90 lat. Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych Sp. z o. o. w Warszawie 1923 2013

90 lat Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych Sp. z o. o. w Warszawie 1923 2013

90 lat historii w skrócie 1923 na Rakowcu powstał Zakład Hodowli Roślin przeniesiony z ulicy Koszykowej 77 na ulicę Chodkiewicza 11. 22 stycznia 1951 powstało Miejskie Przedsiębiorstwo Ogrodnicze w m.st. Warszawie. 23 czerwca 1953 Miejskie Przedsiębiorstwo Ogrodnicze zostało przemianowane na Zarząd Zieleni Miejskiej w m. st. Warszawie Przedsiębiorstwo Państwowe. 27 listopada 1957 nazwę zmieniono na Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych w m. st. Warszawie. 19 kwietnia 1993 Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych przemianowano na Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. 31 sierpnia 2012 Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością przejęło spółki Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Handlowo -Usługowe Zaplecze Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz Ratusz Wilanów Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. 30 sierpnia 2013 MPRO Sp z o. o. przejęło spółkę Przedsiębiorstwo Budownictwa Uprzemysłowionego Warszawa - Północ Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. 1

Syrenka MPRO Sp. z o.o. i jej oblicza Syrenka, symbol Warszawy, od początku istnienia firmy była logo Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych Sp. z o. o. Z biegiem lat zyskiwała coraz bardziej ogrodniczy charakter. Jej ostatnie wcielenie zostało objęte patentem w 2004 roku. 2

1923 Mokotowski początek Powstały w 1923r. Zakład Hodowli Roślin na Mokotowie przy ulicy Chodkiewicza 11 był nowoczesnym obiektem powstałym na wzór europejskich obiektów tego typu. Zakład Produkcji Roślin w Warszawie, ul. Chodkiewicza 11 Zakład Hodowli Roślin został: przeniesiony z ul. Koszykowej 77, gdzie władze miasta zaplanowały budynki Politechniki Warszawskiej; umiejscowiony na Rakowcu przy Polu Mokotowskim, w północno-wschodnim krańcu Warszawy na powierzchni 20ha; zbudowany według wytycznych wybitnych architektów: Leonaوو Danielewicza, ogrodnika, ówczesnego dyrektora Wydziału Ogrodniczego Zarządu Miasta Warszawy, który wcześniej był kierownikiem Zakładu Hodowli Roślin przy ul. Koszykowej 77; Stanisławaوو Gądzikiewicza, architekta, który był autorem układu przestrzennego Zakładu oraz projektów dla usytuowanych w późniejszym okresie obiektów architektonicznych. Był on także wykonawcą prac renowacyjnych Zamku Królewskiego i Pałacu Blanka w Warszawie. Pan Leon Danielewicz jako znany planista i kwiaciarz po wieloletnich praktykach i kursach specjalistycznych w krajach Europy Zachodniej między innymi w Paryskim Ogrodzie Botanicznym pracował jako ( ) kierownik Zakładu Hodowli Roślin przy ul. Koszykowej 77. Leon Danielewicz jako projektant chciał wykorzystując swą wiedzę i praktykę, aby ten pierwszy Miejski Zakład Ogrodniczy powstający w stolicy odrodzonego Państwa urządzić na miarę znanych mu wzorów zachodnich głównie francuskich. Projekt przewidywał produkcję kwiaciarską i szkółkarstwo ozdobne głównie na potrzeby miasta. Fragment wspomnień Józefy Zalewskiej 3

Budowa Zakładu Hodowli Roślin Dzięki współpracy planistów, na terenie ZHR powstały: część produkcyjna z inspektami, szkółkami i matecznikami, część administracyjna mieszcząca się w budynku w stylu dworkowym z bocznymi skrzydłami i dziedzińcem, w którym obecnie mieści się siedziba Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych Sp. z o.o, brama z portiernią i domkiem dozorcy na osi ul. Rakowieckiej, 16 bloków szklarni o łącznej powierzchni 4500 mkw., palmiarnia, układ alejowy z dwoma głównymi drogami i graniczną aleją brzozową (obecnie pomnik przyrody). PAP Powstała także część mieszkalna: dwa domki z ogródkami przydomowymi dla architektów. Jeden z domków wraz z żoną i dwoma synami zajmował Jan Łebkowski, pierwszy kierownik Zakładu Hodowli Roślin. 4

