Podsumowanie cyklu wykładów Polacy i Węgrzy. Historia polityka kultura w Zamku Królewskim w Warszawie (2015-2016) plakat cyklu
Organizatorzy Sponsor cyklu Partnerzy cyklu Patroni medialni Strona 2
Po debatach polsko-litewskich, polsko-niemieckich, polsko-rosyjskich i polsko-ukraińskich przyszła kolej na przegląd relacji z Węgrami w ostatnim tysiącleciu. Od marca 2015 r. do czerwca 2016 r. zrealizowany został cykl zamkowych wykładów poświęconych wspólnej historii dwóch bratanków. Projekt powstał we współpracy z Węgierskim Instytutem Kultury w Warszawie. Sponsorem cyklu była firma farmaceutyczna Gedeon Richter Polska Sp. z o.o. Partnerzy: Katedra Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego oraz Centrum Tłumaczeń i Obsługi Konferencji Lidex. Patronat medialny nad projektem sprawowali: portal Wszechnica.org.pl, Radio Kampus oraz Polskie Radio. Inauguracja 19.03.2015; László Nemes, Prezes Zarządu Gedeon Richter Marketing Polska fot. A. Ring, L. Sandzewicz Przedsięwzięcie obejmowało szeroki wachlarz tematyczny spotkań: omawialiśmy zagadnienia historyczne, polityczne i kulturowe w kontekście wzajemnych stosunków Polaków i Węgrów. Uroczysta inauguracja odbyła się 19 marca 2015 r. w Sali Wielkiej. Spotkanie otworzyli: Ziemowit Koźmiński, Zastępca Dyrektora ds. Marketingu Zamku Królewskiego, dr János Tischler, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury oraz László Nemes, Prezes Zarządu Gedeon Richter Marketing Polska. Wykład Ludwik Andegaweński: Ludwik Węgierski czy Ludwik Wielki? wygłosił prof. Jacek Matuszewski, kierownik Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego z Uniwersytetu Łódzkiego. W programie artystycznym wystąpili młodzi muzycy: Voytek Proniewicz (skrzypce) i Wojciech Waleczek (fortepian). Do końca 2015 roku publiczność miała okazję uczestniczyć w 13 spotkaniach. Wśród zaproszonych gości z Węgier byli m.in. dr István Kovács, węgierski poeta, prozaik, historyk i dyplomata, pracownik Węgierskiej Akademii Nauk; prof. Tibor Valuch z Uniwersytetu im. Eötvösa Loránda w Budapeszcie oraz Uniwersytetu w Debreczynie; prof. Ignac Romsics z Wyższej Szkoły im. Károlya Eszterházyego w Egerze, prof. Csaba G. Kiss, literaturoznawca i historyk kultury. Do wygłoszenia prelekcji zaprosiliśmy także polskich naukowców i publicystów, m.in. prof. Jerzego Kochanowskiego z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Andrzeja Chwalbę z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Janusza Wróblewskiego z Polityki, czy varsavianistę Jerzego S. Majewskiego. Strona 3
wykład Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849 dra Istvána Kovácsa 16.04.2015 r. fot. A. Ring, L. Sandzewicz Poruszyliśmy m.in. takie tematy jak: udział Polaków w rewolucji węgierskiej 1848-1849, traktat w Trianon 1920 roku, gulaszowy i bigosowy komunizm, rewolucja 1956. Mówiliśmy także o wyjątkowym charakterze architektury węgierskiej XX wieku, począwszy od mistrza węgierskiej secesji Ödöna Lechnera do Imre Makovecza, czołowego przedstawiciela architektury organicznej. Nie zabrakło tematyki sportowej o historii węgierskiej złotej jedenastki i legendzie Ferenca Puskása opowiedział dziennikarz sportowy Stefan Szczepłek w wykładzie Złota era węgierskiej piłki nożnej. Dużą popularnością cieszyło się wystąpienie prof. Jerzego Snopka pt. Moja historia poezji węgierskiej znany literaturoznawca i tłumacz zaprezentował nie tylko poetów węgierskich, ale również