Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot mieszkaniowych w odnawialne źródła energii

Justyna Zabawa * Jarosław Dąbrowski ** Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot mieszkaniowych w odnawialne źródła energii Publikacja jest efektem realizacji stażu w projekcie Zielony Transfer współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wstęp W artykule zaprezentowano specyficzne uwarunkowania inwestycji wspólnot mieszkaniowych w odnawialne źródła energii. W związku z faktem, iż podmioty te nie posiadają osobowości prawnej, nałożono na nie szczególne obwarowania w zakresie pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania. Stąd też w artykule przedstawiono złożoność problematyki prowadzenia działalności przez wspólnoty mieszkaniowe w kontekście pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania, jak np. kredytów bankowych, na inwestycje w odnawialne źródła energii. W opracowaniu pokreślono istotne znaczenie odnawialnych źródeł energii we współczesnej gospodarce. Ponadto przedstawiono przykładowy program wspierający inwestycje wspólnot mieszkaniowych w OZE, jakim jest kredyt z dotacją Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na zakup i montaż kolektorów słonecznych. Dodatkowo w artykule zaprezentowano ofertę wybranych banków w zakresie ww. programu dopłat. 1. Rola i znaczenie odnawialnych źródeł energii Obecnie obserwujemy coraz większe zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii, zarówno ze strony osób fizycznych, jak i osób prawnych. Źródła te odgrywają coraz większą rolę przede wszystkim w państwach oraz regionach świata o sprzyjających dla nich zarówno warunkach naturalnych, jak i czynnikach ekonomicznych. Wiatr, hydrosfera, promieniowanie słoneczne czy też złoża geotermalne jako przykłady źródeł opartych na potencjale energetycznym, czyli takim, które samoczynnie ulegają odtworzeniu, znajdują coraz szersze grono zwolenników. Ponadto od 2003 roku w krajach Unii Europejskiej występuje ciągły wzrost energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych, natomiast w przypadku pozyskania energii pierwotnej ogółem wystąpił trend malejący [Ligus, 2010, s. 116-117]. Popularność ta, ale i zarazem konieczność oszczędnego gospodarowania surowcami energetycznymi, wynika zarówno z czynni- * Dr, Katedra Bankowości, Wydział Zarządzania Informatyki i Finansów, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, e-mail: x_zabj@viessmann.com ** Dr inż., Instytut Budownictwa, Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, e-mail: x_dabj@viessmann.com

360 Justyna Zabawa, Jarosław Dąbrowski ków o charakterze społecznym, jak i ekonomicznym. Wśród odnawialnych źródeł energii istotne i perspektywiczne miejsce zajmuje energia promieniowania słonecznego [Ruszkowski, 1999, s. 44]. Można stwierdzić, iż jest to energia praktycznie niewyczerpalna i dla środowiska nieszkodliwa. Promieniowanie słoneczne docierające każdego roku do powierzchni Ziemi niesie ze sobą więcej energii niż zawierają ją w sumie wszystkie znane zasoby węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego i uranu [Ruszkowski, 1999, s. 44]. Należy również zauważyć, że światło słoneczne jako nieograniczone źródło energii jest powszechnie dostępne pod warunkiem jego efektywnego wykorzystania. Stąd też problem pozyskania energii użytecznej z promieniowania słonecznego polega na konstrukcji takiego urządzenia, aby jego sprawność była możliwie jak najwyższa. Jako przykład urządzenia wykorzystującego odnawialne źródła energii w postaci promieniowania słonecznego można wymienić kolektor słoneczny. Jest on urządzeniem energetycznym, pochłaniającym energię promieniowania słonecznego, którą zamienia na ciepło i przekazuje czynnikowi roboczemu. Czynnikiem roboczym, który transportuje energię cieplną do odbiornika ciepła, może być ciecz (np. woda) albo powietrze. Stąd też w kolejnej części artykułu przedstawiono złożoność problematyki finansowania modernizacji instalacji grzewczych przez podmioty, jakimi są wspólnoty mieszkaniowe. Ponadto modernizacja ta przeprowadzona w oparciu właśnie o odnawialne źródła energii może się przyczynić nie tylko do zmniejszenia kosztów funkcjonowania tych podmiotów, lecz również obniżenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. 