Katedra Geodezji Szczegółowej UWM w Olsztynie. Adam Łyszkowicz i ElŜbieta Lewandowicz. Opracowanie Mapy Sytuacyjno - Wysokościowej w Skali 1:500

Podobne dokumenty
Wykład 9. Tachimetria, czyli pomiary sytuacyjnowysokościowe. Tachimetria, czyli pomiary

Zakres wiadomości i umiejętności z przedmiotu GEODEZJA OGÓLNA dla klasy 1ge Rok szkolny 2014/2015r.

Rysunek Map. Szkice polowe. ElŜbieta Lewandowicz

Metoda pojedynczego kąta Metoda kierunkowa

BUDOWA NIWELATORÓW SAMOPOZIOMUJĄCYCH. ODCZYTY Z ŁAT NIWELACYJNYCH. SPRAWDZENIE I REKTYFIKACJA NIWELATORÓW SAMOPOZIOMUJĄCYCH METODĄ POLOWĄ.

Zadanie egzaminacyjne

S ODTWORZENIE PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH TRASY I INWENTARYZACJA POWYKONAWCZA

HARMONOGRAM PRAKTYKI Z GEODEZJI I 12 dni

POMIAR KĄTÓW POZIOMYCH. Pomiar kąta metodą pojedynczego kąta

GPSz2 WYKŁAD TACHIMETRIA DAWNIEJ I DZIŚ

Niwelacja. 2 reperów

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST-S WYTYCZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

Program ćwiczeń terenowych z przedmiotu Geodezja II

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PISEMNA

CIĄG NIWELACYJNY NIWELACJA TERENOWA WYKŁAD 6

* w przypadku braku numeru PESEL seria i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość

Sporządzanie mapy sytuacyjno-wysokościowej na podstawie pomiarów terenowych 311[10].Z1.10

WYKONANIE MAPY EWIDENCJI GRUNTÓW

Wymagania edukacyjne z przedmiotu: Budownictwo ogólne - klasa II Podstawa opracowania: program nauczania dla zawodu TECHNIK BUDOWNICTWA

SPECYFIKACJA TECHNICZNA D

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PISEMNA

PodstawyGeodezji. Metody i techniki pomiarów kątowych

Pomiar kątów poziomych

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

4 Spis treści. Przykład ćwiczenia Trygonometryczne wyznaczanie wysokości obiektów pionowych 165

SPECYFIKACJA TECHNICZNA D ROBOTY POMIAROWE

POMIAR SZCZEGÓŁÓW TERENOWYCH METODĄ BIEGUNOWĄ

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH WYTYCZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH ST-01

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PISEMNA

GEODEZJA WYKŁAD Niwelacja Katedra Geodezji im. K. Weigla ul. Poznańska 2/34

SPECYFIKACJA TECHNICZNA D GEODEZYJNA OBSŁUGA BUDOWY

SPIS TREŚCI GEODEZJA I:

GEODEZJA WYKŁAD Pomiary kątów

SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH W TERENIE RÓWNINNYM

D ODTWORZENIE TRASY PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH I INWENTARYZACJA POWYKONAWCZA

GPSz2 WYKŁAD 15 SZCZEGÓŁOWA WYSOKOŚCIOWA OSNOWA GEODEZYJNA

Niwelacja szczegółów terenowych

Księgarnia PWN: Wiesław Kosiński - Geodezja. Spis treści

Sprzęt do pomiaru różnic wysokości

MIESIĄC NR TEMAT LEKCJI UWAGI 1 Lekcja organizacyjna, BHP na lekcji. 4 Powtórzenie i utrwalenie wiadomości z klasy I sem. I

Geodezja / Wiesław Kosiński. - wyd. 6, dodr.1. Warszawa, Spis treści. Wstęp 1

Proponujemy naukę w 2-letniej, zaocznej Szkole Policealnej!

SPECYFIKACJA TECHNICZNA

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST WYTYCZENIE TRAS I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH CPV

Zakres wiadomości i umiejętności z przedmiotu terenowe ćwiczenia geodezyjne dla klasy 2G-G technik geodeta Rok szkolny 2013/2014

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 201 CZĘŚĆ PISEMNA

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST ROBOTY POMIAROWE

Laboratorium geodezji

8 1. Informacje wstępne

SPECYFIKACJE TECHNICZNE ST-1.1. ODTWORZENIE OBIEKTÓW I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 CZĘŚĆ PISEMNA

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST ROBOTY POMIAROWE

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST ROBOTY POMIAROWE I PRACE GEODEZYJNE

SPECYFIKACJA TECHNICZNA D GEODEZYJNA OBSŁUGA BUDOWY

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D GEODEZYJNA OBSŁUGA BUDOWY

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ROBOTY GEOLOGICZNE I GEODEZYJNE ST-01.00

SPECYFIKACJA TECHNICZNA ST 01. ROBOTY POMIAROWE l PRACE GEODEZYJNE

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI PRZESTRZENNEJ I BUDOWNICTWA

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

Geodezja i Kartografia I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

OŚRODEK DOKUMENTACJI GEODEZYJNEJ I KARTOGRAFICZNEJ W PRUSZKOWIE ZASADY KOMPLETOWANIA DOKUMENTACJI GEODEZYJNEJ I KARTOGRAFICZNEJ

D SPECYFIKACJE TECHNICZNE WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT WYZNACZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

Pomiary kątów WYKŁAD 4

9. Proszę określić jakie obiekty budowlane (ogólnie) oraz które elementy tych obiektów, podlegają geodezyjnemu wyznaczeniu (wytyczeniu) w terenie.

