REGULAMIN WYCIECZEK I SPACERÓW Przedszkola Nr 147 we Wrocławiu

REGULAMIN WYCIECZEK I SPACERÓW Przedszkola Nr 147 we Wrocławiu Podstawa prawna: Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki z dnia 8 listopada 2001r. (Dz. U Nr 135 poz. 1516 z dnia 26.11.2001r) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz. U. z 2003r. nr 6 poz.69) Karta Nauczyciela art. 30 ust. 6 z dnia 26 stycznia 1982r. (Dz. U. z 2006r. nr 97 poz. 674 z późn. zm. ----------------------------------------------------------------------------------------------------- WROCŁAW 1 MARCA 2013 ROKU

ZASADY OGÓLNE 1. Organizatorem spacerów i wycieczek jest Przedszkole Nr 147 we Wrocławiu przy współpracy z Radą Rodziców. 2. Przedszkole w swej działalności jest jednostką inicjującą i organizującą działalność w zakresie krajoznawstwa i turystyki. Działania te mogą być realizowane w różnych formach, i tak mogą to być: wycieczki przedmiotowe wycieczki krajoznawczo-turystyczne imprezy krajoznawczo-turystyczne. 3. W zorganizowaniu wycieczki przedszkole może współdziałać ze stowarzyszeniami i podmiotami, których przedmiotem działalności jest krajoznawstwo i turystyka. 4. O organizacji i programie wycieczki powinny decydować różnorakie kryteria, w tym: wiek uczestników zainteresowania i potrzeby dzieci sprawność fizyczna, stan zdrowia stopień przygotowania do pokonywania trudności ewentualne potrzebne umiejętności specjalistyczne 5. Formy wycieczek organizowanych przez przedszkole: Spacery krótkie wycieczki wycieczki krajoznawczo-turystyczne 6. Harmonogram wycieczek na dany rok szkolny stanowi załącznik do niniejszego regulaminu. 7. Uczestnicy wycieczek to: 1) dzieci wszystkich grup wiekowych lub tylko dzieci z grupy starszej zależności od charakteru wycieczki lub spaceru 2) opiekunowie wg obowiązujących przepisów - liczbę opiekunów oraz sposób organizowania opieki ustala się, uwzględniając wiek, stopień rozwoju psychofizycznego, stan zdrowia i ewentualną niepełnosprawność osób powierzonych opiece placówki, a także specyfikę zajęć oraz warunki, w jakich się będą one odbywać. W trakcie spaceru poza terenem przedszkola, ale w obrębie tej samej miejscowości, opiekę nad grupą 10 dzieci 3 i 4 letnich powinna sprawować co najmniej jedna osoba W trakcie spaceru poza terenem przedszkola, ale w obrębie tej samej miejscowości, opiekę nad grupą 15 dzieci 5 letnich powinna sprawować co najmniej jedna osoba Podczas wycieczki organizowanej poza teren przedszkola, kiedy konieczne jest skorzystanie ze środków lokomocji, opiekę nad grupą do 10 dzieci powinna sprawować jedna osoba w przypadku wyjazdów w ramach zielonego przedszkola na 6 dzieci musi przypadać jedna osoba dorosła 8. Wycieczki mogą być finansowane ze środków: pochodzących od rodziców dzieci biorących udział w wycieczce

