OPIS DOBREJ PRAKTYKI 1. Dane dotyczące podmiotu/podmiotów realizujących lub zasłużonych dla realizacji opisanych inicjatyw lub praktyk nazwa inicjatywy nazwa podmiotu dokładny adres województwo Projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie dla ludzi i środowiska Związek Międzygminny ds. Ekologii w Żywcu ul. Ks. Pr. St. Słonki 22, 34-300 Żywiec Śląskie telefon 33 861 28 98 adres strony internetowej www.zmge.zywiec.pl faks 33 860 20 53 adres e-mail m.pawlus@zmge.zywiec.pl 2. Rodzaj(e) współpracy (zaznacz): miedzy sąsiednimi gminami między sąsiednimi gminami i powiatami miedzy województwami gmin i powiatu gmin i powiatów z województwem inne.. 3. Przedmiot współpracy Projekt Oczyszczanie ścieków w Żywcu to ogromna inwestycja z zakresu uregulowania gospodarki wodno ściekowej, którą można scharakteryzować jako szansę na zrównoważony rozwój i czyste środowisko. Przedsięwzięcie swoim zasięgiem obejmuje znaczą część powiatu żywieckiego, bowiem realizowane jest na terenie 11 gmin, które zrzeszone są w Związku Międzygminny ds. Ekologii. Teren realizacji projektu to miejsce zamieszkania wielu tysięcy ludzi, obszar prężnie rozwijającej się przedsiębiorczości, a także urokliwe miejsce w Beskidach, o wyjątkowych walorach przyrodniczo krajobrazowych, wymagające pielęgnacji i ochrony. Dlatego też tak ogromne znaczenie ma kompleksowy charakter inwestycji, o czym świadczy jego zakres terytorialny, jak i rzeczowy, tj. wybudowanie i zmodernizowanie trzech oczyszczalni ścieków (w Żywcu, Cięcinie i Zwardoniu), budowa 1
1200 km sieci kanalizacyjnej i 200 km sieci wodociągowej, prace z zakresu uszczelnienia istniejących odcinków sieci oraz powstanie instalacji suszenia osadów - a wszystko to dzięki unijnemu wsparciu. Wspólna koncepcja zmian samorządów, które podjęły się współpracy na tak szeroką skale, przełoży się na poprawę stanu środowiska naturalnego, a także na polepszenie standardu życia mieszkańców oraz licznie odwiedzających te strony turystów. 4. Opis działań Związek Międzygminny ds. Ekologii w Żywcu zrzesza 11 gmin powiatu żywieckiego, tj.: Gilowice, Jeleśnia, Koszarawa, Lipowa, Łodygowice, Milówka, Radziechowy Wieprz, Rajcza, Ujsoły, Węgierska Górka oraz Żywiec. To teren o powierzchni 856 km², który zamieszkuje ponad 130 tys. mieszkańców oraz corocznie odwiedza tysiące turystów. Głównym zadaniem Związku jest realizacja przedsięwzięć proekologicznych na rzecz zrzeszonych w nim gmin. Najważniejszą, obecnie realizowaną inwestycją jest Projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie, który reguluje w sposób kompleksowy problem gospodarki wodno-ściekowej oraz umożliwia dostosowanie jej do wymogów polskich i unijnych przepisów. Przedsięwzięcie w znaczącej części jest współfinansowane ze środków unijnych, natomiast pozostałą część zadania finansują gminy poprzez składkę na rzecz Związku. Na tej podstawie Związek Międzygminny ds. Ekologii w imieniu 11-stu gmin zarządza w sposób kompleksowy całą inwestycją tj. na płaszczyźnie technicznej, finansowo księgowej, prawnej i promocyjnej. Zgodnie z decyzją Komisji Europejskiej projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie został podzielony na dwie fazy Fazę i oraz Fazę II. Zakres Fazy I, której realizacja zakończyła się 31.12.2010r. obejmował: Pomoc Techniczną, kompleksowe działania związane z opracowaniem dokumentacji oraz modernizacją i rozbudową trzech oczyszczalni ścieków w Żywcu, Cięcinie oraz Zwardoniu, opracowanie dokumentacji projektowych dla zadań fazy II Projektu. Zakres Fazy II, która jest na końcowym etapie realizacji (planowany termin zakończenia 31.12.2015r.) obejmuje: budowę w 11-stu gminach sieci kanalizacyjnej o łącznej długości ok. 1200 km, budowę sieci wodociągowej o łącznej długości ok. 200 km w gminach: Gilowice, Jeleśnia, Lipowa, Milówka, Radziechowy Wieprz oraz Żywiec, zaprojektowanie i wykonanie instalacji suszenia osadów ściekowych na terenie oczyszczalni ścieków w Żywcu (suszarnia została oddana do użytku we wrześniu 2013 roku), 2
wykonanie uszczelnienia sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenie Miasta Żywiec (zadanie zostało już zakończone, a w jego ramach uszczelniono ponad 18 km kanalizacji oraz około 9 km wodociągu), przeprowadzenie prac badawczych i wykonie prac projektowych dla uszczelnień kanalizacji sanitarnej poza Żywcem, Inżyniera Kontraktu Fazy II, PR działania informacyjne i promocyjne, związane z realizacją II Fazy projektu. Organami Związku są: Zgromadzenie Związku organ stanowiący i kontrolny, tworzony przez przedstawicieli 11 gmin oraz spółek operatorskich (spółki zarządzające oczyszczalniami ścieków) Zarząd Związku organ wykonawczy, w jego skład wchodzi szczęściu członków Zgromadzenia. Jednostka Realizująca Projekt struktura powołana do przygotowania, monitorowania i wdrażania Projektu. Rozwiązanie instytucjonalne: Aby sprawnie zarządzać powstałą infrastrukturą teren inwestycji został podzielony ze względu na uwarunkowania lokalizacyjne, techniczne i geograficzne na dwa obszary: 1. Zlewnie Żywiec gdzie operatorem sieci jest Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Żywcu. Obejmuje gminy: Żywiec, Gilowice, Jeleśnia, Koszarawa, Lipowa, Łodygowice Radziechowy Wieprz. 