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA. D Odtworzenie trasy i punktów wysokościowych w terenie równinnym

D Odtwarzanie trasy i punktów wysokościowych D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D

II SPECYFIKACJA TECHNICZNA STWK ROBOTY GEODEZYJNE - PRACE POMIAROWE

Wykład 5. Pomiary sytuacyjne. Wykład 5 1

D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH ORAZ WZNOWIENIE I STABILIZACJA PASA DROGOWEGO.

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

Niwelacja punktów rozproszonych

PROJEKT: PN Kontenerowa Hydrofornia i przebudowa przyłączy wody. na Osiedlu Wojskowym w Kłaju

6. Co stanowi treść opisu mapy do celów projektowych? Jak długo jest aktualna mapa do celów projektowych? Uzasadnij odpowiedź.

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT BUDOWLANYCH D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2018 ZASADY OCENIANIA

WARUNKI TECHNICZNE ZAŁOŻENIA SZCZEGÓŁOWEJ OSNOWY POZIOMEJ III KLASY DLA WYBRANYCH TERENÓW POWIATU WYSZKOWSKIEGO

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2013 CZĘŚĆ PISEMNA

EGZAMIN POTWIERDZAJ CY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2013

SPECYFIKACJE TECHNICZNE D ODTWORZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH CPV-45111

WYTYCZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

PODZIAŁY NIERUCHOMOŚCI wg standardów

WARUNKI TECHNICZNE. 1. Zakres prac geodezyjnych:

SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT ST 01 WYZNACZENIE TRASY I PUNKTÓW WYSOKOŚCIOWYCH

SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 ZASADY OCENIANIA

Transkrypt:

Katedra Geodezji Szczegółowej UWM w Olsztynie Adam Łyszkowicz i ElŜbieta Lewandowicz Opracowanie Mapy Sytuacyjno - Wysokościowej w Skali 1:500 Olsztyn 2013 1

1 UWAGI OGÓLNE... 3 1.1 WYWIAD W TERENIE I ZAŁOŻENIE OSNOWY POMIAROWEJ... 3 1.2 POMIAR DŁUGOŚCI BOKÓW... 3 1.3 POMIAR KĄTÓW POZIOMYCH W OSNOWIE... 3 1.4 OBLICZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH PUNKTÓW SIECI POMIAROWEJ... 4 2 POMIAR I OBLICZENIE OSNOWY WYSOKOŚCIOWEJ... 4 2.1 TECHNICZNA NIWELACJA GEOMETRYCZNA PUNKTÓW OSNOWY (NIWELACJA REPERÓW)... 4 2.2 POMIAR RÓŻNIC WYSOKOŚCI METODĄ NIWELACJI ZE ŚRODKA... 4 2.3 OBLICZENIE WYSOKOŚCI PUNKTÓW OSNOWY... 5 2.4 SPORZĄDZENIE WYKAZU MIAR... 5 3 POMIAR SZCZEGÓŁÓW SYTUACYJNYCH... 5 3.1 POMIAR SZCZEGÓŁÓW SYTUACYJNYCH METODĄ BIEGUNOWĄ... 5 3.2 POMIAR SZCZEGÓŁÓW SYTUACYJNYCH METODA DOMIARÓW PROSTOKĄTNYCH... 5 4 POMIAR RZEŹBY TERENU... 6 4.1 POMIAR RZEŹBY TERENU METODĄ NIWELACJI PUNKTÓW ROZPROSZONYCH... 6 4.2 POMIAR RZEŹBY TERENU METODĄ TACHIMETRYCZNĄ... 6 4.2.1 Dokumentacja danych pomiarowych... 7 5 SPORZĄDZENIE MAPY SYTUACYJNO WYSOKOŚCIOWEJ... 7 6 SPORZĄDZENIE OPERATU I SPIS ZAŁĄCZNIKÓW... 10 7 ZESTAWIENIE SPRZĘTU I FORMULARZY OTRZYMANYCH Z SKŁADNICY SPRZĘTU GEODEZYJNEGO... 11 2