2. Specyfika funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych Podmioty, jakimi są wspólnoty mieszkaniowe, w sposób szczególny są zainteresowane modernizacją własnych instalacji grzewczych ze względu na oszczędność kosztów. Ponadto w podmiotach tych, ze względu na ogromne zapotrzebowanie na ciepło, modernizacja systemów grzewczych oparta o odnawialne źródła energii w największym stopniu może przyczynić się do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Ich specyfika w znacznym stopniu utrudnia pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania. Wspólnotę mieszkaniową stanowi ogół właścicieli, których lokale samodzielne wchodzą w skład określonej nieruchomości. Natomiast samo pojęcie wspólnoty mieszkaniowej zostało wprowadzone w ustawie o własności lokali z dnia 24 czerwca 1994 roku [Ustawa o własności lokali]. Tym samym zostały rozszerzone przepisy o współwłasności zawarte w kodeksie cywilnym (art. 195-221). Ustawa o własności lokali umożliwia właścicielom lokali stanowienia prawa w ich wspólnocie mieszkaniowej. Mogą to czynić poprzez uchwały właścicieli, których przedmiotem są w szczególności sprawy przekraczające tzw. czynności zwykłego zarządu [Niemczyk, 2001, s. 5]. Właściciele posiadają prawo do uchwalenia własnego statutu oraz do opracowania wewnętrznych regulaminów. Przy czym treść podjętych uchwał wspólnot mieszkaniowych nie może być sprzeczna z prawem obowiązującym na terenie Rzeczypospolitej Pol-

Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot 361 skiej. Należy zaznaczyć, iż wspólnoty mieszkaniowej nie zakłada się. Powstaje ona z mocy prawa w budynku mieszkalnym, w którym dokonano sprzedaży przynajmniej jednego z lokali. Ustawa o własności lokali rozróżnia dwie kategorie wspólnot: mała wspólnota mieszkaniowa istnieje w budynku posiadającym do 7 lokali, duża wspólnota mieszkaniowa istnieje w budynku, który posiada 8 i więcej lokali. W tym miejscu należy podkreślić, iż zgodnie z obowiązującymi przepisami, mała wspólnota nie wybiera zarządu, natomiast duża dokonuje takiego wyboru. Ponadto do zarządu nieruchomością wspólną w przypadku małych wspólnot mają zastosowanie odpowiednie przepisy kodeksu cywilnego oraz kodeksu postępowania cywilnego o współwłasności. Wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa oraz zaciągać zobowiązania, jak również pozywać i być pozywaną. Wspólnota mieszkaniowa jest zaliczana do tzw. ułomnych osób prawnych. Jest zatem jednostką organizacyjną nie posiadająca osobowości prawnej, ale posiadająca zdolność do czynności prawnych [Tertelis, 2005, s. 103-112]. Wspólnota mieszkaniowa jest podmiotem prawnym, majątkowym i gospodarczym, odrębnym od właścicieli lokali oraz od ich ogółu. Członkami wspólnoty mieszkaniowej stają się wszyscy właściciele lokali mieszkalnych oraz lokali użytkowych w jednej nieruchomości. Zatem członkami wspólnoty mogą zostać zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne jak np. gmina. Należy podkreślić, iż członkami wspólnoty mieszkaniowej nie mogą zostać najemcy oraz dzierżawcy. Analizując istotę wspólnoty mieszkaniowej jako podmiotu ubiegającego się o kredyt bankowy należy podkreślić, iż majątkiem wspólnoty nie jest żadna część nieruchomości wspólnej. Przy czym właściciele poszczególnych lokali odpowiadają solidarnie za zobowiązania wspólnoty mieszkaniowej do wysokości swoich udziałów w nieruchomości wspólnej [Niemczyk, 2001, s. 12]. Ponadto majątek wspólnoty nie może stanowić majątku właścicieli lokali. Majątkiem wspólnoty może być wyłącznie to, co nabędzie ona jako oddzielny podmiot prawno-gospodarczy posiadający numer statystyczny REGON [Niemczyk, 2001, s. 9]. Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, istotnymi w kontekście rozpatrywania wspólnoty mieszkaniowej jako podmiotu kredytowania, na koszty zarządu nieruchomością wspólną składają się w szczególności: wydatki na remonty i bieżącą konserwację, opłaty za dostawę energii elektrycznej i cieplnej, gazu i wody, w części dotyczącej nieruchomości wspólnej, a także opłaty za antenę zbiorczą i windę, ubezpieczenia, podatki oraz inne opłaty publicznoprawne, chyba że są pokrywane bezpośrednio przez właścicieli poszczególnych lokali, wydatki na utrzymanie porządku i czystości, wynagrodzenie członków zarządu lub zarządcy.