recytował wiersze. prof. Jerzy Snopek, Moja historia poezji węgierskiej dr János Tischler, wykład Polacy i Węgrzy w 1956 r., 07.05.2015,, fot. A. Ring, L. Sandzewicz 08.10.2015, fot. A. Ring, L. Sandzewicz W projekcie pojawiły się dwa spotkania poświęcone kinematografii. Publiczność obejrzała film Adopcja w reżyserii Márty Mészáros oraz odnalezioną niedawno w Węgierskim Archiwum Filmowym komedię z 1939 roku Wszyscy do walca, nakręconą w Warszawie tuż przed wybuchem II wojny światowej (w reżyserii Viktora Bánky). Strona 4
Nie zabrakło tematów bieżących w związku z masowym napływem uchodźców do Europy w październiku 2015 r. odbyła się debata pt. Gdzie jest granica? Węgry wobec europejskiego kryzysu imigracyjnego z udziałem politologów: Dominika Héjja, redaktora naczelnego portalu kropka.hu, Andrzeja Sadeckiego z Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia w Warszawie i Jakuba Krupy, korespondenta Polskiej Agencji Prasowej w Londynie. Z kolei w styczniu 2016 r. rozmawialiśmy o uchodźcach polskich na Węgrzech w czasie II wojny światowej prelekcję Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939-1945) wygłosił Grzegorz Łubczyk, były Ambasador RP na Węgrzech, wiceprezes Stowarzyszenia Henryk Sławik Pamięć i Dzieło. Wykładowi towarzyszyła projekcja fabularyzowanego dokumentu Życie na krawędzi. Henryk Sławik József Antall senior według scenariusza i w reżyserii Grzegorza Łubczyka. Debata Gdzie jest granica? książka Grzegorza Łubczyka Henryk Sławik. Wielki 22.10.2015,, fot. A. Ring, L. Sandzewicz zapomniany Bohater Trzech Narodów Aby przybliżyć naszym uczestnikom węgierską literaturę współczesną zorganizowaliśmy dwa spotkania literackie. W marcu odbyła się debata Co czytamy? Przegląd literatury polskiej i węgierskiej, w której udział wzięli: dr hab. Lajos Pálfalvi, tłumacz literatury polskiej na Węgrzech, Anna Górecka, redaktorka czasopisma Literatura na Świecie, tłumaczka poezji i prozy węgierskiej oraz dr Csilla Gizińska, literaturoznawca, kierownik Katedry Hungarystyki Uniwersytetu Warszawskiego. Natomiast w maju 2016 r. odbyliśmy podróże po literaturze razem z Tadeuszem Olszańskim, pisarzem, tłumaczem literatury węgierskiej oraz z Krzysztofem Vargą, pisarzem i felietonistą. Spotkanie poprowadził Gáspár Keresztes z Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie. Co czytamy? Przegląd literatury polskiej i węgierskiej, Tadeusz Olszański, Krzysztof Varga 03.03.2016,, fot. A. Ring, L. Sandzewicz 12.05.2016, fot. A. Ring, L. Sandzewicz Strona 5
Niebywałym sukcesem okazało się spotkanie muzyczne zatytułowane Węgierska muzyka - od Liszta do Bartóka. Na recital w wykonaniu węgierskiej pianistki Ivett Gyöngyösi przybyło ponad 250 osób. Słowo wstępne wygłosiła dr hab. Katarzyna Dadak-Kozicka, etnomuzykolog i antropolog kultury. Ivett Gyöngyösi 07.04.2016 r. fot. A. Ring, L. Sandzewicz W 2016 roku odbyło się łącznie 8 spotkań. Wśród prelegentów znaleźli się również węgierscy politycy: poseł do Parlamentu Europejskiego prof. György Schöpflin, który w rozmowie z Igorem Janke mówił o współczesnej polityce Węgier oraz dr László Brenzovics, poseł ukraińskiego parlamentu, który wraz z Jarosławem Gizińskim wystąpił w debacie pt. Losy mniejszości węgierskiej w krajach ościennych. debata Losy mniejszości węgierskiej w krajach uroczyste zakończenie cyklu 02.06.2016 r. ościennych, 26.04.2016, fot. A. Ring, L. Sandzewicz fot. A. Ring, L. Sandzewicz Cały projekt zakończył się wytrawnie publiczność miała okazję skosztować specjałów kuchni węgierskiej, przygotowanych przez Roberta Lacha z Restauracji Agnieszki i Marcina Kręglickich. O kuchni węgierskiej w spotkaniu SMAK WĘGIER wytrawny finisz opowiedzieli: Robert Makłowicz, pisarz i krytyk kulinarny, Klára Molnár, dyrektor Wydawnictwa Studio Emka i Tadeusz Olszański, autor książek kulinarnych, w tym słynnego Nobla dla papryki. Strona 6