1 Uwagi ogólne Celem ćwiczeń jest samodzielne wykonanie przez zespół wszystkich czynności związanych z utworzeniem mapy sytuacyjno-wysokościowej w skali 1: 500 na terenie miejskim. Informacje dotyczące poszczególnych etapów sporządzania mapy tj. Przewodnik do ćwiczeń, Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. (Dziennik Ustaw Nr. 263), podział na grupy terenowe, szkic istniejącej osnowy, opisy topograficzne osnowy, podział terenu na grupy i zasady transmisji danych są podane w odpowiednich plikach na stronie www.adam.mapa.net.pl. Pliki te naleŝy pobrać przed ćwiczeniami i zapoznać się z ich treścią. Ćwiczenia terenowe są planowane w 8 grupach. KaŜdej grupie został przydzielony teren zgodnie z załącznikiem 8. Przydzielonemu terenowi nadaje się nazwę określająca charakterystyczny obiekt na tym terenie np. POCZTA, SKWER, KORTY,.. Nazwa ta jest wykorzystywana przy określeniu pliku z mapą w oprogramowaniu geodezyjnym. Czas pracy jest nielimitowany, z tym, Ŝe opiekunowie grup Ŝyczą sobie spotykać się z grupami codziennie w terenie; rano około godziny 9 i po południu około godziny 14. KaŜda grupa wypoŝycza sprzęt pomiarowy, który uŝywa w czasie ćwiczeń, przechowuje i odpowiada za niego materialnie. Tachimetry elektroniczne TOPCON i LEICA są wypoŝyczane z magazynu tylko na czas pomiaru, a następnie tego samego dnia są oddawane do magazynu. W czasie pomiarów geodezyjnych studenci są zobowiązani do noszenia kamizelek ostrzegawczych. Zaliczenie ćwiczeń następuje po przedstawieniu opiekunowi całości materiału tj. operatu, mapy sytuacyjno wysokościowej i pliku mapy w formacie Mikromap i C-geo, oraz wykazaniu się znajomością przepisów zawartych w Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 9 listopada 2011 r. (Dziennik Ustaw Nr. 263. 1.1 Wywiad w terenie i założenie osnowy pomiarowej Osnowa sytuacyjna pomiarowa musi być nawiązana do istniejącej w Kortowie geodezyjnej osnowy ściennej. Na podstawie załączonych opisów topograficznych odszukujemy istniejące punkty osnowy ściennej. W oparciu o istniejące punkty osnowy projektujemy osnowę pomiarową, stabilizujemy ją palikami, numerujemy, wykonujemy opisy topograficzne tych punktów (zał.2) oraz wykonujemy szkic terenu z osnową (zał.1). Numerację nowych punktów proszę wykonać według następującej zasady. Grupa 1 rozpoczyna numeracje nowych punktów począwszy od liczby 100, grupa 2 zaczyna numeracją od liczby 200. Ostatnia grupa, grupa 8 rozpoczyna numeracje od liczby 800. 1.2 Pomiar długości boków Boki naleŝy pomierzyć dwukrotnie tachimetrem elektronicznym. Wynik pomiaru zapiać w pamięci instrumentu, przesłać do komputera i sporządzić wydruk. Dodatkowo proszę wpisać średnie pomierzone długości w odpowiednim miejscu na szkicu osnowy pomiarowej (zał.3). 1.3 Pomiar kątów poziomych w osnowie Pomiar kątów wykonujemy teodolitem optycznym lub elektronicznym. Po scentrowaniu i spoziomowaniu instrumentu nad punktem osnowy przystępujemy do pomiaru. Pomiar zaczynamy, celując krzyŝem kresek na tyczkę ustawioną na punkcie końcowym lewego ramienia kąta, czyli leŝącego po lewej ręce, patrząc na mierzony kąt w miejscu pomiaru. W przypadku teodolitu optycznego po wycelowaniu wykonujemy odczyt kierunku na skali Hz w mikroskopie odczytowym teodolitu optycznego i zapisujemy w dzienniku. Następnie po zwolnieniu zacisków alidady i lunety celujemy na ramię prawe i dokonujemy odczytu i zapisu w dzienniku kierunku prawego. Odejmując od kierunku prawego lewy, otrzymujemy wartość mierzonego kąta. Następnie obracamy lunetę przez zenit i ponownie mierzymy kąt, kierunek prawy i lewy. Odczyty 3

