Wydanie listopad 2010

Karta Produktu do stosowania w specyfikacji przetargowej zamówień publicznych zawierająca kryteria środowiskowe dla sprzętu do oświetlenia drogowego i sygnalizacji świetlnej Wydanie listopad 2010 Wprowadzenie Dyrektywy Wspólnot Europejskich w sprawie zamówień publicznych 1 przyjęte w 2004 r. przewidują możliwość uwzględnienia czynników ekologicznych na etapie opisu przedmiotu zamówienia, kwalifikacji wykonawców, udzielenia oraz realizacji zamówienia. Dyrektywy te stosują się do zamówień, których szacunkowa wartość przewyższa określone kwoty progowe. 2 Jednak Europejski Trybunał Sprawiedliwości stwierdził wyraźnie, że chociaż niektóre zamówienia są wyłączone z zakresu dyrektyw wspólnotowych w sprawie zamówień publicznych, instytucje zamawiające, które zawierają takie umowy są niemniej jednak zobowiązane do przestrzegania podstawowych postanowień zawartych w traktacie WE 3 Jednym z obszarów w którym Unia Europejska dostrzegła możliwość osiągania wymiernych efektów w ochronie środowiska, w szczególności w zakresie obniżenia zużycia energii, co ma bezpośredni związek z ograniczeniem emisji C0 2, jest oświetlenie Wynika to z jednej strony ze stosunkowo dużego udziału oświetlenia w zużyciu energii elektrycznej, a z drugiej strony z dużych możliwości zwiększenia efektywności wykorzystania energii poprzez zastosowanie wysokowydajnego sprzętu oświetleniowego. Zauważenie potencjału oszczędności energii w obszarze oświetlenia drogowego i sygnalizacji świetlnej zaowocowało wydaniem Rozporządzenia WE w sprawie wymogów ekoprojektu dla lamp i pozostałego sprzętu oświetleniowego stosowanego w oświetleniu drogowym. 4, które jest jednym z pierwszych aktów wykonawczych do dyrektywy EuP 5. Niniejszą Kartę Produktu opracowano w celu ułatwienia podmiotom organizującym przetargi publiczne na projektowanie, budowę lub modernizację instalacji oświetlenia drogowego wprowadzanie wymagań środowiskowych do specyfikacji przetargowych (SIWZ). Przetargi, w ramach których uwzględnia się aspekty środowiskowe zalicza się, zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej i władz krajowych, do Zielonych Zamówień Publicznych (Patrz http://www.ec.europa.eu/environment/gpp) Zalecenia co do sposobu wykorzystywania niniejszej Kary Produktu w na etapie opracowywania specyfikacji istotnych warunków zamówienia Zielonych Zamówień Publicznych podano w oddzielnym opracowaniu pt. Wskazówki dotyczące wykorzystania kryteriów środowiskowych w dokumentacji przetargowej (SIWZ) i określania kryteriów wyboru oferty dla sprzętu oświetleniowego w ramach zielonych zmówień publicznych 1 (1) Dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi (zwana dalej dyrektywą 2004/18) oraz dyrektywa 2004/17 Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (zwana dalej dyrektywą 2004/17). 2 Wartości progowe są ustalone w art. 7 dyrektywy 2004/18/WE i art. 16 dyrektywy 2004/17/WE. 3 KOMUNIKAT WYJAŚNIAJĄCY KOMISJI dotyczący prawa wspólnotowego obowiązującego w dziedzinie udzielania zamówień, które nie są lub są jedynie częściowo objęte dyrektywami w sprawie zamówień publicznych (2006/C 179/02) 4 Rozporządzenie Komisji(WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, dla lamp wyładowczych dużej intensywności, a także dla stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp 5 Dyrektywa 2005/32/WE z 6 lipca 2005r. ustanawiająca ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla wyrobów wykorzystujących energię str. 1

1. Przedmiot i zakres zastosowania Przedmiotem niniejszej Karty Produktu są, zalecane do stosowania w zamówieniach publicznych, kryteria środowiskowe odnoszące się do źródeł światła, stateczników i opraw oświetleniowych stosowanych w oświetleniu drogowym i sygnalizacji świetlnej. Wyroby te zostały zakwalifikowane na podstawie dyrektywy 2005/32/WE, zastąpionej dyrektywą 2009/125/WE, do grupy produktów wykorzystujących energię. Kryteria środowiskowe powstały w oparciu o środki wykonawcze wydane do wyżej wymienionej dyrektywy i są ukierunkowane głównie na parametry decydujące o efektowności energetycznej w całym cyklu życia. Kryteria nie dotyczą takich produktów jak słupy oświetleniowe, wysięgniki itp. Oświetlenie drogowe, zgodnie z normą PN-EN 13201 Oświetlenie dróg, rozumiane jest 6 jako: Stała instalacja oświetleniowa, której zadaniem jest zapewnienie dobrej widoczności obszarów komunikacyjnych w porach ciemności, tak aby zapewnione było bezpieczeństwo i płynność ruchu drogowego oraz bezpieczeństwo publiczne. W świetle powyższej definicji do oświetlenia drogowego nie zalicza się sprzętu do oświetlenia tuneli, oświetlenia prywatnych parkingów, oświetlenia zewnętrznego w obiektach przemysłowych i handlowych, oświetlenia w sporcie oraz oświetlenia architektonicznego. Niniejsza Karta produktu dotyczy również sygnalizatorów ruchu drogowego, rozumianych zgodnie z normą PN- EN 12368 jako: Światła sygnalizacji drogowej o barwie czerwonej, żółtej i zielonej, o średnicy głowicy 200mm i 300 mm objęte normą. Przenośne sygnalizatory świetlne są wyłączone z tej normy. Kryteria środowiskowe określone w niniejszej Karcie Produktu adresowane są do wszystkich zamawiających prowadzących postępowania przetargowe na sprzęt oświetleniowy, w szczególności przetargów związanych z projektowaniem, budową nowych instalacji oświetlenia drogowego i sygnalizacji świetlnej, modernizacją starych instalacji połączonych z wymianą sprzętu, jak i samych tylko zakupów sprzętu na wymianę. 2. Kluczowe czynniki oddziaływania sprzętu oświetleniowego na środowisko Instalacje oświetleniowe mają istotny wpływ na środowisko naturalne. Oddziaływanie wyrobów oświetleniowych na środowisko występuje w całym cyklu życia produktów. Podstawowe oddziaływanie środowiskowe pochodzi od zużywanej energii elektrycznej w fazie użytkowania instalacji oświetleniowej, w szczególności przez źródła światła i towarzyszący im osprzęt stateczniki do lamp wyładowczych oraz oprawy oświetleniowe. Inny obszar oddziaływania tych wyrobów na środowisko wiąże się z potencjalnym zanieczyszczeniem środowiska z uwagi na możliwą zawartość w nich niebezpiecznych substancji (np. rtęci). Kluczowe oddziaływanie środowiskowe w oświetleniu drogowym i sygnalizacji drogowej Kluczowe oddziaływania środowiskowe Zużycie energii we wszystkich fazach, w szczególności podczas użytkowania Wysokie zużycie energii elektrycznej z powodu stosowania żarówek do sygnalizacji świetlnej Zużycie materiałów i generowanie odpadów ( szkodliwych i nieszkodliwych) Potencjalne zanieczyszczenie powietrza i wody spowodowane zawartością w produktach substancji niebezpiecznych np. rtęci itp. Zanieczyszczenie powietrza związane z eksploatacją oświetlenia ulicznego i sygnalizacji świetlnej Podejście wg zielonych zamówień Zakup lamp o wysokiej efektywności energetycznej Zakup stateczników o wysokiej efektywności energetycznej Promowanie stosowania LED do sygnalizacji świetlnej Promowanie stosowania stateczników przystosowanych do ściemniania Promowanie zakupu źródeł światła o niższej zawartości rtęci Promowanie stosowania opraw oświetleniowych o ograniczonym promieniowaniu w górę Promowanie zakupu opraw oświetleniowych o wysokiej sprawności oświetlenia w określonych zastosowaniach oraz zachowania parametrów w czasie 6 Zestawienie ważniejszych pojęć i ich definicji, używanych w niniejszej Karcie podano w Załączniku 1. str. 2

