Warszawa 27 października 2008 r. SPRAWOZDANIE z podróży służbowej poza granicami kraju A. Część ogólna 1. Skład delegacji Wiktor Sęga Dyrektor DZC Grzegorz Lewandowski Naczelnik DZC-WIP Zbigniew Fice Naczelnik DZC-WRL Elżbieta Kobylińska Główny Specjalista DZC-WRL 2. Cel podróży Udział w wielostronnym spotkaniu koordynacyjnym pomiędzy administracjami Litwy, Białorusi, Łotwy oraz Polski. 3. Czas trwania i miejsce delegacji 22-24.10.2008 r., Wilno, Litwa 4. Informacja o zawarciu w sprawozdaniu informacji poufnych uniemożliwiających podanie sprawozdania do publicznej wiadomości Sprawozdanie nie zawiera informacji poufnych. B. Część szczegółowa 1. Otwarcie spotkania i przyjęcie porządku obrad. Spotkanie pomiędzy administracjami Litwy, Białorusi i Łotwy rozpoczęło się 20.10.2008 r. Polska delegacja dołączyła do ww. administracji 22.10.2008 r. Przedstawicieli administracji Polski powitał Pan Mindaugas Żilinskas z Urzędu Regulacji Komunikacji (Communications Regulatory Authority), przedstawił kwestie organizacyjne i życzył owocnych obrad. Przyjęty przez wszystkich uczestników spotkania porządek obrad przedstawiony został w Załączniku nr 1. Listę podpisanych porozumień przedstawia Załącznik nr 2. 1
2. Dyskusja nad poszczególnymi punktami agendy: 2.1. Punkt 1 agendy. Kanały preferencyjne w zakresie częstotliwości 384.75-385/394.75-395 MHz. Strony przygotowały i podpisały dwustronne i trójstronne podziały przeznaczenia częstotliwości w zakresie 384.75-385.000 MHz i 394.750-395.000 MHz dla cyfrowych systemów radiokomunikacji ruchomej lądowej dla systemów bezpieczeństwa (Air-Ground- Air) w obszarach przygranicznych. 2.2. Punkt 2 agendy. Kanały preferencyjne w zakresie częstotliwości 440-450 MHz. Strony przygotowały i podpisały dwustronne i trójstronne podziały wykorzystania częstotliwości w zakresie 440-450 MHz dla systemów PMR w obszarach przygranicznych pomiędzy: Litwą i Łotwą; Litwą i Polską; Białorusią i Łotwą; Białorusią, Litwą i Łotwą; Białorusią, Litwą i Polską. 2.3. Punkt 3 agendy. Metoda koordynacji zakresu częstotliwości 450-470 MHz. Możliwość zastosowania Raportu 108 ECC. Strony przygotowały i podpisały dwustronny podział zakresu częstotliwości 453.000-457.475/463.000-475 MHz wykorzystywany przez publiczną sieć radiokomunikacji ruchomej lądowej w standardzie CDMA w obszarach przygranicznych pomiędzy Białorusią i Łotwą; Białorusią i Litwą; Litwą i Łotwą. 2.4. Punkt 4 agendy. Przeznaczenie kanałów preferencyjnych w zakresie częstotliwości 870-876/915-921 MHz dla zaawansowanych cyfrowych systemów trankingowych (Digital PAMR). Białoruś przedstawiła plany wykorzystania częstotliwości z zakresów 870-876/915-921 MHz dla cyfrowego trankingowego systemu radiowego standardu TETRA o szerokości kanałów 25 khz lub 200 khz. Przedstawiciele tej administracji zaproponowali podział na kanały preferencyjne o szerokości 200 khz. Litwa i Łotwa planuje wykorzystanie ww. zakresów częstotliwości dla CDMA-PAMR lub innych systemów o szerokości kanałów 1.25 MHz. Wskazano również potrzebę wykorzystania tego zakresu częstotliwości przez systemy wojskowe. Administracje powinny ponadto zwrócić uwagę na działalność CEPT i ETSI dotyczącą potrzeb 2x2 MHz- 2x5 MHz kanałów radiowych dla GSM-R. Administracje ustaliły, że na obecną chwilę nie są gotowe do podjęcia decyzji, jakie systemy radiowe będą pracowały w zakresie częstotliwości 870-876/915-921 MHz. Zdecydowano, że próba podziału tego zakresu częstotliwości na kanały preferencyjne jest przedwczesna i będzie tematem przyszłych ustaleń. Systemy radiowe wykorzystujące ww. zakresy częstotliwości będą pracowały zgodnie z warunkami określonymi w Porozumieniu HCM (Wilno 2005). 2.5. Punkt 5 agendy. Przeznaczenie kanałów preferencyjnych w zakresie częstotliwości 876-880/921-925 MHz (GSM-R). Strony przygotowały i podpisały dwustronne i trójstronne porozumienia dotyczące podziału zakresu częstotliwości 876-880/921-925 MHz na kanały preferencyjne pomiędzy administracjami Polski i Litwy oraz Polski, Litwy i Białorusi. 2.6. Punkt 6 agendy. Przeznaczenie kanałów preferencyjnych w zakresie częstotliwości 880-890/925-935 MHz (E-GSM). 2