Otwarcie Palmiarni - rok 1929 W roku 1923 rozpoczęto budowę kompleksu szklarniowego wraz z reprezentacyjną palmiarnią wg projektu Leona Danielewicza. Budowę szklarni powierzono poznańskiej firmie Hoentscha. Otwarcie obiektu nastąpiło 23 listopada 1929 roku, co zostało opisane przez prasę. Otwarcie nowych szklarń m. st. Warszawy. Piękny dzień miał Dyrektor Plantacyj Miejskich m. ST. Warszawy p. Leon Danielewicz 23 listopada b.r., w dniu tym bowiem odbyło się poświęcenie i otwarcie nowobudowanych szkarń miejskich na Rakowcu. Opisowi szczegółowemu tego cennego dobytku gospodarki stołecznego miasta poświęcimy osobny artykuł. Na razie ograniczymy się do podniesienia zasługi ich inicjatora, która jest tem większa, że wobec niedomagań kasy miejskiej doprowadzenie do skutku tego przedsięwzięcia wymagało dużej energii i woli. Dyrektor miejskiego ogrodnictwa nie tylko przezwyciężył przeszkody, lecz dokonał pożytecznej inwestycji w sposób przynoszący Jemu i Zarządowi Miejskiemu zaszczyt, nowobudowane szklarnie bowiem pod względem celowości i nowoczesności urządzeń nie tylko nie ustępują lecz, jak to zgodnie twierdzą fachowcy, przewyższają tego rodzaju instalacje zagraniczne. Akt poświęcenia i otwarcia odbył się w obecności licznie zebranych przedstawicieli władz miejskich, wyższych uczelni, prasy i zaproszonych gości. Po przecięciu wstęgi przez P. Borzęcką, małżonkę viceprezydenta, aktu poświęcenia dokonał radny miejski ks. Wyrębowski. Okolicznościowe przemówienia wygłosili: rektor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego prof. S. Biedrzycki, prof. E, Jankowski i p. S. Skawiński; ten ostatni w imieniu Związku Ogrodników. Prezydent Miasta inż. Z. Słomiński w gorących słowach podziękował dyr. Danielewiczowi oraz zespołowi technicznemu za trudy, poniesione przy budowie szklarni i podniósł znaczenie dla miasta i mieszkańców tej nowej placówki kulturalnej. Poczem nastąpiło zwiedzanie szklarń przez obecnych, którzy obok podniosłych wrażeń unieśli z sobą pęki pięknych chryzantem otrzymanych w darze od Zarządu Plantacji. W.Z. ( Ogrodnik 1929r. Nr 22 str. 436) 5

Okres międzywojenny Lata międzywojnia były złotym wiekiem w rozwoju państwa polskiego, w tym miasta Warszawy. Odzyskanie wolności po 123 latach zniewolenia Polaków, wyzwoliło w narodzie chęć budowy kraju na nowo. Warszawa nazywana Paryżem Północy zyskała to miano między innymi dzięki wysiłkom warszawskich ogrodników i architektów zieleni, w tym pracowników Zakładu Hodowli Roślin. Z inicjatywy prezydenta Warszawy, Stefana Starzyńskiego, w latach 1920 1939 powstało w stolicy wiele parków i zieleńców według projektu Leona Danielewicza, między innymi: 1925 Park Traugutta powstał na dawnych terenach fortecznych między Cytadelą a Nowym Miastem, gdzie wcześniej nie rosło ani jedno drzewo. 1927 Ogród Zoologiczny powstał z wydzielenia części Parku Praskiego (dawnego Aleksandryjskiego). 1932 Park Żeromskiego powstał w 1932 r. na przedpolu Cytadeli, na powierzchni prawie 6 ha. 1936 Park im. Gen. Sowińskiego zaprojektowany został na terenie dawnych szańców wolskich: w rejonie ulic Wolskiej i Elektoralnej. 1938 Park Dreszera powstał na terenie fosy fortecznej dawnego Fortu Mokotowskiego. W czasie powstania warszawskiego toczyły się w tym rejonie zacięte walki. Obszar ten był także jednym z największych prowizorycznych cmentarzy. W okresie II wojny światowej park został doszczętnie zniszczony, drzewa wycięte na opał, a na terenie parku urządzono tymczasowy cmentarz. Po wojnie w 1951 r. park zrewitalizowano - ciała ekshumowano i przywrócono pierwotny wygląd parku. W latach trzydziestych prężnie funkcjonujący Zakład Hodowli Roślin dostarczał miastu pełen asortyment roślin do obsadzania parków i zieleńców. Jak podaje pismo Ogrodnik z roku 1930 (str. 337 nr 17), wiosną 1930 r. wysadzono na skwerach i w parkach stolicy ponad 40 tysięcy tulipanów, 200 tysięcy bratków, 60 tysięcy pelargonii, 50 tysięcy begonii i innych roślin rabatowych. Na ulicach posadzono 4500 sztuk drzewek w miejsce roślin, które wymarzły w czasie tzw. zimy stulecia w 1928 roku. 6 W palmiarni przy ul. Chodkiewicza 11 rosły egzotyczne rośliny: palmy, bananowce, figowce, araukarie, których kilka przeniesiono w latach 70-tych do Nowej Oranżerii w Łazienkach Królewskich, gdy urządzano jej wnętrze.