przekazanych przez radę rodziców przekazanych przez osoby prawne i fizyczne. 9. Wyżywienie w czasie wycieczki zapewnia organizator. 10. Program spaceru lub wycieczki organizowanej przez przedszkole, liczbę opiekunów oraz imię i nazwisko kierownika wycieczki zawiera karta wycieczki, którą zatwierdza dyrektor przedszkola. Do karty wycieczki należy dołączyć listę uczestników oraz oświadczenia w sprawie ochrony zdrowia i życia dziecka, podpisaną przez każdego opiekuna wycieczki. 11. Udział dzieci w wycieczkach krajoznawczo-turystycznych (dotyczy wycieczek całodziennych) wymaga zgody ich przedstawicieli ustawowych rodziców/ prawnych opiekunów 12. Uczestnicy spacerów i wycieczek są ubezpieczeni od następstw nieszczęśliwych wypadków. 13. Organizując spacery i wycieczki: zapoznajemy dzieci z miejscem i celem spaceru, bądź wycieczki, aby ich obserwacje i działania były świadome nie dopuszczamy do nadmiernego zmęczenia fizycznego przestrzegamy norm kulturalnego zachowania się w stosunku do współuczestników wycieczki przestrzegamy wspólnie wypracowanych reguł zapewniających bezpieczeństwo,współdziałanie i przyjemny nastrój dbamy o właściwy dobór ubioru do warunków atmosferycznych zapewniamy pełne bezpieczeństwo,a w określonych sytuacjach dajemy dzieciom kontrolowane poczucie swobody zapewniamy właściwą organizację,tak aby osiągnąć zamierzone cele edukacyjne 14. Dokumentacja wycieczki zawiera: kartę wycieczki listę uczestników pisemne zgody rodziców dowód ubezpieczenia uczestników od następstw nieszczęśliwych wypadków 15. Zgodę na wycieczkę wydaje i podpisuje kartę wycieczki co najmniej na tydzień przed jej rozpoczęciem dyrektor. ZADANIA DYREKTORA PRZEDSZKOLA 1. Dyrektor czuwa nad prawidłową organizacją spaceru lub wycieczki. 2. Wyznacza kierownika wycieczki spośród pracowników pedagogicznych przedszkola, posiadających uprawnienia do kierowania wycieczkami. 3. Wyznaczona osoba przez dyrektora gromadzi dokumentację wycieczki (karta wycieczki, lista uczestników, oświadczenia opiekunów wycieczki). 4. Zawiadamia organ prowadzący i organ sprawujący nadzór pedagogiczny o planowanej wycieczce. ZADANIA KIEROWNIKA WYCIECZKI 1. Kierownikiem wycieczki krajoznawczo-turystycznej może być wyłącznie nauczyciel zatrudniony w danej placówce przedszkolnej.

2. Kierownik wycieczki może pełnić równocześnie funkcję opiekuna wycieczki 3. Opracowuje on program, harmonogram wycieczki i zapoznaje z nim wszystkich uczestników. 4. Zapewnia warunki do pełnej realizacji programu i regulaminu wycieczki oraz sprawuje nadzór w tym zakresie. 5. Zapoznaje uczestników z zasadami bezpieczeństwa oraz zapewnia warunki do ich przestrzegania. 6. Określa zadania opiekuna dotyczące programu, zapewnienia opieki i bezpieczeństwa uczestnikom wycieczki. 7. Nadzoruje zaopatrzenie uczestników wycieczki w odpowiedni sprzęt oraz apteczkę pierwszej pomocy. 8. Do obowiązków organizatora należy sprawdzenie stanu zdrowia i umiejętności przedszkolaków. Służy temu m.in. uzyskanie zgody na piśmie rodziców lub opiekunów prawnych na uczestniczenie dziecka w organizowanej wycieczce. W przypadku ewentualnych schorzeń dziecka wymagających stałego podawania leku opiekunem dziecka jest bezpośrednio rodzic dziecka. 9. Dzieci niepełnosprawne mogą brać udział w wycieczkach, jeśli nie mają przeciwwskazań zdrowotnych oraz ich opiekunem na wycieczce jest rodzic lub dodatkowo przydzielona osoba pełniąca rolę opiekuna. 10. Kierownik wycieczki rozdziela zadania wśród uczestników 11. Dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi na organizację wycieczki, podsumowuje, ocenia i rozlicza wycieczkę. 12. Przedstawia rozliczenie rodzicom na najbliższym spotkaniu z rodzicami. 13. Zostawia w kancelarii przedszkola: a. kserokopię karty wycieczki, b. pisemne zgody rodziców, c. listę uczestników wycieczki 14. Zabiera ze sobą: a. kartę wycieczki, z nr polisy ubezpieczeniowej b. zgodę rodziców na ewentualną pomoc ambulatoryjną w przypadku konieczności udzielenia takiej pomocy i brakiem kontaktu z Rodzicem c. listę uczestników wycieczki ZADANIA OPIEKUNA WYCIECZKI 1. Opiekun sprawuje opiekę nad powierzonymi mu dziećmi. 2. Opiekunem spaceru, wycieczki jest nauczyciel grupy 3. Na opiekuna dodatkowego może być wyznaczony inny pracownik przedszkola 4. Współdziała z kierownikiem w zakresie realizacji programu i harmonogramu wycieczki. 5. Sprawuje nadzór nad przestrzeganiem regulaminu przez dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa. 6. Nadzoruje wykonanie zadań i poleceń przydzielonych dzieciom. 7. Zobowiązany jest sprawdzać stan liczbowy przedszkolaków przed wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego. 8. Wykonuje też inne zadania zlecone przez kierownika wycieczki.