3. Poziomy wymagań zawarte w kryteriach środowiskowych Karta Produktu zawiera zbiór wymagań środowiskowych dotyczących sprzętu oświetleniowego, zróżnicowanych odpowiednio w trzech poziomach, podstawowym, podwyższonym, wyróżniającym. Wymagania środowiskowe ujęte w poszczególnych poziomach mogą być w sposób wybiórczy wprowadzane do specyfikacji przetargowej, np. w odniesieniu do niektórych cech można wybrać wymagania według poziomu podstawowego, a w stosunku do innych podwyższonego lub wręcz poziomu wyróżniającego. Kryteria podwyższone lub wyróżniające będą często odnosiły się tylko do wybranych cech wyrobów, utrzymując pozostałe cechy na poziomie kryteriów podstawowych. Kryteria podstawowe - obejmują najistotniejsze parametry - właściwości wyrobów oddziaływujące na środowisko. Przyjęty w nich poziom wymagań zapewnia podstawową ochronę środowiska, a jednocześnie osiągalny jest przez stosunkowo duży procent wyrobów znajdujących się na rynku. Zamawiający może je więc stosować przy minimalnych dodatkowych wysiłkach związanych z wyborem i weryfikacją oraz przy nieznacznym wzroście kosztów zakupu wyrobów. Zaleca się traktować kryteria podstawowe jako minimalne wymagania stawiane zamawianym wyrobom Kryteria podwyższone obejmują dodatkowe właściwości środowiskowe wyrobów nie ujęte w kryteriach podstawowych i/lub nieco wyższe wymagania dla parametrów ujętych już w kryteriach podstawowych. Dostępność wyrobów na rynku spełniających te wymagania jest mniejsza niż w pierwszej grupie. Ten poziom wymagań adresowany jest do jednostek, które chcą realizować projekty oświetleniowe na bazie wyrobów, które nie staną się przestarzałe przez wiele lat po zrealizowaniu inwestycji. Zakup takich wyrobów może wiązać się z dodatkową weryfikacją oraz z większymi kosztami zakupu. Z drugiej jednak strony, można zakładać, że przyczynią się one do obniżenia koszów użytkowania, z uwagi na mniejsze zużycie energii elektrycznej oraz utrzymanie wysokich walorów użytkowych i środowiskowych w długim okresie czasu, a więc ich wynikowy koszt w całym cyklu życia okaże się opłacalny. Kryteria wyróżniające określają produkty o najwyższych parametrach dostępnych obecnie na rynku. Są one adresowane do jednostek, które zdając sobie sprawę, że realizowana inwestycja będzie w użytkowana przez blisko 20 lat, kierują się długookresową perspektywą korzyści. Oprócz walorów środowiskowych produkty te charakteryzują się, szczególnymi cechami użytkowymi co może mieć istotne znaczenie w zależności od zastosowania. Wyroby według tych kryteriów nie są łatwe do osiągnięcia na rynku. Koszt wyrobów, który będzie wyższy w stosunku do wyrobów spełniających kryteria podstawowe i podwyższone, powinien być rekompensowany przez niskie koszty eksploatacji, wynikające zarówno z ich wysokiej efektywności energetycznej, jak i lepszej użytecznej trwałości prowadzącej do zmniejszenia koszów konserwacji i wymiany. Wiele z wymagań ujętych w kryteriach podstawowych, podwyższonych lub wyróżniających, w szczególności w odniesieniu do źródeł światła i stateczników, przyjęto według wymagań Rozporządzenia Komisji(WE) Nr 245/2009, jako środka wykonawczego do dyrektywy nr 2005/32/WE, które w bliższej lub dalszej przyszłości będą obowiązujące dla tych wyrobów, jak warunek wprowadzania ich do obrotu. 4. Kryteria środowiskowe dla sprzętu do oświetlenia drogowego (źródeł światła, stateczników i opraw oświetleniowych) 4.1 POSTANOWIENIA OGÓLNE Oferowany sprzęt oświetleniowy powinien spełniać wszystkie wymagania podane w aktualnie obowiązujących przepisach prawnych. W załączniku 2 podano zestawienie podstawowych przepisów prawnych dotyczących sprzętu oświetleniowego wg stanu na dzień 30.07.2010 4.2 KRYTERIA DLA ZRÓDEŁ ŚWIATŁA 4.2.1 Uwagi ogólne Niniejszymi kryteriami objęto wyłącznie lampy wyładowcze wysokoprężne: sodowe, metalohalogenkowe, itp. Pominięto celowo wysokoprężne lampy rtęciowe, jako źródła światła przewidziane, zgodnie z rozporządzeniem 245/2009/WE, do całkowitego wyeliminowania z rynku w roku 2015. W kryteriach pominięto lampy fluorescencyjne (świetlówki) z uwagi na ich stosunkowo niewielki udział w oświetleniu drogowym, ograniczony w zasadzie do oświetlenia ciągów pieszych lub dróg o małym natężeniu ruchu i str. 3

