- podaje przykłady obecności chemii w swoim życiu - wymienia podstawowe narzędzia pracy chemika - zna i stosuje zasady bezpiecznej pracy w pracowni chemicznej - dzieli substancje na stałe, ciekłe i gazowe i podaje przykłady w swoim otoczeniu - wymienia podstawowe właściwości substancji - zna wzór na gęstość substancji - zna podział substancji na metale i niemetale - wskazuje przedmioty wykonane z metali - wymienia czynniki powodujące niszczenie metali - podaje przykłady niemetali - podaje właściwości wybranych niemetali - sporządza mieszaniny substancji - podaje przykłady mieszanin znanych z życia codziennego wymienia przykładowe metody rozdzielania mieszanin; - zna pojęcie reakcji chemicznej; - podaje co najmniej trzy objawy reakcji chemicznej; - dzieli poznane substancje na proste i złożone. - posługuje się symbolami pierwiastków: H, O, N, Cl, S, C, P, Si, Na, K, Ca, Mg, Fe, Zn, Cu, Al, Pb, Sn, Ag, Hg; - definiuje pierwiastek chemiczny; - wyjaśnia, że substancje są zbudowane z atomów - definiuje atom - wyjaśnia zjawisko dyfuzji Wymagania edukacyjne z chemii dla klasy 1b Gimnazjum Publicznego im. J P II w Żarnowcu w r. szk. 2016/2017 Dział: Rodzaje i przemiany materii. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra, Ocena celująca wskazuje w swoim najbliższym otoczeniu produkty -wskazuje zawody w wykonywaniu, których niezbędna jest przemysłu chemicznego znajomość zagadnień, wymienia różne dziedziny chemii oraz wskazuje przedmiot -wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat historii i ich zainteresowań rozwoju chemii na przestrzeni dziejów - rozpoznaje i nazywa podstawowy sprzęt i naczynia -potrafi udzielić pierwszej pomocy w pracowni chemicznej laboratoryjne -określa zastosowanie podstawowego sprzętu laboratoryjnego - wie, w jakim celu stosuje się oznaczenia na etykietach -identyfikuje substancje na podstawie przeprowadzonych opakowań odczynników i środków czystości badań stosowanych w gospodarstwie domowym -bada właściwości wybranych metali (w tym przewodzenie - bada właściwości substancji ciepła i prądu elektrycznego) - korzysta z danych zawartych w tabelach (odczytuje gęstość - interpretuje informacje z tabel dotyczące oraz wartości temperatury wrzenia i temperatury topnienia właściwości metali substancji) - zna skład wybranych stopów metali - zna jednostki gęstości - wyjaśnia różnice we właściwościach metali i niemetali - podstawia dane do wzoru na gęstość - planuje i przeprowadza proste doświadczenia dotyczące - odróżnia metale od innych substancji i wymienia ich rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych właściwości - montuje zestaw do sączenia - odczytuje dane tabelaryczne, dotyczące wartości - wyjaśnia, na czym polega metoda destylacji temperatury wrzenia i temperatury topnienia metali - wskazuje w podanych przykładach przemianę chemiczną i - wie, co to są stopy metali zjawisko fizyczne - wie, w jakich stanach skupienia niemetale występują w - wyjaśnia, czym jest związek chemiczny przyrodzie - wykazuje różnice między mieszaniną, a związkiem - sporządza mieszaniny jednorodne i niejednorodne - chemicznym wskazuje przykłady mieszanin jednorodnych i - wymienia pierwiastki chemiczne znane w starożytności niejednorodnych - odróżnia mieszaniny jednorodne od niejednorodnych - odróżnia substancję od mieszaniny - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce - wie, co to jest: dekantacja, sedymentacja, filtracja, protonów, neutronów i elektronów odparowanie rozpuszczalnika i krystalizacja - wskazuje inne przykładowe źródła wiedzy - wykazuje na dowolnym przykładzie