w stanie nietrzeźwości oraz w stanie po uŝyciu alkoholu w okresie I-VII 2007 roku i porównane z analogicznym okresem roku 2006. Tabele uwzględniają przypadki ujawnione przez całą Policję oraz przez policjantów ruchu drogowego z podziałem na poszczególne województwa.

29 Ujawnione przypadki kierowania pojazdami w stanie po uŝyciu alkoholu w okresie I-VII 2007 r. Cała Policja W tym: policjanci ruchu drogowego Art. 87 kw Art. 87 1 i 2 kw Art. 87 kw Art. 87 1 i 2 kw L.p. Województwo 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 1 2 1 2 1 2 1 2 1. Dolnośląskie 1006 996 835 612 2002 1447 526 288 440 173 814 613 2. Kujawsko-pomorskie 337 196 323 171 533 494 177 84 195 94 261 289 3. Lubelskie 562 359 401 190 921 591 379 159 261 66 538 327 4. Lubuskie 358 276 352 338 634 690 171 87 181 135 258 316 5. Łódzkie 554 378 490 327 932 817 414 259 323 220 673 543 6. Małopolskie 1020 553 1172 512 1573 1684 775 408 798 320 1183 1118 7. Mazowieckie 728 390 628 384 1118 1012 482 229 396 261 711 657 8. Opolskie 390 343 340 236 733 567 305 203 250 121 508 371 9. Podkarpackie 464 198 418 190 662 608 253 106 239 108 359 347 10. Podlaskie 548 169 510 130 717 640 457 96 407 79 553 486 11. Pomorskie 664 471 673 365 1135 1038 485 336 487 216 821 703 12. Śląskie 1170 568 1092 494 1738 1586 908 407 852 393 1315 1245 13. Świętokrzyskie 325 186 384 243 511 627 163 112 213 130 275 343 14. Warmińsko-mazurskie 427 216 462 219 643 681 239 100 290 98 339 388 15. Wielkopolskie 1008 528 989 473 1536 1462 663 241 695 225 904 920 16. Zachodniopomorskie 659 291 660 439 950 1099 456 147 432 165 603 597 17. KSP* 641 715 654 424 1356 1078 481 386 499 212 867 711 OGÓŁEM 10861 6833 10383 5747 17694 16130 7334 3648 6958 3016 10982 9974

30 Ujawnione przypadki kierowania pojazdami w stanie nietrzeźwości w okresie I-VII 2007r. Cała Policja W tym: policjanci ruchu drogowego Art. 178a kk Art. 178a 1 i 2 kk Art. 178a kk Art. 178a 1 i 2 kk L.p. Województwo 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 2006r. 2007r. 1 2 1 2 1 2 1 2 1. Dolnośląskie 4416 5785 3851 3251 10201 7102 1595 1838 1411 1297 3433 2708 2. Kujawsko-pomorskie 2988 2588 2603 1813 5576 4416 1020 800 1031 652 1820 1683 3. Lubelskie 3188 4753 2592 2685 7941 5277 1337 1435 1020 685 2772 1705 4. Lubuskie 2111 2441 2089 2877 4552 4966 675 633 632 689 1308 1321 5. Łódzkie 3192 4810 2673 3143 8002 5816 1634 2309 1401 1445 3943 2846 6. Małopolskie 3918 3092 3099 2636 7010 5735 2182 1631 1867 1034 3813 2901 7. Mazowieckie 3856 4830 3551 3750 8686 7301 1719 1898 1512 1322 3617 2834 8. Opolskie 1426 2418 1325 1914 3844 3239 758 1001 631 582 1759 1213 9. Podkarpackie 2663 3232 2300 2398 5895 4698 1063 1447 953 980 2510 1933 10. Podlaskie 2418 1555 2123 1127 3973 3250 1364 669 1164 530 2033 1694 11. Pomorskie 3071 3182 3071 2222 6253 5293 1110 866 1065 672 1976 1737 12. Śląskie 5658 4918 4959 3438 10576 8397 3166 2367 2703 1749 5533 4452 13. Świętokrzyskie 2060 2483 1875 1791 4543 3666 677 980 668 719 1657 1387 14. Warmińsko-mazurskie 2622 2739 2493 2139 5361 4632 1003 831 889 648 1834 1537 15. Wielkopolskie 4391 5899 4294 4259 10290 8553 1820 1582 1690 1041 3402 2731 16. Zachodniopomorskie 3032 2750 2913 3249 5782 6162 1369 914 1103 780 2283 1883 17. KSP* 2014 4561 1955 2375 6575 4330 1294 1623 1210 717 2917 1927 OGÓŁEM 53024 62036 47766 45067 115060 92833 23786 22824 20950 15542 46610 36492

31 Analizując powyŝsze dane naleŝy stwierdzić, Ŝe rok 2007, w porównaniu z rokiem 2006, przynosi spadek liczby ujawnianych przypadków kierowania pojazdami zarówno w stanie nietrzeźwości jak i w stanie po uŝyciu alkoholu. Na fakt ten ma zapewne wpływ efektywne wywiązywanie się Policji z nałoŝonych na nią zadań związanych z czuwaniem nad bezpieczeństwem w ruchu drogowym. NaleŜy równieŝ wspomnieć o działalności sądów 24 godzinnych, które w skuteczny sposób ukrócają ten proceder.

32

33 6. Literatura 1. Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks Wykroczeń (Dz. U. 07.109.756 z późn. zm.). 2. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 07.70.473 z późn. zm.). 3. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. 07.43.277 z późn. zm.). 4. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks Karny (Dz. U. 97.88.553 z późn. zm.). 5. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 05.108.908 z późn. zm.). 6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego (Dz. U. Nr 14/2003 poz. 144 z późn. zm.). 7. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 czerwca 2003 r. w sprawie wykazu środków działających podobnie do alkoholu oraz warunków i sposobu przeprowadzania badań na ich obecność w organizmie (Dz. U. 03.116.1104). 8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów stwierdzających uprawnienia do kierowania pojazdami (Dz. U. 04 89.855). 9. Zarządzenie Nr 496 KGP z dnia 25 maja 2004 r. w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu (Dz. Urz. 04.9.40). 10. Zarządzenie 609 KGP z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia słuŝby na drogach przez policjantów (Dz. U. 07.13.100). 11. Kotowski W., Ustawa prawo o ruchu drogowym Komentarz praktyczny, Dom Wydawniczy ABC, Warszawa. 12. Stefański R.A., Prawo o ruchu drogowym. Komentarz, Dom Wydawniczy ABC, 2005, wyd. II.