2216 Linaria odora (M. Bieb.) Fisch. lnica wonna

2216 Linaria odora (M. Bieb.) Fisch. lnica wonna fot. S. Nowakowski Liczba i lokalizacja stanowisk i obszarów monitoringowych: Gatunek występuje jedynie w regionie kontynentalnym. W 2009 r. przeprowadzono wstępny monitoring gatunku w 2 rejonach jego występowania: - na odcinku Mielno-Ustka (zachodnia granica występowania lnicy wonnej) zinwentaryzowano stanowiska na mierzejach wzdłuż 4 przybrzeżnych jezior: Jamno, Kopań Bukowo i Wicko, w tym projektowany obszar Natura 2000 Jezioro Wicko i Modelskie wydmy. Termin prac: 30.07.-2.08.2009r., ekspert: Małgorzata Braun - Mierzeja Wiślana, inwentaryzacji podlegała cała długość Mierzei Wiślanej (PLB220004 Ujście Wisły, PLH220024 Ostoja w ujściu Wisły, PLH280007 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana) od miejscowości Sztutowo do miejscowości Piaski. Termin prac: 12.08-19.09.2009 r.; ekspert Sebastian Nowakowski. Strona 1 z 12

Łącznie przebadano 12 stanowisk, w każdym z rejonów wyznaczono ich po sześć. Badania prowadzono w dwóch obszarach Natura 2000 i jednym proponowanym do zgłoszenia do Komisji Europejskiej. Tab. 1. Zestawienie badanych stanowisk i obszarów Nazwa stanowiska Lokalizacja stanowiska Mierzeja Jeziora Jamno 1 - Mierzeja Jeziora Jamno 2 - Mierzeja Jeziora Wicko 1 projektowany obszar N 2000Jezioro Wicko i Modelskie wydmy Mierzeja Jeziora Wicko 2 projektowany obszar N2000Jezioro Wicko i Modelskie wydmy Zaleskie wydmy projektowany obszar N2000Jezioro Wicko i Modelskie wydmy Lendowskie wydmy projektowany obszar N2000Jezioro Wicko i Modelskie wydmy Mikoszewo PLH 220044 Ostoja w Ujściu Wisły, PLB220044 Ujście Wisły Junoszyno - Sztutowo (obóz) - Kąty Rybackie PLH 280007 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana Krynica Morska-Siekierki PLH 280007 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana Piaski PLH 280007 Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana Do objęcia stałymi obserwacjami wytypowano: - 3 stanowiska badawcze na zachodniej granicy występowania (Jezioro Jamno 1 i 2, Lendowskie wydmy) - 2 stanowiska badawcze w obszarze Mierzei Wiślanej (Kąty Rybackie, Krynica Morska- Siekierki) - 2 stanowiska referencyjne w obszarze Mierzei Wiślanej (Mikoszewo, Piaski). Gatunek nie był monitorowany w ramach PMŚ w latach 2001-2003. Wybrane stanowiska reprezentują charakterystyczne typy siedlisk na których występuje lnica wonna - od wydm białych gdzie znajduje się jej optimum występowania, z piaskiem luźnym i bardzo słabo utrwalonym, wywiewanym często w wyniku erozji wietrznej, po występowanie na utrwalonych wydmach szarych z niemal 100% pokryciem roślinności przez rośliny naczyniowe, porosty i mchy. Dane zebrane w trakcie badań w 2009 pozwalają na ocenę stanu zachowania gatunku na badanych stanowiskach i obszarach Natura 2000. Ocena dla regionu kontynentalnego wymaga poszerzenia badań na pozostały areał występowania gatunku, obejmujący ok. 50% populacji krajowej, i uzupełnienia danych. Konieczne jest w tym przypadku wykonanie w pewnym zakresie inwentaryzacji podawanych dotąd stanowisk tego gatunku i uaktualnienie tych danych. Badania takie zostały zaplanowane na rok 2010. Metodyka badań. Metodyka badań została ustalona w 2009 r. i opiera się na standardowych wytycznych wymaganych przez GIOŚ do oceny aktualnego stanu populacji gatunku i perspektyw jego zachowania. Strona 2 z 12