różnice między wyjaśnia jaki wpływ na szybkość procesu dyfuzji ma stan zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną skupienia stykających się ciał - podaje przykłady przemian znanych z życia porównuje właściwości różnych substancji codziennego przeprowadza obliczenia z wykorzystaniem pojęć: masa, - przyporządkowuje nazwom ich gęstość i objętość symbole i odwrotnie tłumaczy skąd pochodzą symbole, - tłumaczy, na czym polega zjawisko dyfuzji - podaje podaje przykłady dowody ziarnistości materii wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi - definiuje pierwiastek chemiczny jako zbiór prawie składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie jednakowych atomów - przedstawia zarys historii rozwoju chemii - wskazuje chemię wśród innych nauk przyrodniczych - wskazuje związki chemii z innymi dziedzinami nauki - bezbłędnie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym - wyjaśnia, na podstawie budowy wewnętrznej substancji, dlaczego ciała stałe mają na ogół największą gęstość, a gazy najmniejszą - wskazuje na związek zastosowania substancji z jej właściwościami - wyjaśnia rolę metali w rozwoju cywilizacji i gospodarce człowieka - tłumaczy, dlaczego metale stapia się ze sobą - bada właściwości innych (niż podanych na lekcji) metali oraz wyciąga prawidłowe na podstawie obserwacji z badań - wyjaśnia pojęcie: sublimacja - porównuje właściwości stopu (mieszaniny metali) z właściwościami jego składników - opisuje rysunek przedstawiający aparaturę do destylacji - wskazuje różnice między właściwościami substancji, a następnie stosuje je do rozdzielania mieszanin - projektuje proste zestawy doświadczalne do rozdzielania wskazanych mieszanin - sporządza kilkuskładnikowe mieszaniny, a następnie rozdziela je poznanymi metodami - podaje, jakie znaczenie miało pojęcie pierwiastka w starożytności - tłumaczy, w jaki sposób tworzy się symbole pierwiastków - planuje i przeprowadza doświadczenia potwierdzające dyfuzję zachodzącą w ciałach o różnych stanach skupienia projektuje i wykonuje doświadczenia, w których bada właściwości wybranych substancji dokonuje pomiarów objętości, masy lub odczytuje informacje z rysunku, zdjęcia przewiduje właściwości stopu na podstawie właściwości jego składników -oblicza zadania z wykorzystaniem gęstości o większym stopniu trudności, jednocześnie z uwzględnieniem przeliczania jednostek -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i Dział 2. Budowa materii Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra, Ocena celująca - definiuje atom - zna pojęcia: proton, neutron, elektron, elektron walencyjny, konfiguracja elektronowa - kojarzy nazwisko Mendelejewa z układem okresowym pierwiastków - definiuje pierwiastek chemiczny jako zbiór prawie jednakowych atomów - podaje symbole, masy i ładunki protonów, neutronów i elektronów - wie, co to jest powłoka elektronowa - oblicza liczby protonów, elektronów i neutronów - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wie, jak tworzy się nazwy grup - zna historię rozwoju pojęcia atom - tłumaczy, dlaczego wprowadzono jednostkę masy atomowej u - wyjaśnia, jakie znaczenie mają elektrony walencyjne - omawia, jak zmienia się aktywność metali i niemetali w grupach i okresach - projektuje i buduje modele jąder atomowych izotopów - charakteryzuje przemiany: 1
