Bibliothèque nationale de France direction des collections département Littérature et art Mars 2015 TADEUSZ RÓŻEWICZ (1921-2014) Bibliographie sélective Tadeusz Różewicz CC BY Marcin Biodrowski Le nom de Tadeusz Różewicz, poète, dramaturge, scénariste est attaché à la ville de Wrocław où il a vécu depuis 1968 jusqu à son décès en 2014. Considéré comme l un des poètes polonais majeurs du XXe siècle, il fut lauréat de nombreux prix littéraires dans son pays et du Prix européen de littérature, décerné à Strasbourg en 2007 pour l ensemble de son œuvre. Durant la Seconde guerre mondiale il prit une part active à la résistance au sein de l AK, armée de l intérieur relevant de l Etat clandestin polonais, comme son frère aîné, qui périt des mains de la Gestapo. Profondément marqué par cette expérience, il considérait qu il n était plus possible d écrire de la poésie comme auparavant Son œuvre poétique s est distinguée dès l origine par la singularité de ses thèmes mais aussi de sa forme. Dans ses pièces de théâtre il a introduit un nouveau type de protagoniste, personnage passif, sans identité bien définie, quelqu un qui est «tout le monde» et «personne» à la fois. Il définissait son théâtre comme poéticoréaliste. À l occasion du Salon du Livre dont Wrocław est une des villes invitées, la Bibliothèque nationale de France rend hommage à Tadeusz Różewicz en proposant une bibliographie sélective, accompagnée d une présentation d ouvrages en salle G du 10 mars au 3 mai 2015.
Pour une première approche Théâtre. I Traduit du polonais par Jacques Donguy et Michel Masłowski. Lausanne, l'âge d'homme, 2005. 134 p. (Petite bibliothèque slave, 28) Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 t 1] Ce volume contient les pièces les plus emblématiques de Tadeusz Różewicz : Le Fichier et Le témoignage ou notre petit confort. Inquiétude. Poèmes choisis et traduits par Grażyna Erhard. Paris, Buchet-Chastel, 2005. 142 p. (Collection Poésie. Paris, 2005) Traduction de : «Niepokój» Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 4 niep] Poème «Rescapé» contenu dans le recueil Inquiétude : J ai vingt-quatre ans je suis un rescapé de l abattoir Sons vides sons équivalents homme bête amour haine ami ennemi ombre et lumière L homme se tue aussi facilement qu un animal j ai vu : des fourgons d hommes dépecés qui ne trouveront pas le salut Grands mots vous n êtes que des mots vertu et vice vérité et mensonge beauté et laideur courage et lâcheté Autant pèse la vertu que le vice j ai vu : un homme être à la fois vertueux et criminel Je cherche un maître à vivre et à penser Qu il me rende la vue l ouïe et la parole Qu il nomme à nouveau les choses et les concepts Qu il sépare la lumière de l ombre J ai vingt-quatre ans Je suis rescapé de l abattoir 2
Œuvres choisies Anthologie personnelle / trad. du polonais par Georges Lisowski et Allan Kosko. Arles, Actes Sud, 1990. 170 p. Rez-de-jardin magasin - [8- YM- 2028] Inquiétude / poèmes choisis et traduits par Grażyna Erhard. Paris, Buchet-Chastel, 2005. 142 p. (Collection Poésie. Paris, 2005) Traduction de : Niepokój Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 4 niep] Poésies choisies / traduction Georges Lisowski ; postface Ryszard Przybylski. Kraków, Wydawnictwo literackie, 1998. 283p. Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 p] Regio et autres poèmes / traduit du polonais et présenté par Claude-Henry du Bord et Christophe Jezewski. Paris, Arfuyen, 2008. 208 p. (Collection Neige, 19) Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 4 regi] Selected poems / transl. with an introd. by Adam Czerniawski. Harmondsworth, GB, Penguin books, 1976. 140 p. Rez-de-jardin magasin - [16- YM- 4737] Dwie strony medalu / wybór i opracowanie Małgorzata Różewicz ; wprowadzenie Jan Różewicz. Warszawa, Państwowy instytut wydawniczy, 2008. 81 p. Rez-de-jardin magasin - [2008-242356] Echa leśne. Warszawa, PIW, 1985. 74 p. Rez-de-jardin magasin - [16- M- 14862] Kup kota w worku : work in progress. Wrocław, Biuro literackie, 2008. 106 p. (Poezje ; 24) Rez-de-jardin magasin - [2009-186689] Matka odchodzi. Wrocław, Wydawnictwo dolnośla skie, 1999. 136 p. Salle W Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 4 matk] Na powierzchni poematu i w środku. Warszawa, Czytelnik, 1998 Rez-de-jardin magasin - [2003-112983] Opowiadanie traumatyczne ; Duszyczka. Kraków, Wydawnictwo literackie, 1979. 70 p. Rez-de-jardin magasin - [16- YM- 4370] Poezje. Wrocław, Wydawnictwo Dolnośla skie, 1987. 162 p. Rez-de-jardin magasin - [16- YM- 5287] Poezje zebrane. Kraków, Wydawnictwo literackie, 1957. 436 p. Rez-de-jardin magasin - [8- YM- 955] Słowo po słowie : nowy wybór wierszy. Wrocław, Wydawnictwo dolnośla skie, 1994. 243 p. Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 s] To i owo. Wrocław, Biuro literackie, 2012. 105 p. (Poezje, 85) Rez-de-jardin magasin - [2013-174892] Twarz. Warszawa, Czytelnik, 1966. 101 p. Rez-de-jardin magasin - [16- YM- 1993] 3
Wycieczka do Muzeum. Warszawa, Czytelnik, 1966. 156 p. Rez-de-jardin magasin - [16- Y2-32961] Wyjście. Wrocław, Wydawnictwo dolnośląskie, 2004. 114 p. Rez-de-jardin magasin - [2008-103553] Zwierciadło: poematy wybrane / lekcja literatury z Mieczysławem Pore bskim ; wybór Mieczysław Pore bski. Kraków, Wydawnictwo literackie, 1998. 91 p. (Lekcja literatury) Salle W - Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 z] Théâtre Le piège ; précédé de Conversation interrompue / trad. du polonais par Alain Van Crugten. Paris, Éd. théâtrales, 1993. 93 p. Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 4 pula] Théâtre. I ; traduit du polonais par Jacques Donguy et Michel Masłowski. Lausanne ; Paris, l'âge d'homme, 2005. 134 p. (Petite bibliothèque slave ; 28) Réunit : "Le fichier" ; "Le témoignage ou notre petit confort" Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 t 1] Théâtre. II ; traduit du polonais par Jacques Donguy et Michel Masłowski.. Lausanne ; Paris, l'âge d'homme, impr. 2008. 166 p. (Petite bibliothèque slave ; 38) Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 t 2] Białe małżeństwo i inne utwory sceniczne. Kraków, Wydawnictwo literackie, 1975. 110 p. Rez-de-jardin magasin [16- YM- 3829] Pułapka. Warszawa, Czytelnik, 1982. 90 p. Rez-de-jardin magasin - [8- Y2-102713] Świadkowie albo nasza mała stabilizacja. Kraków, Wydawnictwo literackie, 1986. 45 p. Rez-de-jardin magasin - [16- YM PIECE- 272] Prose Ma fille / traduit du polonais par Lydia Waleryszak. [Belval], Circé, 2009. 114 p. Salle G Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 4 mafi] Margines, ale... Wrocław, Biuro literackie, 2010. 337 p. (Szkice, 11) Rez-de-jardin magasin - [2011-309659] Nasz starszy brat. Wrocław, Wydawnictwo dolnośla skie, 1992. 230 p. Salle W - Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 2 n] Nożyk profesora. Wrocław, Wydawnictwo dolnośląskie, 2001. 40 p. Rez-de-jardin magasin - [2002-85788] Proza. Wrocław, Zakład narodowy im. Ossolińskich, 1973. 646 p. Rez-de-jardin magasin - [16- Z- 20161] Przygotowanie do wieczoru autorskiego. Warszawa, Państwowy instytut wydawniczy, 1971. 279 p. Rez-de-jardin magasin - [16- Z- 22936] 4
