Twoje uprawnienia do zabezpieczenia społecznego na Malcie
Informacje zawarte w niniejszym przewodniku zostały opracowane i zaktualizowane w ścisłej współpracy z krajowymi korespondentami systemu wzajemnego informowania o ochronie socjalnej (MISSOC). Więcej informacji na temat sieci MISSOC można znaleźć na następującej stronie internetowej: http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langid=en&catid=815 Niniejszy przewodnik zawiera ogólny opis rozwiązań w zakresie zabezpieczenia społecznego stosowanych w odpowiednich państwach. Dodatkowe informacje można uzyskać z innych publikacji MISSOC. Wszystkie te pozycje są dostępne na stronie, do której odsyła powyższy link. Można skontaktować się również z właściwymi organami i instytucjami, które zostały wymienione w załączniku do niniejszego przewodnika. Ani Komisja Europejska, ani żadna osoba działająca w imieniu Komisji nie może być pociągana do odpowiedzialności za wykorzystanie informacji zawartych w niniejszej publikacji. Unia Europejska, 2012 Powielanie dozwolone pod warunkiem wskazania źródła. Lipiec 2012 r 2
Spis treści Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie... 4 Wprowadzenie... 4 Organizacja ochrony socjalnej... 5 Finansowanie... 5 Rozdział II: Opieka zdrowotna... 8 Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej?... 8 Co obejmuje ubezpieczenie?... 8 W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej?... 9 Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby...10 Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?...10 Co obejmuje ubezpieczenie?...10 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby?...10 Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa...12 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa?...12 Co obejmuje ubezpieczenie?...12 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa i ojcostwa?.12 Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa...13 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa?...13 Co obejmuje ubezpieczenie?...13 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa?...14 Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu podeszłego wieku...15 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu podeszłego wieku?...15 Co obejmuje ubezpieczenie?...16 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu podeszłego wieku?...16 Rozdział VII: Renty rodzinne...17 Kiedy masz prawo do renty rodzinnej?...17 Co obejmuje ubezpieczenie?...17 W jaki sposób można skorzystać z renty rodzinnej?...18 Rozdział VIII: Świadczenia z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych...19 Kiedy masz prawo do świadczeń?...19 Co obejmuje ubezpieczenie?...19 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń?...19 Rozdział IX: Świadczenia rodzinne...21 Kiedy masz prawo do świadczeń rodzinnych?...21 Co obejmuje ubezpieczenie?...21 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń rodzinnych?...22 Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia?...23 Co obejmuje ubezpieczenie?...23 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu bezrobocia?...23 Rozdział XI: Świadczenia minimalne z pomocy społecznej...24 Kiedy osoba jest uprawniona do świadczeń minimalnych z pomocy społecznej?...24 Co obejmuje ubezpieczenie?...24 W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń minimalnych z pomocy społecznej? 24 Rozdział XII: Opieka długoterminowa...25 Kiedy osoba uprawniona ma prawo do opieki długoterminowej?...25 Co obejmuje ubezpieczenie?...25 W jaki sposób można skorzystać z opieki długoterminowej?...27 Załącznik: Dane kontaktowe instytucji i adresy przydatnych stron internetowych...28 Lipiec 2012 r 3