Akcja ukwiecania miasta 1937 1938 konkurs Warszawa w kwiatach i zieleni Z inicjatywy prezydenta Stefana Starzyńskiego i Leona Danielewicza zorganizowany został konkurs Warszawa w kwiatach i zieleni na najpiękniejsze ukwiecenie obiektów miejskich Warszawy. Celem akcji było danie impulsu i motywacji mieszkańcom miasta do dbałości o jego wygląd. Pierwsza edycja konkursu miała miejsce w 1937 roku. W 1938 roku nagrodzono warszawskie balkony, a zwyciężyły ex aequo: Mira Zimińska- Sygietyńska i Zofia Wóycicka. Akcję upiększania Warszawy kwiatami przerwała wojna, która dokonała w Warszawie takich zniszczeń, iż po wojnie nie było już czego upiększać. Warszawiaków miał czekać trud odbudowy miasta powstającego z ruin na nowo. Pierwszy powojenny konkurs zorganizowano dopiero w 1984 roku. 7

Akcja ukwiecania miasta Gazeta Polska 28.02.1939 WARSZAWA W KWIATACH I ZIELENI Wczoraj w Ratuszu odbyło się zebranie, zwołane z inicjatywy prezydenta miasta St. Starzyńskiego w sprawie ukonstytuowania Komitetu obywatelskiego dla zorganizowania na terenie Warszawy święta wiosny pod hasłem Warszawa w kwiatach i zieleni. Akcja ta ma na celu z jednej strony podniesienie estetyczne wyglądu stolicy przez ukwiecenie okien i balkonów, z drugiej zaś obudzenie wśród młodzieży zamiłowania do hodowli roślin. W wielkiej Sali Ratusza, udekorowanej kwiatami i krzewami z miejskich plantacji, zgromadzili się przedstawiciele Zarządu Miasta prez. Starzyński, wiceprezydenci: Około-Kułak, Olpiński, Pohoski, Zawistowski i Kulski, wicemarszałek Senatu Bogucki, członkowie Komisji rewizyjnej z przewodniczącym A. Śliwińskim, sekretarz P. A. L. Kaden-Bandrowski, przedstawiciele prasy, dyrektorzy wydziałów i przedsiębiorstw miejskich, przedstawiciele organizacji i stowarzyszeń społecznych i ogrodniczych i in. Zebranie zagaił prezydent miasta, który omówił znaczenie zieleni i kwiatów dla wyglądu miasta. Dekorowanie balkonów i okien kwiatami i zielenią ma tem większe znaczenie dla Warszawy, ponieważ stolica posiada wielką ilość kamienic bez żadnej wartości architektonicznej, których fasady są zaniedbane i szpecą miasto. Istnieją realne możliwości uczynienia z Warszawy stowarzyszenia miasta kwiatów i zieleni. W akcji tej jednak musi wziąć udział ogół obywateli stolicy. Następnie prezydent miasta nakreślił schemat organizacyjny akcji przez siebie zainicjowanej i zaproponował powołanie komitetów dzielnicowych, któreby realizowały hasło: Warszawa w kwiatach i zieleni. Komitet wykonawczy zająłby się urządzeniem pokazu wystawy dekoracji balkonów i okien w szklarniach Ogrodu Saskiego oraz zorganizowaniem konkursu dekoracji w domach prywatnych. Ponadto, Zarząd Miejski zamierza zorganizować święto wiosny, w którem udział wzięłaby młodzież szkolna. Następnie głos zabrał wicemarszałek Senatu Bogucki, który w imieniu zarządu głównego Stowarzyszenia Przyjaciół Wielkiej Warszawy zwrócił się do przedstawicieli dzielnic z apelem i jak najżywsze poparcie inicjatywy Zarządu Miejskiego. Z ramienia Polskiego Związku Hodowców Kwiatów przemawiał J. Machlejd, który oświadczył, iż zawodowe organizacje ogrodnicze, z zrozumieniu celowości wszczętej przez miasto akcji, zgłaszają pomoc i udział przy realizowaniu miejskiej inicjatywy. Organizacje ogrodnicze ustaliły zniżone ceny na nasiona, krzewy, ziemię i t. p. W cenie 4,50 zł., 7 zł. i 9 zł. sklepy ogrodnicze sprzedawać będą korytka z ziemią i nasionami, lub kwiatami oraz dostarczać je do mieszkań prywatnych. Skolei przemawiał senjor ogrodników warszawskich prof. Edmund Jankowski, który witając z entuzjazmem inicjatywę prezydenta miasta, zwrócił uwagę na konieczność przeprowadzenia tej akcji przedewszystkiem na zaniedbanych przedmieściach. Ponadto przemawiał sekretarz generalny P. A. I. J. Kaden-Bandrowski i prezes Koła Miłośników Ogrodnictwa Schönfeld. Zebrani przez aklamację przyjęli program akcji, mającej na celu ukwiecenie okien i balkonów Warszawy, poczem uchwalono wydanie odezwy do mieszkańców miasta. Na zakończenie powołano Komitet Główny. W skład prezydium weszli pp.: prezydent miasta St. Starzyński, wicemarszałek Senatu Bogucki, J. Kaden-Bandrowski, J. Majcheld i kurator Okręgu Warszawskiego Pytlakowski. Na czele Komitetu Wykonawczego stanęli pp.: dyr. Danielewicz, wicedyr. M. Skrzetuski, L. Wyłędowski i Schönfeld. 8