małych prędkościach. W kryteriach pominięto również lampy LED i moduły LED, które w najbliższej przyszłości będą w coraz większym stopniu stosowane w oświetleniu drogowym. Pominięcie tych źródeł światła wynika z braku na obecnym etapie odpowiednio udokumentowanego rozpoznania dla precyzowania wymagań kryterialnych. Kryteria dla produktów opartych o technologię LED zostaną ujęte w kolejnych aktualizacjach Karty Produktu. Kryteria środowiskowe dla źródeł światła ograniczono do parametrów określających ich efektywność energetyczną, stabilność wysyłanego światła w czasie eksploatacji oraz ich trwałość. Zwraca się uwagę, że w oświetleniu drogowym istotne są nie tylko wymienione wyżej właściwości lamp związane z ich efektywnością energetyczną, lecz również inne parametry jakościowe jak barwa światła i oddawanie barw, które powinny być brane pod uwagę w zależności od rodzaju (kategorii) drogi przewidzianej do oświetlenia. Lampy o bańkach nieprzeźroczystych, mających zwykle niższą skuteczność świetlną od lamp przeźroczystych, zaleca się zamawiać jedynie dla instalacji oświetleniowych na obszarach zabudowanych z uwagi na możliwość wywoływania mniejszego olśnienia. Lampy o bańkach przeźroczystych są zdecydowanie lepsze w warunkach ich stosowania w układach optycznych. Lampy o wyższych wskaźnikach oddawania barw Ra, charakteryzujące się niższą skutecznością świetlną, zaleca się stosować tylko w obszarach zabudowanych, w szczególności tam, gdzie istotną rolę odgrywa wierne oddawanie barw oświetlanych przedmiotów, np. w centrach handlowych. Zamawiając lampy na wymianę, należy dokonywać ich wyboru w szczególności pod kątem ich kompatybilności z obwodami elektrycznymi i optyką w zainstalowanych uprzednio oprawach oświetleniowych. 4.2.2 Wymagania podstawowe w zakresie skuteczności świetlnej oferowanych lamp W poniższych tablicach nr 1, 2 i 3 podano wymagania podstawowe dotyczące minimalnej znamionowej skuteczności świetlnej lamp sodowych wysokoprężnych, lamp metalohalogenkowych i innych lamp wysokoprężnych, odpowiednio zróżnicowane w zależności od rodzaju bańki (przeźroczysta czy rozpraszająca) oraz wskaźnika oddawania barw Ra. Wartość znamionową określa się jako wartość deklarowaną przez producenta w jego dokumentacji technicznej. Zwykle jest to wartość średnia całej populacji lamp danego typu. Wartości początkowe mocy i strumienia świetlnego poszczególnych lamp mogą się różnic od wartości znamionowej. Dopuszczalne odchyłki określają normy dotyczące parametrów funkcjonalnych lamp. Tablica 1 Minimalne wartości znamionowej skuteczności świetlnej dla wysokoprężnych lamp sodowych o Ra 60 wymagania podstawowe Moc nominalna 7 lampy [W] Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] lampy przezroczyste Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] lampy nieprzezroczyste W 45 60 60 45 < W 55 80 70 55 < W 75 90 80 75 < W 105 100 95 105 < W 155 110 105 155 < W 255 125 115 255 < W 605 135 130 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2012r. Podstawa prawna Rozporządzenie (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 7 Wartość nominalna oznacza przybliżona wartość liczbową wielkości znamionowej służącą do określania lub identyfikacji wyrobu. str. 4

Tablica 2 Minimalne wartości znamionowej skuteczności świetlnej dla lamp metalohalogenkowych o Ra 80 i wysokoprężnych lamp sodowych o Ra> 60 wymagania podstawowe Moc nominalna lampy [W] Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] lampy przezroczyste Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] lampy nieprzezroczyste W 55 60 60 55 < W 75 75 70 75 < W 105 80 75 105 < W 155 80 75 155 < W 255 80 75 255 < W 405 85 75 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2012r. Podstawa prawna Rozporządzenie (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 Tablica 3 Minimalne wartości znamionowej skuteczności świetlnej dla pozostałych lamp wyładowczych dużej intensywności wymagania podstawowe Moc nominalna lampy [W] Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] W 40 50 40 < W 50 55 50 < W 70 65 70 < W 125 70 125 > W 75 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2015 Podstawa prawna Rozporządzenie (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 W przypadku zakupu lamp na wymianę w istniejącej instalacji oświetleniowej należy upewnić się, czy instalacja pozwala na użycie lamp spełniających powyższe wymagania. W przypadku realizacji nowych instalacji oświetleniowych wszystkie oprawy oświetleniowe powinny być wyposażane w lampy zgodne z powyższymi wymaganiami. 4.2.3 Wymagania podwyższone w zakresie skuteczności świetlnej oferowanych lamp W poniższej tablicy 4 podano wymagania podwyższone dotyczące skuteczności świetlnej lamp metalohalogenkowych. Tablica 4 Minimalne wartości znamionowej skuteczności świetlnej dla lamp metalohalogenkowych wymagania podwyższone Moc nominalna lampy [W] Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] lampy przezroczyste Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] lampy nieprzezroczyste W 55 70 65 55 < W 75 80 75 75 < W 105 85 80 105 < W 155 85 80 155 < W 255 85 80 255 < W 405 90 85 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2017r Podstawa prawna Rozporządzenie (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 str. 5

4.2.4 Wymagania wyróżniające w zakresie skuteczności świetlnej oferowanych lamp W poniższych tablicach nr 5 i 6 podano wymagania wyróżniające dotyczące skuteczności świetlnej metalohalogenkowych i lamp sodowych wysokoprężnych. Tablica 5 Minimalne wartości znamionowej skuteczności świetlnej i parametrów eksploatacyjnych dla lamp metalohalogenkowych wymagania wyróżniające Moc nominalna lampy [W] Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] Ra 80 Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] 80 > Ra 75 W 55 80 95 55 < W 75 90 113 75 < W 105 90 116 105 < W 155 98 117 155 < W 255 105 255 < W 405 105 Parametry wymienione w niniejszej tabeli odpowiadają wartościom referencyjnym podanym w Rozporządzeniu (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 Tablica 6 Minimalne wartości skuteczności znamionowej i parametrów eksploatacyjnych dla wysokoprężnych lamp sodowych wymagania wyróżniające Moc nominalna lampy [W] Znamionowa skuteczność świetlna lampy [lm/w] W 55 88 55 < W 75 91 75 < W 105 107 105 < W 155 110 155 < W 255 128 255 < W 405 138 Parametry wymienione w niniejszej tabeli odpowiadają wartościom referencyjnym podanym w Rozporządzeniu (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 4.2.5 Wymagania podstawowe i wyróżniające w zakresie współczynnika zachowania strumienia świetlnego i współczynnika trwałości lamp W poniższych tablicach nr 7, 8, 9 i 10 podano wymagania podstawowe i wyróżniające dotyczące współczynnika zachowania strumienia świetlnego i współczynnika trwałości wysokoprężnych lamp metalohalogenkowych i sodowych. str. 6

Tablica 7 Współczynnik zachowania strumienia świetlnego i współczynnik trwałości lampy dla wysokoprężnych lamp sodowych wymagania podstawowe Współczynnik zachowania strumienia świetlnego i współczynnik trwałości lampy dla wysokoprężnych lamp sodowych P < 75 W LLMF i LSF zmierzone po 12000 godzin pracy P > 75 W LLMF i LSF zmierzone po 16000 godzin pracy Współczynnik zachowania strumienia świetlnego (LLMF) 8 Współczynnik trwałości lampy (LSF) 9 > 0,80 > 0,90 Ra < 60 Ra > 60 >0,75 > 0,75 Zamienniki przystosowane do pracy ze statecznikami przeznaczonymi dla wysokoprężnych lamp rtęciowych > 0,75 > 0,80 Ra < 60 >0,85 > 0,90 Ra > 60 > 0,70 > 0,65 Zamienniki przystosowane > 0,75 > 0,55 do pracy ze statecznikami przeznaczonymi dla wysokoprężnych lamp rtęciowych Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2012r Podstawa prawna Rozporządzenie (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 Tablica 8 Współczynnik zachowania strumienia świetlnego i współczynnik trwałości lampy dla lamp metalohalogenkowych wymagania podstawowe Liczba godzin pracy Współczynnik zachowania strumienia świetlnego Współczynnik trwałości lampy 12 000 >0,80 >0,80 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2017r Podstawa prawna Rozporządzenie Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 Tablica 9 Współczynnik zachowania strumienia świetlnego i współczynnik trwałości lampy dla wysokoprężnych lamp sodowych wymagania wyróżniające Liczba godzin pracy Współczynnik zachowania strumienia świetlnego Współczynnik trwałości lampy 16 000 >0,94 >0,92 Parametry wymienione w niniejszej tabeli odpowiadają wartościom referencyjnym podanym w Rozporządzeniu (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 Tablica 10 Współczynnik zachowania strumienia świetlnego i współczynnik trwałości dla lamp metalohalogenkowych wymagania wyróżniające Liczba godzin pracy Współczynnik zachowania strumienia świetlnego Współczynnik trwałości lampy 12 000 >0,80 >0,90 Parametry wymienione w niniejszej tabeli odpowiadają wartościom referencyjnym podanym w Rozporządzeniu (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 8 Skrót od anielskiego terminu: Lamp Lumen Maintenance Factor 9 Skrót od anielskiego terminu: Lamp Survival Factor str. 7

