UZASADNIENIE Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży stanowi wykonanie upoważnienia zawartego w art. 92t ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2015 r. poz. 2156 oraz z 2016 r. poz. 35, 64 i 195). Celem przedmiotowego rozporządzenia jest określenie: terminu złożenia zgłoszenia wypoczynku, jego formy, dokumentów dołączanych do zgłoszenia oraz wzoru tego zgłoszenia, liczby uczestników wypoczynku w grupie pozostających pod opieką jednego wychowawcy, w tym powyżej 10 roku życia, poniżej 10 roku życia, ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w szczególności wynikającymi z niepełnosprawności, niedostosowania społecznego lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym, terminu przekazania karty wypoczynku oraz wzoru tej karty, obowiązków kierownika wypoczynku i wychowawcy wypoczynku, w tym obowiązku prowadzenia przez wychowawcę dziennika zajęć realizowanych podczas wypoczynku oraz wzór tego dziennika, obowiązków kierownika wypoczynku i wychowawcy wypoczynku organizowanego przez szkoły i placówki, który nie wymaga zgłoszenia do kuratora oświaty, programu kursów na kierownika wypoczynku lub wychowawcę wypoczynku, w tym formy i wymiaru zajęć, wzoru karty kwalifikacyjnej, wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu na kierownika wypoczynku albo wychowawcę wypoczynku, dokumentów potwierdzających posiadane przygotowanie zapewniające realizację programu kursu przez kadrę prowadzącą wykłady lub zajęcia praktyczne określone w programie kursu. Projektowane rozporządzenie jest poprzedzone rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 stycznia 1997 r. w sprawie warunków, jakie muszą spełniać organizatorzy wypoczynku dla dzieci i młodzieży szkolnej, a także zasad jego organizowania i nadzorowania (Dz. U. Nr 12, poz. 67, z późn. zm.), które traci moc z dniem 1 kwietnia 2016 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. poz. 1629). W 2 ust. 1 utrzymano dotychczas obowiązujące początkowe terminy na zgłoszenie wypoczynku przez organizatora wypoczynku (1 marca i 1 października). Nowym rozwiązaniem w stosunku do obowiązujących przepisów jest możliwość zgłaszania wypoczynku organizowanego w czasie wiosennej i zimowej przerwy świątecznej. Podstawowym terminem na zgłaszanie wypoczynku jest 21 dni przed rozpoczęciem wypoczynku. Natomiast w przypadku zgłoszenia półkolonii (wzór zgłoszenia stanowi załącznik nr 2) oraz zgłoszenia wypoczynku organizowanego za granicą Rzeczypospolitej Polskiej (wzór zgłoszenia stanowi załącznik nr 3) zgłoszenie następuje nie później niż na 14 dni przed terminem rozpoczęcia wypoczynku. 1
Formy wypoczynku, dla których określono krótszy termin zgłoszenia wypoczynku zawierają mniejszy zakres informacji podawanych w zgłoszeniu np. brak opinii straży pożarnej. Nowym rozwiązaniem (ust. 2) jest możliwość dokonania przez kuratora oświaty weryfikacji zgłoszenia wypoczynku w terminie krótszym niż 21 dni. W przypadkach uzasadnionych względami społecznymi, np. konieczności organizowania działań adresowanych do dzieci i młodzieży w związku z negatywnymi skutkami wystąpienia klęsk żywiołowych, organizowania wypoczynku ze środków publicznych na organizację wypoczynku lub dofinansowanie dla uczestników z rodzin o niskim statusie ekonomicznym, organizator wypoczynku może zgłosić kuratorowi oświaty zamiar zorganizowania wypoczynku nie później niż na 7 dni przed terminem rozpoczęcia wypoczynku. 