Warszawa w kwiatach Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych brało udział w powojennych edycjach konkursu Warszawa w kwiatach. 9

Okres II wojny światowej W latach 1939 1945 pracownicy warszawskiego Wydziału Ogrodniczego, w tym Zakładu Hodowli Roślin starali się chronić zieleń miejską przed zniszczeniem, a przede wszystkim pomagać ludności przetrwać wojnę i głód. Wydział Ogrodniczy przejął powadzenie warszawskich ogrodów działkowych ( ) fachowcy z Wydziału służyli ludności instruktażem, w szkółkach i szklarniach produkowano dla użytkowników ogrodów działkowych sadzonki i rozsadę ( ). Tak samo częściowo oficjalnie, częściowo nielegalnie Wydział otoczył opieką 11 warszawskich ogrodów jordanowskich; w miarę możliwości finansowych pomagano poprzez nie dzieciom z najuboższych rodzin, propagowano tradycje patriotyczne. Poza półlegalną działalnością mającą na celu ochronę warszawskiej zieleni publicznej przed dalszą dewastacją, Wydział Ogrodniczy jako całość i jego poszczególni pracownicy byli często zaangażowani w pracę ściśle konspiracyjną. Za cichą zgodą kierownictwa Wydziału, na listach zatrudnionych pracowników fizycznych figurowało kilkunastu profesorów warszawskich wyższych uczelni, co chroniło ich przed represjami ze strony okupanta. Tak samo fikcyjnymi pracownikami Wydziału było 2 tys. młodych ludzi uczących się na kompletach tajnego nauczania. Fragment artykułu Nim powstało MPRO Załoga MPRO w służbie warszawskiej zieleni Jednodniówka Warszawa 1976 W wielu parkach i ogrodach m.in. w Parku im. Traugutta w Cytadeli i w Ogrodzie Saskim znajdowały się tajne składy broni i amunicji, a przy ich transporcie i konserwacji było zaangażowanych wielu pracowników Wydziału. 10

