LISTA TEMATÓW do USTNEJ CZĘŚCI EGZAMINU MATURALNEGO Z JĘZYKA POLSKIEGO w Zespole Szkół nr 1 w Mszanie Dolnej (na rok szkolny 2013/2014) LITERATURA Lp. TEMAT 1. Polemiki, spory, prowokacje starcia pokoleń literackich. Omów na przykładach wybranych utworów. 2. Satyryczny obraz społeczeństwa polskiego w wybranych utworach literackich. Przeanalizuj sposoby tworzenia takiego obrazu. 3. Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposoby ich kreowania i funkcje w wybranych utworach. 4. Idealiści i marzyciele w literaturze polskiej. Scharakteryzuj sposoby kreowania takich bohaterów w utworach z różnych epok. 5. Analizując wybrane utwory, przedstaw sposoby pojmowania zjawiska codzienności utrwalone w literaturze różnych epok. 6. Różne kreacje narratora i kształtowania narracji w epice. Dokonaj analizy wybranych utworów. 7. Groteska w literaturze. Omów jej funkcje na wybranych przykładach z różnych epok. 8. Motyw utopii w literaturze. Przedstaw jego różnorodne ujęcia w wybranych utworach. 9. Różne sposoby funkcjonowania tradycji homeryckiej w literaturze polskiej. Omów na przykładach wybranych utworów. 10. Twórczość Jana Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych epok. Rozwiń temat na przykładzie wybranych utworów. 11. Dialog twórców literatury z filozofami. Przedstaw problem na wybranych przykładach dzieł literatury dawnej lub/i współczesnej. 12. Artysta jako bohater literacki. Omów na przykładach wybranych utworów. 13. Biografia jako klucz do odczytania twórczości pisarza. Przedstaw temat w oparciu o wybrane przykłady. 14. Rola lektur w kształtowaniu charakterów postaci literackich. Przedstaw 15. Folklor jako inspiracja pisarzy w różnych epokach. Omów na przykładach wybranych utworów. 16. Różne sposoby wykorzystania kategorii czasu w wybranych utworach epickich lub/i dramatycznych różnych epok. 17. Tradycja literacka kontynuowana i odrzucana w literaturze dwudziestolecia międzywojennego. Omów na przykładach wybranych utworów. 18. Literatura faktu. Przeanalizuj to zjawisko kulturowe XX wieku 19. Dokumentaryzm i paraboliczność dwa sposoby prezentacji świata w literaturze współczesnej. Przedstaw temat 20. Człowiek w godzinie próby. Omów temat na podstawie analizy wybranych przykładów literackich. Uwagi i zalecenia OKE
21. Odwołując się do przykładów z różnych epok, wyjaśnij funkcje tytułu i/lub motta w utworze literackim 22. Polska powieść historyczna. Na wybranych przykładach dokonaj porównania różnych sposobów prezentacji i oceny przeszłości. 23. Na przykładzie utworów z różnych epok zaprezentuj sposoby rozumienia roli poety i literatury narodowej. 24. Zaprezentuj ewolucję sonetu jako gatunku literackiego. Odwołaj się do przykładów z różnych epok. 25. Funkcjonowanie motywu ojca w literaturze. Dokonaj analizy porównawczej wybranych utworów. 26. Poezja religijna współcześnie. Przedstaw zróżnicowanie, sukcesy i porażki. 27. Literackie ujęcia tematu psychomachii. Omów zagadnienie na przykładach tekstów pochodzących z różnych epok. 28. Tragizm jako klucz do interpretacji postaw bohaterów. Przedstaw różne ujęcia postawy tragicznej. 29. Każde pokolenie ma swoich świętych. Porównaj różne odmiany świętości obecne w literaturze. 30. Historia polskiej pieśni hymnicznej. Omów zagadnienie, odwołując się do reprezentatywnych tekstów. 31. Człowiek w teatrze świata. Omów sposoby funkcjonowania motywu w wybranych utworach różnych epok. 32. Motyw snu i jego funkcje w literaturze różnych epok. Omów na wybranych przykładach. 