Definicja stanowiska Stanowisko jednolity obszar (niecka wywiewanego piasku, wydma (biała z dominującą piaskownicą itp.) na którym występuje badany gatunek lnicy. Ze względu na to, że jest to gatunek rozmnażający się głównie przez rozłogi w bardzo dobrych warunkach (brak mechanicznego niszczenia, zalesiania wydm itp.) może tworzyć populacje rozciągające się nieprzerwanie nawet na kilkadziesiąt do kilkuset metrów. Sposób prowadzenia badań terenowych i zakres gromadzonych w terenie danych Badania terenowe były prowadzone poprzez przejście całego badanego w 2009 r. pasa wydm na zasadzie marszruty i zaznaczeniu na odbiorniku GPS wszystkich napotkanych stanowisk liczących od kilku do kilkudziesięciu, a nawet ponad 2000 osobników. Dla wybranych populacji charakterystycznych dla obszaru oceniono stan populacji na podstawie wskaźników (opisanych poniżej). Uzupełnieniem obserwacji była dokumentacja fotograficzna siedlisk i stanowisk lnicy L. odora. Dla stanowisk wykonano dokumentację fotograficzną oraz zdjęcia fitosocjologiczne o powierzchni 25 m 2, wg klasycznej metody Braun-Blanqueta. Wskaźniki stanu populacji, stanu siedliska i sposób ich określania Stan populacji: Liczebność: Lnica rozmnaża się przez rozłogi tworząc organizmy klonalne. Aby oszacować wielkość populacji należy liczyć pędy nadziemne. Przy licznych populacjach na stanowisku np. ponad 100 sztuk, liczono 10 pędów i ekstrapolowano powierzchnię przez nie zajętą na całą powierzchnię występowania lnicy na stanowisku. Wartościami wskaźnika były: liczba osobników na stanowisku, powierzchnia zajęta przez populację, (powierzchnia na której znajdowały się pędy lnicy) i typ rozmieszczenia (losowy, równomierny, skupiskowy). Struktura populacji: Wartością wskaźnika była ilość pędów generatywnych i wegetatywnych na stanowisku. Przy licznych populacjach na stanowisku np. ponad 100 sztuk pędów, tak jak powyżej ekstrapolowano szczegółowe liczenia np. 10 pędów na wybranej przestrzeni stanowiska na całą powierzchnię występowania lnicy. Stan zdrowotny: Określano stan roślin pod względem obecności m.in. grzybów patogenicznych, oraz wszelkich zmian chorobowych pędów np. zasychanie, przebarwienie, chloroza. Stan siedliska: Powierzchnia potencjalnego siedliska: Wielkość obszaru, na którym gatunek ma jak najlepsze potencjalne możliwości rozprzestrzeniania się w najbliższej przyszłości. Jest to ekspercka ocena potencjalnej powierzchni w najbliższym otoczeniu stanowiska. Powierzchnia zajętego siedliska: Ocena ekspercka, wielkości powierzchni zajętej przez populację na stanowisku, zmierzona za pomocą kroków lub taśmy. Fragmentacja siedliska: Ocena ekspercka stopnia fragmentacji siedliska w wyniku sukcesji krzewów, drzew, wydeptanych ścieżek i zjazdów, szlaków turystycznych, erozji wietrznej. Fragmentacja może zostać określona w 3 stopniach: mała, średnia lub duża. Należy podać przyczyny fragmentacji. Zakrzaczenia: Strona 3 z 12