i obliczony kąt z tego połoŝenia zapisujemy w dzienniku. Ostateczna wartość kąta to średnia arytmetyczna z dwóch pomiarów. Taki pomiar to jedna seria. Następnie przenosimy teodolit na statywie w pozycji pionowej na następne stanowisko. Wyniki pomiaru kątów średnie wartości z serii - w sieci umieszczamy na szkicu osnowy (zał.3). W przypadku tachimetru elektronicznego wyniki zapisujemy w pamięci tachimetru, przesyłamy do komputera i sporządzamy wydruk obserwacji, oraz zapisujemy wyniki pomiaru kątów na szkicu (zał.3). 1.4 Obliczenie współrzędnych punktów sieci pomiarowej ZałoŜona i pomierzona sieć będzie w ogólności składać się z ciągów nawiązanych i linii pomiarowych. Obliczenia współrzędnych nowych punktów wykonujemy programem Winkalk.. W środowisku Winkalk tworzymy obiekt o nazwie grupax, gdzie x jest numerem grupy. Następnie wprowadzamy współrzędne punktów znanych i wykonujmy obliczenia. Wyniki obliczeń proszę wydrukować i dołączyć do operatu. 2 Pomiar i obliczenie osnowy wysokościowej Osnowa pomiarowa wysokościowa musi być nawiązana do reperów, albo do punktów wysokościowych osnowy ściennej. 2.1 Techniczna niwelacja geometryczna punktów osnowy (niwelacja reperów) Pomiar wysokości punktów osnowy wykonujemy metodą niwelacji geometrycznej ze środka w nawiązaniu do dwóch reperów państwowej sieci niwelacyjnej. Pomiarowa osnowa wysokościowa składa się z ciągów. Długość ciągu niwelacyjnego nie powinna przekraczać 1500 m. RóŜnice w pomiarze ciągu w obu kierunkach nie powinny przekraczać wartości 0.04 L metra, gdzie L długość ciągu w km. Ciąg niwelacyjny Opisy topograficzne reperów wraz z ich wysokościami zostaną dostarczone kaŝdej grupie. Przed przystąpieniem do pomiaru naleŝy zaprojektować osnowę niwelacyjną oraz skontrolować niwelator, czyli sprawdzić: warunek prostopadłości płaszczyzny głównej libelli pudełkowej do pionowej osi obrotu warunek równoległości osi celowej lunety do poziomu. Przebieg sprawdzenia notuje się w protokole sprawdzenia niwelatora (zał.4). JeŜeli nierównoległość osi celowej lunety przekracza 2 3 mm, niwelator powinien być poddany rektyfikacji. 2.2 Pomiar różnic wysokości metodą niwelacji ze środka W celu wyznaczenia róŝnicy wysokości dwóch punktów A i B niwelator ustawia się w równej odległości między tymi punktami i przy poziomej osi celowej wykonuje się odczyt na łatach pionowo ustawionych w tych punktach. W pierwszej kolejności dokonujemy odczytu wstecz a następnie odczytu w przód. Odczyty te zapisujemy w dzienniku i liczymy ich róŝnicę odejmując od odczytu wstecz odczyt w przód. Następnie po zmianie wysokości osi celowej niwelatora dokonujemy odczytu w przód i wstecz. W identyczny sposób liczymy ich róŝnicę. W ten sposób mamy róŝnicę wysokości wyznaczoną dwa razy. RozbieŜność dwóch wyników nie moŝe być większa niŝ 4 mm. Jeśli róŝnica jest mniejsza niŝ 4 mm moŝemy przenieść niwelator na następne stanowisko, w przeciwnym razie po zmianie wysokości osi celowej, pomiar naleŝy powtórzyć. Łaty niwelacyjne naleŝy stawiać bezpośrednio na punktach osnowy. Gdy długość boków przekracza 80 90 m powinno stosować się punkty pośrednie Ŝabki. 4

