Stan sanitarny kąpielisk i basenów kąpielowych Kąpieliska

Stan sanitarny kąpielisk i basenów kąpielowych Kąpieliska Nadzór sanitarny nad kąpieliskami ma na celu eliminowanie zagroŝeń dla zdrowia uŝytkowników, jakie mogą wynikać z nieodpowiedniej jakości wody oraz niewłaściwego stanu czystości i higieny samego obiektu i jego otoczenia. Szczególne zagroŝenie epidemiologiczne dotyczy przypadków kałowego zanieczyszczenia wody w kąpielisku, zwłaszcza w obiektach uczęszczanych przez duŝą liczbę kapiących się. Polska jako kraj członkowski Unii Europejskiej (UE) jest zobowiązany udostępniać i przekazywać Komisji Europejskiej (KE), w określonym trybie i formacie, wyniki związane z monitoringiem zarówno środowiska, jak i aspektów zdrowotnych. Jednym z takich zadań jest przygotowanie i zestawienie informacji dotyczących jakości wody w kąpieliskach. W Polsce monitoring jakości wody w kąpieliskach w 2010 r. prowadzony był przez jednostki Państwowej Inspekcji Sanitarnej na podstawie rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16 października 2002 roku w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. Nr 183, poz. 1530). Rozporządzenie to było zgodne z Dyrektywą UE z dnia 8 grudnia 1975 r. dotyczącą jakości wody w kąpieliskach (76/160/EEC) i zgodnie z nowelizacją z dnia 4 marca 2010 r. ustawy o zmianie ustawy Prawo wodne (Dz. U. Nr 44, poz. 253) z dniem 1 stycznia 2011 r. zostało uchylone.. W bieŝącym roku Polska po szósty przygotowała odpowiednie zestawienie informacji związanych z jakością wody w kąpieliskach. Zestawienia te są zgodne z wytycznymi UE oraz Dyrektywą 76/160/EEC. Wszystkie wyniki gromadzone na szczeblu UE opracowywane są przez Centrum Informacji DG ds. Środowiska Komisji Europejskiej i publikowane w postaci sprawozdania zbiorczego przedstawiającego jakość wody w kąpieliskach dla danego sezonu kąpieliskowego. Sprawozdanie to publikowane jest zazwyczaj tuŝ przed rozpoczęciem kolejnego sezonu kąpieliskowego i obejmuje informacje o jakości wody w kąpieliskach w kaŝdym z państw członkowskich UE w roku ubiegłym. Jedynym kryterium wyboru kąpielisk, jakie powinny podlegać raportowaniu do KE, zgodnie z zapisami dyrektyw 76/160/EEC i 2006/7/EC, jest miejsce, dla którego liczbę kąpiących się w trakcie sezonu kąpieliskowego określono jako duŝą (znaczną). Oznacza to, Ŝe KE nie precyzuje jednoznacznie kryteriów wyboru kąpielisk podlegających raportowaniu, a kwestię tę (wyboru) pozostawia krajom członkowskim. Przewodnikiem do