- zna treść prawa okresowości - wie, że pionowe kolumny w układzie okresowym to grupy, a poziome rzędy to okresy - posługuje się układem okresowym w celu odczytania symboli pierwiastków i ich charakteru chemicznego - wie, co to są izotopy - wymienia przykłady izotopów - wymienia przykłady zastosowań izotopów - odczytuje z układu okresowego podstawowe informacje niezbędne do określenia budowy atomu: numer grupy i numer okresu oraz liczbę atomową i liczbę masową zdaje sobie sprawę, ze poglądy na temat budowy materii zmieniały się na przestrzeni dziejów znajdujących się w atomach danego pierwiastka chemicznego, korzystając z liczby atomowej i masowej - określa rozmieszczenie elektronów w poszczególnych powłokach elektronowych i wskazuje elektrony walencyjne - wie, jaki był wkład D.Mendelejewa w prace nad uporządkowaniem - rozumie prawo okresowości grupy i okresy - porządkuje podane pierwiastki chemiczne według wzrastającej liczby atomowej - wyszukuje w dostępnych mu źródłach informacje o właściwościach i aktywności chemicznej podanych pierwiastków - wyjaśnia, co to są izotopy - nazywa i zapisuje symbolicznie izotopy - wyjaśnia, na czym polegają przemiany promieniotwórcze - omawia wpływ promieniowania jądrowego na organizmy - określa na podstawie położenia w układzie okresowym budowę atomu danego pierwiastka i jego charakter chemiczny miejsce metali i niemetali - tłumaczy, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową - oblicza liczbę neutronów w podanych izotopach - wskazuje zagrożenia wynikające ze stosowania izotopów promieniotwórczych - bierze udział w dyskusji na temat wad i zalet energetyki jądrowej; - wskazuje położenie pierwiastka w układzie okresowym na podstawie budowy jego atomu - wyjaśnia budowę wewnętrzną atomu, wskazując miejsce protonów, neutronów i elektronów - wie, jak tworzy się nazwy grup miejsce metali i niemetali - tłumaczy, dlaczego masa atomowa pierwiastka chemicznego ma wartość ułamkową - oblicza liczbę neutronów w podanych izotopach - wskazuje zagrożenia wynikające ze stosowania izotopów promieniotwórczych - bierze udział w dyskusji na temat wad i zalet energetyki jądrowej - oblicza średnią masę atomową pierwiastka chemicznego na podstawie mas atomowych poszczególnych izotopów i ich zawartości procentowej - szuka rozwiązań dotyczących składowania odpadów promieniotwórczych - tłumaczy, dlaczego pierwiastki chemiczne znajdujące się w tej samej grupie mają podobne właściwości - tłumaczy, dlaczego gazy szlachetne są pierwiastkami mało aktywnymi chemicznie. przelicza masę atomową wyrażoną w atomowych jednostkach masy u na gramy, wyniki podaje w notacji Wykładniczej wymienia oddziaływania utrzymujące atom w całości porównuje aktywność chemiczną pierwiastków należących do tej samej grupy na przykładzie litowców i fluorowców oraz należących do tego samego okresu na przykładzie okresu trzeciego podaje przykłady pierwiastków posiadających odmiany izotopowe określa znaczenie badań Marii Skłodowskiej Curie dla rozwoju wiedzy na temat zjawiska promieniotwórczości oblicza masę atomową wskazanego pierwiastka na podstawie liczb masowych i zawartości procentowej w przyrodzie trwałych izotopów oblicza zawartość procentową izotopów w przyrodzie na podstawie masy atomowej pierwiastka i liczb masowych trwałych izotopów -interpretuje treść prawa okresowości w oparciu o układ okresowy pierwiastków rysuje na podstawie układu okresowego pierwiastków modele planetarne atomów o liczbie atomowej 87 89 uzasadnia mocne i słabe strony szanse i zagrożenia wynikające zzastosowania izotopów promieniotwórczych, oblicza średnią masę atomową pierwiastka chemicznego oblicza zawartość procentową izotopów w pierwiastku chemicznym -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, sprzęt laboratoryjny, odczynniki, schemat, obserwacje i Dział 3. Wiązania i