Okres II wojny światowej W czasie okupacji hitlerowskiej Leon Danielewicz, chcąc ochronić kadrę uniwersytecką przed wywózką na przymusowe roboty do Niemiec, lub innymi represjami okupanta, wydał dokumenty o zatrudnieniu w Wydziale Ogrodniczym grupy profesorów: Uniwersytetu Warszawskiego, Poznańskiego i SGGW. W latach 1939 1945 w budynku należącym do Zakładu Hodowli Roślin przy ulicy Chodkiewicza 11 (obecnie u zbiegu ulic Boboli i Żaryna, tzw. Biały Domek) w ramach tajnego nauczania prowadzili wykłady profesorowie: W. Dominik, J. Grochowski, T. Gorczyński Na fikcyjnej liście widniały nazwiska m.in Romana Kobendzy, Mariana Górskiego, Stanisława Wóycickiego, a także Tadeusza Szymanowskiego, który jako student w tajnym nauczaniu był pośrednikiem pomiędzy profesorami, a studentami. Dyrektor Danielewicz wywieziony w czasie powstania do Niemiec, wrócił w 1945r. do pracy w Wydziale Ogrodniczym Miasta. W uznaniu jego zasług dla Warszawy, wkładu w budowę warszawskiej zieleni, stworzenie Zakładu Hodowli Roślin przy ulicy Chodkiewicza 11, MPRO Sp. z o.o. wystąpiło z wnioskiem o nazwanie ulicy przy Palmiarni jego imieniem. Ulica zyskała imię Leona Danielewicza w 2009 roku, co zbiegło się z uroczystością otwarcia nowej Palmiarni odbudowanej w oparciu o projekt historycznej Palmiarni z 1929 r. zaprojektowanej przez Danielewicza. 11

Bilans strat Działania wojenne nie oszczędziły efektów pracy warszawskich ogrodników, którzy w najlepszym dla Warszawy okresie rozkwitu architektury międzywojennej zdołali stworzyć w warszawskich parkach i na ulicach ogrodnicze dzieła sztuki. Ogółem w latach 1939 1945 stare drzewostany parków uległy zniszczeniu w 60%, a drzewostan ulic zmalał z 42 tys. do 13 tys. sztuk w 1945 roku. Z licznych baz ocalały tylko 3 (w Parku Praskim, Skaryszewskim, przy Chodkiewicza) i to w stanie mocno zdewastowanym. Nie przetrwał też działań wojennych i okupacji żaden zakład produkcji. Zarośnięte, zryte i postrzelane odłamkami szkółki były zniszczone w 80%, a materiał szklarniowy całkowicie. Tak więc reaktywowany na nowo po odzyskaniu niepodległości Wydział Ogrodniczy musiał zaczynać swoją działalność od podstaw. Fragment artykułu Z kart historii Załoga MPRO w służbie warszawskiej zieleni Jednodniówka Warszawa 1976 W wojennej pożodze ucierpiał kompleks szklarniowy przy ul. Chodkiewicza 11 wraz z Palmiarnią. Z okazałych budynków pozostały jedynie metalowe szkielety. Ucierpieli także ludzie Wielu pracowników Zakładu Hodowli Roślin zginęło w okresie walk, szczególnie w czasie Powstania Warszawskiego. W hołdzie poległym, na terenie Zakładu Hodowli Roślin postawiona została tablica upamiętniająca 150 poległych powstańców rozstrzelanych na Mokotowie. Tablicą opiekują się byli pracownicy MPRO. 12

Odbudowa kraju po wojnie Wojna zniszczyła doszczętnie miasto, budynki oraz zieleń, łącznie z warszawskimi parkami i skwerami. Już z chwilą zakończenia wojny, w 1945 roku warszawscy ogrodnicy, pracownicy Zakładu Hodowli Roślin zaczęli odbudowywać zburzoną stolicę oraz nie mniej ważną zieleń miasta. Rozpoczęto od odbudowy zniszczonych szklarni na Rakowcu przy ulicy Chodkiewicza 11, by w niej ogrodnicy mogli wznowić produkcję materiału roślinnego na potrzeby stolicy i móc choć w części odbudować przedwojenny obraz obfitujących w bogactwo nasadzeń parków, skwerów i ulic pełnych feerii barw różnorodnych kwiatów. Pierwszą prowizoryczną bazę sklecono na Pradze przy ul. Elsterskiej, pierwsze cztery boksy dla zmontowanych z części samochodów wyremontowano na ul. Chodkiewicza. Zakład Produkcji Roślin w Warszawie, ul. Chodkiewicza 11 Największą jednak troską warszawskich ogrodników było stworzenie własnej szklarni, gdzie można by było rozpocząć produkcję materiału roślinnego na potrzeby odradzających się do życia parków i zieleńców, dla odbudowy drzewostanów ulicznych Stolicy. Nie było to zadanie łatwe. Z dawnych szklarni zostały tylko metalowe szkielety, każdą szybkę trzeba było wydobyć z ruin. Pokonano jednak i te trudności i jeszcze w 1945 roku wysadzono do dalszej produkcji w cieplarni przy ul. Chodkiewicza i w dwu szkółkach o pow. 4 ha 400 tys. roślin. Fragment artykułu Nim powstało MPRO Załoga MPRO w służbie warszawskiej zieleni Jednodniówka Warszawa 1976 Odbudowana Palmiarnia była niezwykle nowoczesnym i wzorcowym obiektem ogrodniczym. Był to ośrodek naukowy doceniany i często odwiedzany przez naukowców, ogrodników i specjalistów z zagranicy. 13