ZADANIA DZIECI - UCZESTNIKÓW WYCIECZKI 1. Dzieci starsze biorą czynny udział w przygotowaniach do wycieczki. 2. Przestrzegają zawartych wcześniej umów z opiekunami. 3. Rodzice i dzieci sygnalizują stosunkowo wcześniej wszelkie potrzeby i dolegliwości związane np. z jazdą autokarem. 4. Reagują na umówione sygnały, np. podczas zbiórek. 5. Przestrzegają zasad prawidłowego zachowania się w miejscach publicznych. 6. Życzliwie i ufnie odnoszą się do opiekunów. 7. Dzieci starsze pomagają młodszym i słabszym. 8. Pamiętają o zachowaniu porządku i ustalonym przez opiekunów miejscu na odpadki. 9. Przestrzegają ustalonych zasad bezpieczeństwa i dyscypliny. 10. Sygnalizują opiekunowi swoje potrzeby fizjologiczne. ZASADY BEZPIECZEŃSTWA PODCZAS WYCIECZEK I SPACERÓW 1. Osobami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo dzieci podczas wycieczek są: kierownik oraz opiekunowie grup. Zasada ta dotyczy także rodziców wspomagających organizatora w zapewnieniu opieki. 2. Miejscem zbiórki dzieci (rozpoczynającym i kończącym) jest plac przedszkola. Dzieci udają się do domów wyłącznie pod opieką rodziców. 3. W trakcie przygotowań do wycieczki jej kierownik powinien zapoznać uczestników z zasadami bezpieczeństwa obowiązującymi podczas wyjazdu i warunkami ich przestrzegania. 4. Zabronione jest prowadzenie wycieczek z dziećmi podczas burzy, śnieżycy i gołoledzi. 5. Długość trasy i tempo należy dostosować do wydolności najsłabszego uczestnika każdej wycieczki. 6. W razie gwałtownego załamania się warunków pogodowych, należy wycieczkę odwołać. POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. W przypadku organizacji spacerów i wycieczek w najbliższej okolicy dokonuje się adnotacji w rejestrze wycieczek i spacerów 2. Organizator wyjścia zobowiązany jest posiadać listę uczestników spaceru z wymaganymi danymi dziecka (pesel, nr tel. Rodzica/prawnego opiekuna) 3. Sprawy nieuregulowanie niniejszymi zasadami rozstrzyga się na podstawie Statutu Przedszkola oraz innych przepisów wyższego rzędu. ZAŁĄCZNIKI: 1. Karta wycieczki 2. Zgoda rodzica lub opiekuna. 3. Oświadczenie w sprawie ochrony zdrowia i życia dziecka na wycieczkach 4. Sposób organizacji krajoznawstwa i turystyki przez publiczne przedszkola 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 roku. Niniejszy regulamin wchodzi w życie z dniem 1 marca 2013 roku, traci moc dotychczas obowiązujący od 1 września 2006 roku.

Załącznik Nr 2 ZGODA RODZICA LUB OPIEKUNA Ja niżej podpisany/na wyrażam zgodę na uczestniczenie mojego dziecka... w organizowanej przez przedszkole wycieczce do...,która odbędzie się... Jednocześnie oświadczam, że stan zdrowia mojego dziecka pozwala na uczestniczenie w tego typu imprezie. Zobowiązuje się do zapewnienia jego bezpieczeństwa w drodze pomiędzy miejscem zbiórki i rozwiązania wycieczki a domem oraz do pokrycia wszystkich kosztów związanych z udziałem w wycieczce. Jednocześnie akceptuję obowiązujące w przedszkolu zasady finansowania wycieczek.... czytelny podpis rodzica lub opiekuna OŚWIADCZENIE Zapoznałam się z Regulaminem spacerów i wycieczek obowiązującym w Przedszkolu Nr 147 we Wrocławiu od dnia 1 marca 2013 roku.. (data, podpis nauczyciela)