2 ust. 3 określa formę zgłoszenia wypoczynku. Pozostawiono możliwość wysłania papierowego, podpisanego wydruku wypełnionego formularza elektronicznego i jego równoległego wysłania za pośrednictwem bazy wypoczynku (bez uwierzytelnienia). Nowym rozwiązaniem jest umożliwienie organizatorom wypoczynku przedstawiania zgłoszenia wypoczynku wyłącznie w postaci elektronicznej, uwierzytelnionej przy użyciu mechanizmów określonych w art. 20a ust. 1 albo 2 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz. U. z 2014 r. poz. 1114 oraz z 2016 r. poz. 352). Rozwiązanie ułatwi organizatorom wypoczynku, stosowanie kwalifikowanego certyfikatu przy zachowaniu zasad przewidzianych w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2013 r. poz. 262, z późn. zm.) lub profilu zaufanego epuap. W 2 ust. 5 określono dokumenty konieczne do zgłoszenia wypoczynku. Do zgłoszenia wypoczynku organizowanego w kraju, w zależności od infrastruktury miejsca wypoczynku organizator powinien dostarczyć kopię opinii właściwego miejscowo komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej w zakresie spełniania przez obiekt lub teren wymagań ochrony przeciwpożarowej, szkic poszczególnych pomieszczeń obiektu z określeniem ich funkcji lub szkic sposobu zagospodarowania terenu. Dokumentem dołączanym do zgłoszenia wypoczynku organizowanego za granicą będzie - w przypadku organizowania wypoczynku w obiekcie używanym okazjonalnie oraz bez stałej infrastruktury komunalnej - szkic poszczególnych pomieszczeń obiektu, z określeniem ich funkcji, w szczególności pomieszczenia do spania, stołówki, pomieszczeń do zajęć wychowawczo-rekreacyjnych i sanitariatów. W przypadku organizowania wypoczynku o charakterze wędrownym - mapę trasy ze wskazaniem terminu i miejsca noclegu. O wprowadzenie zmian w zakresie obowiązków organizatora wypoczynku za granicą wnioskował Rzecznik Praw Dziecka. Informacje o rodzaju zakwaterowania wypoczynku, warunkach, jakie występują w miejscu wypoczynku, mapy trasy i terminu miejsca noclegu, stanowią ważny element zgłoszenia, szczególnie w sytuacji kiedy, weryfikacja dokumentacji dokonywana jest wyłącznie w kraju przed wyjazdem na wypoczynek. Ponadto brak bezpośredniej kontroli na miejscu wypoczynku organizowanego za granicą stanowi ważny argument do wzmocnienia czynności nadzoru przed wyjazdem. Ponadto, dokumentem dołączanym do zgłoszenia wypoczynku organizowanego za granicą będzie oświadczenie organizatora wypoczynku o zawarciu umowy ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków i kosztów leczenia na rzecz uczestników wypoczynku. 2
Zrezygnowano z dołączania do zgłoszenia wypoczynku szkicu pomieszczeń oraz opinii spełniania przez obiekt wymagań ochrony przeciwpożarowej w przypadku wypoczynku organizowanego w przedszkolach, szkołach i placówkach systemu oświaty. Są to obiekty, które z racji prowadzonej całorocznej pracy statutowej, muszą takie wymogi spełniać. Rozwiązanie to usprawni organizację wypoczynku przez szkoły i placówki oraz ograniczy konieczność przedkładania kuratorowi zbędnej dokumentacji. Ponadto, zrezygnowano z dołączania do zgłoszenia wypoczynku protokołu straży pożarnej (był dokumentem alternatywnym do kopii opinii), ponieważ nie dostarczał pełnej informacji o spełnieniu przez obiekt wymagań przeciwpożarowych. Rozwiązanie to ma zapobiec organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży w obiektach niespełniających wymagań bezpieczeństwa pożarowego. W 3 ust. 1 określa się termin zgłaszania przez szkoły i placówki wypoczynku trwającego do 3 dni organowi prowadzącemu i organowi sprawującemu nadzór pedagogiczny. Organizator