reakcje chemiczne - zapisuje w sposób symboliczny aniony i kationy - definiuje pojęcie jonów - odróżnia atom od cząsteczki - wie, na czym polega wiązanie jonowe, a na czym wiązanie atomowe (kowalencyjne) - odczytuje wartościowość pierwiastka z układu okresowego pierwiastków - wskazuje substraty i produkty - nazywa tlenki zapisane za pomocą wzoru sumarycznego - odczytuje masy atomowe pierwiastków z układu okresowego pierwiastków - zapisuje proste równania reakcji na podstawie zapisu słownego - zna trzy typy reakcji łączenie (syntezę), rozkład (analizę) i wymianę - podaje po jednym przykładzie reakcji łączenia (syntezy), rozkładu (analizy) i wymiany - zna treść prawa zachowania masy; - zna treść prawa stałości składu -rozróżnia typy wiązań przedstawione w sposób modelowy rysuje schemat powstawania wiązań jonowych i kowalencyjnych na prostych przykładach tłumaczy pojęcia oktetu i dubletu opisuje jak powstają jony interpretuje zapisy H 2, 2H, 2H 2, itp. oblicza liczby atomów poszczególnych na podstawie zapisów typu: 3 H 2 O porównuje właściwości związków kowalencyjnych i jonowych (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, temperatury topnienia i wrzenia) odczytuje z układu okresowego wartościowość maksymalną dla pierwiastków grup 1, 2, 13, 14, 15, 16 i 17. (względem tlenu i wodoru) ustala dla prostych związków dwupierwiastkowych, na przykładzie tlenków: nazwę na podstawie wzoru sumarycznego; wzór sumaryczny na podstawie nazwy; wzór sumaryczny na podstawie wartościowości zna wartościowości niektórych pierwiastków (wodoru, tlenu, litowców, berylowców, żelaza, miedzi, węgla, siarki) oblicza masy cząsteczkowe prostych związków definiuje pojęcia: reakcje egzoenergetyczne i reakcje endoenergetyczne zapisuje proste równania reakcji, na podstawie zapisu słownego określa typ reakcji dobiera współczynniki w równaniach reakcji wykonuje proste obliczenia oparte na prawie zachowania masy i stałości składu wyjaśnia pomiędzy molekułami: atomem, cząsteczką, jonem: kationem i anionem tłumaczy mechanizm powstawania jonów i wiązania jonowego zapisuje elektronowo mechanizm powstawania jonów, na przykładzie Na, Mg, Al, Cl, S - opisuje rolę elektronów walencyjnych w łączeniu się atomów na przykładzie cząsteczek H 2, Cl 2, N 2, CO 2, H2O, HCl, NH3 opisuje powstawanie wiązań atomowych (kowalencyjnych), zapisuje wzory sumaryczne i strukturalne tych cząsteczek ilustruje graficznie powstawanie wiązań jonowych i wiązań kowalencyjnych rysuje wzór strukturalny cząsteczki związku dwupierwiastkowego (o wiązaniach kowalencyjnych) o znanych wartościowościach pierwiastków odróżnia wzory elektronowe kreskowe, strukturalne ustala wzory sumaryczne chlorków, siarczków i strukturalne związków kowalencyjnych określa wartościowość pierwiastka na podstawie wzoru sumarycznego jego tlenku/chlorku/siarczku dokonuje obliczeń związanych z zastosowaniem prawa zachowania masy i prawa stałości składu samodzielnie formułuje obserwacje i pisze równania reakcji na podstawie opisu słownego oraz modelowego uzupełnia równania reakcji podaje przykłady różnych typów reakcji przewiduje rodzaj wiązania pomiędzy atomami wskazuje związki w których występuje wiązanie kowalencyjne spolaryzowane wyjaśnia w jaki sposób polaryzacja wiązania wpływa na właściwości związku przewiduje właściwości związku na podstawie rodzaju wiązań (stan skupienia, weryfikuje przewidywania korzystając z różnorodnych źródeł wiedzy) wyjaśnia, dlaczego nie we wszystkich przypadkach związków może rysować wzory strukturalne wykonuje różnorodne obliczenia, np. pozwalające ustalać wzory sumaryczne związków o podanym stosunku masowym, wyznacza indeksy stechiometryczne dla związków o znanej masie atomowej itp. układa równania reakcji przedstawionych w formie chemografów wykonuje obliczenia dotyczące równań reakcji, korzystając z proporcji wyjaśnia, od czego zależy trwałości konfiguracji elektronowej - rozumie istotę przemian w ujęciu teorii atomistyczno-cząsteczkowej -opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, 2