Załącznik Nr 3 OŚWIADCZENIE w sprawie ochrony zdrowia i życia dziecka na spacerach, wycieczkach i koloniach Świadoma odpowiedzialności karnej wynikającej ze stosownych przepisów niniejszym oświadczam, że: 1. Posiadam znajomość przepisów BHP, zostałem/łam w tym zakresie przeszkolony/a i tym samym ponosić będę całkowitą odpowiedzialność za bezpieczeństwo, życie i zdrowie dzieci powierzonych mojej opiece 2. Zobowiązuję się do przestrzegania tych przepisów i wykonywania wszystkich zarządzeń wydanych w tym zakresie przez władze oświatowe i kierownika placówki. DEKLARACJA w sprawie ochrony zdrowia i życia dziecka na spacerach, wycieczkach, koloniach W poczuciu pełnej odpowiedzialności przed własnym sumieniem, rodzicami i społeczeństwem za bezpieczeństwo zdrowia i życia dzieci powierzonych mej opiece na...... organizowanym przez... w okresie od dnia... do dnia... oświadczam, co następuje: z należytą uwagą i zrozumieniem zapoznałem/łam się ze wszystkimi materiałami i przepisami dotyczącymi bezpieczeństwa, zdrowia i życia dzieci i młodzieży zobowiązuję się do skrupulatnego przestrzegania i stosowania zawartych w tych przepisach wskazówek, środków i metod w czasie pełnienia przeze mnie obowiązków wychowawcy, kierownika*... Wrocław, dnia.....r Przyjmuję do wiadomości i ścisłego przestrzegania... (Podpis)

Podstawa prawna: SPOSÓB ORGANIZOWANIA KRAJOZNAWSTWA I TURYSTKI PRZEZ PUBLICZNE PRZEDSZKOLA, SZKOŁY I PLACÓWKI załącznik Nr 4 1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 8 listopada 2001 roku w sprawie warunków i sposobu organizowania przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki krajoznawstwa i turystyki (Dz. U. Nr 135, poz. 1516) 2. Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 roku o kulturze fizycznej (Dz. U z 2001 r., Nr 81, poz.889 ze zmianami). 3. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r., Nr 108, poz. 908 ze zmianami). 4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 6 maja 1997 roku w sprawie warunków bezpieczeństwa osób przebywających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne ( Dz. U. z 1997 r., Nr 57, poz.358). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia z dnia 31 grudnia 2002 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach ( Dz. U. z 2002 r., Nr 6, poz. 69 z ze zmianami.) 6. Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2005 r. Rozporządzenie w sprawie wzoru formularza listy podróżujących dla wycieczek w Unii Europejskiej (Dz. U. 188 poz.1582) I. Działalność w zakresie krajoznawstwa i turystyki obejmuje następujące formy (krajowe i zagraniczne): a) wycieczki przedmiotowe (także wyjazdowe imprezy sportowe), b) wycieczki krajoznawczo turystyczne, c) imprezy krajoznawczo turystyczne (biwaki, konkursy, turnieje, złazy, rajdy, spływy, zloty), d) imprezy turystyki kwalifikowanej i obozy wędrowne, e) imprezy wyjazdowe związane z realizacją programu nauczania, takie jak: zielone szkoły, szkoły zimowe, szkoły ekologiczne. II. W dokumentacji wycieczki/imprezy powinny się znaleźć: 1. zatwierdzona przez dyrektora szkoły karta wycieczki lub imprezy (wzór stanowi załącznik do przedmiotowego rozporządzenia z dnia 8 listopada 2001 roku),

2. lista uczestników wraz z podaniem ich wieku, 3. zgody rodziców/prawnych opiekunów na uczestnictwo w wycieczce/imprezie niepełnoletnich uczniów, 4. polisa potwierdzająca ubezpieczenie uczestników wycieczki (od następstw nieszczęśliwych wypadków, a przypadku wyjazdów zagranicznych - od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia), 5. regulamin danej wycieczki/imprezy (oraz potwierdzenie zapoznania z regulaminem uczestników wycieczki/imprezy), 6. po zakończeniu wycieczki/imprezy podsumowanie, ocena stopnia realizacji programu wycieczki, rozliczenie finansowe. W przypadku wyjazdów zagranicznych dyrektor powinien zawiadomić organ prowadzący szkołę i organ sprawujący nadzór pedagogiczny o organizowanej wycieczce/imprezie (patrz: Sposób zgłaszania wyjazdów zagranicznych do Kuratorium Oświaty we Wrocławiu opublikowany na stronie internetowej www.kuratorium.wroclaw.pl). III. Zagadnienia, które należy uwzględnić przy opracowaniu zasad organizacji wycieczek/imprez przedszkolnych: 1. Udział dzieci niepełnoletnich w wycieczkach i imprezach wymaga pisemnej zgody rodziców albo opiekunów prawnych (z wyjątkiem wycieczek przedmiotowych organizowanych w ramach zajęć dydaktycznych). 2. Dla zapewnienia prawidłowej opieki nad uczniami, biorącymi udział w wycieczce lub innej imprezie, dyrektor przedszkolnych wyznacza kierownika oraz opiekunów, których liczba uzależniona jest od wieku i liczby uczestników, stopnia rozwoju psycho-fizycznego, stanu zdrowia i ewentualnej niepełnosprawności osób powierzonych opiece, a także specyfiki zajęć, imprez i wycieczek oraz warunków, w jakich będą się odbywać (m.in.: miejsce, rodzaj środka lokomocji). Przy ustalaniu liczby opiekunów należy uwzględniać również ich doświadczenie i umiejętności pedagogiczne, stopień zdyscyplinowania i samodzielności grupy uczniów, sposób zorganizowania wycieczki, itp. W przypadku nieuwzględnienia przez kierownika wycieczki/imprezy wyżej wymienionych aspektów dyrektor szkoły powinien odmówić udzielenia zgody na przeprowadzenie wycieczki.