obowiązany jest dokonać tego zawiadomienia nie później niż na 3 dni przed rozpoczęciem wypoczynku w formie karty wypoczynku, której wzór określa załącznik nr 4. Rozwiązanie to umożliwi szkołom i placówkom organizowanie krótkich form wypoczynku na podobnych zasadach jak w trakcie zajęć dydaktyczno-wychowawczych. Kilkudniowe wycieczki w ciągu roku szkolnego wykorzystują mechanizmy podobne do obecnie wprowadzanych rozporządzeniem. Krótki termin na zawiadomienie o organizacji wypoczynku wynika z faktu, że dyrektor szkoły lub placówki na co dzień współpracuje z tymi organami. 4 ust. 1 określa liczbę uczestników wypoczynku zorganizowanych w grupę, pozostających pod opieką jednego wychowawcy. Pozostawiono dotychczasowe rozwiązania dotyczące liczebności grup ze względu na wiek. Grupa pozostających pod opieką jednego wychowawcy nie może przekroczyć 20 uczestników w wieku powyżej 10 roku życia (poniżej 10 r. ż. do 15 uczestników). Doprecyzowano kwestię liczby uczestników wypoczynku w grupie, w której jednocześnie uczestnikami są osoby poniżej i powyżej 10 roku życia. Dotychczas to kurator oświaty musiał podejmować decyzję, jak liczna może być grupa mieszana pozostająca pod opieką jednego wychowawcy. Ust. 3 reguluje udział w grupie uczestników niepełnosprawnych lub przewlekle chorych, pozostających pod opieką jednego wychowawcy wypoczynku (nie więcej niż 2 uczestników). W przypadku wypoczynku organizowanego wyłącznie dla dzieci niepełnosprawnych lub przewlekle chorych liczba uczestników wypoczynku powinna być zgodna z liczbą dzieci w oddziale przedszkola specjalnego oraz oddziale specjalnym w przedszkolu ogólnodostępnym lub oddziale szkoły specjalnej oraz oddziale specjalnym w szkole ogólnodostępnej, właściwej dla wieku tych uczestników, określoną w przepisach wydanych na podstawie art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty. Liczba uczniów w ww. oddziałach została wyodrębniona wg rodzaju niepełnosprawności. 5 wymienia obowiązki kierownika wypoczynku i wychowawcy wypoczynku. W ust. 3 wskazano, że obowiązków kierownika wypoczynku nie łączy się z obowiązkami wychowawcy wypoczynku. Rozwiązanie przyczyni się do zapewnienia bezpiecznych 3
warunków i właściwej opieki podczas organizacji wypoczynku. Zadania do wykonania przez pełniących te funkcje są odmienne. Na kierownika wypoczynku nałożono nowy obowiązek zapewnienia uczestnikom wypoczynku korzystania wyłącznie z wyznaczonych obszarów wodnych w obecności ratownika wodnego i wychowawcy, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 sierpnia 2011 r. o bezpieczeństwie osób przebywających na obszarach wodnych (Dz. U. Nr 208, poz. 1240, z późn. zm.), natomiast obowiązkiem wychowawcy wypoczynku jest zapewnienie uczestnikom wypoczynku, we współpracy z ratownikiem wodnym, opieki w czasie korzystania z wyznaczonych obszarów wodnych. Rozwiązanie to zapewni bezpieczne warunki i właściwą opiekę podczas organizacji wypoczynku na wszystkich obszarach wodnych. Ustalono obowiązek niezwłocznego przekazania przez kierownika wypoczynku organizatorowi wypoczynku, dziennika zajęć i kart kwalifikacyjnych. 