Gdańsk, 08.09.2016 r. DOŚWIADCZENIA ORGANIZACYJNE WE WDRAŻANIU SYSTEMÓW HYDROFITOWYCH NA TERENIE GMINY SOKOŁY Dr inż. Józef Zajkowski Wójt Gminy Sokoły Mgr inż. Cezary Czarkowski podinspektor ds. ochrony środowiska UG Sokoły
POŁOŻENIE GMINY Państwo: Polska Powiat: wysokomazowiecki Województwo: podlaskie
POŁOŻENIE GMINY Powierzchnia gminy Sokoły wynosi 156 km 2. W jej granicach znajduje się 48 miejscowości.
DOTYCHCZASOWA GOSPODARKA ŚCIEKOWA Gmina Sokoły jak większość gmin wiejskich w województwie podlaskim borykała się z problemem rozwiązania gospodarki ściekowej Do odprowadzania ścieków komunalnych na terenie gminy służą głównie indywidualne zbiorniki bezodpływowe (szamba) Zbiorczy system odprowadzania ścieków (kanalizacja) istnieje tylko we wsi: Sokoły, Kruszewo Brodowo, Kruszewo Głąby i Kruszewo Wypychy. Całkowita jego długość wynosi 25,2 km, zaś liczba przyłączy kanalizacyjnych 366 sztuk, co stanowi ok. 25 % Budowa i eksploatacja kanalizacji sanitarnej w rozproszonej zabudowie zagrodowej byłaby bardzo kosztowną inwestycją dla gminy i jej mieszkańców. Koszt skanalizowania gminy, wg przygotowanej w 2001 roku koncepcji wyniósłby ok. 29 mln PLN, a koszt odprowadzenia 1m3 ścieków przekroczyłby 8 zł!!! Z uwagi na to władze gmin postanowiły szukać skutecznego i ekonomiczniejszego rozwiązania.
GMINA SOKOŁY PIONIEREM WE WDRAŻANIU TECHNOLOGII ROŚLINNO-STAWOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW W POLSCE W 2004 r. Gmina Sokoły jako pierwsza w woj. podlaskim wykonała pilotażowe roślinno - stawowe oczyszczalnie ścieków przy udziale Instytu Ekologii Stosowanej ze Skórzyna (woj. lubuskie) od którego zakupiła projekt. Dalszym wdrażaniem budowy oczyszczalni na terenie gminy zajmuje się pracownik urzędu.
Opracowanie Centrum Ekotechnologii (www.cetii.pl ) na podstawie technologii Instytutu Ekologii Stosowanej (www.ies.zgora.pl) Gmina Sokoły BUDOWA ROŚLINNO-STAWOWEJ OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW SYSTEM POLSKI (wariant I tradycyjny )
Prostota budowy tych oczyszczalni sprawia, że rolnicy wykonują je sami sposobem gospodarczym przy nadzorze pracownika UG Sokoły. Oprócz nadzoru ze strony urzędu przy budowie tego typu oczyszczalni Gmina Sokoły dofinansowuje również ich budowę, tj.: - w latach 2004-2010 w formie zakupu części materiałów tj. żwiru i humixu, - od 2012 roku do chwili obecnej dotacją w wysokości 1000 zł. Zaletami tego typu oczyszczalni jest również łatwość i znikome koszty eksploatacji. Oczyszczalnie te zwiększają również walory estetyczne działki na której są budowane i przede wszystkim pozytywnie wpływają na środowisko przyrodnicze.
Budowa roślinno-stawowych oczyszczalni ścieków w technologii Instytutu Ekologii Stosowanej okazała się i nadal pozostaje : 1. NAJEKONOMICZNIEJSZYM, 2. NAJPROSTSZYM ORAZ 3. NAJSKUTECZNIEJSZYM rozwiązaniem gospodarki ściekowej w gminach wiejskich o rozproszonej zabudowie.
OSADNIK GNILNY Pełni on funkcję wstępnego mechanicznego oczyszczania ścieków. Następuje w nim oddzielenie ze ścieków części stałych, które osadzają się na dnie osadnika i ulegają procesowi fermentacji przez co maleje ich objętość. W praktyce wykorzystywane były szczelne, stare szamba, obecnie już się tego rozwiązania nie stosuje.
PRZEPOMPOWNIA Jej budowa konieczna jest w przypadku, kiedy teren uniemożliwia wprowadzenie na kolejny element oczyszczalni (filtr roślinny) ścieków w sposób grawitacyjny (z naturalnym spadkiem terenu). Umiejscawia się w niej pompę pływakową tłoczącą ścieki na filtr.