wykonania raportu był Data Dictionary. Definition of Wide Bathing Water Quality Reporting under Directive 76/160/EEC (wersja z października 2010 r.). W sezonie kąpielowym 2010 r. Ŝadne nowe kąpielisko nie zostało dodane do listy raportowanych do Komisji Europejskiej. Ogółem wszystkich raportowanych kąpielisk było 315. W porównaniu z rokiem poprzednim liczba ta uległa zmniejszeniu o 6 kąpielisk. Zmiana ta była spowodowana tym, iŝ: dwa kąpieliska zostały połączone w jedno, dwa kąpieliska zostały przekształcone w basen kąpielowy, trzy kąpieliska zostały zamknięte z uwagi na ich zniszczenie przez falę powodziową. Ogółem w 2010 r. w ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej pozostawało 1229 kąpielisk, co oznacza, Ŝe w porównaniu z rokiem wcześniejszym liczba ta zmniejszyła się o 119 obiekty. Jest to związane głównie z: wykreśleniem z wykazu obiektów, z których prowadzenia zrezygnował właściciel, likwidacją obiektów w związku ze zmianą przeznaczenia terenu (budowa dróg, przekształcenie w baseny kąpielowe) oraz kąpielisk małych, wykorzystywanych do celów rekreacyjnych sporadycznie przez znikomą liczbę kąpiących się, w przypadku których stały nadzór sanitarny i monitoring jakości wody nie jest uzasadniony. Nadzorem sanitarnym w 2010 r. objęto 1198 kąpieliska (97 % obiektów ujętych w ewidencji). PrzewaŜały wśród nich kąpieliska niezorganizowane (829 kąpielisk 98 % skontrolowanych) oraz kąpieliska śródlądowe (1112 kąpieliska 97 % skontrolowanych; ryc. 3.1.1.). Kąpieliska zorganizowane, z reguły uczęszczane przez większą liczbę kąpiących się i wyŝej oceniane pod względem sanitarnym, stanowiły 30% wszystkich skontrolowanych obiektów. Grupa kąpielisk morskich objętych nadzorem liczyła 117 obiektów (stanowi to odpowiednio 10 % ogółem i 100 % skontrolowanych kąpielisk w grupie). Znaczenie tych kąpielisk jest duŝe z uwagi na znaczną liczbę osób korzystających z nich w sezonie letnim. NaleŜy podkreślić, Ŝe nadzór sanitarny dotyczył prawie wszystkich kąpielisk (97%) ujętych w ewidencji i obejmował wszystkie kąpieliska morskie.

zorganizowane; 369; 31% niezorganizowane; 829; 69% Ryc.3.1.1. Liczba i odsetek skontrolowanych kąpielisk w 2010 r. z podziałem na kąpieliska zorganizowane i niezorganizowane. Poszczególne województwa wykazywały znaczne róŝnice, co do liczby kąpielisk czynnych na ich terenie. Najwięcej kąpielisk objętych nadzorem sanitarnym znajdowało się na obszarze województw (ryc.3.1.2): warmińsko-mazurskiego (219), pomorskiego (213), wielkopolskiego (114), zachodniopomorskiego (113), kujawsko-pomorskiego (91), lubuskiego (72). Skupiały one łącznie 67 % ogółu skontrolowanych kąpielisk. Najmniej kąpielisk zlokalizowanych było w województwach: opolskim (23), podkarpackim (27), świętokrzyskim (33) i dolnośląskim (35). 250 213 213 219 213 200 150 100 91 87 114 114 113 113 Wszystkich w ewidencji w 2010 r. 50 35 29 51 51 72 71 41 40 44 43 57 55 23 20 27 26 39 39 57 54 33 30 Skontrolowanyc h w 2010 r. 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Ryc.3.1.2. Liczba wszystkich kąpielisk będących w ewidencji i skontrolowanych w 2010 r. przez organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Ryc.3.1.3. Liczba wszystkich kąpielisk zorganizowanych będących w ewidencji i skontrolowanych w 2010 r. przez organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Najwięcej kąpielisk zorganizowanych znajduje się na terenie województw (ryc.3.1.3): wielkopolskiego (72), zachodniopomorskiego (64), pomorskiego (56), warmińsko-mazurskiego (30) i mazowieckiego (31). Najmniej kąpielisk zorganizowanych było na terenie województw: opolskiego (3), lubelskiego (3) i świętokrzyskiego (5). Najwięcej kąpielisk niezorganizowanych znajduje się w województwach (ryc.3.1.4) warmińsko-mazurskim (189), pomorskim (157), kujawsko pomorskim (73) oraz lubuskim (63). Najmniej kąpielisk niezorganizowanych było w województwach: dolnośląskim (13), podkarpackim (14) i opolskim (20). Wszystkie w ewidencji w 2010 r. Skontrolowane w 2010 r. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Wszystkie w ewidencji w 2010 r. Skontrolowane w 2010 r. Ryc.3.1.4. Liczba wszystkich kąpielisk niezorganizowanych będących w ewidencji i skontrolowanych w 2010 r. przez organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej.