Wymienić gatunki krzewów i drzew (również siewki i nalot) występujące na stanowisku oraz określić ich procentowe pokrycie w płacie na którym występuje monitorowany gatunek. Gatunki ekspansywne/konkurencyjne: Wymienić gatunki ekspansywne wykazujące dużą siłę rozprzestrzeniania się, kolonizujące dane siedlisko lub wypierające gatunek monitorowany (piaskownica zwyczajna, bylica polna, szczotlicha siwa, kostrzewa kosmata) Jest to ocena ekspercka na podstawie procentowego pokrycia na stanowisku. Negatywne wpływy z otoczenia: Wymienić wszelkiego typu aktywność czynników naturalnych (intensywne wywiewanie piasku, tworzenie zagłębień piaszczystych, abrazja brzegu) i antropogenicznych (wydeptywanie, zaśmiecanie, rozjeżdżanie siedliska) mająca negatywny wpływ na stan zachowania gatunku. Waloryzacja wskaźników Podane wartości wskaźników, przy których otrzymują one oceny FV, U1, U2 - są oparte na tzw. wiedzy eksperckiej, popartej obserwacjami gatunku na badanych stanowiskach. Tab. 2. Waloryzacja wskaźników Parametr Wskaźnik Populacja Liczebność Siedlisko Struktura Stan zdrowotny Powierzchnia potencjalnego siedliska Powierzchnia zajętego siedliska Ocena FV U1 U2 Liczba pędów taka sama lub większa jak w poprzednim okresie monitoringowym. Dla populacji zasiedlających nieutrwalony i nieporośnięty piasek od kilkudziesięciu osobników do kilkuset, dla populacji na wydmach szarych od kilka do kilkudziesięciu pędów. Ponad >50% pędów generatywnych Brak oznak chorobowych Taka sama lub większa Taka sama lub większa Liczba pędów do 10% mniejsza niż w poprzednim okresie monitoringowym 20-50% pędów generatywne na stanowisku Pojawiające się ślady np. zasychania, chlorozy Mniejsza, ale nie więcej niż o 10% Mniejsza, ale nie więcej niż o 10% Liczba pędów mniejsza o co najmniej 10% w porównaniu z przednim okresem monitoringowym <20% pędów generatywnych na stanowisku Występują oznaki zamierania osobników Mniejsza o więcej niż 10% Mniejsza o więcej niż 10% Strona 4 z 12

Fragmentacja siedliska Mała lub brak Średnia Duża Gatunki ekspansywne/ <25% 25-50% >50% konkurencyjne Zakrzaczenie < 5 5-30% >30% Negatywne Obecne, o słabym wpływy z Brak natężeniu otoczenia Perspektywy ochrony Brak zagrożeń istnienia stanowiska Ocena globalna Wszystkie parametry FV Sporadyczne lub przypadkowe niszczenie fragmentu stanowiska, populacja stabilna Przynajmniej jeden parametr U1 Obecne, o dużym natężeniu Brak możliwości zabezpieczenia stanowiska przed intensywnym i systematycznym niszczeniem Przynajmniej jeden parametr U2 Wyniki badań i ocena stanu zachowania Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych wskaźników: Tab. 3. Podsumowanie ocen wskaźników na badanych stanowiskach Parametr Wskaźnik Ocena FV U1 U2 XX Populacja Liczebność 8 3 1 - Struktura 11 1 - - Stan zdrowotny 11-1 - Siedlisko Powierzchnia potencjalnego 10 2 - - siedliska Powierzchnia zajętego siedliska 8 3 1 - Fragmentacja siedliska 10 1 1 - Gatunki ekspansywne/ 7 3 1 1 konkurencyjne Zakrzaczenie 9 2 1 - Negatywne wpływy z otoczenia 10 1 1 - Perspektywy ochrony 6 1 1 4 Tab. 4. Zestawienie ocen stanu zachowania gatunku na badanych stanowiskach Stanowiska Oceny Stan populacji Stan siedliska Perspektywy Ocena ogólna Piaski FV FV FV FV Kąty Rybackie U1 FV FV U1 Strona 5 z 12

