FESTIWAL ZŁOTA ŁÓDŹ IV Festiwal Kultury Słoweńskiej od 17 do 24 października 2013 Czeski Cieszyn, Mikołów, Bielsko-Biała, Biała, Kraków, Warszawa Spotkania literackie 17 października Czeski Cieszyn (Kawiarnia Avion, o godz. 17.00) 18 października Mikołów (Instytut Mikołowski, o godz. 18.00) 19 października Bielsko-Biała (Galeria Wzgórze, o godz. 19.00) 21 października Kraków (Śródmiejski Ośrodek Kultury, o godz. 18.00) 23 października Warszawa (Staromiejski Dom Kultury, o godz. 18.30) X Międzynarodowe Warsztaty Translatorskie w Bielsku-Białej Białej 19 i 20 października Bielsko-Biała (Galeria Wzgórze) Wykłady słowenistyczne 22 października Kraków (Instytut Filologii Słowiańskiej UJ, o godz. 13.00 14.30): dr Alenka Jovanovski: O współczesnych słoweńskich poetkach dr Iztok Osojnik: O poezji ekologicznej Jure go Detely Szczegółowy program dostępny jest na stronie http://www.festiwalzlotalodz.pl Organizatorzy: Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne im. Policy Dubovej (KUD Police Dubove), Stowarzyszenie Literackie IA (Literarno društvo IA), Związek Niebiesko-Biały Ptak (Zveza Modro-bela ptica), Stowarzyszenie Triglav-Rysy, Instytut Mikołowski im. Rafała Wojaczka, Akademia Techniczno- Humanistyczna w Bielsku-Białej, Śródmiejski Ośrodek Kultury w Krakowie, Instytut Filologii Słowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Slawistyki Zachodniej i Południowej Uniwersytetu Warszawskiego, Centrum Języka Słoweńskiego jako Obcego/Drugiego przy Uniwersytecie w Lublanie oraz Spolek/Towarzystwo Avion Sponsor: Javna agencija za knjigo Republike Slovenije/Slovenian Book Agency Patronat honorowy: Ambasada Republiki Słowenii w Polsce Patronat medialny: Czar Słowenii/Čar Slovenije, Fragile, Lamelli
Nazwa festiwalu nawiązuje do tytułu tomiku wierszy jednego z najwaŝniejszych twórców słoweńskich XX wieku poety Srečka Kosovela (1904 1926). Tomik Złota łódź z powodu przedwczesnej śmierci twórcy nigdy nie został wydany. Wiersze Kosovela, podąŝając za awangardowymi nurtami w sztuce, takimi jak konstruktywizm, dadaizm, futuryzm czy surrealizm, wywarły znaczny wpływ na współczesną słoweńską sztukę. WyraŜając apel, by człowieczeństwo znów stało się wartością, wciąŝ zyskują na aktualności. Trwała współpraca polsko-słoweńska w dziedzinie kultury zaowocowała w ubiegłym roku dwoma wydaniami ksiąŝkowymi poezji słoweńskiej w przekładzie polskim: dwujęzycznego wydania poezji Srečka Kosovela Kalejdoskop: Izbrane pesmi / Wiersze wybrane oraz wyboru wierszy Iztoka Osojnika pod tytułem Spodnie na niebie. W tym roku polski czytelnik będzie miał po raz pierwszy moŝliwość spotkania się z twórczością współczesnej słoweńskiej pisarki Mai Novak w powieści Karfanaum, czyli as killed (tłum. Wojciech Domachowski; Stowarzyszenie Triglav-Rysy i Instytut Mikołowski 2013). Publikacja ta zostanie zaprezentowana w ramach festiwalu. Na festiwalu swoją twórczość zaprezentują słoweńscy artyści: powieściopisarka Maja Novak, poetka i literaturoznawczyni Alenka Jovanovski, poeta, pisarz i eseista Iztok Osojnik, wykonawca poezji śpiewanej Matej Krajnc, malarka i graficzka Alenka Koderman oraz tłumaczka i pisarka Tatjana Jamnik. Towarzyszyć im będą koleŝanki i koledzy z Polski Agnieszka Będkowska-Kopczyk, Agnieszka śuchowska-arent, Renata Putzlacher, Monika Gawlak, Katarzyna Bednarska, Kamil Szafraniec, Maciej Melecki, Krzysztof Siwczyk i inni. W tym roku w ramach Festiwalu Złota Łódź w dniach 19 i 20 października odbędą się takŝe X Międzynarodowe Warsztaty Translatorskie w Bielsku-Białej z udziałem wyŝej wymienionych autorek i autorów. Podczas warsztatów wygłoszone zostaną wykłady na tematy związane z przekładem literackim. przekład: Wojciech Domachowski 2013 przekład: Karolina Bucka Kustec 2012 bookshop.eu www.knjigarna-bookshop.eu Kupuj taniej! przekład: Marcin Warmuz 2012 2