2. Zlewnia Węgierska Górka gdzie operatorem sieci jest Beskid Ekosystem w Cięcinie. Obejmuje gminy: Węgierska Górka, Milówka, Rajcza, Ujsoły. 5. Ocena efektów a) stabilność i trwałość form instytucjonalnych, liczba zróżnicowanych jednostek współpracujących: Projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie jest inwestycją o wysokim stopniu dofinansowania z UE, szerokim zakresie rzeczowym i terytorialnym. Wypracowane w Związku struktury dają możliwość realizacji inwestycji w sposób kompleksowy, a jego działania mają charakter ciągły i posiadają gwarancję trwałości. Podczas prowadzenia poszczególnych kontraktów w ramach Projektu, Związek w imieniu każdej z gmin współpracuje z inżynierami kontraktu, projektantami, wykonawcami, powiatem, jednostkami podległymi oraz spółkami operatorskimi. b) zakres merytoryczny współpracy i jego znaczenie dla warunków życia mieszkańców: 3
W ramach współpracy Związek odpowiada za przygotowanie, organizację i monitorowanie Projektu na płaszczyźnie technicznej, finansowo-księgowej, prawnej i promocyjnej. Natomiast gminy ponoszą składkę na funkcjonowanie Związku oraz wnoszą wkład własny na realizację przedsięwzięcia. Dzięki takiemu rozwiązaniu każda z gmin nie musi powoływać osobnej jednostki do realizacji projektu, bądź finansować budowy infrastruktury z budżetu gminy. Należy mieć również na uwadze, że niewiele gmin byłoby stać na samodzielne dostosowanie gospodarki wodno-ściekowej do wymogów Unii Europejskiej oraz uzyskanie tak wysokiego dofinansowania na tego typu działania. Dzięki efektywnej współpracy po całkowitym zakończeniu inwestycji około 95% mieszkańców 11-stu gmin objętych inwestycją będzie mogło korzystać z sieci kanalizacyjnej, natomiast do sieci wodociągowej podłączonych zostanie około 55% mieszkańców gmin Gilowice, Jeleśnia, Lipowa, Milówka, Radziechowy Wieprz oraz Żywiec. c) udział społeczności lokalnej, a także sposób upowszechnienia informacji o współpracy jednostek samorządu: Inwestycja dotyczy budowy sieci kanalizacyjnej i wodociągowej, więc mieszkańcy uczestniczą w niej bezpośrednio z uwagi, na to iż same prace odbywają się terenie gminy: dróg, placów i prywatnych posesji. Jest to inwestycja, której powodzenie zależy od akceptacji społecznej (chęci podłączenia się do nowopowstałej sieci), a współpraca między jednostkami samorządu jest niezbędna by osiągnąć zamierzony efekt. Informacje na temat współpracy są upowszechniane w sposób bezpośredni, np. podczas spotkań informacyjnych z mieszkańcami lub w takcie imprez gminnych (gdzie Związek wystawia swoje stoisko), również za pośrednictwem artykułów w prasie lokalnej jak i własnej gazetki pt. Czyste Gminy Żywiecczyzny wydawanej co kwartał, audycji radiowych, kampanii outdoorowych oraz szeregu innych działań z zakresu informacji i promocji, prowadzonych przez Związek. 6. Oszacowanie nakładów poniesionych na organizację i realizację projektu Projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie Faza I realizację tej części inwestycji zakończono 31.12.2010r. Całkowita wartość Fazy I: Dofinansowanie z UE: 23 417 647,57 euro 11 877 060,00 euro Projekt Oczyszczanie ścieków na Żywiecczyźnie Faza II planowany termin zakończenia tej części inwestycji 31.12.2015r. Całkowita wartość Fazy II: Dofinansowanie z UE: 213 530 166 euro 181 500 641 euro 4
7. Czy napotkali Państwo trudności, z którymi należało się zmierzyć, aby zrealizować projekt? skomplikowane procedury aplikowania o środki unijne wynikające z realizacji dużego przedsięwzięcia; zmiany w regulacjach prawnych, wytycznych i innych dokumentach mających wpływ na realizację projektu; problemy logistyczne wynikające głównie z faktu dużej ilości podmiotów (11 gmin) wdrażających inwestycję; początkowa niechęć i brak zaufania grupy docelowej (mieszkańców) do realizowanego projektu. 8. Zalecenia dla innych jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych wdrożeniem projektu odpowiednia współpraca na wszystkich szczeblach administracyjnych; wychodzenie poza granice administracyjne dla realizacji wspólnego dobra w sposób kompleksowy; powołanie odpowiedniej instytucji, która podejmie się realizacji zadania w sposób całościowy; odpowiedni dobór wyspecjalizowanej kadry zarządzającej przedsięwzięciem; korzystanie z doświadczeń innych podmiotów (krajowych i zagranicznych), które zrealizowały już podobne projekty; odpowiednie działania promocyjne i informacyjne podnoszące skuteczność realizowanych działań. 5