Mikoszewo FV FV FV FV Junoszyno U2 U2 U2 U2 Sztutowo (obóz) FV FV XX FV Krynica Morska- FV FV FV FV Siekierki Mierzeja Jeziora FV U1 XX U2 Jamno 1 Mierzeja Jeziora FV U1 U1 U1 Jamno 2 Mierzeja Jeziora FV FV XX FV Wicko 1 Mierzeja Jeziora FV FV XX FV Wicko 2 Zaleskie wydmy FV U1 FV U1 Lendowskie wydmy FV FV FV FV Stan populacji: Liczebność populacji: W dwóch rejonach na 12 stanowiskach stwierdzono 1647 osobników. Cała populację gatunku na tych rejonach można ocenić na ok. 5500 osobników. Populacje na wydmach białych były liczne i liczyły średnio od kilkudziesięciu do kilkuset osobników; na wydmach szarych od kilku do kilkunastu osobników. Jest to związane z preferencjami siedliskowymi lnicy, która optimum swojego wstępowania ma na nieutrwalonym i przewiewanym piasku wydm białych. Liczebność świadczy o dobrej kondycji gatunku w obu rejonach. Struktura populacji: na wszystkich stanowiskach w dwóch obszarach dominowały pędy generatywne, osobniki bujnie kwitły i owocowały na większości stanowisk; nawet pod chrustem, który został wyłożony dla utrwalania wydm obserwowano intensywne owocowanie. Stan zdrowotny: Zmiany osobników (przebarwienia liści i zamieranie) stwierdzono na stanowiskach w Junoszynie i Kątach Rybackich na Mierzi Wiślanej. W dwóch wcześniejszych sezonach wegetacyjnych nie obserwowano zmian koloru pędów, a kondycja osobników na pozostałych stanowiskach była dobra i bardzo dobra. Ogólnie, stan populacji gatunku na badanych stanowiskach był dobry, jedynie w Kątach i Junoszynie określony jako niewłaściwy i zły. Było to spowodowane przebarwianiem liści oraz zamieraniem osobników niestety nie wiadomo co jest powodem tego stanu. Nie stwierdzono pasożytów a w latach ubiegłych populacje były zdrowe. Stan siedliska: Powierzchnia potencjalnego siedliska dla całej Mierzei Wiślanej jak i odcinka wybrzeża przy na zachodniej granicy występowania jest trudna do oszacowania ze względu na zmienną szerokość siedliska. Pas wydmowy należy do jednych z najbardziej dynamicznych układów (jest to cecha charakterystyczna układów nadmorskich), podlegając abrazji oraz intensywnym procesom eolicznym. Te dynamiczne procesy powodują trudności w oszacowaniu potencjalnej wielkości powierzchni. Powierzchnia siedliska zsumowanych powierzchni stanowisk dla Mierzei Wiślanej wynosi: 524m 2, a dla obszaru Unieście Ustka: 280m 2. Fragmentacja siedliska: na większości stanowisk nie stwierdzono dużej fragmentacji siedliska. Kluczową kwestią dla zachowania populacji jest utrzymanie otwartych, niezalesionych, nie Strona 6 z 12

narażonych na masową turystykę i wydeptywanie wydm białych, na których gatunek ma optimum występowania. Ze względu na słabą konkurencyjność gatunek na wydmach szarych pojawia się głównie w inicjalnej fazie ich rozwoju a tylko sporadycznie na dobrze wykształconych wydmach szarych z bogatym zadarnieniem powierzchni przez mszaki i porosty. Gatunki konkurencyjne/ekspansywnymi to głównie: piaskownica zwyczajna kolonizująca w sposób naturalny wydmę białą, kostrzewa kosmata, oraz bylica polna w odmianie nadmorskiej, szczotlicha siwa stanowiące drugą grupę gatunków charakterystycznych dla wydm szarych. Nasadzone wierzby w celu utrwalania brzegu. Zakrzaczenia głównie wierzby kaspijskiej, wawrzynowej, oraz sosny zwyczajnej zostały wprowadzone sztucznie dla utrwalenia pasa wydmowego. W zachodnim zasięgu występowania lnicy są to niewielkie powierzchnie. Na terenie Mierzei Wiślanej stanowią poważną konkurencję dla lnicy wonnej. Negatywnymi wpływami z otoczenia są w obu obszarach: presja turystyczna, a na Mierzei Wiślanej dodatkowo, intensywne działania zmierzające do utrwalania powierzchni wydm