362 Justyna Zabawa, Jarosław Dąbrowski Analizując bieżącą ofertę instytucji bankowych można zaobserwować coraz większe zainteresowanie ze strony tych podmiotów właśnie wspólnotami mieszkaniowymi. Przy czym owa popularność jest widoczna zarówno wśród banków spółdzielczych jak i tych, które prowadzą działalność w formie spółek akcyjnych. Należy jednak zaznaczyć, iż uwarunkowania prawne funkcjonowania wspólnot mieszkaniowych zadecydowały o stosunkowo dużym stopniu złożoności procesu udzielenia kredytu bankowego dla tej grupy klientów. Powyżej przedstawione wymogi są również widoczne w przypadku dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na inwestycje w zakresie odnawialnych źródeł energii. Dotacje te jednak w znaczący sposób ułatwiają pozyskanie środków finansowych właśnie przez wspólnoty mieszkaniowe na modernizację własnych, opartych dotychczas o nieodnawialne źródła energii, instalacji grzewczych. 3. Dotacje NFOŚiGW jako przykład finansowania inwestycji w odnawialne źródła energii 3.1. Program na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych Środki finansowe na inwestycje o charakterze proekologicznym mogą pochodzić z różnych źródeł. W tym miejscu można wymienić m.in. środki [Borys, 2004, s. 175]: funduszy ekologicznych (Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, oraz funduszy powiatowych i gminnych), własne - podmiotów gospodarczych oraz pochodzące z sektora bankowego, budżetowe budżetu państwa, budżetów samorządowych (gminnych, powiatowych i wojewódzkich), pochodzące z zagranicy, pozostałe środki (fundacji ekologicznych, budżetów gospodarstw domowych, pochodzące z samoopodatkowania się społeczności lokalnych oraz emisji obligacji komunalnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych itp.). Jako przykład środków pochodzących z funduszy ekologicznych można wymienić Program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki dla przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji [Program Priorytetowy NFOŚiGW]. Część trzecia programu odnosi się do dopłat na częściowe spłaty kapitału kredytów bankowych przeznaczonych na zakup i montaż kolektorów słonecznych właśnie dla wspólnot mieszkaniowych i osób fizycznych. Celem programu jest ograniczenie lub uniknięcie emisji CO2 poprzez zwiększenie produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych. Budżet programu na lata 2010-2014 wynosi 300 mln zł, odpowiednio: lata 2010-2012: 200 mln zł, lata 2013-2014: 100 mln zł.

Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot 363 Przedmiot kredytowania stanowi zakup i montaż kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej albo do ogrzewania wody użytkowej i wspomagania zasilania w energię innych odbiorników ciepła w budynkach, przeznaczonych lub wykorzystywanych na cele mieszkaniowe. Zgodnie z założeniami programu wydatkowanie środków nastąpi do końca 2015 r. Nabór wniosków o dotację NFOŚiGW wraz z wnioskami o kredyt prowadzony jest w trybie ciągłym. Składanie wniosków odbywa się w tych instytucjach bankowych, które zawarły umowę o współpracy z NFOŚiGW, a ich wykaz publikowany jest na stronie internetowej funduszu. Podstawą prawną udzielonego dofinansowania stanowi ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. 3.2. Warunki dofinansowania inwestycji Należy również zaznaczyć, iż z ww. dotacjami związanych jest szereg warunków, jakie muszą zostać spełnione zarówno przez wspólnoty mieszkaniowe, jak i instytucje bankowe uczestniczące w procesie kredytowania odnawialnych źródeł energii. Jako jedne z ważniejszych można w tym miejscu wymienić m.in.: kredyt dla wspólnoty mieszkaniowej na realizację przedsięwzięcia udzielny jest ze środków własnych banku w ramach limitu przyznanego przez NFOŚiGW, środki z kredytu z dotacją wpłacane są w formie bezgotówkowej, bezpośrednio na rachunek bankowy wykonawcy lub dostawcy dóbr i usług, na podstawie faktur wystawionych na daną wspólnotę mieszkaniową, maksymalna kwota kredytu z dotacją może stanowić do 100% kosztów kwalifikowanych danego przedsięwzięcia. Należy jednak podkreślić, iż jednostkowy koszt kwalifikowany inwestycji wspólnoty mieszkaniowej nie może przekroczyć 2.500,00 zł/m2 całkowitej