Kąpieliska morskie znajdują się w trzech województwach: pomorskim (74), zachodniopomorskim (41) i warmińsko-mazurskim (2). 117; 10% 1081; 90% Kąpieliska morskie Kąpieliska śródlądowe Ryc.3.1.5. Liczba kąpielisk morskich i śródlądowych skontrolowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010 r. Liczba kąpielisk śródlądowych w poszczególnych województwach (ryc.3.1.6) kształtuje się podobnie jak liczba kąpielisk ogółem największa ich liczba znajduje się w województwach: warmińsko-mazurskim (217), pomorskim (139), wielkopolskim (114), kujawsko-pomorskim (87) i lubuskim (71), zaś najmniejsza w województwach: opolskim (20), podkarpackim (26) i świętokrzyskim (30).

250 200 150 100 50 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Wszystkie w ewidencji w 2010 r. Skontrolowane w 2010 r. Ryc.3.1.6. Liczba wszystkich kąpielisk śródlądowych będących w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i wszystkich skontrolowanych w 2010 r. Do najistotniejszych elementów nadzoru sanitarnego nad kąpieliskami naleŝała ocena jakości wody, prowadzona zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. Nr 183, poz. 1530). Jakość wody była oceniana przed rozpoczęciem sezonu kąpieliskowego i następnie w trakcie jego trwania co dwa tygodnie, rzadziej w wybranych obiektach uczęszczanych przez niewielką liczbę osób korzystających z kąpieli, jeśli badania aktualne i z lat ubiegłych wskazywały na dobrą i stabilną jakość wody. W ocenie przydatności wody do kąpieli uwzględniano przede wszystkim wskaźniki mikrobiologiczne kałowego zanieczyszczenia wody oraz zakwity sinic. Stan sanitarny kąpielisk objętych nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2010 r. oceniono negatywnie ogółem w 276 skontrolowanych obiektach (23 %). W przypadku kąpielisk zorganizowanych ocena negatywna dotyczyła 94 obiektów, co stanowiło 8 % kąpielisk skontrolowanych ogółem, a 25 % w grupie, zaś dla niezorganizowanych 182 kąpieliska, co stanowiło odpowiednio 15 % i 21 %. Wśród kąpielisk morskich wodę niezgodną z wymaganiami stwierdzono w 17 obiektach (odpowiednio 1 % oraz 15 %), a wśród kąpielisk śródlądowych 126 (22 % oraz 24 %). We wszystkich województwach odnotowano przynajmniej jedno kąpielisko niezgodne z wymaganiami.

NajwyŜszy odsetek kąpielisk z wodą nieodpowiadającą wymaganiom stwierdzono w województwach: łódzkim 53 %, małopolskim 53 %, wielkopolskim 52 %, opolskim 45 % i mazowieckim 40 %. Na 276 kąpielisk z przekroczeniami wymagań w większości przypadków były przekroczone zarówno parametry fizykochemiczne (183), jak i mikrobiologiczne (112). AŜ w 57 przypadkach w województwie pomorskim i wielkopolskim były przekroczone parametry fizykochemiczne (potencjalnie nie zagraŝające zdrowiu kąpiących się). Natomiast parametry biologiczne mogące spowodować negatywne skutki zdrowotne stwierdzono na terenie województwa: łódzkiego (9), pomorskiego (8) i warmińskomazurskiego (5). W poszczególnych grupach kąpielisk stwierdzono następujące największe liczby przekroczeń (tab.3.1.1). Wyszczególnienie Liczba obiektów wg ewidenc skontrol owanyc w których jakość wody nie odpowiada wymaganiom ji za rok ogółem h ogółe m fizykochem icznym mikrobiologicznym zakwity sinic 0 1 2 3 4 5 6 Kąpieliska ogółem 1 1229 1198 276 183 112 36 zorganizow ane 2 376 369 94 68 34 8 niezorganiz owane 3 853 829 182 115 78 28 w tym morskie 4 117 117 17 14 3 1 śródlądowe 5 1112 1081 259 169 109 35 Tab. 3.1.1. Liczba kąpielisk będących w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i kontrolowanych w 2010 r. z podziałem na kąpieliska zorganizowane i niezorganizowane wraz z przekroczeniami. 70 60 50 40 30 20 10 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Przekroczenia ogółem Fizykochemiczne Mikrobiologiczne Zakwit sinic Ryc.3.1.7. Liczba kąpielisk, w których stwierdzono przekroczenia w 2010 r. z podziałem na poszczególne województwa.