Strony przygotowały i podpisały dwustronne i trójstronne porozumienia dotyczące podziału zakresu częstotliwości 880-890/925-935 MHz dla systemów E-GSM pracujących w obszarach przygranicznych, na kanały preferencyjne, pomiędzy administracjami Białorusi i Litwy; Białorusi i Łotwy; Białorusi, Polski i Litwy. 2.7. Punkt 7 agendy. Dyskusja nad przyszłym wykorzystaniem zakresu częstotliwości 880-915/925-960 MHz (GSM). W wyniku dyskusji Strony, mając na uwadze ważność zagadnienia uzgodniły, że pożądane jest ustalenie planu przyszłego wprowadzenia systemu UMTS lub innego wyższej generacji w zakresie częstotliwości 880-915/925-960 MHz. Strony zdecydowały o współpracy i wymianie informacji w tym zakresie. 2.8. Punkt 8 agendy. Przeznaczenie kanałów preferencyjnych w zakresie częstotliwości 1710-1785/1805-1880 MHz dla systemu DCS-1800. Strony przygotowały i podpisały trójstronne porozumienie dotyczące podziału zakresu częstotliwości 1710-1785/1805-1880 MHz na kanały preferencyjne pomiędzy Białorusią, Litwą i Polską. 2.9. Punkt 9 agendy. Dyskusja dotycząca wykorzystania zakresów częstotliwości 2010-2025 MHz, 2300-2400 MHz i 2500-2690 MHz. Administracja Łotwy przedstawiła sytuację dotyczącą zakresu częstotliwości 2300-2400 MHz i poinformowała, że zostały wydane pozwolenia w tym zakresie częstotliwości. W Polsce w następnym roku planowane jest wykorzystanie części tego zakresu dla systemów BWA. Planowane jest również, w najbliższej przyszłości, ogłoszenie konsultacji dotyczących wykorzystania zakresu częstotliwości 2010-2025 MHz i 2500-2690 MHz. Odnośnie wykorzystania zakresu częstotliwości 2500-2690 MHz na Białorusi, przedstawiciele Administracji poinformowali, że aktualnie cały przedmiotowy zakres częstotliwości jest wykorzystywany przez systemy MMDS, pracujące z szerokością kanałów równą 8 MHz, a zmiany w aranżacji kanałów częstotliwości planowane są dopiero po roku 2012. 2.10. Punkt 10 agendy. Przeznaczenie kanałów preferencyjnych w zakresie częstotliwości 3400-3800 MHz dla systemów BWA. Rozpatrzono postanowienia zawarte w decyzji Nr 2008/411/EC Komisji Europejskiej dotyczącej harmonizacji zakresu częstotliwości 3400-3800 MHz dla naziemnych systemów łączności elektronicznej we Wspólnocie. Administracja Białorusi zgłosiła sprzeciw dotyczący wykorzystania zakresu częstotliwości 3400-3410 MHz dla systemów BWA w sąsiednich krajach, w związku z koniecznością ochrony systemów wojskowych. W związku z tym, podział na kanały preferencyjne został ograniczony do zakresu częstotliwości 3410-3800 MHz. Podczas spotkania poddano dyskusji problem dotyczący odległości koordynacyjnej. Przedstawiciele Administracji Łotwy zaproponowali, aby odległość koordynacyjna wynosiła 37 km. Przedstawiciele Administracji Litwy wyrazili opinię, że w przypadku stacji, gdzie antena znajduje się na wysokości 50 m, odległość koordynacyjna powinna wynosić 55 km. Przedstawiciele Łotwy zgodzili się z taką opinią, ale w przypadku tak określonej odległości koordynacyjnej, większość terytorium Łotwy znajdzie się w strefie koordynacyjnej. Oznacza to, że operatorzy nie będą mogli wykorzystywać kanałów nie preferencyjnych w większej części kraju. Przedstawiciele Administracji Polski i Białorusi poparli propozycję Łotwy, aby odległość koordynacyjna wynosiła 40 km. Administracja Litwy zaakceptowała tę propozycję. Strony przygotowały i podpisały dwustronne i trójstronne porozumienia dotyczące koordynacji częstotliwości dla systemów BWA w zakresie 3410-3500/3510-3600 MHz 3