33. Różne kreacje bohaterów w powieściach kryminalnych. Dokonaj analizy porównawczej wybranych postaci. 34. Funkcjonowanie motywu drzewa w literaturze. Zaprezentuj na podstawie analizy wybranych przykładów. 35. Funkcjonowanie motywu milczenia w literaturze. Omów na podstawie analizy wybranych przykładów. 36. Przedstaw wpływ rodziców na kształtowanie się osobowości i losów wybranych bohaterów literackich, odwołując się do przykładów z różnych epok. 37. Wpływ literatury na młode, kształtujące się umysły. Przedstaw ten problem, odwołując się do wybranych utworów literackich. 38. Wątek podróży i/lub misji w literaturze science fiction. Omów na wybranych przykładach literackich. 39. Funkcje motywów fantastycznych w literaturze różnych epok. Odwołaj się do wybranych przykładów. 40. Szaleństwo jako temat literacki. Zaprezentuj różne ujęcia tego motywu, odwołując się do dzieł pochodzących z kilku epok. 41. Funkcjonowanie motywu okrętu (żeglugi) w literaturze różnych epok. Zaprezentuj temat, analizując wybrane utwory. 42. Zakończenie utworu literackiego. Omów funkcje ostatniej sceny w wybranych dziełach literackich. 43. Dzieło literackie jako świadectwo swego czasu. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. 44. Topos arkadyjski i jego funkcja w wybranych utworach literackich. Przedstaw zagadnienie, dobierając odpowiednie przykłady. 45. Pozytywistyczne i młodopolskie obrazy z życia chłopów. Rozwiń temat, dokonując analizy porównawczej wybranych utworów literackich. 46. Odwołując się do wybranych utworów literackich, przedstaw sposoby
funkcjonowania motywu mistrz uczeń. 47. Obraz Polaków w poezji śpiewanej końca XX wieku. Omów temat na kilku wybranych przykładach. 48. Symbolika liczb w literaturze. Odwołując się do tekstów literackich różnych epok, przedstaw zagadnienie. 49. Powieść grozy przedstaw i porównaj funkcjonowanie gatunku na wybranych przykładach z literatury XIX, XX i XXI wieku. 50. Porównaj sposoby kreowania obrazu sportowca w literaturze polskiej i obcej. Omów zagadnienie, odwołując się do wybranych przykładów. 51. PRL w literaturze. Omów zagadnienie, analizując wybrane utwory Zbigniewa Herberta, Hanny Krall, Sławomira Mrożka, Wisławy Szymborskiej lub innych pisarzy współczesnych. 52. Symbolika wody w utworach literackich. Przedstaw temat na podstawie analizy wybranych przykładów. 53. Średniowieczne inspiracje we współczesnej literaturze fantastycznej. Omów 54. Polemika współczesnych pisarzy literatury fantasy z Sienkiewiczowską wizją Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł. 55. Sylwetka Napoleona Bonaparte w literaturze romantycznej i literaturze innej wybranej epoki. Omów 56. Między realizmem a kreacją romantyczne poematy o miłości. Omów temat na podstawie wybranych dzieł. 57. Motyw cierpienia dzieci. Omów temat na podstawie wybranych tekstów z literatury różnych epok. ZWIĄZKI LITERATURY Z INNYMI DZIEDZINAMI SZTUKI Lp. TEMAT 1. Różnorodne ujęcia motywu pożegnania w literaturze i sztuce. Odwołaj się do wybranych przykładów. 2. Artystyczne interpretacje historii w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy porównawczej dzieł. 3. Funkcjonowanie motywu pór roku w literaturze i sztuce. Przedstaw na podstawie analizy wybranych utworów. 4. Inspiracje antyczne w kulturze. Scharakteryzuj je, analizując wybrane dzieła literackie i inne (np. malarskie, rzeźbiarskie, architektoniczne). 5. Malarstwo, rzeźba, architektura jako inspiracje dla literatury. Omów temat, analizując celowo dobrane utwory. 