Załącznik do Zarządzenia dyrektora Nr 5/2014 z dnia 26 lutego 2014 r. PROCEDURA PODEJMOWANIA DZIAŁAŃ PRZEDSZKOLA W RAMACH PROCEDURY NIEBIESKA KARTA W PRZEDSZKOLU MIEJSKIM NR 11 CALINECZKA W SŁUPSKU Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) 2. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz.U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1493 z późn. zm.) 3. Rozporządzenie Ministra Edukacji narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.) 4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury Niebieskiej Karty oraz wzorów formularzy Niebieska Karta (Dz.U. z 2011 r. nr 209, poz. 1245) 5. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks karny (Dz.U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) I. Cel procedury Procedura ma zagwarantować spełnienie wymagań określonych przepisami w sytuacji stwierdzenia zagrożenia życia dziecka, wobec którego jest stosowana przemoc w rodzinie lub które ma kontakt z zachowaniami agresywnymi. II. Zakres procedury Procedura określa odpowiedzialność przedszkola jako instytucji oraz sposoby reagowania i zakres podejmowanych działań w ramach procedury Niebieskiej Karty w sytuacji zagrożenia życia dziecka. III. Uczestnicy postępowania zakres odpowiedzialności 1. Rodzice (prawni opiekunowie) dziecka w przypadku podejrzenia stosowania w rodzinie przemocy wobec dziecka, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury, zwane dalej działaniami, przeprowadza się w obecności rodzica (prawnego opiekuna) dziecka. 2. Nauczyciele na nauczycielach przedszkola pracujących z dziećmi, spoczywa szczególny obowiązek reagowania na wszelkie przypadki zagrożenia życia dziecka, wobec którego jest stosowana przemoc w rodzinie. 3. Dyrektor przedszkola jest zobowiązany do udzielenia kompleksowej pomocy osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, która ma na celu poprawę sytuacji. Zapewnia dzieciom i pracownikom pełne poczucie bezpieczeństwa, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. 1
IV. Opis procedury 1. Zadania i rola przedszkola w świetle obowiązujących przepisów prawnych: 2) W sytuacjach drastycznych, jak przemoc wobec dziecka, wykorzystywanie seksualne, rażące naruszenie prawa, zagrożenie dla życia i zdrowia dziecka, prawo nie pozwala na dowolność i zdanie się na własne odczucia. Stosowane przepisy stanowią o tzw. społecznym bądź prawnym obowiązku powiadamiania o takiej sytuacji. Każdy, komu znane jest zdarzenie zagrażające dobru dziecka lub działanie rodziców na jego szkodę, jest zobowiązany powiadomić o tym sąd. 3) Obowiązek ten spoczywa w szczególności na urzędach administracji publicznej, takich jak urzędy stanu cywilnego, sąd, policja, placówki oświatowe, szkoły, urzędy państwowe i samorządowe, prokuratura, opiekunowie społeczni, placówki i instytucja zajmujące się pomocą dziecku i rodzinie, które otrzymały informację w związku ze swoją działalnością. 4) Na pracownikach instytucji publicznych i niepublicznych pracujących z dziećmi spoczywa obowiązek reagowania na wszelkie przypadki zagrożenia dziecka bądź zagrożenia innych ze strony dzieci. 5) Wszczęcie procedury Niebieska Karta następuje po wypełnieniu formularza Niebieska Karta w przypadku powzięcia w toku prowadzonych czynności służbowych lub zawodowych podejrzenia o stosowaniu przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie. Wszczęcie procedury zastępuje przez wypełnienie formularza Niebieska Karta A przez przedstawiciela jednego z podmiotów wymienionych w art. 9d ust. 2 wyżej cytowanej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie np. dyrektor przedszkola, nauczyciel w obecności osoby, co do której istnieje podejrzenie, ze jest dotknięta przemocą w rodzinie. 6) Wzór formularza Niebieska Karta A stanowi załącznik nr 1 do wyżej cytowanego rozporządzenia w sprawie procedury Niebieska Karta. 