Rozdział I: Wprowadzenie, organizacja i finansowanie Wprowadzenie Ustawa o zabezpieczeniu społecznym (rozdz. 318 prawodawstwa maltańskiego) określa dwa systemy podstawowe, tj. system składkowy i system nieskładkowy. Podstawowym wymogiem dotyczącym uzyskania uprawnień w ramach pierwszego systemu jest spełnienie określonych warunków składkowych. W przypadku drugiego systemu podstawowym wymogiem jest spełnienie warunków związanych z oceną zasobów finansowych. System nieskładkowy, którego początkowym celem było zaspokojenie potrzeb osób żyjących poniżej progu ubóstwa, z upływem lat ewoluował w złożony system z wieloma rozporządzeniami, tak powiązanymi, by jeden typ świadczenia uzupełniał inny. Świadczenia te mają na celu niesienie pomocy społecznej i medycznej (ta druga zarówno w postaci pieniężnej, jak i rzeczowej) bezrobotnym głowom rodzin poszukującym pracy lub niezdolnym do pracy z powodu specyficznej choroby, pod warunkiem, że środki finansowe ich rodzin nie przekraczają pewnego progu. Osoby cierpiące na określone schorzenia chroniczne mogą również uzyskać bezpłatną pomoc medyczną, niezależnie od środków finansowych swoich rodzin. Każda osoba mająca prawo do pomocy z tytułu opieki społecznej otrzymuje również zasiłek mieszkaniowy, jeśli głowa rodziny płaci czynsz za mieszkanie, a także posiada prawo do zasiłku uzupełniającego. Można stwierdzić, że system składkowy ma zastosowanie do grup osób znajdujących się w odwrotnej sytuacji. Jest systemem powszechnym, ponieważ obejmuje praktycznie wszystkie warstwy społeczne. System składkowy na Malcie to system, w ramach którego pracownicy najemni i osoby prowadzące działalność na własny rachunek (osoby samotne zarabiające rocznie powyżej 1 005 EUR i osoby pozostające w związku małżeńskim powyżej 1 470 EUR rocznie) bądź osoby niepobierające wynagrodzenia (osoby poniżej 65. roku życia, które nie są pracownikami najemnymi ani nie prowadzą działalności na własny rachunek, których dochody nie pochodzą z działalności gospodarczej, ale z innych źródeł, takich jak wynajem, dywidendy, itp.) płacą tygodniową składkę na podstawie przepisów ustawy o zabezpieczeniu społecznym. Ubezpieczeniem mogą być objęci pracownicy najemni, osoby prowadzące działalność na własny rachunek oraz bezrobotni. Właśnie z tego powodu system przewiduje możliwość opłacania różnych typów i kategorii składek, co zostanie wyjaśnione poniżej. Ponadto, pod pewnymi warunkami, system uznaje niepłacenie (kredyt) składek w wyjątkowych przypadkach i przewiduje, że nie wpłacone składki są zaliczane na kredyt ubezpieczonego. Zgodnie z ustawą o zabezpieczeniu społecznym, wszystkie świadczenia, renty i zasiłki wypłacane z tytułu systemu składkowego, poddane są odmiennemu oskładkowaniu zależnie od rodzaju wnioskowanego świadczenia. Istnieją dwa typy składek: składki typu 1 dla pracowników najemnych oraz składki typu 2 dla osób nie pobierających wynagrodzenia. Ogólnie rzecz biorąc, każda osoba między 16. rokiem życia a osiągnięciem wieku emerytalnego (od 61 lat dla mężczyzn i 60 dla kobiet do 65 lat) jest zobowiązana do Lipiec 2012 r 4
opłacania składek. Zasadnicze znaczenie ma data, w której dana osoba przestaje pracować jako pracownik najemny lub osoba prowadząca działalność na własny rachunek, zgodnie z ustawą o zabezpieczeniu społecznym, i składa wniosek o emeryturę. Organizacja ochrony socjalnej Składki obowiązkowe obejmują ryzyko związane ze starością, śmiercią, inwalidztwem, wypadkiem przy pracy i chorobą zawodową, a także świadczenia emerytalno-rentowe i uzupełniające. Obejmują również zasiłek na dzieci, pomoc społeczną i usługi świadczone w ramach systemu opieki zdrowotnej. Każda osoba, która ukończyła 60 lat, ale nie uzyskała jeszcze emerytury, zgodnie z wymienioną ustawą jest ubezpieczona jako pracownik najemny, osoba prowadzącą działalność na własny rachunek lub osoba samozatrudniona o określonym dochodzie, jeżeli nie podlega wyłączeniu na podstawie przepisów zawartych w art. 6 i art. 12 ust. 1 ustawy o zabezpieczeniu społecznym (rozdz. 