Odbudowa zieleni miasta Pracę w parkach i na skwerach rozpoczęto od usuwania zniszczonego sprzętu wojennego, zasypywania okopów i schronów, karczowania obumarłych drzew, ekshumacji. ( ) Cały teren Parku Sowińskiego był zaminowany. ( ) Dopiero jesienią można było przystąpić do właściwej odbudowy parku. Materiał roślinny którego wówczas użyto, pochodził ze szkółek w Kręczkach (...) Park Wilanowski, Warszawa (fragmenty zieleni odnawianej przez MPRO w latach 1963-66, po zniszczeniach wojennych) Odtworzono w tym czasie zieleńce Krakowskiego Przedmieścia, Placu Trzech Krzyży, Placu Zbawiciela i uliczne pasy zieleni Alei Ujazdowskich i Jerozolimskich, ulic Woli, Ochoty, Żoliborza i Mokotowa. Dzięki temu, już z końcem 1945 roku ( ) stolicy przywrócono 94 ha parków i skwerów, a na jej ulicach wysadzono 11 tys. drzew i krzewów. W 1949r. odbudowano: park leśny Kabaty, Ogród Krasińskich, Wybrzeże Gdańskie, od podstaw zbudowano zniszczony Cmentarz Powstańców na Woli. Fragment artykułu Nim powstało MPRO Załoga MPRO w służbie warszawskiej zieleni Jednodniówka Warszawa 1976 14

22 stycznia 1951 Powstaje Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Ogrodniczych. MPRO zajmowało się nadal produkcją roślin i pielęgnacją warszawskiej zieleni. Przedsiębiorstwo miejskie składało się z kilkudziesięciu jednostek i zakładów terenowych rozmieszczonych we wszystkich dzielnicach i niektórych podmiejskich rejonach stolicy. Czas zmian w nomenklaturze Zakłady te opiekowały się zielenią osiedlową, parkową, uliczną, a także warszawskimi lasami. Założono także szkółkę roślin ozdobnych lokalizując ją na 60 ha gruntów w podwarszawskim Umiastowie. Ogrodnicy projektowali ukwiecenie i małe nasadzenia całej Warszawy, począwszy od dużych projektów niemal we wszystkich warszawskich parkach, przez skwery, zieleńce, jak i ukwiecenie najważniejszych ulic takich jak Nowy Świat, Krakowskie Przedmieście. Dworek w Umiastowie Woda - zieleń - relaks. Kanał Piaseczyński w Warszawie Ogrodnicy - pasjonaci dbali o każdy najmniejszy detal miejskiej zieleni. 15

Ale lipa!!! W kompleksie szklarniowym przy ulicy Chodkiewicza 11 prowadzona była produkcja kwiatów rabatowych, ciętych oraz doniczkowych, którymi miejscy ogrodnicy obsadzali warszawskie parki, zieleńce i rabaty stolicy. Poza produkcją roślin dla potrzeb całego miasta przedsiębiorstwo spełniało też inne, ważne funkcje. W tzw. matecznikach zgromadzono wiele cennych i rzadkich gatunków. Siewki różaneczników Zakład Produkcji Roślin w Warszawie, ul. Chodkiewicza 11 Tu wyhodowano nowe, wartościowe odmiany, w tym słynną lipę warszawską. Najbardziej zielona załoga Warszawy. Od chwili powstania kompleksu szklarniowego, przez cały czas istnienia firmy - Zakładu Hodowli Roślin a nastepnie MPRO, odbywały się tu ćwiczenia dla studentów SGGW i uczniów średnich szkół ogrodniczych. Teren był udostępniany do zwiedzania w grupach zorganizowanych. Ze względu na niepowtarzalne walory bogactwa i różnorodności zieleni w szkółce i palmiarni, bywali tu warszawscy artyści, organizowano plenery malarskie. 16