7) W przypadku braku możliwości wypełnienia formularza Niebieska Karta A z uwagi na nieobecność osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, ze względu na stan jej zdrowia lub zagrożenia jej życia lub zdrowia, wypełnienie formularza Niebieska Karta _ A następuje niezwłocznie po nawiązaniu bezpośredniego kontaktu z tą osobą lub po ustaniu przyczyny uniemożliwiającej jego wypełnienie. W przypadku gdy nawiązanie bezpośredniego kontaktu z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie jest niemożliwe, wypełnienie formularza Niebieska Karta A następuje bez udziału tej osoby. 8) Wszczynając procedurę, podejmuje się działania interwencyjne mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie. 9) Rozmowę z osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, przeprowadza się w warunkach gwarantujących swobodę wypowiedzi i poszanowania godności tej osoby oraz zapewniających jej bezpieczeństwo. 10) W przypadku podejrzenia stosowania przemocy w rodzinie wobec dziecka, czynności podejmowane i realizowane w ramach procedury, zwane dalej działaniami, przeprowadza się w obecności rodzica (prawnego opiekuna). 2
11) Jeżeli osobami, wobec których istnieje podejrzeniem że stosują przemoc w rodzinie wobec dziecka są rodzice (opiekunowie prawni), działania z udziałem dziecka przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej, w rozumieniu art. 115 11 wyżej cytowanej ustawy Kodeks karny, zwanej dalej osoba najbliższą. 12) Działania z udziałem dziecka, co do którego istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą w rodzinie powinny być prowadzone w miarę możliwości w obecności psychologa. 13) Po wypełnieniu formularza Niebieska Karta A osobie, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięte przemocą w rodzinie, przekazuje się formularz :Niebieska Karta B. 14) Wzór formularza Niebieska Karta B stanowi załącznik nr 2 do wyżej cytowanego rozporządzenia w sprawie procedury Niebieska Karta. 15) Jeżeli osobą, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie jest dziecko, formularz Niebieska Karta B przekazuje się rodzicowi (prawnemu opiekunowi), która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy w rodzinie. 16) Formularza Niebieska Karta B nie przekazuje się osobie, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie. 17) Przekazanie oryginału wypełnionego formularza Niebieska Karta A do przewodniczącego zespołu interdyscyplinarnego następuje niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia wszczęcia procedury. Jeśli formularz ma zostać przekazany na określony adres pocztą, niezbędne jest potwierdzenie odbioru. 18) Kopię wypełnionego formularza Niebieska Karta A pozostawia się u wszczynającego procedurę. 19) W ramach procedury przedstawiciel oświaty: a. podejmuje działania, o których mowa w wyżej cytowanym rozporządzeniu, tj. udziela kompleksowych informacji o możliwościach uzyskania pomocy, w szczególności psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia, w tym o instytucjach i podmiotach świadczących specjalistyczną pomoc na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie, możliwościach podjęcia dalszych działań mających na celu poprawę sytuacji osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, b. organizuje niezwłocznie dostęp do pomocy medycznej, jeżeli wymaga tego stan zdrowia osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, c. może prowadzić rozmowy z osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, na temat konsekwencji stosowania przemocy w rodzinie oraz informuje je o możliwościach podjęcia leczenia lub terapii i wzięcia udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób stosujących przemoc w rodzinie, d. diagnozuje sytuację i potrzeby osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, w tym w szczególności dzieci, e. udziela kompleksowych informacji rodzicowi (prawnemu opiekunowi) lub osobie najbliższej o możliwościach uzyskania pomocy psychologicznej, prawnej, socjalnej i pedagogicznej oraz wsparcia rodziny, w tym o formach pomocy dzieciom świadczonych przez instytucje i 3