przez wykładanie chrustu oraz sadzenie wierzby. Ogólnie, stan siedliska na badanych stanowiskach był dobry. Niewłaściwy stan stwierdzony na 4 stanowiskach: 1. Mierzeja Jamno 2, Zaleskie wydmy- niezadowalający stan siedliska spowodowany jest przez intensywnie rozprzestrzeniającą się piaskownicę zwyczajną Ammophila arenaria. Wydma biała jest typowym siedliskiem zbiorowiska Elymo-Ammophiletum tworzonym między innymi przez piaskownicę zwyczajną, ale lnica, która należy do gatunków słabo konkurencyjnych w warunkach silnej konkurencji międzygatunkowej i stopniowego utrwalania piasku ma tendencje do ustępowania ze stanowiska. 2. Junoszyno - zły stan siedliska spowodowany jest jak powyżej dużą konkurencją międzygatunkową ze strony: jastrzębca baldaszkowatego, szczotlichy siwej i również piaskownicy zwyczajnej. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na ocenę jest niewielka powierzchnia zajętego siedliska (4m 2 ) oraz niewielka powierzchnia potencjalnego siedliska dla gatunku (40m 2 ). Siedlisko mocno zakrzaczone przez posadzoną wierzbę ostrolistną. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że stanowisko w najbliższej przyszłości zaniknie. 3. Mierzeja Jamno 1- niezadowalający stan siedliska spowodowany jest dużą presją turystycznądeptanie wydm przez turystów m.in. obszaru, na którym znajduje się lnica, zauważono na wydmie ślady pozostawione prawdopodobnie przez quady. Perspektyw ochrony najgorsze wydają się na stanowisku w Junoszynie gdzie stanowisko może zaniknąć w najbliższym czasie w wyniku silnej konkurencji międzygatunkowej (głównie zakrzaczenie wierzbami), niezadowalające na stanowiskach Jezioro Jamno 1 i 2 - presja turystyczna i ekspansja piaskownicy zwyczajnej na stanowiskach, natomiast na stanowisku Sztutowo (obóz) perspektywy są trudne do oszacowania ponieważ populacja nie była wcześniej monitorowana. Oceny ogólne dla poszczególnych stanowisk podano w tabeli 4, a wynikają one z analizy ocen poszczególnych parametrów i przeprowadzonych obserwacji. Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych obszarów Natura 2000 Tab. 5. Zestawienie ocen wskaźników na badanych obszarach Natura 2000 Strona 7 z 12

Parametr Wskaźniki Ocena FV U1 U2 XX Populacja Liczebnośd 1 1 - - Struktura 2 - - - Stan zdrowotny 2 - - - Siedlisko Powierzchnia potencjalnego siedliska - - - 2 Powierzchnia zajętego siedliska 1 1 - - Fragmentacja siedliska 2 - - - Gatunki ekspansywne/ konkurencyjne 2 - - - Zakrzaczenie - 2 - - Negatywne wpływy z otoczenia 2 - - - Wartości wskaźników określające stan zachowania gatunku nie wykazują istotnych różnic w dwu badanych obszarach Natura 2000. Populacja lnicy w Ujściu Wisły była badana tylko na jednym stanowisku: Mikoszewo, natomiast obszar Mierzeja Wiślana był oceniany na podstawie 5 stanowisk. Liczebność: Populację gatunku na całym obszarze Mierzei (dwa obszary N2000) można ocenić na nie mniej niż 3000 osobników. W obszarze Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana liczebność została określona jako niezadowalająca ze względu na niewielką powierzchnię siedliska oraz jego niewielką potencjalną powierzchnię. Struktura populacji na całym obszarze została określona jako bardzo dobra (osobniki kwitły i owocowały). Stan zdrowotny w ogólnej ocenie żywotności i zdrowotności oceniono jako bardzo