Pomiar ciągów wykonuje się dwukrotnie: w kierunku głównym i powrotnym, a do dalszych obliczeń przyjmuje się średnie wartości róŝnic wysokości. Obliczenia zestawia się na szkicach (zał.5). Szkic osnowy wysokościowej (zał.5) powinien przedstawiać projekt osnowy z zaznaczeniem poszczególnych ciągów oraz naleŝy podać średnie róŝnice wysokości pomiędzy poszczególnymi punktami jak równieŝ wysokości reperów sieci państwowej. 2.3 Obliczenie wysokości punktów osnowy W celu obliczenia wysokości punktów osnowy naleŝy wykorzystać pakiet programów Winkalk. Wyniki obliczeń wydrukować. 2.4 Sporządzenie wykazu miar Po obliczeniu wysokości punktów osnowy naleŝy wypełnić formularz wykaz miar. W wykazie miar naleŝy wpisać atramentem numery punktów w poszczególnych ciągach, odpowiadające im kąty wyrównane, długości boków, współrzędne y, x i wysokości H. 3 Pomiar szczegółów sytuacyjnych Pomiar szczegółów terenowych wykonać metodą biegunową przy uŝyciu tachimetru elektronicznego TOPCON. WzdłuŜ jednej linii (wskazanej przez opiekuna grupy) naleŝy wykonać pomiar szczegółów metodą domiarów prostokątnych. 3.1 Pomiar szczegółów sytuacyjnych metodą biegunową Metoda biegunowa polega na pomiarze kąta i odległości do mierzonego szczegółu terenowego. Stanowiskami instrumentu muszą być punkty osnowy pomiarowej. Na stanowisku muszą być zaobserwowane, co najmniej dwa kierunki orientujące na punkty osnowy. Odległość do mierzonych punktów I grupy dokładności nie moŝe przekroczyć podwójnej długości celowej orientującej na stanowisku, zaś dla punktów II i III grupy dokładności czterokrotnej jej długości. Pomiar szczegółów zaliczonych do I grupy musi być uzupełniony pomiarem sprawdzającym (czołówki). Wyniki pomiaru szczegółów sytuacyjnych zapisać w pamięci instrumentu, przesłać do komputera, sporządzić wydruk. W czasie pomiaru szczegółów sporządzić odpowiedni szkic (zał. 7). 3.2 Pomiar szczegółów sytuacyjnych metoda domiarów prostokątnych Metoda domiarów prostokątnych polega na rzutowaniu mierzonych szczegółów na linie łączące punkty osnowy geodezyjnej. Pomiar polega na zrzutowaniu za pomocą węgielnicy punktu sytuacyjnego na linię i pomiarze dwóch wielkości liniowych. Jedna z nich to odległość punktu sytuacyjnego od linii liczona po prostopadłej. Natomiast druga wielkość to odległość rzutowanego punktu od punktu początkowego liczona wzdłuŝ linii. Wyniki pomiarów są zapisywane na szkicu polowym (zał.6). Na takim szkicu przedstawia się punkty osnowy pomiarowej, przebieg linii pomiarowych, szczegóły terenowe podlegające pomiarowi oraz miary wyznaczające ich połoŝenie. Szkic wykonuje się odręcznie (z wykorzystaniem małej linijki) dobrze zatemperowanym ołówkiem zazwyczaj HB w przybliŝonej skali, kierując się wzorami znaków umownych zawartych w instrukcji K-1. Sposób zapisu wyników pomiaru jest następujący: domiary zapisuje się prostopadle do linii pomiarowej po stronie przeciwnej aniŝeli mierzony szczegół. W punkcie początkowym wpisuje się 0.00 i oznacza kierunek pomiaru strzałką. miary bieŝące wpisuje się nad kreską domiaru, a miarę końcową podkreślamy dwa razy. 5

miary czołówek dotyczące np. wymiary budynków lub długości granic wpisuje się równolegle do mierzonego elementu. Dopuszczalna długość domiarów dla szczegółów terenowych I grupy wynosi 25 m, dla II grupy 50 m, a dla III grupy 70 m. Dokładność pomiaru rzędnych i odciętych wynosi odpowiednio 0.01 m dla grupy I, 0.05 m dla grupy II grupy i 0.10 m dla grupy III. Miary czołowe zapisuje się z dokładnością 0.01 m. Na szkicach polowych oprócz szczegółów terenowych naleŝy umieścić: nazwy jednostek podziału administracyjnego nazwy ulic, placów, przystanków rodzaje uŝytków gruntowych oraz nazwy rzek, potoków, jezior, kanałów rodzaj i charakter obiektów budowlanych oraz numery porządkowe budynków lub nieruchomości, rodzaje urządzeń podziemnych i ich przeznaczenie Ponadto na szkicu naleŝy umieścić tytuł i numer szkicu, kierunek północy, nazwisko wykonawcy i datę wykonania pomiaru. 4 Pomiar rzeźby terenu Pomiar rzeźby terenu naleŝy wykonać metodą tachimetryczną przy uŝyciu tachimetru elektronicznego TOPCON. Na jednym wskazanym przez opiekuna grupy stanowisku pomiar rzeźby terenu wykonać metodą niwelacji punktów rozproszonych. Odległość między pikietami powinna być mniejsza od 50 m. Długość celowej w niwelacji geometrycznej powinna być mniejsza od 100 m, a w przypadku tachimetrii 150 m. Ocenę dokładności wykonanych pomiarów rzeźby terenu przeprowadzić wykonując przekrój kontrolny z pikietami, co 10 metrów i obliczeniu średniego błędu wysokości. 4.1 Pomiar rzeźby terenu metodą niwelacji punktów rozproszonych Pomiar wykonuje się za pomocą niwelatora technicznego i łat niwelacyjnych. W tym celu sprawdzony instrument ustawia się na stanowisku pomiarowym, którym powinien być punkt osnowy o znanej wysokości. Po scentrowaniu i spoziomowaniu niwelatora mierzymy wysokość osi celowej, a następnie celujemy w kierunku sąsiedniego punktu osnowy (punktu nawiązania) i wykonujemy odczyt koła poziomego. Jeśli konstrukcja instrumentu na to pozwala, moŝemy nastawić wskazanie koła na odczyt zero. Pomiar pikiet (wysokościowych punktów terenowych) polega na odczycie z łaty trzech wartości wskazanych przez kreski poziome - górną (g), dolną (d) i środkowa (s). Ponadto dokonujemy odczytu na kole poziomym. W omawianej metodzie pomiarowej pikiety mogą się znajdować w odległości do 100 metrów od stanowiska niwelatora. Zagęszczenie pikiet zaleŝy od ukształtowania formy terenowej. W terenie płaskim wystarczy, Ŝe będą one tworzyły siatkę o bokach około 50 x 50 metrów. Podczas pomiaru skarp lub brzegów zbiorników i cieków wodnych pikiety stawiamy tak gęsto, aby przedstawić przebieg ich granic. Na stanowisku nie kontroluje się poprawności pomiaru poszczególnych pikiet. Jedynym sposobem kontroli jest pomiar na znany punkt. Zatem w trakcie pracy staramy się, chociaŝ raz dokonać odczytu z łaty ustawionej na najbliŝszym punkcie osnowy (kontrolnym), a pomiary kończymy zawsze ponownym odczytem kierunku na punkt nawiązania. 4.2 Pomiar rzeźby terenu metodą tachimetryczną Pomiar wykonuje się za pomocą tachimetru elektronicznego. W tym celu instrument ustawia się na stanowisku pomiarowym, którym powinien być punkt osnowy o znanej wysokości. Po scentrowaniu i spoziomowaniu instrumentu mierzymy wysokość osi celowej instrumentu i wysokość lustra. Następnie celujemy w kierunku sąsiedniego punktu osnowy (punktu nawiązania) i wykonujemy odczyt koła poziomego. Jeśli konstrukcja instrumentu na to pozwala, moŝemy 6