Ramię w ramię z inżynierem Karwowskim W czasach intensywnej budowy infrastruktury Warszawy załoga Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych budowała zieleń: wzdłuż Trasy Łazienkowskiej, Wisłostrady, Alei Sobieskiego, na Polu Mokotowskim, wokół Pałacu Kultury i Nauki oraz mniejsze skwery i zieleńce. Załoga MPRO w służbie warszawiakom W Miejskim Przedsiębiorstwie Robót Ogrodniczych pracowało wówczas ponad 1800 osób tj.: architektów, ogrodników, pracowników fizycznych. Doświadczeni ogrodnicy pielęgnowali zieleń na terenie całej Warszawy. Opiekowali się warszawskimi parkami, a także zakładali kwietniki m.in. w Parku Szczęśliwickim, Moczydle, przy Centralnym Parku Kultury na Powiślu. 17

Zielony Szpital W latach dziewięćdziesiątych w Palmiarni funkcjonowała Klinika Roślin. Tu ogrodnicy Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych Sp. z o.o. leczyli schorowanych, zielonych pacjentów. 18

Istniejemy od 90 lat... i co dzień pracujemy dla mieszkańców Miasta Stołecznego Warszawy Na co dzień troszczymy się o warszawską zieleń. Od 90 lat zajmujemy się pielęgnacją warszawskich parków i zieleni przyulicznej. Wśród obiektów objętych naszą opieką, znajdują się najbardziej reprezentacyjne zielone miejsca Warszawy: Park Ujazdowski, Park Saski, Pole Mokotowskie, Park Dreszera, Nowy Świat. Jesteśmy kontynuatorami tradycji ogrodniczych lat dwudziestych złotego wieku Warszawy. Sztuki ogrodniczej uczyliśmy się od najlepszych. PAP Park Ujazdowski Park Ujazdowski Kwietnik na Euro 2012 19

Nasza misja - ekologia Podobnie jak wszystkie poprzednie pokolenia pracowników firmy ogrodniczej, cechuje nas odmienny sposób patrzenia na przestrzeń miejską. W codziennej pracy staramy się budować przyjazną przestrzeń w stolicy i wokół nas. Dlatego też angażujemy się w projekty propagujące ekologię oraz wszelkie akcje mające na celu zazielenianie przestrzeni miejskiej. 20 Nasza Czysta Warszawa Sadzenie drzew na Polu Mokotowskim Miejska Strefa Niepalenia

Nasza misja kultura i pamięć historyczna Jako spółka miejska, od lat dwudziestych XX wieku tworzyliśmy charakter Warszawy, zielonych skwerów i parków oraz ukwieconych ulic. Wiemy, że pokolenia naszych pracowników budowały to miasto. Dlatego staramy się również pielęgnować pamięć o tych ludziach, którzy mieli wkład w jego tworzenie. Dbamy o pamięć o wydarzeniach, które są nieodłączną częścią historii Warszawy, jego dumą i tworzą tożsamość tego miasta. 65. Rocznica Powstania Warszawskiego Ołtarz papieski Pawiak 21

Nasza misja kultura i pamięć historyczna Kompozycjami kwiatowymi upiększamy miejsca i wspieramy wydarzenia ważne dla mieszkańców Warszawy. Wśród takich uroczystości i miejsc znalazły się: obchody 70 - tej rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim, obchody rocznicowe Powstania Warszawskiego, Muzeum na Pawiaku, 50 lat rezydowania Ambasady Belgii w Warszawie, Ogrody Muzyczne, Projekt Pozdrowienia z Alej Jerozolimskich, Kongres Kobiet, Gala Mistrzów Sportu. 22 Bal Mistrzów Sportu Ogrody Muzyczne Dywan z begonii pod Ambasadą Belgii

Ukwiecamy, gdzie się da Nowy Świat Park Dreszera Nasi pracownicy układali misterne kompozycje kwiatowe w niemal każdym zielonym zakątku stolicy, w parkach, na skwerach i trawnikach w Parku Ujazdowskim, Polu Mokotowskim, pod Muzeum Narodowym. Nowy Świat Kwietnik na Euro 2012 Pole Mokotowskie 23