dobrą. Nie stwierdzono pasożytów a zamieranie i żółknięcie liści było sporadyczne w skali całej Mierzei. Powierzchnia potencjalnego siedliska określona jako XX -trudna do oszacowania ze względu na działania Urzędu Morskiego (utrwalanie wydm przez sadzenie głównie wierzb, ustawianie płotków faszynowych). Powierzchnia zajętego siedliska w obszarze Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana określono jako niezadowalająca z powodu działań Urzędu Morskiego (sadzenie wierzb, ustawianie płotków faszynowych). Fragmentacja siedliska w skali całego obszaru mała. Gatunki konkurencyjne/ekspansywne lokalnie w zależności od stanowiska: bylica polan nadmorska Artemisia campestris ssp. sericea, kostrzewa kosmata Festuca villosa, szczotlicha siwa Corynephorus canescens, piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria. W skali obu obszarów nie stanowią zagrożenia. Zakrzaczenia w zależności od stanowiska głownie są to zakrzaczenia wierzbowe, które stanowią konkurencje dla pionierskiego gatunku, jakim jest lnica. Wskaźnik dla obu obszarów został określony, jako niezadowalający. Negatywne wpływy z otoczenia w skali obszaru mają małe natężenie. Tab. 6. Zestawienie ocen stanu zachowania gatunku na badanych obszarach Natura 2000 Oceny Obszary Natura 2000 ocena stan populacji stan siedliska perspektywy ogólna Ostoja w Ujściu Wisły, FV FV FV FV Strona 8 z 12

Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana U1 FV FV U1 Stan populacji: Liczebność populacji stwierdzonej na jedynym stanowisku w Ostoi Ujście Wisły wynosiło 647 pędów (na powierzchni 94m 2 ) jest to obszar rezerwatu Mewia Łacha. Populacja ma tu bardzo dobre warunki rozwoju i perspektywy ochrony na przyszłość. W obszarze Mierzeja Wiślana i Zalew Wiślany w sumie na 5 stanowiskach stwierdzono 399 pędów na powierzchni 139 m 2. Ze względu na małą sumaryczną powierzchnię siedliska zajętą przez populację w obszarze ocena jest niezadowalająca. Stan siedliska został oceniony dla całej Mierzei jako dobry. Perspektywy ochrony populacji w skali całej Mierzei oceniono jako dobre. Cała populacja jest niezagrożona lub zagrożone w niewielkim stopniu, przez gatunki sadzone w celu utrwalania wydm. W celu utrzymania i zachowania populacji lnicy niezbędna jest ścisła współpraca pomiędzy Urzędem Morskim i zarządcami obszarów N2000. Ocena ogólna w obszarze Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana oceniono jako niezadowalający ze względu na stan populacji. Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych parametrów w rejonach badawczych (wobec braku możliwości oceny dla całego regionu biogeograficznego): 1. Obszar badawczy Unieście Ustka (zawiera projektowany obszar N2000 Jezioro Wicko i Modelskie Wydmy) Populacja w obszarze przy zachodniej granicy zasięgu gatunku została określona we wszystkich stanowiskach na FV. Lnica tworzy skupiska od kilku pędów na obszarze wydm szarych do kilkudziesięciu pędów, a nawet ponad 100 pędów na wydmach białych. Powierzchnia zajętego siedliska na stanowisku wahała się od 15m 2 do 80 m 2. Nie zaobserwowano zamierania osobników ani żadnych zmian chorobowych, rośliny odznaczały się bujnym wzrostem i bardzo dobrą kondycją. Gatunkowi sprzyjają występujące w obszarze otwarte przestrzenie nieutrwalonego przez psammofity piasku na wydmach białych oraz