6 określa obowiązki kierownika wypoczynku i wychowawcy wypoczynku organizowanego przez szkoły i placówki, zgodnie z art. 92e ust. 1 ustawy o systemie oświaty. Kierownik wypoczynku odpowiada za program wypoczynku, jego realizację, regulamin, bezpieczeństwo uczestników wypoczynku, określa zadania wychowawcy wypoczynku, nadzoruje wypoczynek, dysponuje i rozlicza środki finansowe, dokonuje oceny i rozliczenia wypoczynku. Obowiązkiem wychowawcy jest sprawowanie opieki nad uczestnikami grupy w zakresie higieny, zdrowia, wyżywienia, innych czynności opiekuńczych, zapewnienie bezpieczeństwa, realizacji regulaminu i programu, sprawowanie nadzoru nad realizacją zadań uczestników. W 7 określono wzór karty kwalifikacyjnej uczestnika wypoczynku stanowiącej załącznik nr 6 do rozporządzenia. W związku z wprowadzoną w ustawie z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym (Dz. U. poz. 1629) definicją wypoczynku, w karcie kwalifikacyjnej uczestnika wypoczynku, wymieniono formy wypoczynku. Ponadto wprowadzono nowe informacje dotyczące następujących danych: trasy wypoczynku wędrownego, informację o specjalnych potrzebach edukacyjnych, w szczególności o potrzebach wynikających z niepełnosprawności, niedostosowania społecznego lub zagrożenia niedostosowaniem społecznym, uwzględniono kategorię uczestnika pełnoletniego, zrezygnowano z nazwy i adresu szkoły oraz klasy, dostosowano do ustawy i zaktualizowano sformułowania i informacje występujące we wzorze karty. W 8 wskazano załączniki 7-10, które określają odpowiednio program kursu na kierownika wypoczynku i program kursu na wychowawcę wypoczynku, w tym formę i wymiar zajęć, wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu na kierownika wypoczynku oraz wzór zaświadczenia o ukończeniu kursu na wychowawcę wypoczynku. W programie kursu na kierownika wypoczynku dodano tematykę dotyczącą zdrowia i higieny w miejscu wypoczynku oraz zwiększono liczbę zajęć w bloku - Bezpieczeństwo życia i zdrowia uczestników z dotychczasowych 2 godzin do 3 godzin. Natomiast w programie kursu na 4
wychowawcę wypoczynku zwiększono o 1 godzinę tematykę dotycząca elementów psychologii rozwojowej i wychowawczej. W 9 określono rodzaj dokumentów potwierdzających przygotowanie do prowadzenia zajęć w ramach kursów na kierownika wypoczynku lub na wychowawcę wypoczynku. Ust. 1 i 2 dla kadry prowadzącej wykłady lub zajęcia praktyczne określone w programie kursu odpowiednio na kierownika wypoczynku i wychowawcę wypoczynku, z wyjątkiem zajęć praktycznych o tematyce pierwszej pomocy. W ust. 3 określono rodzaj dokumentów potwierdzających przygotowanie do prowadzenia zajęć praktycznych podczas ww. kursów w zakresie udzielania pierwszej pomocy. Przewiduje się, że rozporządzenie wejdzie z dniem następującym po dniu ogłoszenia. Proponowany termin wejścia w życie rozporządzenia jest związany z terminem wejścia w życie ustawy z 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, która wchodzi w życie także 1 kwietnia 2016 r. Projekt rozporządzenia został udostępniony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Edukacji Narodowej, zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) oraz w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji, zgodnie z uchwałą nr 190 Rady Ministrów z dnia 29 października 2013 r. Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. poz. 979 oraz z 2015 r. poz. 1063). Projekt nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. W związku z notyfikacją w systemie IMI ustawy z dnia 11 września 2015 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Karnym, zgodnie z art. 15 ust. 7 i art. 39 ust. 5 dyrektywy 2006/123/WE dotyczącej usług na rynku wewnętrznym niniejsze rozporządzenie będzie notyfikowane w formie załącznika do notyfikowanej ustawy. Rozporządzenie nie zawiera przepisów technicznych w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz z 2004 r. Nr 65, poz. 597), w związku z tym nie podlega notyfikacji. 5