nastawić wskazanie koła na odczyt zero. Pomiar pikiet (wysokościowych punktów terenowych) polega na odczycie z instrumentu trzech wartości: kierunku, odległości i przewyŝszenia. W omawianej metodzie pomiarowej pikiety mogą się znajdować w odległości do 150 metrów od stanowiska instrumentu. Zagęszczenie pikiet zaleŝy od ukształtowania formy terenowej. W terenie płaskim wystarczy, Ŝe będą one tworzyły siatkę o bokach około 50 x 50 metrów. Podczas pomiaru skarp lub brzegów zbiorników i cieków wodnych pikiety stawiamy tak gęsto, aby przedstawić przebieg ich granic. Pomiary kończymy zawsze ponownym odczytem kierunku na punkt nawiązania. 4.2.1 Dokumentacja danych pomiarowych Zapis w dzienniku niwelacji terenowej (zał.7) metodą punktów rozproszonych rozpoczynamy od wpisania numeru stanowiska i wysokości instrumentu (i), a jeśli znamy, to równieŝ wpisujemy wysokość stanowiska H st. Po nacelowaniu na punkt nawiązania zapisujemy w jego numer i odczyt z koła poziomego. Za kaŝdym razem po nacelowaniu na łatę zapisujemy odczyty (g) i (d) w lewej części kolumny, natomiast odczyt (s) w prawej części. Odczyt koła zapisujemy w odpowiedniej. Gdy nie widać wszystkich kresek odczytujemy dwie z nich środkową oraz górną lub dolną. W odpowiedniej kolumnie 5 wpisujemy odległość wyznaczoną z róŝnicy (g-d) pomnoŝonej przez stałą dalmierza. Jeśli nie odczytano jednej ze skrajnych kresek, to odległość liczymy jako dwukrotną wartość róŝnicy (g-s) lub (s-d) pomnoŝonej przez stałą dalmierza. NaleŜy pamiętać o zapisaniu kolejnego numeru pikiety i o tym aby na całym mierzonym obiekcie nie powtarzały się numery. Równocześnie z zapisem w dzienniku rysujemy na szkicu polowym lokalizację pikiet względem otaczających szczegółów sytuacyjnych i zapisujemy ich numery. Jeśli to moŝliwe na szkicu zaznaczamy kierunki spadku terenu, a takŝe zbocza skarp, rodzaj roślinności. Szkic obejmuje pewien wycinek terenu, zawierający pikiety mierzone na danym stanowisku. MoŜe równieŝ łączyć pikiety z kilku sąsiednich stanowisk lub przy duŝym zagęszczeniu obejmować tylko pewna część pomiaru z jednego stanowiska. Rysując szkic naleŝy pamiętać o opisie ramki, która powinna zawierać nazwę obiektu i jego lokalizację, datę pomiaru i nazwisko wykonawcy. Na szkicu zaznaczamy kierunek północy, nazwy ulic, numery posesji, numery sąsiednich szkiców. Po ukończeniu pomiaru uzupełniamy dziennik. Obliczamy wysokość osi celowej (H i = H st + i) i wpisujemy ją w kolumnie 6. Następnie liczymy rzędne (wysokości) wszystkich pikiet H P = Hi s (kolumna 7). Zapisy zaokrąglamy do centymetrów. 5 Sporządzenie mapy sytuacyjno wysokościowej Wynikiem ćwiczeń terenowych kaŝdej grupy są mapy sytuacyjno-wysokościowe w formie numerycznej, wykonane niezaleŝnie w oprogramowaniu Mikromapa i C-geo. Wydruki map stanowią załączniki do dokumentacji pomiarowej w operatach pomiarowych. Dodatkowym wynikiem pracy wszystkich grup są mapy zbiorcze zawierające dane z wszystkich grup przedstawiające cały mierzony teren Kortowa w dwóch poprogramowaniach Mikromapie i C-geo. Mapę wykonujemy w oprogramowaniu MIKROMAPA w oparciu o dostarczony plik szablonu z zdefiniowanymi warstwami i ustalona kolorystyką. W oparciu o dostarczony szablon mapy kaŝda grupa swojej mapie nadaje nazwę. Nazwa wiąŝe się z numerem grupy np. GRUPA_1. Do nazwy dodajemy przedrostek - rok wykonania, i przyrostek nazwę terenu np. 2013_GRUPA_1_POCZTA. Rozwarstwienie mapy (nazwy warstw w oprogramowaniu nie zawierają znaków polskich: ą, ł, ś,ć, ) : 0 warstwa zerowa punkty pomiarowe, Osnowa Punkty osnowa obiekty punktowe, Osnowa Linie osnowa obiekty liniowe, powiązania między punktami, 7