318) 1. Wszystkimi świadczeniami pieniężnymi zarządza departament zabezpieczenia społecznego (Dipartiment tas-sigurtà Soċjali) poprzez główny urząd w Valetcie, dział realizacji na siostrzanej wyspie Gozo oraz 24 biura okręgowe (22 na wyspie Malcie i 2 na Gozo). Ministerstwo ds. sprawiedliwości, dialogu i rodziny (Ministeru għall Ġustizzja, Djalogu u l-familja) realizuje szereg istotnych zadań. Nadzoruje wypłacanie świadczeń przez departament zabezpieczenia społecznego. Do zadań ministerstwa należy również propagowanie, ułatwianie i przyczynianie się do realizacji działań rozpoczętych w ramach budowy społeczeństwa integracyjnego, poprzez świadczenie spersonalizowanych usług wysokiej jakości oraz aktywne zachęcanie indywidualnych osób, rodzin i stowarzyszeń obywateli do udziału w zwalczaniu wykluczenia społecznego i udzielanie im odpowiedniego wsparcia w tym zakresie, a także poprzez zapewnienie wszystkim równych szans, w szczególności najsłabszym członkom społeczeństwa. Ministerstwo ds. zdrowia, osób starszych i opieki środowiskowej (Ministeru għas-saħħa, l-anzjani u l-kura fil-komunità) odpowiada za świadczenie usług w zakresie opieki zdrowotnej, niezbędne mechanizmy monitorowania i kontroli, a także propagowanie oraz podejmowanie działań na rzecz dobrostanu osób starszych i rozwoju opieki środowiskowej. Finansowanie System świadczeń społecznych oraz publiczny system opieki zdrowotnej na Malcie jest finansowany z podatków oraz składek na ubezpieczenie krajowe płaconych przez pracodawców, pracowników i osoby prowadzące działalność na własny rachunek. Systemy te są oparte na finansowaniu z bieżących dochodów. Składki do krajowego ubezpieczenia W przypadku osób posiadających zatrudnienie podlegające ubezpieczeniu, odprowadzane są trzy różne rodzaje składek składki opłacane przez pracownika, pracodawcę i państwo. Zgodnie z ustawodawstwem, każda osoba zatrudniona na Malcie na podstawie umowy o pracę jest uważana za posiadającą pracę podlegająca 1 Osoba samozatrudniona oznacza osoba wykonuiać działalność gospodarcź i zarabiać ponad 1 005 euro rocznie. Osoba prowadźca działalność na własny rachunek to osoba w wieku poni jej 65 lat, ze stałym miejscem zamieszkania na Malcie i która nie jest pracownikiem najemnym ani osoba samozatrudniona. Lipiec 2012 r 5
ubezpieczeniu wobec czego, dotyczy jej składka typu 1. Stawka składek opłacanych przez pracownika i pracodawcę wynosi 10% wynagrodzenia zasadniczego, przy czym tygodniowa składka minimalna wynosi 6,62 EUR, a maksymalna 33,50 EUR dla osób urodzonych do dnia 31 grudnia 1961 r. włącznie oraz 37,85 EUR dla osób urodzonych w dniu 1 stycznia 1962 r. i później. Osoby powyżej 18 roku życia, pracujące w niepełnym wymiarze czasu pracy, których wynagrodzenie tygodniowe jest niższe niż wynagrodzenie minimalne, mogą płacić 10% swojego tygodniowego wynagrodzenia zasadniczego zamiast składki zryczałtowanej w kwocie 15,35 EUR. Składka opłacana przez państwo jest równa kwotom wpłacanym przez pracodawcę i pracownika. Osoby poniżej 18. roku życia opłacają składkę dla młodych osób w kwocie 6,62 EUR, jeżeli ich wynagrodzenie zasadnicze nie przekracza wynagrodzenia minimalnego. Jeżeli wynagrodzenie zasadnicze przekracza wynagrodzenie minimalne, stosuje się stawkę wynoszącą 10% wynagrodzenia zasadniczego. Studenci korzystają ze specjalnych stawek składkowych. Wszyscy pracownicy najemni w wieku od 16 do 65 lat opłacają składki. Osoby powyżej 65. roku życia nie są zobowiązane do płacenia składek, nawet jeżeli nadal pracują. Osoby między wiekiem emerytalnym (61 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet) a wiekiem 65 lat, które w dalszym ciągu są zatrudnione, muszą opłacać składki na ubezpieczenie społeczne niezależne od dochodów. Osoby w wieku od 16 do 65 lat prowadzące działalność na własny rachunek opłacają składki typu 2. Osoby, które nie są pracownikami