Ukwiecamy, gdzie się da Zachęta Plac Zbawiciela 24 Plac Trzech Krzyży Muzeum Narodowe Park Ujazdowski

Ukwiecamy, gdzie się da Hotel Ossa Skwer Wodiczki Inwestycja Hoża Miasteczko TP Orange 25

Spełniamy marzenia...nie tylko własne W 1997r. Spółka rozpoczęła działalność deweloperską. Jako pasjonaci zieleni staramy się tworzyć nową jakość budowanych przez nas osiedli. Naszym celem jest tworzenie projektów, w których architektura nie przytłacza zieleni, a zieleń nadaje tym miejscom niepowtarzalny charakter i staje się jedną z głównych zalet naszych inwestycji. 2003 - Przy Oranżerii I 2006 - Przy Oranżerii II 2008 Palmiarnia, ul. Biały Kamień 2009 - Apartamenty Elekcyjna 26

Powrót do korzeni Troszczymy się o nasze dziedzictwo. I jesteśmy sentymentalni Z tego powodu postanowiliśmy odrestaurować budynek powstały w 1926r., wzorując się na pierwotnym projekcie pierwszej siedziby firmy. Chcieliśmy powrócić do historycznej siedziby, w której mieścił się jeszcze Zakład Hodowli Roślin. Do odrestaurowanego budynku - Podkówki powróciliśmy w 2004r. Siedziba Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych Sp. z o.o. Ul. Jana i Józefa Rostafińskich 1 27

Nowe otwarcie Palmiarni 1 października 2009 W 80-tą rocznicę istnienia Palmiarni nastąpiło otwarcie obiektu po modernizacji. Palmiarnia uzyskała nową bryłę i nowoczesny charakter, a także nowe przeznaczenie. 28 Ciepły i elegancki klimat Palmiarni wykorzystany został przez restauratorów, którzy tu na Mokotowie odnaleźli idealne miejsce dla prowadzenia restauracji Izumi Sushi.

Nowe otwarcie Palmiarni 1 października 2009 29

Poszukujemy stale nowych kierunków rozwoju Każdego dnia towarzyszy nam myśl, że możemy być jeszcze lepsi. Pracujemy wytrwale, by stwarzać sobie nowe możliwości rozwoju. Chcemy doskonalić swoje umiejętności dla siebie, lecz z korzyścią dla mieszkańców Warszawy. Obecnie nasze trzy główne działalności to: usługi ogrodnicze świadczone dla miasta Warszawy oraz dla firm i instytucji, działalność deweloperska budowa osiedli apartamentowych, obiektów biurowych i usługowych, sprzedaż i wynajem nieruchomości własnych. Mamy wiele planów na przyszłość 30 Ratusz Wilanów Ratusz Wilanów W naszych planach deweloperskich znajdują się: nowe obiekty komercyjne, nowe osiedla, nowe biurowce, kompleks hotelowo-usługowy i pole golfowe.

Wciąż chcemy więcej i jesteśmy zdeterminowani, by realizować nasze ambitne plany. Obecnie na etapie przygotowawczym znajdują się projekty deweloperskie: inwestycja pod nazwą Ratusz Wilanów, dwa kameralne budynki biurowe na Mokotowie, przy ul. Biały Kamień, budynek usługowy przy ulicy Pięknej, osiedle mieszkaniowe przy ul. Kłopotowskiego, osiedle domów jednorodzinnych w Kręczkach, rekreacyjny kompleks hotelowo usługowy wraz z polem golfowym w Umiastowie. I ciągle zielono nam w głowach Osiedle mieszkaniowe, ul. Kłopotowskiego Budynki biurowe, ul. Biały Kamień Umiastów, pole golfowe Budynek usługowy, ul. Piękna Budynki biurowe, Wybrzeże Gdyńskie 31

ul. Jana i Józefa Rostafińskich 1 02-593 Warszawa Tel. +48 22 848 66 70 www.mpro.com.pl W opracowaniu wykorzystano fragmenty artykułów i zdjęcia dokumentów: wspomnienia pracownika MPRO, p. Józefy Zalewskiej, Załoga MPRO w służbie warszawskiej zieleni, 1976r., Informator Miejskiego Przedsiębiorstwa Robót Ogrodniczych, Super Express z 16 września 1997r., zdjęcia Zakładu Hodowli Roślin z archiwum PAP.