i 3600-3800 MHz pomiędzy Białorusią i Litwą, Białorusią i Polską, Litwą i Polską, Białorusią, Litwą i Polską. Łotwa zaproponowała odłożenie podpisania porozumienia na 6 miesięcy. Zainteresowane strony uzgodniły, że podpisanie brakujących porozumień odbędzie się drogą korespondencyjną. 2.11. Punkt 11 agendy. Dyskusja na temat wykorzystania zakresu częstotliwości 5650-5725 MHz i 5725-5850 MHz dla systemów WAS. Administracje rozważały wykorzystanie ww. pasm częstotliwości i plany na przyszłość. Zakres 5650-5725 MHz jest wykorzystywany, we wszystkich Administracjach, przez systemy RLAN/WAS z ograniczeniem e.i.r.p. oraz przez systemy radiolokacyjne. Zakres częstotliwości 5725-5850 MHz jest wykorzystywany przez wojskowe systemy radiolokacyjne. Administracja Białorusi planuje przydzielenie części pasma dla systemów BWA, dla sieci typu punkt-punkt. Dyskusja dotyczyła możliwości koordynacji tego typu systemów. Biorąc pod uwagę wynik dyskusji, ustalono, że wykorzystanie zakresów częstotliwości 5650-5725 MHz i 5725-5850 MHz dla sieci BWA jest trudne, ale w niektórych przypadkach możliwe jest przeprowadzenie koordynacji zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu HCM (Wilno 2005). 2.12. Punkt 12 Agendy. Dyskusja na temat porozumienia wykorzystania kanałów preferencyjnych w zakresie częstotliwości 10,5 GHz, 26 GHz i 28 GHz. Uczestnicy spotkania przedyskutowali możliwość zawarcia porozumienia dotyczącego podziału na kanały preferencyjne w zakresach częstotliwości 10,5 GHz, 26 GHz i 28 GHz. Uzgodniono, że temat ten będzie poruszony na kolejnym spotkaniu zainteresowanych administracji. 2.13. Punkt 13 Agendy. Porozumienie pomiędzy Administracjami dotyczące uznania porozumienia pomiędzy operatorami ruchomych sieci radiokomunikacyjnych. Punkt 13 Agendy nie był dyskutowany ze względu na brak czasu. 2.14. Punkt 14 Agendy. Koordynacja przydziałów częstotliwości dla stacji DVB-T. Ten punkt agendy nie dotyczył Administracji Polski. 2.15. Punkt 14 Agendy. Rozważenie zasad koordynacji i kryteriów zawartych w Porozumieniu GE06 Ten punkt agendy nie dotyczył Administracji Polski. 2.16. Punkt 15 Agendy. Nierozpatrzone wnioski koordynacyjne dla przydziałów częstotliwości dla systemów radiofonicznych (UKF FM, T-DAB) Ten punkt agendy nie dotyczył Administracji Polski. 2.17 Punkt 16 Agendy. Wymiana doświadczeń dotyczacych wybranych zagadnień gospodarki widmem częstotliwości radiowych. Przedyskutowano następujące zagadnienia: - Regulacje na szczeblu krajowym dotyczące przypadku, gdy dostawcą usług w służbie satelitarnej jest podmiot zagraniczny - Krajowe plany związane z przejściem na nadawanie cyfrowe w radiodyfuzji - Zasady zarządzania widmem w pasmach 2,5 GHz oraz 3,5 GHz. 4
C. Wnioski. Spotkanie przyczyniło się do uzgodnienia podziału kanałów radiowych na częstotliwosci preferencyjne dla poszczególnych administracji w omawianych zakresach. Należy organizować spotkania koordynacyjne z administracjami krajów sąsiednich w wyniku, których uzgadniane sa podziały kanałów radiowych na częstotliwosci preferencyjne, co skutkuje znacznym skróceniem procesu decyzyjnego dla nowo uruchamianych stacji radiokomunikacyjnych znajdujących się w rejonach przygranicznych. 5