6. Kostium historyczny i jego funkcja w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Omów sposoby i cele jego wykorzystania w wybranych dziełach. 7. Funkcje brzydoty w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Dokonaj analizy wybranych dzieł. 8. Obrazy miasta jako przestrzeni życiowej. Dokonaj analizy porównawczej wybranych dzieł literackich i innych. 9. Sposoby kreowania obrazu natury w poezji i malarstwie. Dokonaj analizy wybranych dzieł. 10. Różne obrazy rewolucji w literaturze i innych dziedzinach sztuki. Dokonaj analizy porównawczej dzieł. Uwagi i zalecenia OKE
11. Symbol jako środek wyrazu w literaturze i malarstwie omów jego najciekawsze wykorzystania. Scharakteryzuj kryteria oceny, którymi posłużyłeś się przy wyborze przykładów. 12. Filmy Andrzeja Wajdy jako interpretacje dzieł literatury polskiej. Omów wybrane przykłady. 13. Artystyczne interpretacje powstań narodowych w literaturze i malarstwie. Dokonaj analizy porównawczej dzieł. 14. Przedstaw różne funkcje alegorii. Odwołaj się do reprezentatywnych przykładów dzieł literackich i innych. 15. Biblia jako źródło inspiracji artystycznej. Omów temat, analizując celowo dobrane teksty kultury. 16. Aluzje literackie we współczesnej kulturze masowej. Omów problem, posługując się przykładami literackimi, filmowymi, reklamowymi, plastycznymi. 17. Małe ojczyzny w literaturze i malarstwie XIX i XX wieku. Przedstaw sposób ich kreowania na podstawie analizy wybranych dzieł. 18. Kryteria piękna. Omów wybrane koncepcje estetyczne. Wypowiedź zilustruj przykładami tekstów kultury z różnych epok. 19. Uprzedmiotowienie człowieka jako problem w literaturze i sztuce. Omów i zinterpretuj zjawisko 20. Motyw ogrodu w literaturze i sztuce. Przedstaw jego funkcjonowanie na wybranych przykładach z różnych epok. 21. Światło i ciemność jako ważny motyw w literaturze i sztuce. Omów 22. Moralne rozterki w literaturze i kinie XX wieku. Przedstaw na wybranych przykładach. 23. Kraków jako inspiracja dla twórców literatury i sztuki. Przedstaw temat, analizując wybrane przykłady. 24. Melancholia jako temat literatury i sztuki. Zaprezentuj najciekawsze ujęcia tego motywu, odwołując się do wybranych dzieł kultury. 25. Motywy animalistyczne i ich funkcje w kulturze. Zaprezentuj temat, odwołując się do wybranych dzieł literackich i malarskich. 26. Różne wizje zaświatów w kulturze. Zaprezentuj motyw, odwołując się do dzieł literackich i malarskich różnych epok. 27. Bitwa w literaturze i malarstwie. Przedstaw różne sposoby funkcjonowania tego motywu. 28. Motyw gór i jego funkcje w literaturze i sztuce. Zaprezentuj różne ujęcia tego motywu. 29. Muzyka w literaturze. Omów różne sposoby istnienia muzyki w dziele literackim oraz określ jej funkcje. 30. Analizują wybrane teksty kultury, przedstaw sposoby funkcjonowania motywu mitycznych bestii w literaturze i sztuce. 31. Fascynacja techniką w literaturze, malarstwie, filmie XX wieku. Przedstaw temat, analizując wybrane przykłady. 32. Funkcjonowanie motywu ptaka w literaturze, dziełach malarskich i filmowych. Przedstaw temat, dokonując analizy wybranych utworów. 33. Funkcjonowanie motywu starości w literaturze i innych tekstach kultury. Omów temat, dokonując analizy porównawczej wybranych dzieł. 34. Funkcjonowanie motywu wspomnienia w literaturze i filmie. Omów zagadnienie na podstawie analizy wybranych przykładów. 35. Gotyk jako źródło inspiracji dla twórców literatury i malarstwa. Przedstaw