podmioty w zakresie specjalistycznej pomocy na rzecz osób dotkniętych przemocą w rodzinie. 20) Występowanie pojedynczego objawu nie jest dowodem na to, że dziecko jest krzywdzone. Jeśli jednak objawy się powtarzają bądź kilka występuje jednocześnie możliwe jest, że mamy do czynienia z przemocą w rodzinie. 21) Wszystkie czynności podejmowane przez przedstawiciela oświaty w ramach procedury Niebieskiej Karty są dokumentowane. Dokumentacja ta może być przekazana organom ścigania prowadzącym postępowanie przygotowawcze. 2. Zawiadomienie organów ścigania: 1) obowiązek taki powstaje z chwilą podjęcia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa przemocy wobec dziecka. Należy o zdarzeniu zawiadomić policje lub sąd rodzinny właściwy według miejsca zamieszkania dziecka, 2) przedszkole, jako podmiot zawiadamiający o popełnieniu przestępstwa jest informowane przez organa ścigania o wszczęciu i zakończeniu zainicjowanego postepowania. 3. Podstawowe informacje dla nauczyciela - jak rozpoznać, czy dziecko w rodzinie jest krzywdzone: 1) krzywdzenie psychiczne upokarzanie, odrzucanie, izolowanie, ignorowanie, wyszydzanie, krytykowanie, terroryzowanie, zmuszanie do wysiłku przekraczającego jego możliwości, zastraszanie, grożenie dziecku. Dziecko doznające takiej przemocy zachowuje się nieadekwatnie do wieku, wykazuje zaburzenia jedzenia (niedojadanie, nadmierne objadanie się, wymioty), okalecza się, ma problemy ze snem i koszmary, odczuwa strach przed zaśnięciem, 2) wykorzystywanie seksualne dziecko wykorzystywane seksualnie jest nadmiernie rozbudzone, dużo mówi o seksie, unika kontaktu z dorosłymi, opisuje zachowanie osoby dorosłej wskazujące na to, że ta próbowała je uwieść. Dziecko takie jest przygnębione, wycofane, ma problemy z koncentracją uwagi, zaczyna zachowywać się agresywnie, ma trudności w relacjach z rówieśnikami, odmawia przebierania się w towarzystwie innych. Ma także problemy ze snem, przejawia dolegliwości bólowe intymnych części ciał, a także bóle głowy i brzucha. Zdradza trudności np. z siedzeniem, chodzeniem, oddawaniem moczu, kału, ma częste infekcje dróg moczowo-płciowych, widoczne siniaki na klatce piersiowej, pośladkach, podbrzuszu, udach oraz otarcia, zaczerwienienia, stany zapalne skóry, a także krwawienia. Sygnałem ostrzegawczym jest również erotyzacja dziecka oraz odgrywa przemoc seksualną np. na lalkach, zabawkach, 3) zaniedbania bytowe, wychowawcze zauważalne objawy u dziecka to w szczególności bardzo niska higiena osobista (dziecko jest brudne, brzydko pachnie, ma brudne paznokcie i ubranie, widać ślady licznych ukąszeń, świerzb). Dziecko takie jest głodne, zmęczone, apatyczne. Rodzice nie zwracają uwagi na potrzeby dziecka. Objawy zaniedbanie dziecka w wieku przedszkolnym: a. fizyczne niski wzrost, małogłowie, dziecko jest zaniedbane i brudne, 4
b. rozwojowe opóźniony rozwój mowy, ograniczony zakres uwagi, niedojrzałość społeczno-emocjonalna, zaburzenia procesów poznawczych i zdolności uczenia się, c. zachowanie nadmierna nadpobudliwość, agresja, impulsywność, zaburzenia nerwicowe. V. Sposób prezentacji procedur 1. Zamieszczenie treści niniejszej procedury na stronie internetowej przedszkola. 2. Zapoznanie rodziców z obowiązującą procedurą Niebieska Karta na zebraniach z rodzicami. 3. Udostępnienie procedury do wglądu w kancelarii przedszkola. 4. Zapoznanie wszystkich pracowników przedszkola z treścią niniejszej procedury. VI. Tryb dokonywania zmian w procedurze 1. Wszelkich zmian w niniejszej procedurze dokonuje z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady Pedagogicznej dyrektor przedszkola. Wnioskodawcą zmian może być Rada Rodziców. 2. Proponowane zmiany nie mogą być sprzeczne z prawem. VII. Postanowienia końcowe 1. Z niniejszą procedurą powinni zostać zapoznani wszyscy rodzice (opiekunowie prawni) na zebraniu z rodzicami w miesiącu wrześniu danego roku szkolnego. 2. Kwestie nieuregulowane niniejszą procedurą rozstrzyga się na podstawie obowiązującego prawa. Załączniki do niniejszej procedury: 1. Wniosek o wgląd w sytuację dziecka 2. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa 3. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu 4. Przestępstwa ścigane z urzędu zestawienie 5