Wydaje się zasadne aby w przyszłym roku dokładniej przeanalizować przyczyny zanieczyszczeń występujących w wyŝej wyszczególnionych kąpieliskach pod względem zagroŝeń zdrowotnych dla kapiących się i celowości organizowania na tych obszarach wodnych kąpielisk. PowyŜsza weryfikacja będzie przeprowadzona zgodnie ze zmieniającymi się przepisami w zakresie kąpielisk, które wchodzą w Ŝycia z dniem 1 stycznia 2011 r. nowelizacją ustawy z dnia 4 marca 2010 r. o zmianie ustawy Prawo wodne (Dz. U. Nr 44, poz. 253). Zadanie to będzie realizowane podczas przygotowywania przez organizatora kąpieliska profilu wody w kąpielisku. Jego częścią składową są opisy cech fizycznych, geograficznych i hydrologicznych, nie tylko wody w kąpielisku, ale równieŝ wód powierzchniowych wokół kąpieliska lub powyŝej kąpieliska dla rzek w celu określenia zanieczyszczeń, które mogłyby być źródłem zagroŝeń zdrowotnych oraz identyfikacja tych zanieczyszczeń. Część informacji potrzebnych do sporządzenia profilu zawarte jest w katastrze wodnym. MoŜe zaistnieć potrzeba przeprowadzenia dodatkowych badań lub opracowań. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe te kąpieliska powinny być przewidziane jako obiekty, w których naleŝy rozwijać infrastrukturę i promować kąpiel. W związku z powyŝszym Główny Inspektor Sanitarny w celu rozeznania się w zakresie infrastruktury dostępnej na kąpielisku przeprowadził w 2010 r. modernizację Serwisu kąpieliskowego dostępnego na stronie internetowej www.pis.gov.pl. Zmiana ta przede wszystkim miała na celu umoŝliwienie społeczeństwu oprócz moŝliwości sprawdzenia przydatności wody do kąpieli, sprawdzenie infrastruktury na obszarze kąpieliska. Informacje z zakresu infrastruktury na obszarze kąpieliska moŝna podzielić na trzy kategoria. Pierwsza kategoria to programy i wyróŝnienia dla danego kąpieliska według starej definicji gdzie jako przykład moŝemy podać Błękitną flagę. Jest to międzynarodowym programem Fundacji na rzecz Edukacji Ekologicznej (Foundation for Environmental Education FEE). Jest to utworzona w 1981 r. pozarządowa organizacja ekologiczna z siedzibą w Wielkiej Brytanii, zrzeszająca organizacje narodowe pełniące rolę krajowych koordynatorów programów FEE. Jakość wody w kąpieliskach zgłaszanych do programu Błękitna Flaga musi spełniać nie tylko wymagania dopuszczalnych wartości określonych w dyrektywie z 1976 r., ale równieŝ wartości poŝądanych, co znacznie przybliŝa przejście do bardziej rygorystycznych wymagań określonych w nowej dyrektywie kąpieliskowej z 2006 r. Doświadczenia organizatorów kąpielisk uczestniczących w Programie Błękitna Flaga przydadzą się niewątpliwie w wywiązywaniu się z obowiązków nałoŝonych ww. nowelizacją ustawy Prawo