najemnymi ani nie wykonują pracy za wynagrodzeniem, również uznaje się za osoby prowadzące działalność na własny rachunek, w związku z czym są zobowiązane do opłacania składki typu 2. Osoby zwolnione z płacenia składek typu 2 są następujące: osoby pobierające naukę lub odbywające szkolenia w trybie dziennym; osoby pozostające w związku małżeńskim, które nie pracują za wynagrodzeniem; osoby pobierające rentę wdowią, rentę z tytułu inwalidztwa, emeryturę lub rentę rodzicielską; osoby pobierające świadczenia nieskładkowe z pomocy społecznej lub nieskładkowe świadczenia emerytalno-rentowe. Osoby niepracujące za wynagrodzeniem, których całkowity roczny dochód nie przekracza 1 005 EUR w przypadku osób stanu wolnego lub 1 470 EUR w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim, a także osoby prowadzące działalność na własny rachunek, których roczny dochód nie przekracza 910 EUR, mogą złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia o zwolnieniu z opłacania składek. W ustawie o zabezpieczeniu społecznym przewidziano również, że podstawą do objęcia zwolnieniem ze składek w wyjątkowych przypadkach jest ich wcześniejsze opłacanie. Aby zapewnić, że okres, w którym składki nie są opłacane nie zostanie ujęty w historii składek ubezpieczonego jako przerwa w ich opłacaniu, przyznawany jest kredyt składkowy. Dla warunków składkowych, składki skredytowane są tak samo ważne, jak składki zapłacone. Następujące wyjątkowe przypadki zezwalają na udzielenie kredytu: osobom, które po raz pierwszy przystępują do systemu ubezpieczeń (tj. składki zostają skredytowane za okres przed przystąpieniem do systemu, obejmujący maksymalnie 104 tygodnie składkowe, w zależności od daty pierwszego przystąpienia do systemu); wdowom, pod warunkiem że nie pracują za wynagrodzeniem; byłym członkom maltańskiej policji lub sił zbrojnych, którzy zakończyli służbę i otrzymują pełną emeryturę państwową; Lipiec 2012 r 6
każdej osobie, która wyjeżdża za granicę w ramach wolontariatu; każda osoba, która w ciągu tygodnia kalendarzowego ma prawo do zasiłku chorobowego lub do zasiłku z tytułu wypadku przy pracy, do zasiłku dla bezrobotnych lub do renty inwalidzkiej na cały tydzień, o którym mowa (od poniedziałku do piątku). Pracownik najemny, któremu nie przysługują już świadczenia, może nadal korzystać ze składek kredytowanych pod warunkiem, że pozostaje niezdolny do pracy lub bezrobotny (zależnie od wnioskowanego świadczenia). Takie same przepisy mają zastosowanie do osób prowadzących działalność na własny rachunek, ale tylko w odniesieniu do świadczeń z tytułu choroby. W przypadku, gdy osoba prowadząca działalność na własny rachunek ubiega się o świadczenia z tytułu bezrobocia, może być uprawniona wyłącznie do składek kredytowanych. Z kredytowanych składek korzystać mogą również rodzice urodzeni w dniu 1 stycznia 1962 r. lub po tej dacie i wychowujący dziecko. W tym przypadku maksymalny okres kredytowania składek wynosi dwa lata na każde dziecko. Okres ten może być wydłużony do czterech lat w przypadku dziecka głęboko niepełnosprawnego. Okres składek kredytowanych może być rozłożony na oboje rodziców, ale całość okresów przyznanych obydwojgu rodzicom nie może w żadnym wypadku przekroczyć dwu lub czterech lat, zależnie od przypadku. Zgodnie z podstawowymi warunkami nabycia uprawnień, które mają zastosowanie również do rodziców adopcyjnych, rodzice muszą: ponosić odpowiedzialność za dziecko poniżej szóstego roku życia (lub poniżej dziesiątego roku życia, jeżeli dziecko jest niepełnosprawne w znacznym stopniu) i sprawować nad nim opiekę prawną; oraz pracować zarobkowo przez minimalną liczbę lat równą okresowi kredytowania. Lipiec 2012 r 7