temat, analizując wybrane przykłady. 36. Magiczne miejsca w literaturze i sztuce. Dokonaj analizy porównawczej wybranych przykładów. 37. Motyw labiryntu i jego funkcje w utworach literackich, dziełach malarskich i filmowych. Omów temat, dokonując analizy wybranych przykładów. 38. Przedstaw sposoby funkcjonowania motywu kwiatów w utworach literackich i w malarstwie. Dokonaj analizy wybranych utworów. 39. Sport jako źródło inspiracji dla literatury i innych tekstów kultury. Przedstaw temat, analizując wybrane przykłady. 40. Teatr Telewizji jako zjawisko z pogranicza sztuk. Przedstaw temat, analizując wybrane spektakle teatralne. 41. Uczta, wieczerza, przyjęcie w literaturze i innych tekstach kultury. Przedstaw temat, dokonując analizy wybranych przykładów. JĘZYK Lp. TEMAT 1. Scharakteryzuj język wybranych bohaterów literackich. Uwzględnij cechy ujawniające ich przynależność środowiskową i charakter. 2. Język w służbie satyry dawniej i dziś. Omów zagadnienie na wybranych przykładach. 3. Dialekty terytorialne języka polskiego jako tworzywo literackie. Omów na przykładach wybranych utworów. 4. Język Twoich rówieśników scharakteryzuj na podstawie analizy zgromadzonego materiału językowego. 5. Ekspresja i impresja analizując celowo zgromadzony materiał językowy, określ właściwości wypowiedzi świadczące o nadawcy i odbiorcy. 6. Sztuka przekonywania a manipulacja językowa porównaj sposoby wykorzystania środków językowych we współczesnych polskich tekstach propagandowych. 7. Język jako instrument walki o władzę. Zanalizuj wybrane teksty wyborcze. 8. Oceń poprawność językową wybranych tekstów prasowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś. 9. Analizując zgromadzony materiał językowy, scharakteryzuj zapożyczenia we współczesnym języku polskim. Oceń ich celowość. 10. Język prasy. Na konkretnych przykładach omów różne odmiany stylu publicystycznego. 11. Dlaczego niektóre wyrazy stają się modne? Zanalizuj przykłady pochodzące ze współczesnej polszczyzny. 12. Retoryka wystąpień sejmowych. Przedstaw problem, dokonując analizy wybranych wypowiedzi polityków. 13. Na wybranych przykładach omów zjawisko stylizacji językowej i jej funkcje w literaturze. 14. Sztuka retoryki w teorii i praktyce. Dokonaj językowej i stylistycznej analizy wybranych tekstów o charakterze retorycznym. 15. Przedstaw komizm słowny i sposoby jego realizacji w wybranych utworach literackich różnych autorów i epok. 16. Nowomowa i kolokwializmy w poezji współczesnej. Posługując się przykładami konkretnych utworów, przedstaw metody wykorzystywania cech Uwagi i zalecenia OKE
języka potocznego i oficjalnego przez poetów II połowy XX wieku. 17. Charakterystyka stylu komentatorów sportowych. Zaprezentuj temat, dokonując analizy środków językowych. 18. W jaki sposób powstaje żart językowy? Odwołując się do tekstów wybranych polskich kabaretów, dokonaj analizy środków budujących komizm językowy. 19. Dawna i współczesna sztuka epistolarna. Dokonaj analizy porównawczej listów z różnych epok. 20. Etykieta językowa dawniej i dziś. Omów temat, odwołując się do wybranych przykładów literackich i innych. 21. Jak mówią mieszkańcy Twojej miejscowości? Zbadaj język różnych grup pokoleniowych i przedstaw zagadnienie. 22. Językowe sposoby kreowania gwiazd sportowych w środkach masowego przekazu. Omów temat na podstawie analizy wybranych przykładów. 23. Poezja jako gra językowa. Przedstaw temat na podstawie analizy wybranych utworów poety współczesnego. 24. Scharakteryzuj językowy obraz szkoły wyłaniający się ze zgromadzonego przez Ciebie materiału leksykalnego. Opracowanie: mgr M. Krzywiak mgr D. Pałka mgr M. Wydra mgr K. Antosz