Projekt w liczbach W ramach cyklu od 19 marca 2015 r. do 6 czerwca 2016 zrealizowanych zostało 21 spotkań Wystąpiło 34 prelegentów polskich i zagranicznych W spotkaniach udział wzięło około 2 600 uczestników We współpracy z portalem Wszechnica.org.pl utrwalonych w formie video zostało 9 wykładów nagranie z wykładu Dániela Kovácsa, 09.07.2016 r. Strona 7
nagranie z wykładu dra Jánosa Tischlera, 08.10.2016 r. Liczba odsłon w internecie, stan z dnia 29.07.2016 r.: - Ludwik Andegaweński: Ludwik Węgierski czy Ludwik Wielki? 980 wyświetleń - Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849 781 wyświetleń - Moja historia poezji węgierskiej 825 wyświetleń - W poszukiwaniu tożsamości: węgierska architektura 1900-2000 604 wyświetlenia - Polacy i Węgrzy w 1956 roku 719 wyświetleń - Trianon 1920. Nowy porządek w Europie 468 wyświetleń - Węgrzy i Polacy - wspólny kod 239 wyświetleń - Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939-1946) 368 wyświetleń - Losy mniejszości węgierskiej w krajach ościennych 374 wyświetlenia Warto podkreślić, że wykłady będą dostępne na stałe w serwisie Wszechnica.org.pl. Strona 8
Wykaz tematyczny spotkań 19 marca 2015 wykład inauguracyjny Ludwik Andegaweński: Ludwik Węgierski czy Ludwik Wielki? prof. Jacek Matuszewski, kierownik Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego z Uniwersytetu Łódzkiego; w programie artystycznym wystąpili: Voytek Proniewicz (skrzypce) i Wojciech Waleczek (fortepian) 16 kwietnia 2015 Polacy w rewolucji węgierskiej 1848-1849 dr István Kovács, poeta, eseista, historyk, dyplomata, pracownik Węgierskiej Akademii Nauk w Budapeszcie 7 maja 2015 Moja historia poezji węgierskiej prof. Jerzy Snopek, literaturoznawca, kulturoznawca i tłumacz literatury węgierskiej, kierownik Zespołu Europeistyki Literackiej Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk 28 maja 2015 Między gulaszowym a bigosowym komunizmem prof. Tibor Valuch, z Uniwersytetu im. Eötvösa Loránda w Budapeszcie oraz Uniwersytetu w Debreczynie; prof. Jerzy Kochanowski z Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego; prowadzenie dr János Tischler, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie 18 czerwca 2015 Złota era węgierskiej piłki nożnej Stefan Szczepłek, dziennikarz i publicysta sportowy 9 lipca 2015 W poszukiwaniu tożsamości: węgierska architektura 1900-2000 Dániel Kovács, historyk sztuki, krytyk literacki i publicysta z Uniwersytetu Sztuki i Projektowania im. László Moholy-Nagy a w Budapeszcie 23 lipca 2015 Pokaz filmu Adopcja (1975, reż. Márta Mészáros) słowo wstępne: Janusz Wróblewski, krytyk filmowy, publicysta tygodnika Polityka 10 września 2015 Nasze miejsce: Europa Środkowa i/ lub Wschodnia? prof. Ignác Romsics, historyk, członek Węgierskiej Akademii Nauk wykładowca w Wyższej Szkole im. Károlya Eszterházyego w Egerze Strona 9