4.2.6 Wymagania podstawowe dotyczące zawartości rtęci w lampach Zawartość rtęci w lampach wysokoprężnych powinna odpowiadać aktualnym wymogom ROHS 4.2.7 Wymagania podstawowe dotyczące oddawania barw (wskaźnik Ra) Wskaźnik oddawania barw Ra lamp innych niż lampy sodowe wysokoprężne powinien wynosić minimum 60. 4.3 KRYTERIA DLA URZĄDZEŃ KONTROLNO STERUJĄCYCH (STATECZNIKÓW) DO LAMP 4.3.1 Uwagi ogólne Kryteria środowiskowe dla stateczników ograniczono do wymagań minimalnej sprawności energetycznej statecznika określanej jako stosunek mocy lampy do mocy układu lampa - statecznik wyrażonej w procentach. 4.3.2 Wymagania podstawowe i podwyższone dotyczące sprawności energetycznej stateczników W tablicach 11 i 12 podano wymagania podstawowe i wyróżniające dotyczące sprawności energetycznej stateczników. Tablica 11 Minimalna sprawność stateczników do lamp wyładowczych dużej intensywności wymagania podstawowe Moc nominalna lampy P Minimalna sprawność statecznika (η ballast) [W] P 30 65 30 < P 75 75 75 < P 105 80 105 < P 405 85 P > 405 90 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2012r Podstawa prawna Rozporządzenie (WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 Tablica 12 Minimalna sprawność stateczników do lamp wyładowczych dużej intensywności wymagania podwyższone Moc nominalna lampy P Minimalna sprawność statecznika (η ballast) [W] P 30 78 30 < P 75 85 75 < P 105 87 105 < P 405 90 P > 405 92 Parametry wymienione w niniejszej tabeli będą prawnie obowiązujące od dnia 13 kwietnia 2017r Podstawa prawna Rozporządzenie(WE) Nr 245/2009 z dnia 18.03.2009 4.4 KRYTERIA DLA OPRAW OŚWIETLENIA DROGOWEGO 4.4.1 Uwagi ogólne Oprawy oświetleniowe z przewidzianymi do nich źródłami światła odgrywają decydującą rolę w oświetleniu drogowym jeśli chodzi o uzyskiwanie efektów funkcjonalnych, efektywności energetycznej i ograniczania negatywnego wpływu instalacji oświetleniowej na środowisko. Efektywność energetyczna instalacji oświetleniowej jest wynikową cech źródeł światła, stateczników oraz oprawy oświetleniowej. Kryteria dla dwóch pierwszych wyrobów zostały już określone w poprzednich rozdziałach Istnieje jednak szereg parametrów opraw oświetleniowych, według których można oceniać ich efektywność energetyczną w powiązaniu z zakładanym przeznaczeniem. Do istotnych parametrów oprawy oświetleniowej rzutujących na szeroko rozumianą jakość oświetlenia drogowego zaliczyć można: str. 8

wskaźnik udziału wysyłanego strumienia świetlnego w kierunku nieużytecznym, np. w górną półprzestrzeń; właściwe dopasowanie rozsyłu światłości do parametrów drogi w celu osiągnięcia odpowiednio wysokiego wskaźnika wykorzystania strumienia świetlnego lamp(y); zapewnienie ochrony układu optycznego (komory lampowej) przed wnikaniem pyłu i wody, przekładającej się bezpośrednio na zachowanie parametrów świetlnych w czasie eksploatacji; Ważnym parametrem rzutującym na efektywność energetyczną oświetlenia drogowego jest przystosowanie oprawy oświetleniowej do możliwości regulacji mocy (strumienia świetlnego) w zależności od pory dnia/nocy i nasilenia ruchu. Z innych cech konstrukcyjnych opraw oświetleniowych mających związek z ich oddziaływaniem na środowisko wymienia się w szczególności podatność oprawy oświetleniowej do recyklingu i łatwość prowadzenia konserwacji. Obecnie w Komisji Europejskiej trwają prace legislacyjne dotyczące określenia uzupełniających środków wykonawczych do dyrektywy nr 2005/32/WE 10 w zakresie wymogów ekoprojektu dla opraw oświetleniowych. Publikacja przedmiotowych uregulowań prawnych jest planowana w 2011 roku Nie czekając jednak na zakończenie tych prac już obecnie zaleca się przyjęcie dla opraw oświetleniowych następujących kryteriów podstawowych i podwyższonych: całkowita moc wyjściowa oprawy oświetleniowej udział światła emitowanego ponad horyzont przy właściwie zainstalowanej oprawie, określany maksymalną wartością wskaźnika udziału światła wysyłanego ku górze (ULOR) minimalny stopień ochrony (IP) układu optycznego (komory lampowej) przed wnikaniem wody i pyłu przystosowanie opraw oświetleniowych do regulacji mocy/strumienia świetlnego ściemniania łatwość prowadzenia konserwacji podatność do recyklingu 4.4.1 Wymagania podstawowe i podwyższone dotyczące sprawności energetycznej oprawy oświetleniowej Sprawność energetyczna oprawy oświetleniowej określanej jako stosunek mocy lampy do mocy układu lampa - statecznik zależy praktycznie wyłącznie od parametrów tego ostatniego. Można więc przyjąć dla opraw oświetleniowych kryteria podstawowe i podwyższone według danych zawartych w tablicy 11 i 12. W przypadku opraw oświetleniowych z regulacją mocy/strumienia świetlnego należy liczyć się jednak z niewielkim pogorszeniem tych wartości związanym z dodatkowym poborem mocy przez urządzenia sterowania oświetleniem. 4.4.2 Wymagania podstawowe dotyczące maksymalnego wskaźnika ULOR Udział światła kierowanego ku górze opraw oświetleniowych do oświetlenia drogowego nie powinien przekraczać wartości wskaźnika ULOR dla danej klasy drogi podanego w tablicy 13 10 Dyrektywę 2005/32/WE przekształcono w DYREKTYWĘ PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/125/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią str. 9