Entretiens Śmierć w starych dekoracjach. Wyd. 3. Warszawa, Państwowy instytut wydawniczy, 1980. 136 p. Rez-de-jardin magasin - [16- Y2-45286] Wycieczka do Muzeum. [Grzech. Wycieczka do muzeum. Ta stara cholera. Na placówce dyplomatycznej. Moja córeczka.] Warszawa, Czytelnik, 1966. Rez-de-jardin magasin - [16- Y2-32961] Je zyki teatru / Kazimierz Braun, Tadeusz Różewicz. Wrocław, Wydawnictwo dolnośla skie, 1989. 205 p. Rez-de-jardin magasin - [16- Z- 36816] Wbrew sobie : rozmowy z Tadeuszem Różewiczem / opracowanie Jan Stolarczyk. Wrocław, Biuro literackie, 2011. 478 p. (Rozmowy, 7) Rez-de-jardin magasin - [2013-1014] Etudes critiques autour de l œuvre de Tadeusz Różewicz Dlaczego Różewicz : wiersze i komentarze / [Katedra literatury romantyzmu i literatury współczesnej Uniwersytetu łódzkiego]. Łódź, [Uniwersytet łódzki], 1993. 173 p. Rez-de-jardin magasin - [16- Z- 36060] "Nasz nauczyciel Tadeusz" : Tadeusz Różewicz i Niemcy / redakcja Andreas Lawaty, Marek Zybura ; przekład tekstów z języka niemieckiego Jacek Dąbrowski. Kraków, Universitas, 2003. 373 p. (Polonica leguntur) Traduction de : Tadeusz Różewicz und die Deutschen Rez-de-jardin magasin - [2009-253394] Przekraczanie granic : o twórczości Tadeusza Różewicza / redakcja Wojciech Browarny, Joanna Orska, Adam Poprawa. Kraków, Universitas, 2007. 468 p. Rez-de-jardin magasin - [2009-37875] Schwarze Gedanken? : zum Werk von Tadeusz Różewicz / hrsg. von Bernhard Hartmann und Alois Woldan. Passau : K. Stutz, 2007. 238 p. Rez-de-jardin magasin - [2008-20816] Adamowska, Joanna Różewicz i Herbert : aksjologiczne aspekty twórczości. Kraków, Universitas, 2012. 388 p. Rez-de-jardin magasin - [2012-330847] Browarny, Wojciech Tadeusz Różewicz i nowoczesna tożsamość. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas, cop. 2013. 582 p. (Modernizm w Polsce : studia nad nowoczesną polską literaturą, sztuką, kulturą i myślą humanistyczną, 42) Rez-de-jardin magasin - [2013-402352]* Burkot, Irena ; Bieda, Małgorzata Utwory Różewicza w świecie : bibliografia przekładów do 2007 roku. Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007. 289 p. Rez-de-jardin magasin - [2009-176045] Burkot, Stanisław Tadeusz Różewicz. Warszawa, Wydawnictwa szkolne i pedagogiczne, 1987. 333 p. (Biblioteka polonistyki) Rez-de-jardin magasin - [16- Z- 28993] 5
Cieślak, Robert Oko poety : poezja Tadeusza Różewicza wobec sztuk wizualnych. Gdańsk, Słowo/obraz, terytoria, 1999. 282 p. Rez-de-jardin magasin - [2003-73920] Drewnowski, Tadeusz Walka o oddech : o pisarstwie Tadeusza Różewicza. Warszawa, Wydawnictwa artystyczne i filmowe, 1990. 351 p. Salle W - Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 5 DR] Dudek, Jolanta Granice wyobraźni, granice słowa : studia z literatury porównawczej XX wieku. Kraków, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008. 