FILTR ROŚLINNY To zasadniczy element oczyszczalni, zachodzą w nim główne procesy oczyszczania ścieków. Proces biologicznego oczyszczania ścieków wspierany jest procesami fizycznymi i chemicznymi zachodzącymi równocześnie w 3 warstwach filtracyjnych filtra roślinnego. Doświadczenie pokazuje, że najważniejszym elementem jest właściwy dobór materiału filtracyjnego (żwiru, piasku, humixu). Podczas budowy Efekt końcowy Rok później
11-letni filtr w miejscowości Jamiołki Godzieby Filtr w murku z kamienia polnego.
DENITRYFIKACYJNE ZŁOŻE KORZENIOWE STAW Złoże pełni funkcję doczyszczania ścieków. Zachodzi w nim m.in. redukowanie azotu azotanowego w procesie denitryfikacji w osadach dennych. Staw umożliwia odprowadzanie oczyszczonych ścieków do gruntu. Dodatkowo staw jest miejscem bytowania oraz rozrodu dla wielu organizmów, w tym również podlegających ochronie gatunkowej. Podczas budowy Efekt końcowy 6 lat później
KILKULETNIE STAWY OCZYSZCZALNI ROŚLINNO - STAWOWYCH NA TERENIE GMINY SOKOŁY
Oczyszczalnia ścieków we wsi Jeńki wybudowana w 2011 roku
Oczyszczalnia ścieków we wsi Jeńki wybudowana w 2013 roku
Oczyszczalnia roślinno-stawowa w Warsztatach Terapii Zajęciowej w Starych Raciborach wybudowana w 2009 roku (około 70 osób)
6 letnia oczyszczalnia roślinnostawowa w Warsztatach Terapii Zajęciowej w Starych Raciborach
SKUTECZNOŚĆ ROŚLINNO - STAWOWEJ OCZYSZCZALNI Mając na uwadze pewność co do efektywności oczyszczania ścieków w tego typu oczyszczalniach władze Gminy Sokoły wraz z trzema innymi gminami z go (Rutka Tartak, Puńsk, Jeleniewo) przeprowadziły w okresie kwiecień 2007 lipiec 2008 monitoring oceniający efekt ekologiczny i sanitarny tych oczyszczalni ścieków. Z przeprowadzonych analiz wykonanych przez Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa z Warszawy wynika, że budowa naturalnych roślinno stawowych oczyszczalni ścieków jest skutecznym, dobrym i ekonomicznym sposobem rozwiązania gospodarki ściekowej na terenach wiejskich.
NOWATORSTWO ZASTOSOWANIA NISKIM NAKŁADEM BUDŻETU GMINY REDUKOWAĆ PROBLEM GOSPODARKI ŚCIEKOWEJ Mieszkańcy nie dostają gotowej oczyszczalni, którą wykonałaby za nich firma za,,grube pieniądze sięgające 8-12 tys. PLN, ale budują ją sami, tanim kosztem (do 5 tys. zł.) i sami również dbają o to żeby ona dobrze funkcjonowała i wyglądała. Przy realizacji budowy każdej oczyszczalni roślinno-stawowej rolnicy mają zagwarantowaną fachową pomoc z urzędu, a także gmina do 2010 roku zapewniała niektóre materiały niezbędne do budowy tego typu oczyszczalni tj. żwir i humix. Pozostałe elementy rolnicy organizowali we własnym zakresie. Obecnie oprócz specjalistycznej pomocy pracownika urzędu właściciele gospodarstw domowych otrzymują dokumentację projektową oczyszczalni oraz dotację w wysokości 1000 zł.
POPULARNOŚĆ ROZWIĄZANIA W GMINIE SOKOŁY Zachęcenie mieszkańców nieskanalizowanych miejscowości z terenu Gminy Sokoły do zastosowania tej technologii oczyszczania ścieków na swoich posesjach sprawiło, że w chwili obecnej mamy już wybudowanych 116 szt. tego typu oczyszczalni. Każdego roku zgłaszają się chętni do ich budowy. Wszystkich oczyszczalni na terenie gminy Sokoły jest 125 sztuk.