Dział 4. Gazy - przedstawia dowody na istnienie powietrza - wie, z jakich substancji składa się powietrze - opisuje na schemacie obieg tlenu w przyrodzie - definiuje tlenek - podaje, jakie są zastosowania tlenu - podaje podstawowe zastosowania azotu - odczytuje z układu okresowego nazwy pierwiastków należących do18. Grupy - zna wzór sumaryczny i strukturalny tlenku węgla(iv) - wymienia podstawowe zastosowania tlenku węgla(iv) - omawia podstawowe właściwości wodoru - wymienia praktyczne zastosowania wodoru - wymienia źródła zanieczyszczeń powietrza - wyjaśnia skutki zanieczyszczeń powietrza dla przyrody i człowieka - wymienia podstawowe zastosowania tlenku węgla(iv) - omawia podstawowe właściwości wodoru - wymienia praktyczne zastosowania wodoru - wymienia źródła zanieczyszczeń powietrza - wyjaśnia skutki zanieczyszczeń powietrza dla przyrody i człowieka - bada skład oraz podstawowe właściwości powietrza - tłumaczy, dlaczego bez tlenu nie byłoby życia na Ziemi - wskazuje źródła pochodzenia ozonu oraz określa jego znaczenie dla organizmów - podaje podstawowe zastosowania praktyczne kilku wybranych tlenków - proponuje spalanie jako sposób otrzymywania tlenków - ustala nazwy tlenków na podstawie wzorów - ustala wzory sumaryczne tlenków na podstawie nazwy - oblicza masę cząsteczkową wybranych tlenków - uzupełnia współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji otrzymywania tlenków metodą utleniania pierwiastków - omawia właściwości azotu - wymienia źródła tlenku węgla(iv) - wyjaśnia znaczenie tlenku węgla(iv) dla organizmów - przeprowadza identyfikację tlenku węgla(iv) przy użyciu wody wapiennej - wie, jaka właściwość tlenku węgla(iv) zadecydowała o jego zastosowaniu - omawia właściwości wodoru - bezpiecznie obchodzi się z substancjami i mieszaninami wybuchowymi - podaje, jakie właściwości wodoru zdecydowały o jego zastosowaniu - podaje przyczyny i skutki smogu - wyjaśnia powstawanie efektu cieplarnianego i konsekwencje jego wzrostu na życie mieszkańców Ziemi - wymienia przyczyny i skutki dziury ozonowej - podaje, jakie właściwości wodoru zdecydowały o jego zastosowaniu - bada skład oraz podstawowe właściwości powietrza - tłumaczy, dlaczego bez tlenu nie byłoby życia na Ziemi - wskazuje źródła pochodzenia ozonu oraz określa jego znaczenie dla organizmów - podaje podstawowe zastosowania praktyczne kilku wybranych tlenków - proponuje spalanie jako sposób otrzymywania tlenków - ustala nazwy tlenków na podstawie wzorów - ustala wzory sumaryczne tlenków na podstawie nazwy - oblicza masę cząsteczkową wybranych tlenków - uzupełnia współczynniki stechiometryczne w równaniach reakcji otrzymywania tlenków metodą utleniania pierwiastków - omawia właściwości azotu - wymienia źródła tlenku węgla(iv) - wyjaśnia znaczenie tlenku węgla(iv) dla organizmów - przeprowadza identyfikację tlenku tlenku węgla(iv) w szkolnych warunkach laboratoryjnych - bada doświadczalnie właściwości fizyczne tlenku węgla(iv) - uzasadnia konieczność wyposażenia pojazdów i budynków użyteczności publicznej w gaśnice pianowej lub proszkowe - otrzymuje wodór w reakcji octu z wiórkami magnezowymi - opisuje