Rozdział II: Opieka zdrowotna Kiedy masz prawo do opieki zdrowotnej? Osoby zamieszkałe na Malcie i objęte ustawodawstwem maltańskim o zabezpieczeniu społecznym, mogą korzystać z publicznej opieki zdrowotnej zgodnie z prawami określonymi przez ministerstwo ds. zdrowia, osób starszych i opieki środowiskowej. Co obejmuje ubezpieczenie? Opieka zdrowotna, jakiej dostarcza publiczna służba zdrowia jest na ogół bezpłatna, jeśli udziela się jej na miejscu. Pacjenci z innych państw członkowskich Unii Europejskiej posiadający ważną Europejską kartę ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ) nie pokrywają kosztów opieki zdrowotnej w nagłych przypadkach, wymagającej pobytu w szpitalu publicznym w celu poddania się hospitalizacji, otrzymania opieki dziennej, przeprowadzenia badań diagnostycznych lub konsultacji ambulatoryjnych. Pacjent ponosi całkowity koszt wszystkich protez i przypisanych kuracji farmakologicznych w ramach opieki następującej po leczeniu szpitalnym (oprócz kuracji w ciągu pierwszych trzech dni po wypisaniu ze szpitala) bądź w ramach opieki dziennej lub ambulatoryjnej. Jedynie pomoc stomatologiczna w najbardziej nagłych wypadkach jest udzielana bezpłatnie w oddziałach ambulatoryjnych i ośrodkach zdrowia. Za większość zabiegów stomatologicznych płaci sam pacjent, a udzielają ich prywatne kliniki stomatologiczne, wszystkie zaopatrzone w obowiązkową licencję publicznych władz właściwych do spraw zdrowia. Opieka zdrowotna obejmuje bezpłatne szczepienia, bezpłatną opiekę i leczenie przed porodem i po porodzie oraz bezpłatną opiekę nad osobami starszymi w zakładach państwowych, jeżeli osoby te nie pobierają emerytury. Wszystkie lekarstwa stosowane w leczeniu szpitalnym i przez trzy dni po opuszczeniu szpitala są bezpłatne dla pacjenta. Jeśli schorzenie wymaga stosowania lekarstw lub wyrobów medycznych z tytułu podstawowej opieki lub zewnętrznych konsultacji, lub też po opuszczeniu dziennego ośrodka opieki bądź po opuszczeniu szpitala (poza pierwszymi 3 dniami, jeśli chodzi o lekarstwa), konieczna jest recepta lekarza posiadającego licencję. Lekarstwa i potrzebne wyroby medyczne mogą być zakupione w każdej detalicznej aptece na Malcie (jest ich ponad 200),a koszty ponosi w całości pacjent, który bezpośrednio za nie płaci. Reguła ta nie dotyczy osób zamieszkałych na Malcie i podlegających maltańskiemu ustawodawstwu w dziedzinie zabezpieczenia społecznego. W takim przypadku, lekarstwa i wyroby medyczne są wydawane wyłącznie przez apteki lub publiczne jednostki opieki zdrowotnej: osoby o niskich dochodach, zgodnie z oceną zasobów finansowych, są uprawnione do bezpłatnych lekarstw z ograniczonego wykazu leków podstawowych i niektórych wyrobów medycznych (pod pewnymi warunkami i po wpłaceniu zwrotnej kaucji); osoby cierpiące na choroby przewlekłe, zawarte w specjalnym wykazie załączonym do ustawy o zabezpieczeniu społecznym, są uprawnione do bezpłatnych lekarstw ściśle związanych z leczeniem danych chorób. Świadczenie to nie zależy od zasobów finansowych. Lipiec 2012 r 8
W jaki sposób można skorzystać z opieki zdrowotnej? Ministerstwo ds. zdrowia, osób starszych i opieki środowiskowej odpowiada za finansowanie i świadczenie usług w zakresie opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Opiekę zapewnia się w publicznych szpitalach i zakładach opieki zdrowotnej. Tylko szpitale publiczne świadczą bezpłatne usługi dotowane przez państwo. Dostęp do specjalistów przyznaje się na podstawie skierowania od lekarza z zakładu publicznego lub lekarza rodzinnego. Ze względu na powierzchnię kraju liczba dostępnych szpitali jest ograniczona. Na przykład funkcjonują tylko dwa szpitale ogólne jeden na Malcie, a drugi na siostrzanej wyspie Gozo. Dostępny jest jeden szpital zapewniający opiekę w zakresie zdrowia umysłowego oraz jeden szpital specjalizujący się w poważnych chorobach wymagających długoterminowego leczenia, takich jak choroby nowotworowe. Ponadto, na potrzeby osób starszych, funkcjonuje szpital rehabilitacyjny, szpital