Budynki O - ewidencja budynków, obiekty obligatoryjne, Budynki F - elementy budynków fakultatywne (związane z budynkami: schody, rampy, świetliki, tarasy, ściany oporowe przy budynku, ), Uzbrojenie Punkty - uzbrojenie terenu, obiekty punktowe (armatura z opisem i rzędnymi w odpowiedniej kolorystyce), Komunikacja Punkty komunikacja, obiekty punktowe (znaki drogowe, informacyjne, ), Komunikacja Linie komunikacja, obiekty liniowe (krawęŝniki, krawędzie chodników, krawędzie jezdni dzielące jezdnie do ulic, jezdnia ulicy waŝniejszej dzieli jezdnie ulicy podrzędnej, krawędzie jezdni rozdzielają jezdnię od parkingów, zamykają ulice na granicy opracowania), Zagospodarowanie Punkty- zagospodarowanie terenu, obiekty punktowe (pomniki, fontanna, drzewa, krzewy,, Zagospodarowanie Linie - zagospodarowanie terenu, obiekty liniowe (ogrodzenia, Ŝywopłoty, ), Wysokości Punkty - rzeźba terenu, punkty wysokościowe na gruncie trawnikach i na przekrojach dróg (punkt wysokościowy ja jezdni i na krawęŝniku). Wysokości Linie góra, dół skarpy, warstwice, Symbole Warstwa z symbolami wypełnień schodów, skarp, ścian oporowych, KONTROLA dane z pomiaru kontrolnego czołówki. W programie C-geo wykonujemy niezaleŝną edycję mapy. ustalamy nazwę projektu i tabel : Nazwa projektu : 2013_GRUPA_1_POCZTA, a nazwa tabeli odpowiada nazwie mierzonego terenu z przyrostkiem określającym rok praktyki: np. POCZTA_2013. Do ustalonego projektu wczytujemy udostępniony szablon mapy. W oprogramowania C-Geo utworzone są tabele atrybutowe, które naleŝy wypełnić wartościami zgodnie z propozycją: Osnowa Punkty kod, typ stabilizacji (ziemna, ścienna), klasa (szczegółowa, pomiarowa), Budynki O kod, funkcja, liczba_kondygnacji,, numer_adresowy, ulica ( wykaz ulic), zdjęcie (OLE) {zdjęcia proszę zapisać w katalogu projekty C-geo, w plikach o nazwach związanych z adresem np.: Ocz_1, Pra_15, Hew_12,, Budynki F Kod, nazwa (schody, rampa, taras), Uzbrojenie Punkty kod, rodzaj_armatury (w, e, t, g, ), rzędna, Komunikacja Punkty kod, rodzaj_znaku (zakazu, informacyjny, ), Komunikacja Linie kod, nazwa (krawęŝnik, k_chodnika, sciana_oprorowa, ), Komunikacja obszary etykiety obszarów w formie tekstów, nawierzchnia jezdni i chodników, schody w ciągu komunikacyjnym (chodniku) Zagospodarowanie Punkty kod, nazwa (pomniki, fontanna, drzewo, zakrzewienie, boisko ), Zagospodarowanie Linie kod, nazwa (ogrodzenie, Ŝywopłot, ), Zagospodarowanie Obszary etykiety obszarów (trawnik, boisko, plac zabaw, stadion, trybuny, ), Wysokości Punkty - kod, X, Y, H, Wysokości Linie, kod nazwa (góra, dół skarpy) Wysokości Obszary obszary skarp, Numeryczny Model Terenu Symbole obszarów (wypełnienia schodów, skarp) Kontrola. 8