powierzchni kolektora, kwota kredytu może przewyższać wysokość kosztów kwalifikowanych, w takiej sytuacji dotacją jest objęta jedynie cześć kredytu przeznaczona na koszty kwalifikowane inwestycji, warunki współpracy, w tym również tryb i terminy przekazywania bankom przez NFOŚiGW środków na dotacje na częściowe spłaty kapitałów kredytu szczegółowo określają umowy zawarte pomiędzy ww. funduszem a instytucjami bankowymi, dotacja dla danej wspólnoty mieszkaniowej wypłacana jest po potwierdzeniu przez bank zrealizowania danego przedsięwzięcia, kontrola zarówno prawidłowości realizacji inwestycji, jak i wykorzystania środków przeprowadza bank. Ponadto w sposób szczególny należy zaznaczyć, iż wspólnota mieszkaniowa zobowiązana jest do poniesienia należności publiczno-prawnych związanych z dofinansowaniem zakupu oraz montażu kolektorów słonecznych, a w szczególności uiszczenia podatku dochodowego w należnej wysokości. Wspólnota mieszkaniowa, która otrzymała środki pieniężne w ramach dotacji na częściową spłatę kapitału kredytu, może je przeznaczyć wyłącznie na

364 Justyna Zabawa, Jarosław Dąbrowski sfinansowanie kosztów niezbędnych do realizacji danego przedsięwzięcia, w tym m.in.: koszt projektu budowlano-wykonawczego rozwiązania technologicznego, który dotyczy montażu instalacji kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej lub też do ogrzewania wody użytkowej i wspomagania zasilania w energię innych odbiorników ciepła, o ile przepisy stanowią o konieczności jego przygotowania, wraz z kosztorysem inwestycji, zgodnego z wymogami stawianymi przez producenta lub dostawcę kolektorów słonecznych, kosztu projektu instalacji kolektorów słonecznych do ogrzewania wody użytkowej albo do ogrzewania wody użytkowej i wspomagania zasilania w energię innych odbiorników ciepła; projekt ten powinien zawierać w szczególności schemat przedmiotowej instalacji oraz opis techniczny i parametry techniczne, koszt nabycia nowych instalacji kolektorów słonecznych, w tym: kolektora słonecznego, zasobnika, przewodów instalacyjnych, aparatury kontrolnopomiarowej i automatyki, koszt zakupu ciepłomierza spełniającego normy PN EN 1434, który wymagany jest właśnie dla wspólnot mieszkaniowych, koszt montażu instalacji kolektorów słonecznych, pozostałych materiałów i urządzeń, jeśli projektant sporządzający projekt instalacji kolektorów słonecznych uzna je za wskazane do prawidłowej pracy całej inwestycji. W przypadku, jeśli kolektor słoneczny nie zostanie uznany za koszt kwalifikowany to również pozostałe koszty inwestycji uznawane są jako niekwalifikowane. Ponadto należy podkreślić, iż kredyt z dotacją nie może zostać udzielony w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Kredytem mogą zostać objęte wyłącznie te koszty kwalifikowane, które zostały poniesione od daty złożenia wniosku o kredyt wraz z wnioskiem o dotację. Należy przy tym jednak zaznaczyć, iż inwestycja nie może zostać zakończona przed zawarciem umowy o kredyt z dofinansowaniem. W sytuacji, gdy część budynku wykorzystywana jest w celu prowadzenia działalności gospodarczej, to koszty kwalifikowane pomniejszane są proporcjonalnie do udziału powierzchni przeznaczonej na prowadzenie tej działalności. Przykładowo, jeżeli działalność gospodarcza prowadzona jest na 25% powierzchni całkowitej, to wówczas analogicznie wartość kosztów kwalifikowanych pomniejszana jest również o 25%. W przypadku jednak, gdy działalność gospodarcza prowadzona jest na powierzchni, która przekracza 50% powierzchni budynku, to wówczas przedsięwzięcie nie może zostać objęte dotacją z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. 3.3. Bieżące efekty wdrażania programu dopłat Według badań przeprowadzonych przez GfK Polonia Sp. z o.o. na zlecenie NFOŚiGW minimalny oczekiwany poziom wsparcia inwestycji wspólnot

Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot 365 mieszkaniowych w kolektory słoneczne kształtuje się na poziomie 50% [2]. Poniżej 50-procentowego udziału dotacji w całości kredytowanej inwestycji zainteresowanie wśród potencjalnych beneficjentów znacznie maleje, z poziomu 68% do 31%. Na podstawie otrzymanych wyników można stwierdzić, iż kolektory słoneczne wśród wspólnot mieszkaniowych cenione są przede wszystkim za: obniżenie kosztów eksploatacyjnych, nowoczesność rozwiązań technologicznych, a także poczucie autonomii na skutek zastosowania rozwiązania niezależnego wobec zewnętrznych dostawców. Należy jednak zaznaczyć, iż zasadniczą wadą techniki solarnej stanowią wysokie koszty, na które składają się cena instalacji wraz z kosztami konserwacji. Ponadto ograniczona atrakcyjność programu dotacji na zakup i montaż kolektorów słonecznych wynika z faktu, iż warunkiem koniecznym jest otrzymanie kredytu bankowego w jednej z uprzednio wyznaczonych instytucji bankowych. Jak już zaznaczono, wspólnoty mieszkaniowe, ze względu na podstawy prawne warunkujące ich funkcjonowanie i wynikające z nich ograniczenia w zakresie przyznawania kredytów bankowych, te formy finansowania nie cieszą się dużą popularnością wśród analizowanej grupy potencjalnych beneficjentów. Na podstawie informacji otrzymanych w wyniku badań Gfk Polonia Sp. z o.o. można stwierdzić, iż co trzeci administrator uczestniczący w badaniu planuje w ciągu pięciu lat zamontować instalację solarną [2]. Deklaracje administratorów dotyczące planu montażów kolektorów słonecznych wskazują na ich implementację w przypadku 4% wspólnot mieszkaniowych. Stąd też można prognozować popyt na zakup instalacji solarnych przez wspólnoty mieszkaniowe na lata 2010-2014, przy niezmienionej strukturze oraz warunkach finansowania inwestycji, na poziomie 6 700 instalacji solarnych o łącznej wartości 800 961 913 pln. W ramach dwóch naborów instytucji bankowych do programu dopłat NFOŚiGW na zakup i montaż kolektorów słonecznych podpisano umowy z siedmioma bankami. Obecnie w zakresie dotacji na częściowe spłaty kapitałów kredytów bankowych z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej współpracują następujące banki: Bank Ochrony Środowiska S.A., Bank Polskiej Spółdzielczości S.A. oraz zrzeszone banki spółdzielcze, Gospodarczy Bank Wielkopolski S.A. oraz zrzeszone banki spółdzielcze, Mazowiecki Bank Regionalny S.A. oraz zrzeszone banki spółdzielcze, Krakowski Bank Spółdzielczy, Warszawski Bank Spółdzielczy, Credit Agricole Bank Polska S.A. To właśnie w ww. instytucjach bankowych mogą składać swoje wnioski wspólnoty mieszkaniowe zainteresowane dotacją na częściowe spłaty kapitałów kredytów bankowych.

366 Justyna Zabawa, Jarosław Dąbrowski Należy zaznaczyć, iż pierwsze kredyty przez ww. instytucje finansowe zostały udzielone już w sierpniu 2010 roku. W bankach złożono 9 265 wniosków o udzielenie kredytu z dotacją NFOŚiGW, natomiast 6 836 klientom wypłacono już dotację w łącznej wysokości 42,62 mln pln 1. Przy maksymalnym, zaplanowanym, jednostkowym koszcie kwalifikowanym dla 1 m2 kolektorów słonecznych 2,5 tys. pln, średni jednostkowy koszt kwalifikowany wyniósł 2,29 tys. pln. Średnie dofinansowanie dla wspólnot mieszkaniowych wyniosło 50,2 tys. pln, przy średnim koszcie zakwalifikowanym do dofinansowania wynoszącym 111,5 tys. pln. Według danych NFOŚiGW dotychczas 10 wspólnot mieszkaniowych otrzymało dotację na częściowe spłaty kapitałów kredytów bankowych. Szczegółowa statystyka z wniosków o dotację została przedstawiona w tablicy 1. Tablica 1. Statystyka wniosków złożonych w NFOŚiGW Dane Średnio Razem Powierzchnia zainstalowanych kolektorów (m2) 6,23 52 729,50 - w tym dla wspólnot mieszkaniowych 52,65 526,49 Okres kredytowania (miesiące) 35,7 - Prowizja od udzielenia kredytu (%) 3,32 - Oprocentowanie kredytu (%) 9,39 - Wysokość kredytu na koszty kwalifikowane (zł) 13 950 118 160 052 - w tym dla wspólnot mieszkaniowych 111 514 1 115 137 Wysokość dopłaty do kredytu (zł) 6 278 53 172 024 - w tym dla wspólnot mieszkaniowych 50 181 501 812 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [www.nfosigw.gov.pl, dostęp: listopad 2011]. Analizując okres realizacji programu można zaobserwować permanentny wzrost zainteresowania dopłatami do kredytów na zakup i montaż kolektorów słonecznych. W grudniu 2010 roku liczba złożonych wniosków o wypłatę dotacji wyniosła jedyne 15, podczas gdy w sierpniu kolejnego liczba ta ukształtowała się na poziomie 1 634 złożonych wniosków (zobacz rysunek 1). 1 Dane NFOŚiGW na 10 sierpień 2011 r.

Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot 367 Rysunek 1. Liczba wniosków złożonych o dotację w NFOŚiGW 1800 1600 1462 1634 1400 1270 1200 1000 991 800 600 487 647 607 451 390 280 400 200 0 15 236 09.10 10.10 11.10 12.10 01.11 02.11 03.11 04.11 05.11 06.11 07.11 08.11 Źródło: Opracowanie własne na podstawie: [www.nfosigw.gov.pl, dostęp: listopad 2011] 4. Identyfikacja aktualnej oferty instytucji kredytowych skierowanej do wspólnot mieszkaniowych Analizując aktualną ofertę polskich instytucji kredytowych można zaobserwować powolny wzrost zainteresowania grupą potencjalnych klientów, jakimi są wspólnoty mieszkaniowe. Identyfikując ofertę wybranych banków można odnaleźć coraz więcej usług bankowych skierowanych do wspólnot mieszkaniowych. Przy czym dużą rolę w tym względzie odgrywa sektor polskiej bankowości spółdzielczej. Jako benchmark można w tym miejscu wskazać na ofertę przedstawioną przez jeden z polskich banków zrzeszających, jakim jest Bank Polskiej Spółdzielczości S.A [8]. Oferta banku skierowana do wspólnot mieszkaniowych została zaprezentowana w sposób przejrzysty i zrozumiały dla potencjalnych klientów, w podziale na cztery główne grupy: rachunki, lokaty, karty oraz kredyty. Poniżej przedstawiono ofertę wybranych banków dla kredytu bankowego skierowanego do wspólnot mieszkaniowych na zakup i montaż kolektorów słonecznych (zobacz tablica 2). W przypadku tych banków oferta jest bardzo zbliżona. Wynika to z faktu, iż produkt ten oferowany jest wyłącznie przez wąskie grono tych instytucji bankowych, które podpisały umowę z NFOŚiGW. Tablica 2. Oferta wybranych banków dla kredytu z dotacją NFOŚiGW przeznaczonego dla wspólnot mieszkaniowych Maksymalny Maksymalna Prowizja Waluta okres kredytowanidytwawcza* wartość kre- przygoto- kredytu Bank BPS S.A. 10 lat PLN 100% 2,00% Bank Ochrony Środowiska S.A. 20 lat PLN 100% 2,00% Krakowski Bank Spółdzielczy 8 lat PLN 100% 2,70% Warszawski Bank Spółdzielczy 6 lat PLN 100% 2,00% * minimalna prowizja przygotowawcza Źródło: Opracowanie własne.