268 p. Rez-de-jardin magasin - [2009-37279] Filipowicz, Halina A laboratory of impure forms : the plays of Tadeusz Różewicz. New York, Greenwood press, 1991. XXII-171 p. (Contributions in drama and theatre studies ; 35) Salle W - Langues et littératures d'europe centrale et orientale [891.85 ROZEt 5 FI] Górska, Irena Literatura na próbę : między literaturą a komentarzem : Różewicz, Witkacy, Kantor. Poznań, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2013. 298 p. (Seria Filologia polska ; 148) Rez-de-jardin magasin - [2014-52466] Gutorow, Jacek Urwany ślad : o wierszach Wirpszy, Kasprowicza, Różewicza i Sosnowskiego. Wrocław, Biuro Literackie, 2007. 229 p. (Szkice ; 2) Rez-de-jardin magasin - [2009-37906] Kruszewski, Wojciech Deus desideratus : sacrum w poetyckim dziele Tadeusza Różewicza. Lublin, Towarzystwo naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 2005. 251 p. (U źródła ; 2) Rez-de-jardin magasin - [2007-37584] Januszkiewicz, Michał Horyzonty nihilizmu : Gombrowicz, Borowski, Różewicz. Poznań, Wydawnictwo naukowe Uniwersytetu Adama Mickiewicza, 2009. 383 p. (Seria filologia polska ; 108) Rez-de-jardin magasin - [2010-239673] Kunz, Tomasz Strategie negatywne w poezji Tadeusza Różewicza : od poetyki tekstu do poetyki lektury. Kraków, Universitas, 2005. 272 p. (Modernizm w Polsce. studia nad nowoczesną polską literaturą, sztuką, kulturą i myślą humanistyczną ; 9) Rez-de-jardin magasin - [2005-273626] Lawaty, Andreas ; Zybura, Marek (ed) Tadeusz Różewicz und die Deutschen / hrsg. von Andreas Lawaty und Marek Zybura. Wiesbaden : O. Harrassowitz, 2003. 269 p. (Veröffentlichungen des Deutschen Polen-Instituts Darmstadt ; 17) Rez-de-jardin magasin - [2005-2452] Lisowski, Zbigniew Tragizm wojny i okupacji w poezji Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Różewicza i Zbigniewa Herberta. Warszawa, Semper, 2008. 124 p. Rez-de-jardin magasin - [2008-242074] Łukasiewicz, Jacek TR. Kraków, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych "Universitas", cop. 2012. 421 p. (Krytyka XX i XXI wieku ; 19) Rez-de-jardin magasin - [2013-175658] 6
Mrugalski, Michał Teoria barw Tadeusza Różewicza. Kraków, Universitas, 2007. 376 p. Rez-de-jardin magasin - [2008-111684] Niziołek, Grzegorz Ciało i słowo : szkice o teatrze Tadeusza Różewicza. Kraków, Wydawnictwo literackie, 2004. 282 p. Rez-de-jardin magasin - [2005-118165] Pochel, Piotr Intertekstualne gry w liryce Jana Lechonia i Tadeusza Różewicza. Katowice, Uniwersytet Śląski ; Kraków, Wydawnictwo i-press, 2012. 222 p. Rez-de-jardin magasin - [2013-170144] Potkański, Jan Sobowtór : Różewicz a psychoanaliza Jacquesa Lacana i Melanii Klein. Warszawa, Semper, 2005. 224 p. Rez-de-jardin magasin - [2006-166593] Skrendo, Andrzej Tadeusz Różewicz i granice literatury : poetyka i etyka transgresji. Kraków, Universitas, 2002. 405 p. Rez-de-jardin magasin - [2006-117090] Vogler, Henryk Tadeusz Różewicz. Warszawa, Państwowy Instytut wydawniczy, 1972. 165 p. (Portrety współczesnych pisarzy polskich) Rez-de-jardin magasin - [16- M- 9014] Waligóra, Janusz Proza Tadeusza Różewicza. Kraków, Collegium Columbinum, 2006. 282-XXVIII p. (Biblioteka tradycji ; 52) Rez-de-jardin magasin - [2008-30904] Żukowski, Tomasz Obrazy Chrystusa w twórczości Aleksandra Wata i Tadeusza Różewicza. Warszawa, Wydawnictwo IBL PAN : Stowarzyszenie Pro cultura litteraria, 2013. 320 p. Rez-de-jardin magasin - [201 4-180807] 7