świadczący opiekę stacjonarną oraz osiem domów opieki. Istnieją również szpitale, kliniki oraz inne placówki prywatne. Opieka w zakładach prywatnych jest finansowana z prywatnego ubezpieczenia lub przez samych pacjentów. Lekarze maltańscy mogą wykonywać swój zawód równocześnie w systemie publicznej opieki zdrowotnej i w prywatnej. Wszystkie prywatne urządzenia lecznicze, poza gabinetami lekarzy ogólnych i gabinetami lekarzy specjalistów, muszą posiadać licencję wystawioną przez publiczne władze właściwe do spraw zdrowia. Wszystkie prywatne gabinety lekarskie na Malcie składają się wyłącznie z prywatnych urządzeń i nie ma żadnych prywatnych łóżek ani urządzeń w publicznych szpitalach lub w publicznych ośrodkach opieki zdrowotnej. Rząd maltański nie ponosi w najmniejszym stopniu odpowiedzialności za leczenie lub opiekę świadczoną obywatelom europejskim w prywatnych szpitalach i placówkach opieki zdrowotnej lub przez lekarzy praktykujących jako osoby prywatne. Obywatele Unii Europejskiej mieszkający na Malcie są traktowani w jednakowy sposób. Uprawnienia te musi zatwierdzić i poświadczyć wydział ds. uprawnień przy departamencie zdrowia. Ten oficjalny certyfikat wraz z osobistym dokumentem tożsamości wystarczy do otrzymania opieki zdrowotnej w publicznych strukturach służby zdrowia. Osoby pochodzące z państw członkowskich UE przebywające tymczasowo na Malcie mają bezpośredni dostęp do opieki zdrowotnej świadczonej przez zakłady finansowane ze środków publicznych za okazaniem Europejskiej karty ubezpieczenia zdrowotnego (EKUZ). Lipiec 2012 r 9
Rozdział III: Świadczenia pieniężne z tytułu choroby Kiedy masz prawo do świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? Świadczenia pieniężne z tytułu choroby wypłacane są pracownikom najemnym oraz osobom prowadzącym działalność na własny rachunek. Aby móc korzystać z tych świadczeń, ubezpieczony musi mieć opłacone składki przez 50 tygodni oraz opłacić składki lub uzyskać składki kredytowane w czasie 20 tygodni w ciągu dwu lat poprzedzających rok, w którym wnioskuje o świadczenie. Co obejmuje ubezpieczenie? Świadczenie wypłaca się na podstawie liczby dni pracy w zwykłym tygodniu roboczym, przy maksymalnej liczbie sześciu dni. Stawki są następujące: 18,57 EUR dziennie dla osoby samotnie wychowującej dzieci lub osoby pozostającej w związku małżeńskim, mającej na utrzymaniu współmałżonka, który nie jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy; 12,01 EUR dziennie dla innych osób. Świadczenia wypłacane są począwszy od czwartego dnia niezdolności do pracy, maksymalnie przez 156 dni w roku lub 312 dni w roku, jeżeli dana osoba przeszła poważną operację lub doznała ciężkich obrażeń (bez związku z pracą zawodową) bądź cierpi na poważną chorobę wymagającą długotrwałego leczenia przed powrotem do pracy. Całkowita liczba dni wypłacania świadczenia, przyznanych w ciągu dwóch lat, nie może przekroczyć 468 dni. W żadnym wypadku całkowita liczba dni pobierania świadczenia nie może przekroczyć łącznej liczby składek opłaconych przez tę osobę od czasu przystąpienia po raz pierwszy do systemu zabezpieczenia społecznego. Pracodawca wypłaca różnicę między wynagrodzeniem i świadczeniem, jeśli świadczenie jest niższe. W przypadku osób bezrobotnych świadczenie z tytułu choroby wypłaca się przyjmując sześciodniowy tydzień w każdym okresie choroby podczas bezrobocia. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń pieniężnych z tytułu choroby? Zaświadczenie o niezdolności do pracy poświadcza lekarz rodzinny ubezpieczonego, przy czym niezdolność do pracy musi zostać przez niego stwierdzona począwszy od pierwszego dnia choroby. Pacjent poddaje się badaniu przeprowadzanemu przez lekarza rodzinnego raz na tydzień, jeżeli czas trwania choroby przekroczy jeden tydzień. Jeśli liczba dni świadczenia przekracza 60, przypadek jest badany przez komitet medyczny departamentu. Pracodawca wypłaca pełną kwotę wynagrodzenia (lub jej połowę) przez maksymalną łączną liczbę pełnych dni (lub niepełnych dni w wymiarze 1/2) urlopu chorobowego przysługującego pracownikowi najemnemu na podstawie prawa pracy lub układu Lipiec 2012 r 10