Program czwartek, 17 października CZESKI CIESZYN (Kawiarnia Avion, ul. Hlavní 1) 17.00 oficjalne otwarcie festiwalu 17.10 wieczór literacki z Mają Novak, Alenką Jovanovski i Iztokiem Osojnikiem, prowadzenie: Tatjana Jamnik, Renata Putzlacher 18.00 koncert Mateja Krajnca piątek, 18 października MIKOŁÓW (Instytut Mikołowski, ul. Jana Pawła II 8/3) 18.00 otwarcie wystawy malarskiej Alenki Koderman 18.30 wieczór literacki z Mają Novak, Alenką Jovanovski i Iztokiem Osojnikiem prowadzenie: Maciej Melecki, Krzysztof Siwczyk 19.30 koncert Mateja Krajnca sobota, 19 października BIELSKO-BIAŁA BIAŁA (Galeria Wzgórze, Wzgórze 4) 11.00 16.00 X Międzynarodowe Warsztaty Translatorskie [szczegółowy program zostanie opublikowany po 10 października] 19.00 wieczór literacki z Mają Novak, Alenką Jovanovski i Iztokiem Osojnikiem, prowadzenie: Agnieszka Będkowska-Kopczyk, Katarzyna Bednarska 20.00 koncert Mateja Krajnca niedziela, 20 października BIELSKO-BIAŁA BIAŁA (Galeria Wzgórze, Wzgórze 4) 10.00 16.00 X Międzynarodowe Warsztaty Translatorskie [szczegółowy program zostanie opublikowany po 10 października] poniedziałek, 21 października KRAKÓW (Śródmiejski Ośrodek Kultury, ul. Mikołajska 2) 18.00 wieczór literacki z Mają Novak, Alenką Jovanovski i Iztokiem Osojnikiem, prowadzenie: Tatjana Jamnik 19.00 koncert Mateja Krajnca wtorek, 22 października KRAKÓW (Instytut Filologii Słowiańskiej UJ, ul. Bydgoska 19b) 13.00 13.45 wykład dr Alenki Jovanovski O współczesnych słoweńskich poetkach 13.45 14.30 wykład dr Iztoka Osojnika O poezji ekologicznej Jure go Detely środa, 23 października WARSZAWA (Staromiejski Dom Kultury, Rynek Starego Miasta 2) 18.30 wieczór literacki z Alenką Jovanovski, Iztokiem Osojnikiem i Mają Novak, prowadzenie: Agnieszka śuchowska-arendt, Tatjana Jamnik 19.30 koncert Mateja Krajnca 3
Biogramy słoweńskich twórców Alenka Jovanovski (ur. 1974) słoweńska poetka, eseistka, krytyczka literacka, redaktorka i tłumaczka. W roku 2012 zadebiutowała jako poetka tomikiem wierszy Hlače za Džija (Spodnie dla DŜi). Swoje wiersze oraz tłumaczenia z literatury włoskiej publikowała w wielu czasopismach ( Literatura, Dialogi, Poetikon ) oraz prezentowała w Radiu Slovenija. Jako krytyczka i eseistka komentuje współczesną słoweńską poezję, a jako redaktor współpracowała ze Stowarzyszeniem Pisarzy Słoweńskich (Društvo slovenskih pisateljev), redagując serię Litterae Slovenicae. Otrzymała nagrodę im. Stritara przyznawaną przez Stowarzyszenie Pisarzy Słoweńskich dla młodych krytyków oraz nagrodę Vitez(inja) poezije (Rycerz/rycerka poezji) za najlepszy wiersz roku 2004. Prócz ksiąŝkowych wydań przekładów poezji Cesare a Pavese a (współautorstwo Gašper Malej) i prozy Itala Calvina jest równieŝ autorką monografii z dziedziny literaturoznawstwa Temni gen: estetsko skozi prizmo mističnega izkustva (Ciemny gen: estetyczne przez pryzmat