3. Kierownikiem wycieczki turystyczno krajoznawczej może być nauczyciel, a po uzyskaniu zgody dyrektora inna pełnoletnia osoba, która ukończyła kurs kierowników wycieczek szkolnych lub osoba posiadająca uprawnienia przewodnika turystycznego, pilota wycieczek, przodownika lub instruktora turystyki kwalifikowanej, a także pełnoletni instruktor organizacji harcerskiej. 4. Kierownikiem obozu wędrownego może być osoba, która ukończyła kurs kierowników obozów wędrownych lub posiada uprawnienia wymienione w pkt. 3. 5. Kierownikiem wycieczki turystyki kwalifikowanej może być osoba z uprawnieniami przewodnika turystycznego, pilota wycieczek, przodownika lub instruktora turystyki kwalifikowanej bądź osoba posiadająca stopień trenera, instruktora w odpowiedniej dyscyplinie sportu. 5. Opiekunem wycieczki lub imprezy przedszkolnej może być nauczyciel albo po uzyskaniu zgody dyrektora przedszkola inna pełnoletnia osoba. 6. Do zadań kierownika wycieczki lub imprezy należy w szczególności: - opracowania programu i harmonogramu wycieczki lub imprezy, - opracowanie regulaminu i zapoznanie z nim wszystkich uczestników, - zapewnienie warunków do pełnej realizacji programu, - stworzenie warunków zapewniających bezpieczeństwo i sprawowanie nadzoru nad pełnym przestrzeganiem przez wszystkich uczestników wycieczki obowiązujących zasad bezpieczeństwa, - określenie zadań opiekunów, - dokonanie podsumowania, oceny i rozliczenia finansowego wycieczki lub imprezy po jej zakończeniu. 7. Do zadań opiekunów należy w szczególności: - sprawowanie opieki nad powierzonymi uczniami, - współpraca z kierownikiem w zakresie realizacji programu, - nadzór nad przestrzeganiem zasad bezpieczeństwa i regulaminu przez uczestników podczas realizacji przydzielonych zadań. 8. Kierownicy i opiekunowie wycieczek szkolnych i innych imprez turystyczno - krajoznawczych zobowiązani są do ścisłego przestrzegania przepisów przeciwpożarowych, sanitarno epidemiologicznych oraz zasad korzystania z dróg publicznych i szlaków turystycznych, a także przestrzegania innych szczegółowych regulaminów oraz zarządzeń wykonawczych władz oświatowych, administracyjnych i samorządowych.