doświadczenie, za pomocą którego można zbadać właściwości wybuchowe mieszaniny wodoru i powietrza - podaje znaczenie warstwy ozonowej dla życia na Ziemi; - sprawdza eksperymentalnie, jaki jest wpływ zanieczyszczeń gazowych na rozwój roślin - bada stopień zapylenia powietrza w swojej okolicy - odróżnia na podstawie opisu słownego reakcję egzotermiczną od reakcji endotermicznej - tłumaczy, na czym polega obieg azotu w przyrodzie - omawia właściwości i zastosowanie gazów szlachetnych - tłumaczy na schemacie obieg tlenku węgla(iv) w przyrodzie - przeprowadza i opisuje doświadczenie otrzymywania tlenku węgla(iv) w szkolnych warunkach laboratoryjnych - bada doświadczalnie właściwości fizyczne tlenku węgla(iv) - uzasadnia konieczność wyposażenia pojazdów i budynków użyteczności publicznej w gaśnice pianowej lub proszkowe - otrzymuje wodór w reakcji octu z wiórkami magnezowymi - opisuje doświadczenie, za pomocą którego można zbadać właściwości wybuchowe mieszaniny wodoru i powietrza - podaje znaczenie warstwy ozonowej dla życia na Ziemi - sprawdza eksperymentalnie, jaki jest wpływ zanieczyszczeń gazowych na rozwój roślin - bada stopień zapylenia powietrza w swojej okolicy - oblicza, na ile czasu wystarczy tlenu osobom znajdującym się w pomieszczeniu (przy założeniu, że jest to pomieszczenie hermetyczne i jest mu znane zużycie tlenu na godzinę) - konstruuje proste przyrządy dobadania następujących zjawisk atmosferycznych i właściwości powietrza: wykrywanie powietrza w pustym naczyniu, badanie składu powietrza, badanie udziału powietrza w paleniu się świecy - otrzymuje pod nadzorem nauczyciela tlen podczas reakcji termicznego rozkładu manganianu(vii) potasu - wie, kiedy reakcję łączenia się tlenu z innymi pierwiastkami nazywa się spalaniem - przedstawia podział tlenków na tlenki metali i tlenki niemetali oraz podaje przykłady takich tlenków - podaje skład jąder atomowych i rozmieszczenie elektronów na poszczególnych powłokach dla czterech helowców (He, Ne, Ar, Kr) - wyjaśnia, dlaczego wzrost zawartości tlenku węgla(iv) w atmosferze jest niekorzystny; - uzasadnia, przedstawiając odpowiednie obliczenia, kiedy istnieje zagrożenie zdrowia i życia ludzi przebywających w niewietrzonych pomieszczeniach; - wyjaśnia, jak może dojść do wybuchu mieszanin wybuchowych, jakie są jego skutki i jak przed wybuchem można się zabezpieczyć - porównuje gęstość wodoru z gęstością powietrza - przeprowadza doświadczenie udowadniające, że dwutlenek węgla jest gazem cieplarnianym; - proponuje działania mające na celu ochronę powietrza przed zanieczyszczeniami - doświadczalnie dowodzi, że powietrze jest mieszaniną jednorodną - opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, 3
Dział 5. Woda i roztwory wodne - charakteryzuje rodzaje wód występujących w przyrodzie podaje, na czym polega obieg wody w przyrodzie wymienia stany skupienia wody nazywa przemiany stanów skupienia wody opisuje właściwości wody zapisuje wzory sumaryczny i strukturalny cząsteczki wody definiuje pojęcie dipol identyfikuje cząsteczkę wody jako dipol wyjaśnia podział substancji na dobrze i słabo rozpuszczalne oraz praktycznie nierozpuszczalne w wodzie podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się i nie rozpuszczają się w wodzie wyjaśnia pojęcia rozpuszczalnik i substancja rozpuszczana definiuje pojęcie rozpuszczalność wymienia czynniki, które wpływają na rozpuszczalność określa, co to jest wykres rozpuszczalności odczytuje z wykresu rozpuszczalności rozpuszczalność danej substancji w podanej temperaturze wymienia czynniki wpływające na szybkość rozpuszczania