doświadczenia mistycznego, 2001). Matej Krajnc (ur. 1975) słoweński poeta, pisarz, tłumacz, krytyk literacki, muzyk i publicysta. Ukończył studia literaturoznawcze na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu w Lublanie, gdzie kontynuuje studia podyplomowe. Krajnc jest bardzo płodnym autorem mimo młodego wieku wydał juŝ dwadzieścia tomików poezji (pierwszy w wieku 13 lat), osiem powieści i kilkanaście zbiorów opowiadań. Współpracuje z większością słoweńskich czasopism literackich, tłumaczy poezję i prozę z języków: angielskiego, niemieckiego, chorwackiego, francuskiego, włoskiego; jest autorem przekładów dzieł Alexandra Pope a, Leonarda Cohena, Toma Waitsa, Johna Keatsa, Williama Blake a, Elfriede Jelinek i innych. Matej Krajnc naleŝy do Stowarzyszenia Pisarzy Słoweńskich (Društvo slovenskih pisateljev) oraz Stowarzyszenia Tłumaczy Słoweńskich (Društvo slovenskih književnih prevajalcev). Jest równieŝ autorem monografii o muzyce Elvisa Presleya, Johnny ego Casha i The Beatles. Zajmuje się takŝe pisaniem tekstów piosenek; od dwunastu lat nagrywa płyty, a od 2009 roku zamieszcza swoje utwory na portalu muzycznym myspace.com. Maja Novak (ur. 1960) słoweńska pisarka, tłumaczka i publicystka; absolwentka wydziału prawa w Lublanie (1986). Do pisania własnej prozy skłoniła ją praca nad przekładem literackim. Tłumaczy głównie literaturę piękną oraz publikacje z zakresu humanistyki z języka francuskiego (G. Leroux, E.-E. Schmidt), włoskiego (A. Baricco, S. Tamaro, U. Eco i. in.), serbskiego i chorwackiego (m.in. R. Šerbedžija, V. Arsenijević, I. Simić Bodrožić) oraz angielskiego (R. Dawkins, N. Gaiman, C. Keegan, J. Mcgahern, J. Egan). Ponadto pisze teksty publicystyczne dla magazynu Global oraz felietony dla pisma Mladina.Opublikowała następujące powieści: Izza kongresa ali Umor v teritorialnih vodah (Spoza kongresu, czyli morderstwo w wodach terytorialnych, 1993), Zarka (1994), Cimre (Współlokatorki, 1995, 2003), Karfanum ali as killed (Karfanaum, czyli as killed, 1998, 2000, 2004) i Mačja kuga (Kocia dŝuma, 2000); zbiór krótkich form prozatorskich Zverjad 4
(Zwierzyna, 1998) oraz ksiąŝki dla dzieci i młodzieŝy: powieści Kufajn, Kufina in kamela Bombla ali Pravljica za Saro (Jaksuper, Jakfajna i wielbłąd Weszedł, czyli Bajka dla Sary, 1995) i Vile za vsakdanjo rabo (Duszki dla codziennego uŝycia, 1998); zbiór krótkiej prozy Male živali iz velikih mest (Małe zwierzęta z duŝych miast, 1999) oraz tomik wierszy dla dzieci Ura zoologije (Lekcja zoologii, 2003). Nominowana do wielu prestiŝowych nagród (Kresnik, Večernica), w roku 1997 otrzymała nagrodę Fundacji im. F. Prešerna. Jej krótkie formy prozatorskie znalazły się w wielu antologiach, zarówno słoweńskich jak i obcojęzycznych, zaś powieści zostały przetłumaczone na język fiński, serbski, angielski oraz polski. Iztok Osojnik (ur. 1951) słoweński pisarz, antropolog, historyk, komparatysta, filozof, poeta, malarz, eseista, tłumacz, alpinista, podróŝnik i przewodnik turystyczny. W latach 1997 2004 był dyrektorem Międzynarodowego Festiwalu Literackiego Vilenica, organizowanego przez Stowarzyszenie Pisarzy Słoweńskich. Jest inicjatorem róŝnego rodzaju projektów kulturalnych, współzałoŝycielem ruchu anarchistycznego Garbage Art (Kioto) i muzycznego Papa Kinjal Band, Hidrogizma, załoŝycielem innych waŝnych instytucji kultury oraz