wodne. Jednocześnie zmiany te słuŝą teŝ promowaniu idei Błękitnej Flagi w Polsce i podnoszeniu bezpieczeństwa zdrowotnego osób korzystających z kąpieli. Druga kategoria to konkretne dane o infrastrukturze, które zostały wyszczególnione na informacje czy na terenie kąpieliska jest: ogrodzenie, wyznaczona strefa do pływania, wyznaczona strefa na plaŝy do rekreacji i sportu, pomost, molo itd., moŝliwość cumowania sprzętu wodnego, wydzielone miejsce do grillowania lub zorganizowania ogniska, dostęp do punktu czerpania wody z odprowadzaniem ścieków, przystosowany dla osób niepełnosprawnych, kosz na śmieci, toaleta, natrysk, przebieralnia. Trzecia i ostatnia kategoria dotyczy bezpieczeństwa na kąpielisku gdzie są zawarte informacje czy na terenie kąpieliska jest: maszt z flagą WOPR, ratownik, wydzielone specjalne miejsce do kąpieli dla dzieci, wydzielone specjalne miejsce do zabawy dla dzieci, zakaz wprowadzania zwierząt domowych, regulamin kąpieliska, tablica informacyjna (regulamin). Poddając analizie ww. zakres informacji w skali całego kraju wyróŝnienia na kąpieliskach zorganizowanych stanowiły 5%, a na niezorganizowanych jedynie 0,2%. Kąpieliska zorganizowane z ogrodzonym terenem stanowiły 45% w skali całego kraju, a kąpieliska niezorganizowane 25%. Kąpieliska zorganizowane z wyznaczoną strefą do kąpieli w wodzie stanowiły 93% w skali całego kraju, a niezorganizowane 55%. Kąpieliska zorganizowane z wyznaczoną strefą do uprawnia sportu i rekreacji stanowiły 67%, a niezorganizowane 30%. Kąpieliska zorganizowane na których znajdowały się pomosty i mola stanowiły 69%, a niezorganizowane 61%. Kąpieliska zorganizowane z moŝliwością cumowania sprzętu wodnego stanowiły 56%, a niezorganizowane 35%. Kąpieliska zorganizowane z wyznaczonym miejscem na grill/ognisko stanowiły 42%, a niezorganizowane 26%.

Kąpieliska zorganizowane z dostępem do punktu czerpalnego wody wraz z odprowadzaniem ścieków stanowiły 72%, a niezorganizowane 27%. Kąpieliska zorganizowane przystosowane dla osób niepełnosprawnych stanowiły 26%, a niezorganizowane 5%. Kąpieliska zorganizowane, na których terenie znajdują się kosze na śmieci stanowiły 98%, a niezorganizowane 85%. Kąpieliska zorganizowane, na których terenie znajdowała się toaleta (skanalizowana lub przenośna) stanowiła 94%, a niezorganizowane 58%. Kąpieliska zorganizowane, na których znajdowały się natryski stanowiły 51%, a niezorganizowane 12%. Kąpieliska zorganizowane z przebieralniami stanowiły 43%, a niezorganizowane 10%. Kąpieliska zorganizowane z ratownikami stanowiły 89%, a niezorganizowane 44%. Kąpieliska zorganizowane z wydzieloną strefą do pływania dla dzieci stanowiły 70%, a niezorganizowane 42%. Kąpieliska zorganizowane, na których obowiązywał zakaz wprowadzania zwierząt domowych stanowiły 80%, a niezorganizowane 45%. Przykładowo kąpieliska zorganizowane na których teren był ogrodzony, na którym była strefa wyznaczona do pływania, na którego terenie znajdowały się kosze na śmieci, toalety, natryski, ratownik, tablica informacyjna i obowiązywał zakaz wprowadzania zwierząt domowych stanowiły 21%, a niezorganizowanych 3%. Wszystkie kąpieliska były oceniane zgodnie z wymaganiami określonymi w dyrektywie 76/140/WWE i rozporządzaniem Ministra Zdrowia z 2002 r. (Dz. U z 2002 roku, Nr 153, poz. 1530). Od 1 stycznia 2011 r. obowiązują nowe przepisy w zakresie kąpielisk wprowadzone w Ŝycie ustawą z dnia 4 marca 2010 r. o zmianie ustawy Prawo wodne. Stanowi ona wdroŝenie do polskiego prawa postanowień dyrektywy 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006 r. dotyczącej zarządzania jakością wody w kąpieliskach i uchylającą dyrektywę 76/160/EWG (Dz. Urz. L 64 z 04.03.2006r.). Dyrektywa ta zupełnie zmienia dotychczasowe podejście do nadzorowania jakości wody w kąpielisku. Świadczy o tym juŝ sama zmiana tytułu. Poprzednia dyrektywa dotyczyła jedynie jakości wody w kąpielisku a obecna dotyczy zarządzania jakością wody w kąpielisku, czyli obejmuje w szerszym zakresie wszelkie działania związane z tym zagadnieniem. W porównaniu z rokiem wcześniejszym: zmniejszyła się ilość kąpielisk pozostających w ewidencji (z 1348 do 1229) oraz objętych nadzorem sanitarnym (z 1285 do 1198). Jednocześnie kontrolę sanitarną przeprowadzono w nieco mniejszej liczbie kąpielisk niezorganizowanych spadek z 896 w 2009 r. do 853 w 2010 r., zmniejszyła się liczba objętych nadzorem sanitarnym kąpielisk śródlądowych z 1 145 w 2009 r. do 1 112 w 2010 r.,