24 września 2015 Węgierska opowieść o Warszawie ostatnich dni pokoju Jerzy S. Majewski, varsavianista, dziennikarz i publicysta Gazety Wyborczej ; pokaz filmu Wszyscy do walca (1939, reż. Viktor Bánky) 8 października 2015 Polacy i Węgrzy w 1956 roku dr János Tischler, historyk, polonista, tłumacz i redaktor prac historycznych, dyrektor Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie 22 października 2015 Gdzie jest granica? Węgry wobec europejskiego kryzysu imigracyjnego Dominik Héjj, politolog, redaktor naczelny portalu kropka.hu poświęconego węgierskiej polityce; Andrzej Sadecki, analityk w Ośrodku Studiów Wschodnich im. Marka Karpia w Warszawie; prowadzenie: Jakub Krupa, dziennikarz, korespondent Polskiej Agencji Prasowej w Londynie 26 listopada 2015 Trianon 1920. Nowy porządek w Europie prof. Andrzej Chwalba, historyk i eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego; prof. Paul Gradvohl, dyrektor Ośrodka Kultury Francuskiej i Studiów Frankofońskich UW; dr Miklós Zeidler, historyk z Uniwersytetu im. Eötvösa Loránda w Budapeszcie; prowadzenie: dr János Tischler 10 grudnia 2015 Węgrzy i Polacy wspólny kod prof. Csaba Kiss, literaturoznawca, historyk kultury, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, współzałożyciel Węgierskiego Forum Demokratycznego (1987) 28 stycznia 2016 Fenomen wojennego uchodźstwa polskiego na Węgrzech (1939-1946) Grzegorz Łubczyk, b. Ambasador RP na Węgrzech, reporter i dokumentalista Filmowy, wiceprezes Stowarzyszenia HENRYK SŁAWIK Pamięć i Dzieło Pokaz dokumentu fabularyzowanego Życie na krawędzi (2014, reż. Grzegorz Łubczyk) 18 lutego 2016 Między Brukselą a Moskwą. Współczesna polityka Węgier prof. György Schöpflin, węgierski poseł do Parlamentu Europejskiego; Igor Janke, Prezes Instytutu Wolności, autor biografii Viktora Orbána 3 marca 2016 Co czytamy? Przegląd literatury polskiej i węgierskiej dr hab. Lajos Pálfalvi, historyk i krytyk literacki, tłumacz literatury polskiej na Węgrzech; Anna Górecka, redaktorka czasopisma Literatura na Świecie, tłumaczka poezji i prozy węgierskiej; prowadzenie: dr Csilla Gizińska, literaturoznawca, kierownik Katedry Hungarystyki UW Strona 10
17 marca 2016 Węgry inaczej nie tylko Budapeszt i Balaton György Ifju, dziennikarz i specjalista w dziedzinie turystyki, wykładowca, autor przewodników po Węgrzech; Prezes węgierskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego IBUSZ 7 kwietnia 2016 Węgierska muzyka od Liszta do Bartóka Recital: Ivett Gyöngyösi, uczestniczka i laureatka licznych międzynarodowych konkursów pianistycznych; słowo wstępne: dr hab. Józefa Katarzyna Dadak- Kozicka, etnomuzykolog, antropolog kultury 26 kwietnia 2016 Losy mniejszości węgierskiej w krajach ościennych dr László Brenzovics, historyk, polityk, znawca spraw mniejszości węgierskiej, węgierski poseł ukraińskiego parlamentu; Jarosław Giziński, dziennikarz, publicysta i komentator, hungarysta 12 maja 2016 Podróże po literaturze Tadeusz Olszański, publicysta, pisarz, tłumacz literatury węgierskiej; Krzysztof Varga, pisarz i felietonista; prowadzenie: Gáspár Keresztes z Węgierskiego Instytutu Kultury w Warszawie 2 czerwca 2016 SMAK WĘGIER wytrawny finisz Robert Makłowicz, pisarz, krytyk kulinarny, podróżnik; Klára Molnár, dyrektor Wydawnictwa Studio Emka; Tadeusz Olszański, publicysta, pisarz, tłumacz literatury węgierskiej; specjały kuchni węgierskiej przygotował Robert Lach z Restauracji Agnieszki i Marcina Kręglickich Koordynator cyklu: Marta Smolińska Zamek Królewski w Warszawie Muzeum Rezydencja Królów i Rzeczypospolitej 29.07.2016 r. Strona 11