pomysłodawcą festiwali (Galerija Equrna, Trnovski terceti, Pogovori v Vili Herberstein, Vilenica, Revija v reviji, Zlati čoln i inne). W 1977 roku ukończył studia z zakresu literatury porównawczej na Uniwersytecie w Lublanie. Studia doktoranckie odbył w Osace w Japonii. W 2011 roku uzyskał doktorat z antropologii historycznej na Uniwersytecie Primorskim w Koprze. Do tej pory opublikował 27 autorskich tomików, ostatnio ***asterisk (***Asterysk, 2011) i Poročena na rdeče (Poślubieni na czerwono, 2012); pięć powieści, ostatnio Svinje letijo v nebo (Świnie lecą do nieba, 2012); i dwa zbiory esejów i opracowań. W Polsce ukazał się ksiąŝkowy wybór jego wierszy Spodnie na niebie (tłum. Marcin Warmuz, Instytut Mikołowski 2012). Prowadzi Międzynarodowe Warsztaty Poetycko-Translatorskie Złota Łódź, Letnią Rezydencję Literacką Vermont College w Słowenii i wiele innych międzynarodowych projektów literackich. Jego ksiąŝki opublikowano w ponad 25 językach. Za swoje dzieła otrzymał liczne krajowe i zagraniczne nagrody: Nagrodę im. Simona Jenka dla najlepszego poety roku (1997), Nagrodę Veroniki za najlepszy tomik poetycki roku (1998), Nagrodę im. Otona Župančiča przyznawaną dla wybitnych twórców kształtujących kulturę słoweńską i dostrzeŝonych takŝe za granicą (1992), Międzynarodową Nagrodę Literacką KONS (2011), włoską Nagrodę Friuli-Wenecji Julijskiej za Poezję (2002) oraz chorwacką Nagrodę im. Hanibala Lucicia (2004). Tatjana Jamnik (ur. 1976) słoweńska poetka, pisarka, tłumaczka, redaktorka, nauczycielka języka słoweńskiego jako obcego, redaktor i wydawca literatury pięknej i dzieł z dziedziny humanistyki. Autorka tomiku poetyckiego Brez (Bez, 2009). Jej wiersze i opowiadania zostały opublikowane w słoweńskich i zagranicznych pismach literackich oraz przetłumaczone na język angielski, czeski, francuski, chorwacki, japoński, niemiecki, polski, słowacki i serbski. Tłumaczy literaturę polską (A. Wiedemann, S. Lem, 5
M. Witkowski, D. Masłowska, P. Bednarski) i czeską (A. Berková, M. Urban, P. Brycz, L. Fuks, R. Denemarková), przetłumaczyła takŝe monografię naukową A. Będkowskiej- Kopczyk. Laureatka słoweńskiej Nagrody dla Najlepszego Młodego Tłumacza (2009). Pomysłodawczyni i główna organizatorka Festiwalu Kultury Słoweńskiej Złota Łódź w Polsce, współorganizatorka Międzynarodowych Warsztatów Translatorskich w Bielsku-Białej i Międzynarodowych Warsztatów Poetycko-Translatorskich Złota Łódź (Słowenia) oraz prezentacji słoweńskich autorów za granicą. WspółzałoŜycielka (razem z Tają Kramberger i Barbarą Korun) Międzynarodowej Nagrody Literackiej KONS. Prowadzi Stowarzyszenie Kulturalno-Artystyczne im. Policy Dubovej. Alenka Koderman (ur. 1970) słoweńska malarka i graficzka. Ukończyła studia malarstwa na Akademii Sztuk Pięknych w Lublanie. Po studiach prowadzia warsztaty artystyczne dla dzieci (2000 2005) i działa na róŝnych płaszczyznach twórczych: ilustracja, projektowanie graficzne ksiąŝek, projektowanie lalek (Mini teater 2005), sztuka uŝytkowa (malowanie łóŝek i skrzyń dla Hostelu Celica 2003), nadruk tkanin (przy współpracy z Marjetą Godler dla Hostelu Celica 2007), projektowanie, malowanie ceramiki (2011). Jej prace wystawiane były na kilku wystawach zbiorowych (przy współpracy z grupą Paviljon 2008) i indywidualnych: 2006 Café Frontpage w Kopenhadze, 2010 Galeria Mik Celje, Vojnik / Galeria Hest, Ljubljana, 2012 Galeria Krka / Krytycy sztuki wybierają (Lev Menaše), bilbord wystawowy w centrum kulturalno-kongresowym Cankarjev dom, Ljubljana, 2013 Biblioteka im. Prežihovego Voranca Ljubljana Vič / Galeria Ars Ljubljana. Alenka Koderman: Przestrzeń transformacyj, 2010, akryl na płótnie, 85 x 145 cm 6