Załącznik Nr 1 do Procedury podejmowania działań przedszkola w ramach procedury Niebieskiej Karty (pieczęć przedszkola) Słupsk, dnia.. Sąd Rejonowy w Słupsku Wydział Rodzinny i Nieletnich Wniosek o wgląd w sytuację dziecka Wnoszę o wgląd w sytuację małoletniej/go. zamieszkałej/go w przy ul. Uzasadnienie (w uzasadnieniu należy podać: 1. dane dotyczące rodziców (prawnych opiekunów dziecka), 2. informację na temat sytuacji w skutek, której składa się wniosek, w tym informacje dotyczące osób, które były świadkami zdarzeń, 3. oczekiwania względem sądu, np. ograniczenie władzy rodzicielskiej, zastosowanie środka zapobiegawczego w formie wyznaczenia kuratora sądowego dla rodziny itp.) Przykład uzasadnienia: uczęszcza do Przedszkola Miejskiego nr 11 Calineczka w Słupsku od. Od początku edukacji przedszkolnej dziecko sprawiało kłopoty wychowawcze, przejawiające się w szczególności w agresywnych zachowaniach wobec innych dzieci i pracowników przedszkola. Na podstawie obserwacji wychowawcy stwierdzona, że prawdopodobną przyczyną zachowań agresywnych są błędy wychowawcze i sytuacja rodzinna dziecka. Rodzice dziecka i. Zgłosili się na zaproponowane spotkanie z wychowawcą, ale kategorycznie zaprzeczyli sugestiom o niewłaściwych metodach wychowawczych. Rodzice w ciągu całego roku szkolnego nie wyrazili zgody na spotkanie z psychologiem ani też na żadną formę współdziałania w rozwiązaniu problemu. Rodzice nie przyjmują 6
do wiadomości, że zachowania dziecka nie są prawidłowe. Oboje rodzice mają wykształcenie wyższe, wysoką pozycję zawodową i bardzo dobre warunki finansowe. Wychowawczyni dziecka wystąpiła w dniu z wnioskiem do dyrektora przedszkola o objęcie dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Dyrektor poinformował na piśmie rodziców o ustalonych dla dziecka formach, sposobach i okresie udzielania pomocy psychologicznopedagogicznej. Podjęte działania nie przyniosły zadawalających efektów. Równocześnie do dyrektora przedszkola wpłynęło 20 skarg rodziców dzieci uczęszczających do tej samej grupy na agresywne zachowanie dziecka.. domagających się usunięcia z grupy. Rodzice. konsekwentnie odmawiają współdziałania. Wobec braku spójnych oddziaływań wychowawczych przedszkola i środowiska rodzinnego pogłębia się niedostosowanie społeczne.... W ocenie rady pedagogicznej, rodzina. Przejawia cechy dysfunkcyjnej, niewydolnej wychowawczo. Mając powyższe na uwadze, wnoszę o podjęcie stosownych działań prawnych w celu zabezpieczenia właściwych warunków wychowania i opieki małoletniego.. (podpis dyrektora przedszkola) Załączniki: 1. Kopia dokumentacji obserwacji pedagogicznej 2. Kopia notatek służbowych ze spotkań z rodzicami 3. Kopie skarg rodziców 7
Załącznik Nr 2 do Procedury podejmowania działań przedszkola w ramach procedury Niebieskiej Karty (pieczęć przedszkola) Słupsk, dnia.. Prokuratura Rejonowa w Słupsku Zawiadomienie Na podstawie art. 304 1 Kodeksu karnego, zawiadamiam o popełnieniu przez.., zam. przestępstwa polegającego na., tj. o czyn zabroniony spełniający przesłanki przestępstwa określonego w art. kodeksu karnego oraz wnoszę o wszczęcie q tej sprawie postępowania przygotowawczego. Ponadto wnoszę o przesłuchanie w charakterze świadków: 1..., zam... 2...., zam.. oraz dopuszczenie dowodów w postaci: 1... na okoliczność 2... na okoliczność Uzasadnienie.... (podpis dyrektora przedszkola) Załączniki: (przywołane dowody) 1.. 2.. 8