Tablica 13 Maksymalne wartości ULOR dla opraw do oświetlenia drogowego wymagania podstawowe Klasy oświetlenia dróg Wartość maksymalna ULOR dla opraw oświetlenia drogowego ME1 ME2 ME3 do oświetlenia podstawowego dróg Do oświetlenia otoczenia dróg (*) 3% - 3% - 3% - ME4 5% - ME5 ME6 10% 10% - - CE0 3% 10% CE1 CE2 CE3 3% 3% 3% 15% 15% 15% CE4 5% 20% CE5 10% 20% S1 3% 15% S2 5% 20% S3 10% 20% S4 S5 S6 S7 - - - - Uwaga 1: Niezbędna jest lista wyłączeń np. oprawy wbudowywane. ME klasa dla dróg o ruchu motorowym dla średnich i dużych prędkości; CE- klasa dla dróg o ruchu motorowym i ulic o charakterze handlowym, skrzyżowań, rond również ciągów pieszych; S-klasa dla dróg ruchu pieszego i rowerowego. *Oświetlenie otoczenia drogi wykonuje sie, jeżeli podstawową funkcja oświetlenia jest: - Oświetlenie pomników, fasad budynków, drzew itp - Oświetlenie przestrzeni otaczających obszary przeznaczone tylko dla pieszych i rowerzystów celu zapewnienia dobrego wyglądu I widzenia z uwzględnieniem odpowiednich parametrów określonych norma EN 13201, może to dotyczyć także obszarów o wartości historycznej Tego typu oprawy oświetleniowe można definiować jako oprawy do oświetlenia otoczenia drogi 25% 25% 25% 25% 4.4.3 Kryteria podstawowe i podwyższone dotyczące stopnia ochrony IP układu optycznego Układ optyczny opraw oświetleniowych powinien mieć ochronę przed wnikaniem pyłu i wody w stopniu IP jak niżej: Kryteria podstawowe: IP 5 Kryteria podwyższone: IP65 4.4.4 Kryteria podwyższone dotyczące możliwości regulacji strumienia świetlnego Oprawy oświetleniowe powinny być przystosowane do regulacji strumienia świetlnego poprzez regulację mocy lampy ściemniania. 4.4.5 Kryteria podwyższone dotyczące łatwości dokonywania konserwacji Oprawy oświetlenia drogowego powinny umożliwiać łatwą konserwację (czyszczenie, wymiana podzespołów, lamp) i bieżącą obsługę w celu doprowadzania własności użytkowych oprawy do stanu zbliżonego do początkowego. Wymaganie to powinno być oceniane minimalną liczbą narzędzi (najlepiej jedno) i prostotą wymaganych narzędzi oraz odpowiednio opracowaną instrukcją. 4.4.6 Kryteria podstawowe dotyczące podatności opraw oświetleniowych do recyklingu Oprawy oświetleniowe powinny mieć budowę przystosowana do recyklingu. W tym celu konstrukcja powinna umożliwiać łatwe rozebranie oprawy, bez stosowania specjalnych narzędzi, w celu oddzielenia materiałów do recyklingu od materiałów szkodliwych lub nie nadających się do recyklingu. Informacje dotyczące rodzaju materiałów powinny być dołączane do oprawy oświetleniowej. 4.4.7 Kryteria podwyższone dotyczące podatności opraw oświetleniowych do recyklingu Oprawy poza spełnieniem powyższych wymagań wg p. 4.4.6 powinny mieć korpus wykonany z aluminium. str. 10

4.5 ZESTAWIENIE WYMAGAŃ ŚRODOWISKOWYCH OKREŚLONYCH W KARCIE PRODUKTU WEDŁUG RODZAJU WYROBU, OCENIANEGO PARAMETRU/ WŁAŚCIWOŚCI ORAZ POZIOMU KRYTERIÓW Nr punktu Wyrób i oceniany parametr/właściwość Karty produktu 4.2.2 Wysokoprężne lampy sodowe o Ra 60 Tablica 1 Skuteczność świetlna 4.2.2 Lampy metalohalogenkowe o Ra 80 i Tablica 2 wysokoprężne lampy sodowe o Ra> 60 Skuteczność świetlna 4.2.2 Pozostałe lamp wyładowczych dużej Tablica 3 intensywności Skuteczność świetlna 4.2.3 Lampy metalohalogenkowe Tablica 4 Skuteczność świetlna 4.2.4 Lampy metalohalogenkowe Tablica 5 Skuteczność świetlna 4.2.4 Wysokoprężne lampy sodowe Tablica 6 Skuteczność świetlna 4.2.5 Wysokoprężne lampy sodowe Tablica 7 LLMF i LSF 4.2.5 Lampy metalohalogenkowe Tablica 8 LLMF i LSF 4.2.5 Wysokoprężne lampy sodowe Tablica 9 LLMF i LSF 4.2.5 Lampy metalohalogenkowe Tablica 10 LLMF i LSF 4.2.6 Lampy Zawartość rtęci 4.3.1 Stateczniki do lamp wyładowczych dużej Tablica 11 intensywności 4.3.1 Tablica 12 Minimalna sprawność Stateczniki do lamp wyładowczych dużej intensywności Minimalna sprawność 4.4.1 Tablica 11 Oprawy oświetleniowe Sprawność energetyczna 4.4.1 Oprawy oświetleniowe Tablica 12 Sprawność energetyczna 4.4.1 Oprawy oświetleniowe Tablica 13 Wskaźnik ULOR 4.4.3 Oprawy oświetleniowe IP układu optycznego 4.4.4 Oprawy oświetleniowe Możliwość regulacji strumienia świetlnego 4.4.5 Oprawy oświetleniowe Łatwość dokonywania konserwacji 4.4.6 Oprawy oświetleniowe Podatność do recyklingu 4.4.7 Oprawy oświetleniowe Podatność do recyklingu Poziom wymagań podstawowy podwyższony wyróżniający str. 11