się substancji stałej w wodzie definiuje pojęcia roztwór właściwy, koloid i zawiesina definiuje pojęcia roztwór nasycony i roztwór nienasycony oraz roztwór stężony i roztwór rozcieńczony definiuje pojęcie krystalizacja podaje sposoby otrzymywania roztworu nienasyconego z nasyconego i odwrotnie definiuje stężenie procentowe roztworu podaje wzór opisujący stężenie procentowe prowadzi obliczenia z wykorzystaniem pojęć: stężenie procentowe, masa substancji, masa rozpuszczalnika, masa roztworu (proste) - opisuje budowę cząsteczki wody wyjaśnia, co to jest cząsteczka polarna wymienia właściwości wody zmieniające się pod wpływem zanieczyszczeń proponuje sposoby racjonalnego gospodarowania wodą tłumaczy, na czym polega proces mieszania, rozpuszczania określa, dla jakich substancji woda jest dobrym rozpuszczalnikiem charakteryzuje substancje ze względu na ich rozpuszczalność w wodzie planuje doświadczenia wykazujące wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałych w wodzie porównuje rozpuszczalność różnych substancji w tej samej temperaturze oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie i tworzą koloidy lub zawiesiny wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym przeprowadza krystalizację przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) wyjaśnia, na czym polega tworzenie wiązania kowalencyjnego spolaryzowanego w cząsteczce wody wyjaśnia budowę polarną cząsteczki wody określa właściwości wody wynikające z jej budowy polarnej wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie przedstawia za pomocą modeli proces rozpuszczania w wodzie substancji o budowie polarnej, np. chlorowodoru podaje rozmiary cząstek substancji wprowadzonych do wody i znajdujących się w roztworze właściwym, koloidzie, zawiesinie wykazuje doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania substancji stałej w wodzie posługuje się sprawnie wykresem rozpuszczalności dokonuje obliczeń z wykorzystaniem wykresu rozpuszczalności tworzą koloidy lub zawiesiny wskazuje różnice między roztworem właściwym a zawiesiną opisuje różnice między roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym przeprowadza krystalizację przekształca wzór na stężenie procentowe roztworu tak, aby obliczyć masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu oblicza masę substancji rozpuszczonej lub masę roztworu, znając stężenie procentowe roztworu wyjaśnia, jak sporządzić roztwór o określonym stężeniu procentowym (np. 100 g 20-procentowego roztworu soli kuchennej) wymienia laboratoryjne sposoby otrzymywania wody proponuje doświadczenie udowadniające, że woda jest związkiem wodoru i tlenu opisuje wpływ izotopów wodoru i tlenu na właściwości wody określa wpływ ciśnienia atmosferycznego na wartość temperatury wrzenia wody porównuje rozpuszczalność w wodzie związków kowalencyjnych i jonowych wykazuje doświadczalnie, czy roztwór jest nasycony, czy nienasycony rozwiązuje zadania rachunkowe na stężenie procentowe z wykorzystaniem gęstości oblicza rozpuszczalność substancji w danej temperaturze, znając stężenie procentowe jej roztworu nasyconego w tej temperaturze mając masę roztworu nasyconego w danej temperaturze,oblicza, ile substancji wykrystalizuje po jego ochłodzeniu do podanej temperatury - opisuje eksperyment chemiczny, uwzględniając: szkło, Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. Wykazuje rażący brak wiadomości i umiejętności, które uniemożliwiają mu świadome i aktywne uczestnictwo w lekcjach chemii. Nie potrafi wykonać zadań o elementarnym stopniu trudności, nawet z pomocą nauczyciela. 4
5