W oparciu o punkty pomiarowe z wyznaczonymi wysokościami i linie szkieletowe, budujemy NMT TIN i przenosimy go na mapę na warstwę Numeryczny Model Terenu w uzgodnionej kolorystyce. Mapy poszczególnych grup zapisujemy na komputerze w laboratorium 02/H12 w katalogach 2013_KORTOWO-ROK_1_Mikromapa oraz 2013_KORTOWO-ROK_1_C-Geo. Będą one archiwizowane i wykorzystane w dalszym etapie kształcenia, na kolejnych latach. Dodatkowo mapę z Mikromapy i projekt z C-geo nagrywamy na płytę CD dołączamy do operatu pomiarowego. W oparciu o mapy poszczególnych grup wykonujemy mapę końcową, przedstawiającą całość mierzonego terenu. Zapisujemy ją w Mikromapie jako 2013_GIG_ROK_I_ Mapa_CALOSC w tym samym katalogu co mapy grup. Mapę końcową w C-geo wykonujemy w nowym projekcie 2013_GIG_ROK_1_MAPA w tabeli o nazwie 2013-Praktyka_CALOSC. Uzyskane mapy końcowe łączą efekt pracy wszystkich grup pomiarowych stanowi kontrolę zgodności pomiaru i są podstawą do zaliczenia ćwiczeń terenowych. 9

6 Sporządzenie operatu i spis załączników Drugim istotnym wynikiem ćwiczeń terenowych jest operat, który powinien składać się z: Sprawozdania technicznego Szkic terenu z osnową Opisy topograficzne punktów osnowy Dziennik pomiaru kątów lub wydruk z komputera Szkic osnowy z pomierzonymi długościami i kątami Obliczenie współrzędnych punktów osnowy Szkic osnowy wysokościowej Protokół ze sprawdzenia niwelatora, Dziennik niwelacji reperów, Szkice z pomierzonymi róŝnicami wysokości Obliczenie wysokości punktów osnowy Wykaz miar Szkice zasięgu szkiców polowych Szkice polowe z pomiaru szczegółów metodą domiarów prostokątnych Szkic zasięgu szkiców niwelacji terenowej Szkice polowe z niwelacji terenowej metodą punktów rozproszonych, Dziennik niwelacji terenowej metodą punktów rozproszonych, Mapa sytuacyjno-wysokościowa Dyskietka z wynikami obliczeń i mapą Uwaga!: Wszystkie strony operatu powinny być spięte (są róŝne sposoby łączenia) i ponumerowane. 10

7 Zestawienie sprzętu i formularzy otrzymanych z Składnicy Sprzętu Geodezyjnego 1 Taśma 20 m, 1 Dziennik pomiaru długości 2 Ruletka 25 m, 2 Dziennik pomiaru kątów 3 Szpilki, 3 Opisy topograficzne (6 sztuk) 4 Trzy tyczki ze stojakami, 4 Szkice polowe (20 sztuk), 5 Węgielnica z pionem, 5 Protokół ze sprawdzenia niwelatora, 6 Szkicownik, 6 Dziennik niwelacji technicznej reperów, 7 Tachimetr/teodolit, 7 Dziennik niwelacji terenowej metodą punktów rozproszonych 8 Statyw do teodolitu 8 Wykaz miar 9 Niwelator techniczny, 9 Sprawozdania techniczne 10 Statyw do niwelatora, 11 Dwie łaty 12 Dwie Ŝabki 13 Młotek, paliki 11

Załącznik 1. Wzór szkicu terenu z osnową 12

Załącznik 2. Wzór opisów topograficznych 13

Załącznik 3. Wzór szkicu osnowy z pomierzonymi długościami i kątami 14

Załącznik 4. Protokół sprawdzenia niwelatora Protokół sprawdzenie niwelatora... firmy...nr... Sprawdzenie ogólnego stanu sprzętu niwelacyjnego: Sprawdzenie szczegółowe niwelatora Sprawdzenie i rektyfikacja prostopadłości osi libelli do osi obrotu niwelatora Sprawdzenie i rektyfikacja równoległości osi celowej do osi libelli St. Cel do punktu Długość celowej I pomiar wstecz t w przód p róŝnica h II pomiar wstecz t w przód p róŝnica h Średnia h 1 I h1 = II Uwagi 2 I h2 = II nierównoległość osi h1 h2 = Rektyfikacja: obliczenie odczytu w przód t h p kontrola t h p Olsztyn dnia......sprawdził... 15

Załącznik 5. Wzór szkicu osnowy z pomierzonymi róŝnicami wysokości 16

Załącznik 6. Wzór szkicu polowego pomiaru szczegółów metodą domiarów prostokątnych 17

Załącznik 7. Wzór szkicu polowego niwelacji terenowej metoda punktów rozproszonych 18

Załącznik 8 Podział terenu pomiędzy poszczególne grupy 1 - poczta 2 - skwer 3 - korty 4 - stołówkae 5 - park 1 2 3 4 6 - kotłownia 7 - hala 8 - akademiki 6 5 7 8 2013 19