4.6 WYMAGANIA DOTYCZĄCE DOKUMENTACJI 4.6.1 Zamawiający powinien wymagać od oferenta dostarczenia informacji na temat zgodności wyrobów z przepisami prawnymi, potwierdzenia parametrów osiąganych przez oferowane wyroby (informacja produktowa) oraz dowodów potwierdzających ich spełnianie. Dowodami mogą być stosowne certyfikaty, raporty z badań własnych lub badań niezależnych laboratoriów, deklaracje zgodności producenta itp. lub pisemne deklaracje potwierdzające, że warunki określone kryteriami są spełniane. 4.6.2 Informacja produktowa wymagana dla źródeł światła Moc znamionowa i napięcie znamionowe Znamionowy strumień świetlny lampy Znamionowa skuteczność świetlna lampy określana po 100 h w znormalizowanych warunkach. W sposób wyraźny należy stwierdzić, że moc tracona w osprzęcie pomocniczym, jak stateczniki, nie jest wliczana do mocy pobieranej przez źródło światła. Znamionowy współczynnik zachowania strumienia świetlnego po 2000h, 4000 h, 6000 h, 8000h, 12000 h, 16000 h i 20000 h (tylko do 8000h w przypadku nowych lamp wprowadzanych na rynek, gdy brak jest jeszcze właściwych danych), wskazując stosowane w badaniu warunki pracy lampy, jeżeli możliwa jest praca ze statecznikiem magnetycznym lub elektronicznym. Znamionowy współczynnik trwałości lampy po 2000h, 4000 h, 6000 h, 8000h, 12000 h, 16000 h i 20000 h (tylko do 8000h w przypadku nowych lamp wprowadzanych na rynek, gdy brak jest jeszcze właściwych danych), wskazując stosowane w badaniu warunki pracy lampy, jeżeli możliwa jest praca ze statecznikiem magnetycznym lub elektronicznym Zawartość rtęci w lampie, jako. mg Wskaźnik oddawania barw (Ra) lampy Temperatura barwowa lampy (Tc) 4.6.3 Informacja produktowa wymagana dla opraw oświetleniowych Jeśli oprawa oświetleniowa jest wprowadzana na rynek wraz ze statecznikiem informacje o sprawności statecznika zgodnie z p. 4.3, na podstawie danych podawanych przez producenta statecznika; jeśli oprawa oświetleniowa jest wprowadzana na rynek wraz z lampą wszystkie podstawowe informacje dotyczące lampy według p. 4.6.2; jeśli statecznik lub lampa nie są wprowadzane na rynek wraz z oprawą oświetleniową, należy podać typy referencyjne kompatybilnych lamp lub stateczników, na podstawie katalogów producentów; rozsył światłości oprawy; udział światła emitowanego ponad horyzont przy właściwie zainstalowanej oprawie określany maksymalną wartością wskaźnika udziału światła wysyłanego ku górze (ULOR); przystosowanie opraw oświetleniowych do regulacji strumienia świetlnego ściemniania, jeżeli ma zastosowanie; stopień ochrony (IP) układu optycznego (komory lampowej) przed wnikaniem wody i pyłu; instrukcje konserwacji, aby zapewnić zachowanie przez oprawę oświetleniową deklarowanych parametrów użytkowych w całym okresie eksploatacji; instrukcję demontażu dla recyklingu. 4.6.4 Informacja produktowa wymagana dla stateczników sprawność energetyczna statecznika, przystosowanie statecznika do systemu regulacji strumienia świetlnego lampy. str. 12

5. Kryteria środowiskowe dla sygnalizatorów ruchu drogowego 5.1 Postanowienia ogólne Oferowane sygnalizatory ruchu drogowego powinny spełniać wszystkie wymagania podane w aktualnie obowiązujących je przepisach prawnych. W załączniku 1 podano zestawienie podstawowych przepisów prawnych dotyczących tych wyrobów wg stanu na dzień 31.07.2010 5.2 Kryteria podstawowe dotyczące sygnalizatorów ruchu drogowego Zaleca się, aby co najmniej 50 % dostarczanych sygnalizatorów było wyposażanych w układy optyczne z modułami LED. Dotyczy to zarówno instalacji nowych sygnalizatorów jak i wprowadzania LED przy modernizacji istniejących sygnalizatorów. Tablica 14 Maksymalny pobór mocy sygnalizatorów ruchu drogowego z LED wymagania podstawowe Typ układu optycznego Moc maksymalna (74ºC) Moc znamionowa (przy 25ºC) 300mm czerwony okrągły 17 11 200mm czerwony okrągły 13 8 300mm czerwony ze strzałką 12 9 300mm zielony okrągły 15 15 200mm zielony okrągły 12 12 300mm zielony ze strzałką 11 11 Uwaga Wartości dotyczą pojedynczego układu optycznego z obwodem sterującym (nie tylko samych LED. Podane w tablicy wymagania poboru mocy dotyczą pojedynczych układów optycznych a nie całego sygnalizatora. 5.3 Kryteria podwyższone dotyczące sygnalizatorów ruchu drogowego Różnica w stosunku do wymogów kryteriów podstawowych wg p. 5.2 dotyczy jedynie struktury dostaw, gdzie 100 % dostarczanych sygnalizatorów powinno być wyposażonych w moduły LED. 5.4 Wskazówki dla władz publicznych organizujących przetargi na dostawę sygnalizatorów ruchu drogowego Zamawiający powinien zapewnić, że instalacja sygnalizatorów ruchu drogowego spełnia wymagania odpowiednich przepisów oraz właściwych norm. Zamawiający powinien zwracać uwagę na uwarunkowania drogowe (rodzaj drogi, zastosowanie itp.) i zrobić rozeznanie rynku w celu określenia możliwie najlepszego dostępnego rozwiązania technologicznego. Zamawiający powinien również wziąć pod uwagę fakt, że nowa instalacja sygnalizacji drogowej będzie funkcjonowała przez wiele lat a więc wybór powinien dotyczyć możliwie najlepszych rozwiązań. 6. Wymagania dotyczące producentów i dostawców Oddziaływanie wyrobów wykorzystujących energię na środowisko winno być rozpatrywane w całym cyklu życia produktu. Kryteria prezentowane w rozdziale 4 i 5 niniejszej Karty odnoszą się głównie do fazy użytkowania, w szczególności do początkowej efektywności energetycznej i jej utrzymania w trakcie eksploatacji. Aspekty środowiskowe dotyczące początkowej fazy życia (surowców, produkcji i transportu) jak i fazy końcowej (odzysku, recyklingu i utylizacji) wiążą się głównie z dostawcą (producentem lub dystrybutorem), w szczególności z uwzględnianiem w jego działalności aspektów środowiskowych. Wynika z tego celowość zwrócenia uwagi na kwestie związane z przestrzeganiem przez oferentów wymagań środowiskowych, np. poprzez wdrożenie systemu zarządzania środowiskiem wg normy PN-ISO 14001 (lub str. 13