zbiorowego pracy. Po upływie powyższego okresu świadczenie jest wypłacane tygodniowo przez państwo za pośrednictwem pracodawcy. Lipiec 2012 r 11
Rozdział IV: Świadczenia z tytułu macierzyństwa i ojcostwa Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu macierzyństwa lub ojcostwa? Oprócz świadczeń rzeczowych opieki przed porodem i po porodzie, obejmującej bezpłatną opiekę w trakcie porodu i opiekę szpitalną Malta zapewnia świadczenia pieniężne w postaci świadczenia z tytułu macierzyństwa. Jest ono wypłacane na rzecz kobiet, które nie korzystają z urlopu macierzyńskiego u swoich pracodawców. Świadczenie przysługuje obywatelom maltańskim i ich współmałżonkom, którzy są objęci systemem zabezpieczenia społecznego i zamieszkują na stałe na Malcie, bądź jeżeli dana kobieta nie zamieszkuje na Malcie, pod warunkiem że ostatnim państwem, w którym była ubezpieczona, jest Malta. Jeśli kobieta pracuje lub w przeszłości pracowała jako pracownik najemny, nie powinna otrzymywać zasiłku macierzyńskiego, ponieważ podlega ustawie określającej relacje między sektorem przemysłowym a sektorem zatrudnienia (EIRA). Co obejmuje ubezpieczenie? Świadczenie w postaci zryczałtowanej stawki w wysokości 79,20 EUR wypłaca się przez 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Co najmniej sześć tygodni należy wykorzystać po urodzeniu dziecka. Świadczenie wypłaca się w całości po porodzie bądź w dwóch ratach przed porodem i po porodzie. Kontynuacja płatności przez pracodawcę nie jest określona ustawowo. Prawodawstwo maltańskie nie przewiduje świadczeń z tytułu ojcostwa. W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu macierzyństwa i ojcostwa? Świadczenie z tytułu macierzyństwa jest wypłacane bezpośrednio na rachunek bankowy wnioskodawcy. Lipiec 2012 r 12
Rozdział V: Świadczenia z tytułu inwalidztwa Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu inwalidztwa? Rentę inwalidzką wypłaca się na rzecz każdego ubezpieczonego (zatrudnionego jako pracownik najemny lub prowadzącego działalność na własny rachunek bezpośrednio przed złożeniem wniosku), w przypadku którego komisja lekarska departamentu zabezpieczenia społecznego orzekła: niezdolność do odpowiedniego wykonywania pracy najemnej w pełnym wymiarze czasu pracy lub regularnie w niepełnym wymiarze bądź prowadzenia działalności na własny rachunek w wyniku poważnej choroby, niepełnosprawności fizycznej lub intelektualnej; albo niezdolność do pracy uznaną za trwałą lub, jeżeli nie można ostatecznie orzec o jej trwałym charakterze, za uniemożliwiającą danej osobie odpowiednie wykonywanie pracy najemnej w pełnym wymiarze czasu pracy lub regularnie w niepełnym wymiarze bądź prowadzenie działalności na własny rachunek. Minimalny okres niezdolności do pracy wynosi nie mniej niż jeden rok od daty złożenia wniosku. Aby otrzymać taką rentę, ubezpieczony musiał opłacać składki przez 250 tygodni jako pracownik najemny lub osoba nieotrzymująca pensji, ze średnią roczną 50 tygodni składek opłaconych lub skredytowanych. Renta na niższym poziomie wypłacana jest, jeśli roczna średnia składek wynosi między 20 a 49 tygodni. Co obejmuje ubezpieczenie? Wypłacana kwota zależy w większym stopniu od liczby odprowadzonych składek oraz od tego, czy ubezpieczony pozostaje w związku małżeńskim (dotyczy mężczyzn) i ma a utrzymaniu współmałżonkę, niż od stopnia niepełnosprawności. Poziom ten jest co roku dostosowywany, w zależności od kosztów utrzymania i w niektórych przypadkach w zależności od zmiany wynagrodzeń. Stawka renty przysługująca osobom pozostającym w