Maja Novak: Karfanaum, czyli as killed Przekład: Wojciech Domachowski Stowarzyszenie Triglav-Rysy i Instytut Mikołowski, Łódź Mikołów 2013 Cena: 27,90zł 23,72zł Kupuj taniej! www.knjigarna-bookshop.eu (Dostępna polska wersja językowa i opcja zakupów w polskich złotych.) Tytuł Karfanaum, czyli as killed sugeruje, iŝ mamy do czynienia z dobrze skrojonym kryminałem, w którym wątki i motywacje bohaterów pozostają nieodsłonięte aŝ do ostatniego zdania powieści. I rzeczywiście, nie da się zaprzeczyć, Ŝe powieść Mai Novak realizuje zapowiedziane w tytule załoŝenia. Ale to nie wszystko. Karfanaum to znacznie więcej niŝ wciągający kryminał, więcej niŝ powieść obyczajowa; wartość tej powieści tkwi w stawianych na jej kartach pytaniach, na które brak jednoznacznych odpowiedzi. * * * Czy człowiek, który bierze na siebie winę za zbrodnię bliźniego w imię miłości, jest w istocie szlachetny? Czy teŝ naleŝałoby potępić jego czyn jako moralnie naganny, gdyŝ ukrywanie prawdziwego sprawcy jest przestępstwem? Jeśli chcesz zobaczyć, jak wygląda pustynia ludzkiego serca, musisz przyjechać do Karfanaum te słowa autorka wkłada w usta bohaterów, którzy powtarzają je kilkakrotnie na kartach utworu. Kwestia postawiona na początku pod rozwagę wskazuje teŝ podobieństwo brzmieniowe miejsca akcji do nazwy biblijnego Kafarnaum. Według zapisu w Nowym Testamencie tak nazywała się rodzinna wioska Szymona-Piotra, jego brata Andrzeja oraz celnika Mateusza. I podobnie jak biblijna wioska, przeklęta przez Chrystusa z powodu zatwardziałości serc jej mieszkańców, równieŝ pustynne Karfanaum pozbawione jest wszelkiej empatii. I jak liczne cuda nie trafiły do serc współczesnych Chrystusowi, tak w powieściowym Karfanaum wszelkie porywy szlachetności czy wyŝszych uczuć z góry skazane są na niepowodzenie, a nawet prowadzą do katastrofy, bowiem jest to równieŝ miejsce przeklęte. Autorka brutalnie odziera jordańską pustynię z romantyzmu, jakiego moŝna by się spodziewać po orientalnych pejzaŝach. Tam, pośród czarnych bazaltowych kamieni, 7
moŝna jedynie toczyć jałową egzystencję, wegetację na wygnaniu, poza ojczyzną, a więc poza dobrem i złem Jednak chwila rozliczenia nadchodzi nieuchronnie, i wówczas powraca pytanie o to, czy poświęcenie siebie za winy innych prowadzi do zbawienia kogokolwiek. A moŝe osłanianie winowajcy przed słuszną karą zaburza odwieczną sprawiedliwość i równieŝ jest złe? PrzecieŜ ten, który jest sprawiedliwy Ma On wiejadło w ręku i oczyści swój omłot: pszenicę zbierze do spichlerza, a plewy spali w ogniu nieugaszonym (Mt 3, 12). Tego jeszcze brakowało, abym sobie wmówił, Ŝe jestem jak jakiś Chrystus... Baranek boŝy, który gładzi grzechy świata... CóŜ, biorąc pod uwagę szerokość geograficzną, byłoby to jak najbardziej na miejscu... ironizuje główny bohater, który nie uwaŝa się ani za zbawcę ani za szlachetnego rycerza, broniącego damy w opresji, lecz pragnie jedynie, aby jego serce całkowicie i ostatecznie upodobniło się juŝ do kamienistej pustyni Jordanii Agnieszka śuchowska-arendt 8