innego), wypełniania wymagań ROHS, obowiązków ustawowych w zakresie zagospodarowania odpadów itp. Ocena spełniania tych wymagań może być dokonana na podstawie przedstawionych dokumentów, takich jak np.: certyfikaty ISO, oświadczenia o sposobie wykonywania obowiązków w zakresie zagospodarowania zużytego sprzętu zgodnie z ustawą z 25 lipca 2005, itp. Oferenci gwarantujący spełnianie wysokich wymagań środowiskowych w przypadku oferowania wyrobów o zbliżonych parametrach użytkowych, osiągają przewagę konkurencyjną.. 7. Aspekty ekonomiczne stosowania kryteriów 7.1 OŚWIETLENIE DROGOWE W oparciu o niniejsze Kryteria Zamawiający winien wybierać dla nowych i modernizowanych instalacji oświetleniowych najbardziej efektywne wyposażenie, np. poprzez wymianę stateczników na stateczniki o mniejszych stratach mocy lub wymianę lamp na źródła światła o większej skuteczności świetlnej, jeżeli pozwalają na to parametry zastosowanych opraw oświetleniowych. W przypadku zakupu lamp wysokiej intensywności, równolegle z analizą cenową istotna jest ocena ich skuteczności świetlnej. Dla przykładu wysokoprężne lampy rtęciowe będą tańsze w momencie zakupu, ale z uwagi na niską skuteczność będą zużywały więcej energii elektrycznej w celu uzyskania tej samej ilości wysyłanego światła. Zastosowanie w to miejsce lamp metalohalogenkowych przyniesie oszczędność i ograniczy wydatki na energię elektryczną, ponieważ dla wytworzenia tej samej wartości strumienia świetlnego potrzebują one znacznie mniej mocy. W ocenie korzyści przy zakupie sprzętu na wymianę należy również uwzględnić czynniki związane z parametrami już istniejącej instalacji, np. czy trzonek jest taki sam, czy nie zmieni się rozsył światłości, itp. Brak kompatybilności może wymagać dodatkowych zmian w instalacji oświetleniowej np. wymiany opraw/stateczników. W przypadku takiej wymiany należy spodziewać się wydłużonego okresu zwrotu nakładów, spowodowanego koniecznością uwzględnienia kosztu całego wyposażenia tj. lampy, statecznika i oprawy oświetleniowej. Ograniczać koszty można również poprzez wybór lampy o dłuższej trwałości i lepszym współczynniku zachowania strumienia świetlnego, co powoduje wydłużenie okresów pomiędzy wymianami i obniży koszty konserwacji. Podobne oddziaływanie mają rozwiązania konstrukcyjne opraw oświetleniowych, np. szczelność układu optycznego i łatwość konserwacji mogą obniżać koszty eksploatacji instalacji oświetleniowej, a dopasowanie rozsyłu światłości do wymagań oświetlanej drogi może obniżyć koszty inwestycji i eksploatacji (mniejsza moc zainstalowana). Modernizację instalacji, a także budowę nowego systemu oświetleniowego realizuje się na podstawie projektu oświetleniowego. Dobre projekty są w stanie ograniczyć koszty w wyniku zwiększenia odległości między słupami i zastosowania mniejszej mocy lamp, a także poprzez właściwy wybór źródeł światła i optyki oraz rodzaju pracy instalacji. Projekt jest wykonywany w oparciu o wymogi dotyczące zapewnienia bezpieczeństwa na drogach. Uwzględnienie w projekcie indywidualnych warunków oświetlanego obiektu, takich jak rodzaj drogi, nawierzchni, warunki klimatyczne pozwala na zoptymalizowanie kosztów i uzyskanie pożądanych efektów oświetleniowych. Zaleca się, aby zmawiający upewnił się, co do kompetencji osób sporządzających projekt oświetleniowy. Należy wziąć pod uwagę, że nowa instalacja oświetlenia drogowego będzie wykorzystywana nawet przez kilkadziesiąt lat, dlatego warto rozważyć wybór wyróżniających się technologii, które zostały zawarte w kryteriach. Zaleca się dla nowoprojektowanych instalacji oświetleniowych wykorzystywanie nowoczesnych systemów zarządzania i/lub sterowania oświetleniem. 7.2 SYGNALIZACJA ŚWIETLNA Przy opracowaniu specyfikacji przetargowej na zakup sygnalizacji świetlnej należy wziąć pod uwagę różnicę w kosztach użytkowania sygnalizacji świetlnej opartej na tradycyjnych żarówkach oraz wykonanej w nowej technologii LED. str. 14

8. Termin obowiązkowej weryfikacji Wymogi zawarte w niniejszych kryteriach zostały oparte na przepisach dot. ekoprojektu dla produktów oświetleniowych ujętych w rozporządzeniu WE nr 245/2009. Przepisy te będą wdrażane etapami, co oznacza podnoszenie wymagań dla sprzętu oświetleniowego na kolejny wyższy poziom. W opracowaniu są dalsze przepisy prawne w zakresie produktów oświetleniowych, w tym dotyczące wymogów ekoprojektowania dla oświetlenia opartego na diodach elektroluminescencyjnych, w przyszłości spodziewamy się uregulowania wymogów projektowania i wykonawstwa instalacji oświetleniowych. Z tego względu niniejsze kryteria muszą podlegać weryfikacji, tak aby nadążać za zmianą prawa oraz rozwojem technologii. 9. Załączniki Załącznik 1 Zestawienie ważniejszych pojęć i ich definicji Załącznik 2 Wykaz przepisów prawnych dotyczących sprzętu do oświetlenia drogowego i sygnalizatorów ruchu drogowego 10. Opracowanie i konsultacja Niniejsza Karta została opracowana przez zespół ekspertów reprezentujących przemysł oświetleniowy i jednostki naukowo-badawcze. mgr inż. Tadeusz Bełdowski SEP BBJ dr Małgorzata Górczewska Politechnika Poznańska mgr inż. Jerzy Jakubowski - PKN dr Wiesława Pabjańczyk Politechnika Łódzka mgr inż.bogdan Skorupka ES System S.A. mgr inż. Bogdan Ślęk Philips Lighting Poland dr Andrzej Wiśniewski Politechnika Warszawska mgr Narcyza Barczak-Araszkiewicz Pol-lighting str. 15

Załącznik 1 Do Karty Produktu Zestawienie ważniejszych terminów i ich definicji używanych w Karcie Produktu Termin Klasyfikacja stopni ochrony IP Lampa wyładowcza Lampy wyładowcze dużej intensywności Moc oprawy oświetleniowej Nominalna moc lampy Oddawanie barw: Ogólny wskaźnik oddawania barw (źródła światła) (Ra) Oprawa oświetleniowa Rozsył światłości (przestrzenny) źródła/ oprawy oświetleniowej Skorelowana temperatura barwowa (Tc [K]), Skuteczność świetlna źródła lub skuteczność lampy, Skuteczność świetlna oprawy Definicja System kodowania mający na celu określenie stopnia zapewnianej przez obudowę ochrony przed penetracją pyłu, ciał stałych i wilgoci oraz przekazanie dodatkowych informacji związanych z taką ochroną. Uwaga W miejsce wstawiane są cyfry. Im wyższa cyfra tym lepsza jest ochrona przed ciałami stałymi, pyłem i wodą. Lampa, w której światło wytwarzane jest w sposób bezpośredni lub pośredni za pomocą wyładowań elektrycznych w środowisku gazowym, w środowisku par metalu lub w mieszaninie kilku gazów i par. Lampy wyładowcze, w których łuk wytwarzający światło jest stabilizowany temperaturą ścianek, a ładunek przekazywany przez ścianki lampy wyładowczej przekracza 3 waty na centymetr kwadratowy. Moc elektryczna z sieci zasilającej zużywana przez lampę(-y), urządzenia do lamp i obwód sterujący w oprawie oświetleniowej lub skojarzony z oprawą, mierzona w watach, która zawiera jakąkolwiek moc pasożytniczą, gdy oprawa oświetleniowa jest włączona UWAGA Wartość mocy znamionowej danej oprawy oświetleniowej (P i ) można uzyskać od producenta oprawy. Przybliżona moc lampy w watach stosowana przy projektowaniu lub identyfikowaniu lampy UWAGA Nominalna moc lampy w watach nazywana jest także (nieprawidłowo) znamionową mocą lampy w watach. Wartość znamionowa oznacza liczbową wartość charakterystyki danego produktu w określonych warunkach eksploatacji. Wpływ źródła światła na postrzeganie barw przedmiotów porównywanych z postrzeganiem barw przy oświetleniu światłem źródła odniesienia. Wartość (liczba) przeznaczona do określania w jakim stopniu, przedmioty oświetlane przez dane źródło światła mają barwę identyczną z barwą przy oświetleniu światłem źródła odniesienia. UWAGA Ra jest wyprowadzone ze wskaźników oddawania barwy, zestawu 8 barw wzorcowych. Maksymalna wartość Ra wynosząca 100 występuje wówczas, gdy rozkład widmowy światła źródła badanego i źródła odniesienia są prawie identyczne. Urządzenie, które rozdziela, filtruje lub przekształca światło wysyłane przez źródło światła lub większą liczbę takich źródeł, i które zawiera wszystkie elementy niezbędne do wsparcia, zamocowania i osłonienia tych źródeł światła, a także w stosownych przypadkach obwody pomocnicze wraz ze środkami połączenia ich ze źródłem zasilania, ale nie zawiera samych źródeł światła; przedstawienie za pomocą krzywych lub tablic wartości światłości danego źródła/oprawy oświetleniowej w funkcji kierunku w przestrzeni Temperatura promiennika Plancka (ciała czarnego), którego postrzegana barwa najbliżej przypomina barwę danego bodźca o takiej samej jasności i w określonych warunkach obserwacji. Iloraz emitowanego strumienia świetlnego (Ф) i mocy pobranej przez źródło (P). η = Ф / P. Jednostka: lm/w. Moc pobrana przez źródło nie obejmuje strat mocy na urządzeniach pomocniczych, np. statecznikach. Iloraz emitowanego strumienia świetlnego i mocy pobranej przez lampy oraz skojarzonymi obwodami oprawy oświetleniowej. Jednostka: lm/w str. 16