zmniejszyła się liczba kąpielisk morskich z 122 w 2009 r. na 117 w 2010 r. Przedstawione wyŝej dane wskazują, Ŝe nadal w dość znacznej grupie kąpielisk stwierdza się nieodpowiednią jakość wody. Wynika to głównie z nieuregulowanej gospodarki ściekowej, w tym dopływu ciekami wodnymi zanieczyszczeń do akwenów, na których zlokalizowane są kąpieliska, co przekreśla moŝliwości trwałej poprawy jakości wody w ramach nieskoordynowanych i lokalnie podejmowanych działań naprawczych. JednakŜe biorąc pod uwagę wcześniej wspomniane zmiany legislacyjne w zakresie kąpielisk ich liczba moŝe ulec drastycznej zmianie w sezonie kąpieliskowym w 2011 r. Baseny kąpielowe Baseny kąpielowe z uwagi na związane z korzystaniem z nich ryzyko zakaŝeń wymagają szczególnego nadzoru sanitarnego, który obejmuje jakość wody w niecce basenowej, w tym kontrolę skuteczności jej dezynfekcji, wentylację i oświetlenie pomieszczeń, zwłaszcza hali basenowej oraz warunki higieniczne panujące w obiekcie, włączając w to poczekalnię, szatnie, pomieszczenia sanitarne i natryski oraz halę basenową. Istotnym elementem oceny sanitarnej jest stan niecki basenowej oraz innych urządzeń słuŝących do korzystania z kąpieli, jak brodziki, baseny z hydromasaŝem, zjeŝdŝalnie itp. W ocenie uwzględnione jest takŝe zaopatrzenie w wodę, sposób jej uzdatniania, gospodarka ściekowa oraz postępowanie z odpadami komunalnymi, ponadto zaopatrzenie, przechowywanie i postępowanie z preparatami do uzdatniania i dezynfekcji wody, a takŝe sprzętem myjącym i środkami czystości. Kontrola jakości wody basenowej jest szczególnie waŝnym elementem nadzoru sanitarnego nad obiektami basenowymi, a właściwa jej realizacja natrafia na pewne trudności, wynikające z braku szczegółowych regulacji prawnych, określających wymagania, jakim woda taka powinna odpowiadać, oraz sposób ich kontroli i oceny. Ze względu na zagroŝenie zdrowotne mikrobiologiczne i chemiczne mogące występować w wodzie w basenach kąpielowych i wodnych urządzeniach rekreacyjnych, nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie został przerwany. Woda w basenie kąpielowym i wodnym urządzeniu rekreacyjnym potencjalnie moŝe stanowić zagroŝenie dla zdrowia, dlatego organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej muszą sprawować nadzór prewencyjny zgodnie z art.4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006 r., Nr 122, poz.851 z późn. zm.). Nie mniej jednak w podejmowaniu decyzji mogą powoływać się od dnia 1 stycznia 2009 r. wyłącznie na ustawę z dnia 8 grudnia 2008 o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakaŝeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234, poz. 1570 z późn. zm.).