Załącznik Nr 3 do Procedury podejmowania działań przedszkola w ramach procedury Niebieskiej Karty (pieczęć przedszkola) Słupsk, dnia.. Komenda Rejonowa Policji w Słupsku Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu zawiadamiam o popełnieniu przez na szkodę... przestępstwa określonego w art. Kodeksu karnego oraz wnoszę o wszczęcie postępowania przygotowawczego przeciwko niej/niemu. Uzasadnienie (W uzasadnieniu należy uwzględnić: 1. dane osobowe osoby, wobec której popełniono przestępstwo, 2. dane osobowe osoby, która popełniła przestępstwo, 3. opis okoliczności popełnienia przestępstwa oraz charakter poniesionej szkody, np. charakter odniesionych obrażeń ciała, zadawanych cierpień psychicznych, niezaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, zastraszenia, 4. dane osobowe świadków popełnienia przestępstwa). Przykład uzasadnienia: W okresie od.. do dnia dzisiejszego, zamieszkały w.. przy ul. dopuścił się wobec.. aktów przemocy psychicznej, które wyczerpują znamiona przestępstwa określonego w art. 207 1 Kodeksu karnego. Przestępcze zachowanie polegało na używaniu wobec słów powszechnie uznanych za wulgarne, poniżania w obecności innych dzieci i osób dorosłych. Ponadto zastraszał i szantażował. Zachowanie. Ma charakter powtarzalny, co potwierdzają obserwacje wychowawcy grupy oraz zdarzenia na terenie przedszkola. Trzykrotnie odbywała się rozmowa dyrektora przedszkola celem uświadomienia 9
.. niewłaściwych zachowań, wskazania ich negatywnych skutków oraz zaproponowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Z rozmów tych zostały sporządzone notatki służbowe.. Nie podjął współpracy z przedszkolem. Wychowawca i inni nauczyciele mogą złożyć zeznania na poparcie powyższego. Wskazane przeze mnie okoliczności dowodzą, że. dopuścił się przestępstwa ściganego z urzędu na szkodę. I w związku z tym wnoszę o przeprowadzenie w tej sprawie postępowania przygotowawczego i ukarania sprawcy... (podpis dyrektora przedszkola) Załączniki: 1. Kopia notatek służbowych z rozmów z 2. Kopia dokumentacji wychowawcy. 10
Załącznik Nr 4 do Procedury podejmowania działań przedszkola w ramach procedury Niebieskiej Karty Przestępstwa ścigane z urzędu zestawienie Lp. Rodzaj przestępstwa Akt prawny 1. Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu Art. 156 Kodeksu karnego 2. Spowodowanie innego uszkodzenia ciała Art. 157 Kodeksu karnego 3. Udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo zdrowia 4. Narażanie innych osób na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu 5. Doprowadzenie osoby małoletniej poniżej 15 roku życia do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej lub utrwalanie treści pornograficznych z udziałem takiej osoby 6. Dopuszczenie się obcowania płciowego w stosunku do zstępnego, przysposobionego, brata lub siostry 7. Znęcanie się fizyczne lub psychiczne nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim 8. Prezentowanie małoletniemu poniżej 15 roku życia treści pornograficznych lub udostępnianie przedmiotów mających taki charakter Art. 158 1 Kodeksu karnego Art. 160 Kodeksu karnego Art. 200 Kodeksu karnego Art. 201 Kodeksu karnego Art. 207 kodeksu karnego Art. 202 2 i 3 Kodeksu karnego 9. Rozpijanie małoletniego przez podawanie mu napojów alkoholowych Art. 208 Kodeksu karnego 10. Niepłacenie alimentów, mające cechy uporczywości, a skutkujące narażeniem dziecka na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych Art. 209 1-3 Kodeksu karnego 11. Porzucenie osoby małoletniej poniżej 15 roku życia Art. 210 1 i 2 Kodeksu karnego 12. Uprowadzenie osoby małoletniej poniżej 15 roku życia Art. 211 Kodeksu karnego 13. Nakłanianie osoby małoletniej do żebrania Art. 104 Kodeksu karnego 14. Dopuszczenie do przebywania dziecka w wieku do lat 7 w okolicznościach niebezpiecznych dla jego zdrowia i życia Art. 106 Kodeksu karnego 11