Przewodnik za przewodnik ROZTOCZE Pracę wykonały: Olga Kowalik i Patrycja Zawiślak Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Szczebrzeszynie
ROZTOCZE to kraina o niezwykłej urodzie, malowniczych krajobrazach i niezniszczonej przyrodzie. To bardzo interesujący region turystyczny. Wzgórza i doliny, lasy i pola, głębokie wąwozy i rzeki, to wszystko zachęca do wędrówek pieszych i rowerowych. Trasa rowerowa: Szczebrzeszyn Kosobudy- Zwierzyniec Szczebrzeszyn (dł. ok. 30km). Naszą wędrówkę rozpoczynamy ze Szczebrzeszyna - tak, tak, to tu brzmi w trzcinie sławny chrząszcz. Jednak wiele osób w Polsce sądzi, Ŝe takiego miasteczka nie ma na mapie Polski, a nazwa posłuŝyła Brzechwie do stworzenia rymu. Szczebrzeszyn był przez wieki miasteczkiem wielokulturowym, o czym świadczą zabytkowe kościoły katolickie, cerkiew i synagoga. Znajdują się tu dwa niezwykłe pomniki: jeden powstał na okoliczność wypędzenia Arian z ziem szczebrzeszyńskich ok. połowy XVII w., drugi juŝ współczesny przedstawia...chrząszcza. Miasteczko to istne królestwo balkonów. Jest ich tu kilkadziesiąt i wiszą nie tylko przy zabytkowych kamienicach, ale i nowych domach. Z miasta kierujemy się drogą do Biłgoraja. Na skrzyŝowaniu dróg Brody Małe-Brody DuŜe i Kol. Lipowiec mijamy z prawej strony murowaną kapliczkę, a z lewej budynek dawnej Szlakówki, gdzie mieszkał ordynacki gajowy. W Brodach DuŜych przecinamy linię kolejową i kierujemy się na wysokie wzniesienie zwane Brodzką Górą (275 m n.p.m.). Niegdyś wydobywano tu kamień wapienny, dawne wyrobiska porasta dziś jałowiec. Po lewej stronie, tuŝ przy drodze, znajduje się uŝytek ekologiczny "Brodzka Góra" w którym ochroną objęto zbiorowiska roślinności kserotermicznej. Występuje tu murawa kserotermiczna razem z sosną, tarniną, dziką róŝą, dziką jabłonią, brzozą, dereniem, osiką, dębem. Jest tu stanowisko wielu roślin chronionych: obuwika pospolitego, pierwiosnki lekarskiej, orlika pospolitego, zawilca wielkokwiatowego.
Ze szczytu rozpościera się malowniczy widok na Szczebrzeszyn i Wzgórza Szczebrzeszyńskie Dalej szlak wiedzie dawnym traktem zwanym "Szczebrzeską Drogą". Chwilę jedziemy drogą przez pola i dojeŝdŝamy do lasów, mijając po drodze malowniczo połoŝoną kapliczkę.
Las niestety tutaj jest bardzo zniszczony, z zupełnym brakiem starszych drzew a droga nierówna, z koleinami wyjeŝdŝonymi przez ciągniki, gdyŝ te lasy mają swoich prywatnych właścicieli. Czasami przy drodze zauwaŝamy paśniki dla leśnej zwierzyny. W końcu dojeŝdŝamy do granic Roztoczańskiego Parku Narodowego. Po drodze mijamy kilka dorodnych dębów, a wśród nich letnią bazę Roztoczańskiej Konnej StraŜy Ochrony Przyrody Dębowiec
W pracach RKSOP uczestniczy blisko 70 członków czynnych i rezerwistów. Są nimi studenci i absolwenci lubelskich uczelni, połączeni zamiłowaniem do koni i troską o przyrodę. Od lata 1984r. RK SOP prowadzi akcje prewencyjno - informacyjne na terenie RPN. Akcje trwają trzy miesiące, od początku lipca do końca września. Działalność polega na patrolowaniu terenu Parku, udzielaniu informacji, dbałości o to, by były przestrzegane obowiązujące w Parku zasady. Mijamy Dębowiec i dalej podąŝamy wybrukowaną drogą tzw. "Białą Drogą. Jest to dawny szlak handlowy, znany juŝ w XIII w. Droga na pewnym odcinku prowadzi nas przez rezerwat ścisły Jarugi, o czym informuje mijany drewniany znak. Jest to rezerwat leśny, a główną część drzewostanu stanowią graby.
Z prawej strony widzimy krzyŝ, postawiony w miejscu dawnej gajówki. Jadąc dalej przez lasy Parku, dojeŝdŝamy do skraju wsi Kosobudy. Jest to bardzo stara wieś. Pierwsze wzmianki o niej związane są z przekazaniem włości Szczebrzeskiej, przez Dymitra z Goraja swoim bratankom. Od 1653 r. wieś naleŝy do Ordynacji Zamoyskiej.
Przez pewien czas jedziemy szosą. Na początku Obroczy wjeŝdŝamy ponownie do lasu, kierując się w stronę Zwierzyńca. Gdy opuszczamy leśną drogę, przed nami wyłania się cudowny widok zalewu w Rudce. Jest to akwen rekreacyjny.
Jadąc wzdłuŝ zalewu, przecinamy tory kolejowe i mijamy stację kolejową Zwierzyniec i ponownie wjeŝdŝamy na szosę. DojeŜdŜamy do Zwierzyńca. Zwierzyniec to jeden z głównych ośrodków turystycznych na Roztoczu. Przez 150 lat był stolicą Ordynacji Zamojskiej. Najbardziej znanym zabytkiem miasteczka jest kościół na wyspie. W 3,5 tysięcznej miejscowości jest 68 róŝnych pomników, tablic i figur; w tym jedyny na świecie pomnik szarańczy z 1711 roku. W stosunku do liczby ludności pomników jest tu najwięcej w Polsce. WyjeŜdŜając ze Zwierzyńca, kierujemy się szosą przez wieś Bagno do Szczebrzeszyna. NaleŜy podkreślić, Ŝe na tych drogach ruch samochodowy jest niewielki, co jest istotne z punktu widzenia turysty rowerowego. Po drodze mijamy okoliczne wsie, w których moŝna znaleźć perełki architektury drewnianej. Zabudowa tych wsi jest zwarta i prawie ciągła na odcinku ok. 12 kilometrów, Ŝe moŝna uznać ją za taką megawieś.
WjeŜdŜając pod górę w Topólczy, mijamy kościół parafialny. Jest to budynek dawnej cerkwi prawosławnej, wybudowanej na pocz. XX w. w stylu moskiewskim. Na cmentarzu znajdują się ciekawe XIX-wieczne nagrobki. Dalej jedziemy przez Kawęczyn i docieramy do Szczebrzeszyna. Przez sporą część trasy - po lewej - widać Wzgórza Szczebrzeszyńskie z potęŝnym kompleksem lessowych wąwozów zwanym Piekiełkiem. TuŜ przy wjeździe do Szczebrzeszyna mijamy postawiony nad źródełkami pomnik chrząszcza, powyŝej widzimy grodzisko a po prawej młyn wodny wybudowany na początku XX wieku z woli Ordynata hrabiego Maurycego Zamoyskiego, ojca ostatniego ordynata senatora Jana Zamoyskiego. Murowany z białego kamienia, trzykondygnacyjny. Roztocze ma swój niepowtarzalny urok, jest urocze w kaŝdym calu a co najwaŝniejsze - TU CZAS PŁYNIE WOLNIEJ. Zapraszamy na Roztocze!