oświetleniowej Sprawność statecznika (ηballast), Statecznik Strumień świetlny, Sprawność eksploatacyjna oprawy oświetleniowej System oświetleniowy Wskaźnik ULOR (Upward Light Output Ratio) Wskaźnik wykorzystania strumienia świetlnego (UF) Współczynnik trwałości lampy (LSF), Współczynnik zachowania strumienia świetlnego (LLMF), Współczynnik zachowania strumienia świetlnego przez oprawę oświetleniową (LMF) Stosunek mocy lampy (mocy wyjściowej statecznika) do mocy na wejściu układu lampa statecznik, przy odłączonych ewentualnych czujnikach, połączeniach sieciowych i innych obciążeniach dodatkowych. Urządzenie służące głównie do ograniczenia poboru prądu przez lampę lub lampy do wymaganej wartości, w przypadku gdy jest podłączone pomiędzy źródłem zasilania a lampą wyładowczą lub większą liczbą takich lamp. Statecznik może również zawierać środki przekształcania napięcia zasilającego, przyciemniania lampy i korygowania współczynnika mocy oraz może sam lub w połączeniu z urządzeniem zapłonowym zapewniać warunki niezbędne do zapłonu lampy lub lamp. Wielkość wyprowadzaną ze strumienia promieniowania (mocy promienistej) w drodze wyznaczania wartości promieniowania zgodnie z wrażliwością widmową oka ludzkiego. Jednostka: lm Stosunek strumienia całkowitego oprawy mierzonego w określonych i spotykanych w praktyce warunkach wraz z danymi lampami i osprzętem, do sumy strumieni świetlnych tych samych lamp działających z tym samym osprzętem na zewnątrz oprawy w określonych warunkach UWAGA W literaturze fachowej termin sprawność eksploatacyjna określany jest jako Light Output Ratio - LOR Sprzęt oświetleniowy lub rozwiązanie oświetleniowe (lampy, stateczniki, oprawy oświetleniowe i sterowanie) wymagane do projektu, ich zainstalowanie i działanie w czasie życia projektu. Stosunek strumienia półprzestrzennego górnego oprawy, mierzonego w określonych i spotykanych w praktyce warunkach wraz z danymi lampami i osprzętem, do sumy strumieni świetlnych tych samych lamp działających z tym samym osprzętem na zewnątrz oprawy w określonych warunkach UWAGA W normie PN-EN 12665 termin Wskaźnik ULOR nazywany jest Sprawność półprzestrzenna górna (oprawy oświetleniowej) Stosunek strumienia świetlnego oprawy oświetleniowej w instalacji oświetleniowej, padającego na powierzchnię odniesienia, do sumy znamionowych strumieni świetlnych lamp w oprawie oświetleniowej. UWAGA: W instalacji oświetlenia drogowego powierzchnią odniesienia jest wycinek drogi oświetlany ta oprawą oświetleniową. Odsetek całkowitej liczby lamp, które nadal działają w danym momencie, w określonych warunkach i przy określonej częstotliwości załączania UWAGA 1 Współczynnik trwałości lampy może być przedstawiony zarówno w postaci wykresu, jak i danych w tablicy. Jednakże, w celu umożliwienia projektantowi przygotowania optymalnego planu konserwacji, zaleca się, aby te dane przedstawiać w postaci stabelaryzowanej. UWAGA 2 W normie PN-EN 12665 Termin określający LSF nazywany jest Współczynnik przeżycia lampy Stosunek strumienia świetlnego emitowanego przez lampę w danym momencie jej cyklu życia do jej początkowego strumienia świetlnego. UWAGA Współczynnik zachowania strumienia świetlnego lampy może być przedstawiony zarówno w postaci wykresu, jak i danych w tablicy. Jednakże, w celu umożliwienia projektantowi przygotowanie optymalnego planu konserwacji, zaleca się, aby te dane przedstawiać w postaci stabelaryzowanej Stosunek sprawności eksploatacyjnej oprawy oświetleniowej w danym momencie jej cyklu Ŝycia do jej początkowej sprawności eksploatacyjnej. str. 17

Załącznik 2 Do Karty Produktu Wykaz przepisów prawnych dotyczących sprzętu do oświetlenia drogowego i sygnalizatorów ruchu drogowego USTAWA z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności [Dz.U.2010 nr 138 poz. 935- jednolity tekst z późn. zm.]. Ustawa z dnia 12 grudnia 2003r. o ogólnym bezpieczeństwie wyrobów [Dz. U. 2003nr 229 poz.2275, Dz.U. 2007nr 35 poz.215] Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 sierpnia 2007 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego [Dz. U. 2007 nr 155 poz. 1089] USTAWA z dnia 13 kwietnia 2007 r. o kompatybilności elektromagnetycznej [Dz. U. 2007 nr 82poz. 556] ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (WE) NR 245/2009 z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy 2005/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla lamp fluorescencyjnych bez wbudowanego statecznika, dla lamp wyładowczych dużej intensywności, a także dla stateczników i opraw oświetleniowych służących do zasilania takich lamp, oraz uchylające dyrektywę 2000/55/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 marca 2007r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących ograniczenia wykorzystania w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym niektórych substancji mogących negatywnie oddziaływać na środowisko [Dz.U. 2007 nr 69 poz.457] i [Dz. U. 2009 nr 63 poz. 525). Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym [Dz.U. 2005 nr 180 poz. 1495 z późn.zm.] Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach[dz. U. 2003 nr 200 poz.218, Dz.U. 2010 nr.65 poz. 41] Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 o wyrobach budowlanych [Dz.U.2004 nr 92 poz. 881 z późn. zm.] str. 18