368 Justyna Zabawa, Jarosław Dąbrowski Należy jednak zaznaczyć, iż usługi oferowane przez polskie banki nadal stosunkowo rzadko dotyczą tak obecnie istotnego zagadnienia, jakim są inwestycje w odnawialne źródła energii. W tym względzie można twierdzić, iż najbogatsza jest oferta Banku Ochrony Środowiska S.A. Bank ten na potrzeby wspólnot mieszkaniowych, oprócz kredytu z dopłatami NFOŚiGW, uruchomił szereg produktów bankowych, które to umożliwiają sfinansowanie inwestycji tych podmiotów właśnie w odnawialne źródła energii. W tym miejscu można wskazać m.in. na następujące usługi bankowe: kredyty termomodernizacyjne i remontowe, kredyty we współpracy z WFOŚiGW, czy też Kredyt z Klimatem [9]. Stąd też tak ważna jest odpowiedź na pytanie dotyczące wyboru takiej instytucji kredytowej, której oferta najlepiej odpowiadała potrzebom danej wspólnoty mieszkaniowej. Prawidłowy wybór partnera do współpracy w zakresie nie tylko bieżącej obsługi działalności danego podmiotu, lecz również pozyskiwania funduszy na tak ważne w dzisiejszych czasach inwestycje, jakimi są te, które dotyczą odnawialnych źródeł energii, to niezwykle istotne zadanie stojące przed współcześnie funkcjonującymi wspólnotami mieszkaniowymi. Zakończenie Inwestycja wspólnoty mieszkaniowej w odnawialne źródła energii, jakim są kolektory słoneczne, stanowi dowód na to, iż obniżając w sposób trwały emisję CO2, w sposób zarówno odpowiedzialny jak i innowacyjny podchodzi ona do zagadnień ochrony środowiska naturalnego. Środki finansowe pozyskane w postaci dotacji lub też odpowiedniej premii umożliwią modernizację własnych systemów grzewczych. Ze względu na specyfikę podmiotów, jakimi są wspólnoty mieszkaniowe, inwestycja ta bez finansowego wsparcia byłaby znacznie utrudniona. Literatura 1. Borys T. (2004), Finansowanie ochrony środowiska w Polsce w kontekście standardów Unii Europejskiej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wrocław. 2. GfK Polonia Sp. z o.o., Badania stopnia akceptacji potencjalnych beneficjentów dla poziomu dofinansowania zakupu i montażu kolektorów słonecznych wśród gospodarstw domowych i wspólnot mieszkaniowych. Raport z badania jakościowego i ilościowego, styczeń 2010. 3. Ligus M. (2010), Efektywność inwestycji w odnawialne źródła energii, CeDeWu Sp. z o.o., Warszawa. 4. Niemczyk R. (2001), Wspólnoty mieszkaniowe w gospodarce rynkowej, Oficyna Wydawnicza Ośrodka Postępu Organizacyjnego Sp. z o.o., Bydgoszcz. 5. Program Priorytetowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji.

Formalnoprawne aspekty finansowania inwestycji wspólnot 369 6. Ruszkowski J. (1999), Odnawialne źródła energii jako alternatywne substytuty konwencjonalnych surowców energetycznych: (aspekty ekonomicznoekologiczne), Akademia Ekonomiczna w Katowicach, Katowice. 7. Tertelis M. (2005), Pozyskiwanie funduszy unijnych przez wspólnoty mieszkaniowe, C.H. Beck, Warszawa. 8. Ustawa o własności lokali z dnia 24 czerwca 1994 roku (Dz.U. 1994 nr 85 poz. 388 z późniejszymi zmianami). 9. www.bankbps.pl 10. www.bosbank.pl Streszczenie W artykule przedstawiono problematykę dotyczącą finansowania inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii przez wspólnoty mieszkaniowe. Podmioty te w sposób szczególny zainteresowane są modernizacją własnych instalacji grzewczych ze względu na oszczędność kosztów. Ponadto w podmiotach tych, ze względu na ogromne zapotrzebowanie na ciepło, modernizacja systemów grzewczych oparta o odnawialne źródła energii w największym stopniu może przyczynić się do zmniejszenia emisji dwutlenku węgla do atmosfery. Tym potrzebom wspólnot mieszkaniowych wychodzi naprzeciw Program Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przeznaczony jest on dla przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii. Stąd też w artykule przedstawiono charakterystykę programu, warunki dofinansowania, a także procedurę i tryb rozpatrywania wniosków Słowa kluczowe kredyt bankowy, odnawialne źródła energii, wspólnota mieszkaniowa Formal and legal aspects of financing oft the residential community investments into renewable sources of energy (Summary) The article introduced the issues concerning investment funding into a range of renewable sources of energy to benefit residential communities. Modernizing heating systems will also have a significant impact on efforts to minimize carbon dioxide emissions into the atmosphere. Due to lack of capital and assets, it makes it difficult to win any external financial funding. Those needs are met by the National Fund for Environmental Protection and Water Management. It is responsible for ventures (undertaking) into a range of renewable sources of energy. Key words bank credit, renewable energy, residential community