Ponadto zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) naleŝy w tych miejscach gdzie następuje wytworzenie areozolu, wykonywać badania kontrolne na obecność bakterii z rodzaju Legionella sp. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej ze względu na swoje zadanie statutowe w tym m.in. zapobieganie powstawania i zapobiegania chorób zakaźnych oraz ochronę osób korzystających z basenów kąpielowych wprowadziły w formie wytycznych na terenie działalności danego właściwego inspektora sanitarnego uregulowania w zakresie częstotliwości i zakresu badań. Decyzję co do częstotliwości i zakresu badań podejmuje właściwy państwowy powiatowych lub wojewódzki inspektor sanitarny, uwzględniając wszystkie czynniki mogące mieć istotny wpływ na zanieczyszczenie wody. Najczęściej zakresem badań wody basenowej objęte są takie parametry jak: Escherichia coli, bakterie grupy coli, gronkowce koagulazododatnie, ogólna liczba mikroorganizmów w 36±2ºC po 48 h, Pseudomonas aeruginosa, chlor wolny, chlor związany. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej poza sprawowaniem nadzoru nad jakością wody basenowej, nadzoruje takŝe warunki higieniczno-sanitarne i stan techniczny hali basenowej, zaplecza technicznego oraz pomieszczeń higieniczno-sanitarnych. W ewidencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2010 pozostawało łącznie 1162 basenów kąpielowych w miastach, z których skontrolowano 1060. Natomiast na wsiach w ewidencji znajdowało się 391, z czego skontrolowano 320 baseny. Wśród basenów kąpielowych, objętych kontrolą stanu sanitarnego w 2010 r., przewaŝały baseny kryte (ryc.3.2.1). Grupa ta liczyła łącznie 1105 obiektów (80 % ogółu skontrolowanych basenów kąpielowych), z czego większość 817 obiektów znajdowała się w miastach. W ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2010 znajdowało się 448 sezonowych (odkrytych) basenów kąpielowych, z czego skontrolowano 84 % obiektów.

180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie W ewidencji w 2010 r. Skontrolowanych w 2010 r. Ryc. 3.2.1. Liczba wszystkich basenów krytych będących w ewidencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej i skontrolowanych w 2010 r. z podziałem na poszczególne województwa. Baseny kąpielowe spełniają waŝną rolę w promocji zdrowia ludzi wywierając pozytywny wpływ na zdrowie ich uŝytkowników. Relaksacyjne właściwości kąpieli są coraz częściej wykorzystywane jako sposób wypoczynku i rekreacji. Dlatego woda wprowadzana do basenu musi być wolna od zanieczyszczeń mikrobiologicznych oraz chemicznych. Nowoczesne obiekty basenowe to nie tylko baseny pływackie, ale całe kompleksy rekreacyjne podnoszące atrakcyjność kąpieli, na terenie których znajdują się: gejzery, bicze wodne, podwodne masaŝe, kaskady, sztuczne rzeki, zjeŝdŝalnie czy teŝ wanny z hydromasaŝem i sauny. Te wieloczynnościowe obiekty, często nazywane parkami wodnymi, są miejscami, gdzie spędzają czas wielopokoleniowe rodziny. W roku 2010 zewidencjonowano 52 tego typu kompleksów rekreacyjnych na terenie całego kraju, a więc o 10 obiektów więcej niŝ w roku 2009. W odniesieniu do obiektów skontrolowanych ogółem 78 % stanowiły obiekty basenowe zlokalizowane na terenach miejskich. Pozostałe 22 % skontrolowanych basenów znajdowało się na terenach wiejskich. Biorąc pod uwagę liczebność basenów krytych i całoroczne korzystanie uŝytkowników z tego typu obiektów naleŝy zaznaczyć, Ŝe stan sanitarny basenów krytych (ryc.3.2.2) oceniono negatywnie w 78 basenach w mieście ze względu na zły stan sanitarny, co stanowiło 7 % skontrolowanych obiektów w tej grupie, w tym pod względem technicznym 6 %. Z kolei na terenach wiejskich zły stan sanitarny stwierdzono w 18 obiektach, głównie pod względem technicznym.

160 140 120 100 80 60 40 20 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Baseny kryte skontrolowane w 2010 r. Ze złym stanem sanitarnym w tym pod względem technicznym Ryc.3.2.2. Liczba basenów krytych skontrolowanych w 2010 r. z podziałem na poszczególne województwa. 80 70 60 50 40 30 20 10 0 dolnośląskie kujawsko-pomorskie lubelskie lubuskie łódzkie małopolskie mazowieckie opolskie podkarpackie podlaskie pomorskie śląskie świętokrzyskie warmińsko-mazurskie wielkopolskie zachodniopomorskie Baseny odkryte skontrolowane w 2010 r. Ze złym stanem sanitarnym w tym pod względem technicznym Ryc. 3.2.3. Liczba basenów odkrytych skontrolowanych w 2010 r. z podziałem na poszczególne województwa.