Urząd Gminy Sokoły POPULARNOŚĆ ROZWIĄZANIA W WOJEWÓDZTWACH Z naszych doświadczeń skorzystało już wiele gmin z woj. Podlaskiego (ok. 40 gmin), ale również z innych województw oraz osoby prywatne. GMINA DĄBROWA BIAŁOSTOCKA ok. 290 szt. SZCZUCZYN WĄSOSZ GRABOWO GMINA CZERWONKA- ok. 130 SZT. GMINA PUŃSK ok. 100 SZT. GMINA SOKOŁY ok. 116 SZT. GMINA ZBÓJNA ok. 60 SZT. GMINA JELENIEWO ok. 60 SZT. GMINA SZYPLISZKI ok. 50 SZT. GMINA PRZYTUŁY ok. 40 SZT. GMINA RUTKA TARTAK ok. 40 SZT. itd. Gminy, które wdrażają na swym terenie naturalne oczyszczalnie ścieków IES ZBÓJNA NOWOGRÓD MIASTKOWO PRZYTUŁY GRAJEWO WIZNA ZAMBRÓW RADZIŁÓW PRZEROŚL FILIPÓW Gminy z go TUROŚL KOLNO MAŁY PŁOCK ŁOMŻA ŚNIADOWO STAWISKI PIĄTNICA SZUMOWO JEDWABNE RUTKI TRZCIANNE ZAWADY WIŻAJNY BAKAŁARZEWO RAJGRÓD KOŁAKI KOŚCIEL. KULESZE KOŚCIELNE WYSOKIE MAZ. RACZKI JELENIEWO SOKOŁY SUWAŁKI NOWINKA AUGUSTÓW BARŁOGÓW KOŚCIELNY GONIĄDZ TYKOCIN NOWE SZEPIETOWO PIEKUTY CZYŻEW - OSADA KLUKOWO KOBYLIN -BORZYMY CIECHANOWIEC PERLEJEWO RUDKA DROHICZYN MOŃKI KRYPNO JAŚWIŁY PUŃSK KRASNOPOL KNYSZYN SZTABIN WYSZKI SEJNY GIBY PŁASKA SUCHOWOLA K OR Y C IN DOBRZYNIEWO KOŚCIELNE BOĆKI NW. DWÓR DĄBROWA BIAŁOSTOCKA CZARNA BIAŁOSTOCKA JK U OŚ CH C N O IE W I L E N C Y JANÓW WASILKÓW CHOROSZCZ BIAŁYSTOK ŁAPY POŚWIĘTNE BRAŃSK GRODZISK TUROŚŃ KOŚCIELNA SURAŻ SIEMIATYCZE BIELSK PODLASKI JASIO- NÓWKA RUTKA -TARTAK SZYPLI- SZKI DZIAD- KOWICE NURZEC - STACJA MIELNIK LIPSK SIDRA SUPRAŚL ZABŁUDÓW ORLA KUŹNICA SOKÓŁKA CZYŻE KLESZCZELE SZUDZIAŁOWO GRÓDEK MICHAŁOWO NAREW DUBICZE CERKIEWNE CZEREMCHA KRYNKI HAJNÓWKA NAREWKA BIAŁOWIEŻA Materiały IES
POPULARNOŚĆ ROZWIĄZANIA POZA GRANICAMI KRAJU Niemieccy studenci podczas praktyk przy budowie roślinno-stawowych oczyszczalni w Gminie Sokoły
GMINA SOKOŁY LAUREATEM KONKURSU W roku 2010 Gmina Sokoły została laureatem konkursu,,samorządowy Lider Zarządzania 2010 Usługi Techniczne i Usługi Zdrowotne z praktyką,,rozwiązanie gospodarki ściekowej na terenach wiejskich poprzez budowę roślinno-stawowych oczyszczalni ścieków na przykładzie Gminy Sokoły. Konkurs organizowany jest przez Związek Miast Polskich, Związek Gmin Wiejskich RP, Związek Powiatów Polskich oraz Norweski Związek Władz Lokalnych i Regionalnych.
PODSUMOWANIE Podsumowując, rozwiązanie gospodarki ściekowej w rozproszonej zabudowie zagrodowej poprzez budowę roślinnostawowych przydomowych oczyszczalni ścieków jest korzystniejsze od budowy kanalizacji sanitarnej, ze względu na: a)wielokrotnie niższe koszty inwestycyjne i eksploatacyjne, b)skuteczną redukcję zanieczyszczeń, c)łatwość budowy i eksploatacji, d)możliwość ponownego wykorzystania wody, e)powiększenia walorów estetycznych działki, f)pozytywny wpływ na środowisko przyrodnicze.
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