9. Kierownicy i opiekunowie powinni posiadać umiejętność udzielania pierwszej pomocy. Kierownik i opiekunowie są zobowiązani możliwie jak najprędzej zapewnić fachową pomoc lekarską w przypadku zaistnienia wypadku lub choroby uczestnika wycieczki/imprezy. 10. Niedopuszczalne jest realizowanie wycieczek podczas burzy, śnieżycy i gołoledzi. IV. Ogólne zasady bezpieczeństwa a. Wycieczka autokarowa: autokar przewożący uczestników wycieczek/imprez szkolnych musi być oznakowany tablica przewóz dzieci, miejsca przy drzwiach zajmują osoby dorosłe (opiekunowie), przejścia w autokarze muszą być wolne, nie mogą znajdować się tam dodatkowe miejsca do siedzenia, postoje mogą odbywać się tylko w miejscach do tego wyznaczonych, tj. na oznakowanych parkingach, po każdej przerwie w podróży należy sprawdzić stan liczebny dzieci, obowiązkiem opiekunów jest dopilnowanie dzieci w czasie jazdy (uczniowie nie mogą chodzić po autokarze, siedzieć tyłem, na oparciu, wyrzucać śmieci przez okno, itd.). b. Wycieczka piesza: kolumna pieszych może poruszać się tylko prawą stroną jezdni, liczba pieszych idących obok siebie nie może przekraczać 4, długość kolumny pieszych nie może przekraczać 50 m, a odległość między kolumnami nie może być mniejsza niż 100 m. (dzieci do 10 roku życia poruszają się w kolumnie tylko dwójkami, lewą stroną pobocza lub jezdni), opiekun powinien posiadać mapę (wskazana jest znajomość terenu). c. Wycieczka w góry: wycieczki piesze lub narciarskie na terenach górskich, leżących na obszarach parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz leżących powyżej 1000 m n.p.m. mogą prowadzić wyłącznie górscy przewodnicy turystyczni,

osoby uprawiające narciarstwo lub snowboard do ukończenia 15 roku życia są obowiązane używać w czasie jazdy kasków ochronnych, wędrówkę należy zaplanować tak, aby przed zmrokiem dojść do miejsca noclegu. d. Wycieczka rowerowa: zgodnie z przepisami o ruchu drogowym w kolumnie rowerów nie może jechać więcej niż 15 osób, w przypadku kilku grup odstępy między nimi powinny wynosić co najmniej 200 metrów; wszyscy uczniowie muszą posiadać kartę rowerową, prowadzący wycieczkę powinien jechać na początku, za nim najsłabsi w grupie, następnie pozostali uczniowie, drugi opiekun na końcu grupy, tempo jazdy powinno być dostosowane do możliwości najsłabszego uczestnika, uczestnicy wycieczki powinni jechać jeden za drugim (nie wolno jechać obok siebie), zgodnie z przepisami ruchu drogowego; uczestnicy powinni posiadać ubiór odpowiedni do jazdy oraz kask ochronny na głowę. e. Wycieczka turystyki kwalifikowanej: imprezy turystki kwalifikowanej i obozy wędrowne wymagają od uczestników przygotowania kondycyjnego i umiejętności specjalistycznych, w tym posługiwania się specjalistycznym sprzętem. V. Zalecenia dla uczestników wycieczek i imprez: opiekun wycieczki lub imprezy jest obowiązany sprawdzać stan liczbowy uczestników przed wyruszeniem z każdego miejsca pobytu, w czasie zwiedzania, przejazdu oraz po przybyciu do punktu docelowego, zabrania się uczestnikom dotykania przedmiotów mających połączenie z liniami wysokich napięć, manipulowania niewypałami, spożywania różnego rodzaju owoców, co do których nie ma pewności, że są jadalne, przed wyruszeniem na wycieczkę należy zaopatrzyć się w dobrze wyposażoną apteczkę,

uczestnicy wycieczek/imprez powinni posiadać ubiór i ekwipunek adekwatny do możliwych warunków atmosferycznych i specyfiki wyjazdu, przed wyjazdem na wycieczkę opiekunowie są zobowiązani do zaznajomienia uczestników z zasadami bezpieczeństwa na jezdniach, drogach, w autokarze, statku wycieczkowym, na peronach kolejowych (przejazdy PKP), na szlakach turystycznych i górskich szczególnie o niewyprzedzaniu przewodnika, oddalaniu się lub opóźnianiu marszu, po przybyciu na miejsce noclegowe należy dokładnie zapoznać się z rozmieszczeniem dróg ewakuacyjnych, pomieszczeniami sanitarno higienicznymi. kierownik i opiekunowie powinni zdecydowanie eliminować próby zakłócania ciszy i snu uczniów oraz dopilnować, aby nikt nie wychodził z miejsca noclegowego, zwrócić szczególną uwagę na respektowanie bezwzględnego zakazu palenia tytoniu, spożywania pod jakąkolwiek postacią alkoholu i zażywania narkotyków lub innych niedozwolonych używek, w przypadku nieszczęśliwego wypadku należy niezwłocznie udzielić pomocy wszystkim jej potrzebującym, powiadomić właściwe służby medyczne (obowiązkiem uczestników wycieczki jest nieść pomoc na szlaku poszkodowanym). Zawiadomić rodzinę i dyrektora przedszkola.