Stan sanitarny basenów kąpielowych w roku 2010 przedstawiał się na ogół zadowalająco. Spośród skontrolowanych basenów w skali całego kraju obiekty ze złym stanem sanitarnym stanowiły 7 %, z czego na terenach wiejskich tylko 1 %. Ponad dwa i pół razy mniej liczne w porównaniu z basenami krytymi (ryc.3.2.3) były objęte nadzorem sanitarnym baseny odkryte (sezonowe), z których pod względem sanitarnym w 2010 r. skontrolowano 378. Odpowiada to 84 % obiektów tej grupy pozostających w ewidencji. Baseny odkryte równieŝ były liczniejsze w miastach niŝ na wsi (odpowiednio 241 obiektów w mieście i 137 na wsi). Stan sanitarny basenów sezonowych w roku 2010 oceniony został jako zadawalający. Większość basenów kąpielowych zaopatrywana jest w wodę z sieci wodociągowych oraz wyposaŝona w automatyczne systemy oczyszczania, dezynfekcji i cyrkulacji wody, zapewniające automatyczną kontrolę parametrów jakości wody oraz dozowanie środków dezynfekcyjnych. Nieliczne baseny odkryte wykorzystują wodę z własnych ujęć, w większości powierzchniowych. Nieczystości płynne w większości obiektów basenowych odprowadzane są do sieci kanalizacyjnej. Baseny kryte wyposaŝone są takŝe w system wentylacji grawitacyjnej i mechanicznej, oraz w oświetlenie naturalne i sztuczne. Powodem niedostatecznej oceny stanu sanitarnego był najczęściej zły stan techniczny pod względem technicznym. Są to najczęściej nieodpowiednie warunki higieniczno-sanitarne (WC, natryski, przebieralnia). Na zły stan obiektów składa się równieŝ nieodpowiednia jakość wody w niecce basenowej, w tym zwłaszcza pod względem mikrobiologicznym, która wymagała zwykle wymiany wody w basenie lub zwiększenia intensywności dezynfekcji. Jednak pełna ocena jakości wody w basenach kąpielowych nie była moŝliwa z uwagi na luki w przepisach prawnych uniemoŝliwiających pełny nadzór organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej nad jakością wody w tych obiektach oraz niejednolity sposób postępowania w przypadku częstotliwości pobierania próbek wody z basenów. Dopiero kompleksowy nadzór nad jakością wody i stanu sanitarnohigienicznego obiektu prowadzony przez właściciela obiektu w ramach kontroli wewnętrznej pozwoli zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne wszystkim uŝytkownikom basenów i wodnych urządzeń rekreacyjnych. Do innych przyczyn negatywnej oceny sanitarnej obiektów basenowych naleŝały: zły stan techniczny i uszkodzenia niecek basenowych, niewłaściwe warunki w pomieszczeniach magazynowych do przechowywania środków chemicznych do uzdatniania wody i zły stan sanitarno-techniczny tych pomieszczeń, uszkodzenia stolarki drzwiowej i okiennej w szatniach i pomieszczeniach sanitarnych, brak dozowników z mydłem i ręczników jednorazowych lub suszarek przy umywalkach w sanitariatach.

Podkreślenia wymaga znaczne zróŝnicowanie terytorialne liczebności obiektów basenowych. Największa ilość basenów kąpielowych objętych nadzorem sanitarnym znajdowała się na terenie województw: śląskiego (219), małopolskiego (152), zachodniopomorskiego (140), dolnośląskiego (147), najmniej natomiast było ich w województwach: lubuskim (35), podlaskim (36), świętokrzyskim (36), oraz warmińskomazurskim (38). W 3 województwach: lubuskim, pomorskim i świętokrzyskim stan sanitarny wszystkich skontrolowanych obiektów basenowych oceniony został pozytywnie. Ponadto w związku z przygotowywaniem się Polski do przewodnictwa w Prezydencji i do turnieju UEFA EURO 2012 w odniesieniu do basenów kąpielowych przeprowadzić kontrole wszystkich basenów w Miastach Gospodarzach i basenów w sąsiedztwie tych miast przed rozpoczęciem turnieju (wyrywkowo) i w czasie trwania turnieju, oraz wykonać badania laboratoryjne próbek wody z niecek basenowych i przed rozpoczęciem turnieju i co najmniej jeden raz w czasie jego trwania.