związku małżeńskim może być wypłacana, nawet jeżeli współmałżonek jest zatrudniony jako pracownik najemny. Nie są przyznawane dodatki na dzieci. Minimalna kwota świadczenia wynosi od 94,05 EUR w przypadku małżeństw do 89,66 EUR tygodniowo w przypadku osób samotnych. Renta maksymalna dla osób pozostających w związku małżeńskim wynosi 131,52 EUR tygodniowo, a dla osoby samotnej 113,25 EUR tygodniowo. Wysokość wypłacanych stawek zależy również od tego, czy danej osobie przysługuje świadczenie z tytułu stażu pracy. Jeżeli rencista pobiera świadczenie z tytułu stażu pracy (Pensjoni tas-servizz) i jego maksymalna średnia składka wynosi 50, renta podstawowa (Pensjoni Bażika) może zostać zmniejszona do nie mniej niż 88,72 EUR tygodniowo w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim oraz do nie mniej niż 75,56 EUR tygodniowo w przypadku osób samotnych. Lipiec 2012 r 13
W jaki sposób można skorzystać ze świadczeń z tytułu inwalidztwa? Wszystkimi świadczeniami pieniężnymi zarządza departament zabezpieczenia społecznego (Dipartiment tas Sigurtà Soċjali). O wszelkie świadczenia można występować poprzez dowolne z 24 biur okręgowych tego departamentu (22 na wyspie Malcie i 2 na siostrzanej wyspie Gozo). Poszczególne przypadki są poddawane okresowym kontrolom na podstawie wskazań rady lekarskiej. Lipiec 2012 r 14
Rozdział VI: Emerytury i świadczenia z tytułu podeszłego wieku Kiedy masz prawo do świadczeń z tytułu podeszłego wieku? Przepisy dotyczące reformy emerytur przewidują stopniowe podwyższenie wieku emerytalnego: w przypadku osób urodzonych w dniu 31 grudnia 1951 r. lub przed tą datą wiek emerytalny pozostaje taki sam jak obecnie, tj. 61 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet (Kobiety w tym przedziale wiekowym mogą zdecydować o przejściu na emeryturę w wieku 61 lat i w takim wypadku pracodawca nie może ich zwolnić); w przypadku osób urodzonych między 1952 r. i 1955 r. włącznie wiek emerytalny wyniesie 62 lata; w przypadku osób urodzonych między 1956 r. i 1958 r. włącznie wiek emerytalny wyniesie 63 lata; w przypadku osób urodzonych między 1959 r. i 1961 r. włącznie wiek emerytalny wyniesie 64 lata; w przypadku osób urodzonych w dniu 1 stycznia 1962 r. lub przed tą datą wiek emerytalny wyniesie 65 lat. Warunki składkowe to 156 tygodni wpłaconych składek, ze średnią roczną 50 tygodni zapłaconych lub skredytowanych w czasie podlegającego ubezpieczeniu życia osoby ubezpieczonej. Emerytura na niższym poziomie jest wypłacana, jeśli średnia roczna składek wynosi między 20 a 49 tygodni w systemie emerytalnym o stałym poziomie lub między 15 a 49 tygodni w systemie związanym z dwiema trzecimi dochodów. Osoby pobierające emeryturę mogą być zatrudnione jako pracownicy najemni lub prowadzące działalność na własny rachunek w okresie pobierania emerytury.. Wypłacane stawki zależą od tego, czy: składki były opłacane przed dniem 22 stycznia 1979 r. czy po tej dacie, która jest datą wprowadzenia emerytur zależnych od dochodów; świadczenie z tytułu stażu pracy jest wypłacanej przez pracodawcę, co powoduje zmniejszenie emerytury wypłacanej z zabezpieczenia społecznego; osoba pozostaje w związku małżeńskim i ma na utrzymaniu współmałżonka. Emerytura uzależniona od dochodów wynosi 2/3 średniej rocznej: najwyższych płac podstawowych z trzech kolejnych lat w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed przejściem na emeryturę w przypadku pracowników najemnych urodzonych przed 1952 r.; najwyższych płac podstawowych z trzech kolejnych lat w ciągu ostatnich jedenastu lat przed przejściem na emeryturę w przypadku pracowników najemnych urodzonych między 1952 r. a 1955 r.; najwyższych płac podstawowych z trzech kolejnych lat w ciągu ostatnich dwunastu lat przed przejściem na emeryturę w przypadku pracowników najemnych urodzonych między 1956 r. a 1958 r.; Lipiec 2012 r 15