ZAŁĄCZNIK nr 1 The agenda of the forthcoming meeting may contain the following items with the possible agreements related to country listed in the brackets. 1. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 384.75-385/394.75-395 MHz (BLR/LTU, BLR/POL, LTU/LVA, LTU/POL, BLR/LTU/LVA, BLR/LTU/POL). 2. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 440-450 MHz (BLR/POL, LTU/LVA, LTU/POL, BLR/LTU/LVA, BLR/LTU/POL). 3. Method of coordination of the frequency band 452.525-457.000/462.525-467.000 MHz. Possibility of the ECC Report 108 usage. 4. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 870-876/915-921 MHz for advanced digital trunk radiosystems (Digital PAMR) (BLR proposal). 5. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 876-880/921-925 MHz (GSM-R) (LTU/POL, BLR/LTU/POL, BLR/LTU/LVA mod). 6. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 880-890/925-935 MHz (E-GSM) (BLR/LTU, BLR/POL, BLR/LTU/LVA, BLR/LTU/POL, LTU/LVA mod); 7. Discussion of the future utilization of the frequency bands 880-915/925-960 MHz (GSM); 8. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 1710-1785/1805-1880 MHz for the DCS-1800 systems (BLR/LTU/POL, LTU/LVA mod). 9. Discussion on the 2010-2025 MHz and 2500-2690 MHz bands usage. 10. Allocation of the preferential radiochannels in the frequency bands of 3400-3800 MHz for the BWA systems (BLR/LTU, BLR/POL, LTU/POL, BLR/LTU/LVA, BLR/LTU/POL). 11. Discussion of the utilization of the frequency bands 5650-5725 MHz and 5725-5850 MHz of the WAS systems. 12. Discussion and possible agreement on allocation of the preferential channels in the 10.5, 26 and 28 GHz bands (LTU/LVA). 13. Agreement between administrations concerning the approval of arrangements between operators of mobile radiocommunication networks. 14. Bi- and multilateral coordination of assignments to DVB-T stations (BLR/LTU, LTU/LVA, BLR/LVA). Consideration of coordination principles and criteria regarding the Agreement Geneva, 2006; 15. Unresolved bilateral LTU/LVA coordination requests for frequency assignments to sound broadcasting (FM, T-DAB) stations; 16. Experience interchange in the field of spectrum management. 6
ZAŁĄCZNIK nr 2 Lista podpisanych porozumień przez Administrację Polski 1. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 384,75 385 MHz / 394,75 395 MHz pomiędzy Administracjami Polski i Litwy. 2. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 384,75 385 MHz / 394,75 395 MHz pomiędzy Administracjami Polski i Białorusi. 3. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 384,75 385 MHz / 394,75 395 MHz pomiędzy Administracjami Polski, Litwy i Białorusi. 4. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 440 450 MHz pomiędzy Administracjami Polski i Litwy. 5. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 440-450 MHz pomiędzy Administracjami Polski, Litwy i Białorusi. 6. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 876 880 MHz / 921-925 MHz pomiędzy Administracjami Polski i Litwy. 7. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 876 880 MHz / 921-925 MHz pomiędzy Administracjami Polski, Litwy i Białorusi. 8. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 880-890 MHz / 925-935 MHz pomiędzy Administracjami Polski, Litwy i Białorusi. 9. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 1710 1785 MHz / 1805-1880 MHz pomiędzy Administracjami Polski, Litwy i Białorusi. 10. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 3410 3600 MHz i 3600-3800 MHz pomiędzy Administracjami Polski i Białorusi. 11. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 3410-3800 MHz pomiędzy Administracjami Polski i Litwy. 12. Porozumienie dotyczące podziału na częstotliwości preferencyjne w zakresie częstotliwości 3410 3600 MHz i 3600-3800 MHz pomiędzy Administracjami Polski, Litwy i Białorusi. 7