niecki deflacyjne tworzące się na skutek działalności eolicznej. Siedliskiem w obszarze, na którym najobficiej występuje lnica jest wydma biała. Najliczniejsze stanowisko lnicy - 140 pędów w obszarze badawczym na: Mierzei Jeziora Jamno 2. Gatunek jest bardzo narażony na mechaniczne niszczenie (deptanie, rozjeżdżanie) i konkurencje z roślinnością psammofilną (piaskownica zwyczajna, bylica polna), w tych warunkach gatunek występuje z mniejsza obfitością. Perspektywy ochrony zależą od działań podejmowanych przez Urząd Morski a we fragmencie należącym do poligonu wojskowego od działań tam prowadzonych przez wojsko. 2. Obszar Mierzeja Wiślana od Mikoszewa do Piasków (w tym: obszar ptasi Ujście Wisły, ostoje siedliskowe: Ostoja w ujściu Wisły, i Mierzeja Wiślana i Zalew Wiślany) Liczebność populacji stwierdzonej na stanowiskach w drugim obszarze waha się od 647 pędów (na powierzchni 94 m 2 ) na terenie rezerwatu Mewia Łacha do 11 na siedlisku wydmy obsadzonej wierzbą kaspijską oraz ekspansywnymi gatunkami takimi jak: piaskownica zwyczajna, szczotlicha siwa, jastrzębiec baldaszkowaty, kostrzewa kosmata. W sumie na wszystkich 6 stanowiskach stwierdzono 1115 osobników. Całą populację dla Mierzei Wiślanej można ocenić na co najmniej 3000osobników. Strona 9 z 12

Najbardziej narażone na zanik jest stanowisko w Junoszynie ze względu na dużą presję turystyczną oraz działania Urzędu Morskiego, który utrwala brzeg na bardzo wąskim pasie wydmowym sięgającym średnio od 2 do 5 m szerokości. Najlepiej zachowane populacje o dużej żywotności zostały stwierdzone na stanowiskach: Pisaki (obszar przy granicy Państwa) i Mikoszewo. Na jednej powierzchni w Kątach Rybackich zaobserwowano zamieranie osobników i niską żywotność. Najliczniejsze populacje lnica tworzy na siedlisku wydmy białej, w miejscach nieutrwalonego i często wywiewanego piasku. Populacja lnicy na większości monitorowanych stanowisk odznacza się dobrą i bardzo dobrą żywotnością i kondycją zdrowotną, populacje wydają się być stabilne jednak ich zagrożeniem jest umacnianie brzegu i wydm poprzez m.in. sadzenie piaskownicy i wierzb, oraz presja turystyczna - wydeptywanie wydm. Perspektywy ochrony zależą od działań podejmowanych we współpracy między Parkiem Krajobrazowym, Urzędem Morskim, i zarządcami obszaru Natura 2000. Tab. 7. Podsumowanie ocen wskaźników na badanych rejonach badawczych Parametr Wskaźniki Ocena FV U1 U2 XX Populacja Liczebnośd 1 - - 1 Struktura 2 - - - Stan zdrowotny 2 - - - Siedlisko Powierzchnia potencjalnego siedliska 1 - - 1 Powierzchnia zajętego siedliska - 2 - - Fragmentacja siedliska 1 1 - - Gatunki ekspansywne/ konkurencyjne 1 1 - - Zakrzaczenie - 2 - - Negatywne wpływy z otoczenia 1 1 - - Tab. 8. Zestawienie ocen stanu zachowania gatunku na badanych rejonach badawczych Rejony badawcze Mierzeja Wiślana od Mikoszewa do Piasków (w tym: PLB Ujście Wisły, PLH Ostoja w Ujściu Wisły, PLH Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana Unieście-Ustka (w tym projektowany PLH Jezioro Wicko i Modelskie wydmy) stan populacji Oceny stan perspektywy siedliska ocena ogólna FV FV FV FV FV U1 XX U1 Perspektywy ochrony gatunku dla zachowania jego populacji są dobre. Lnica jest gatunkiem pionierskim, przystosowanym do życia w siedlisku niemal zupełnie luźnego i niezwiązanego piasku, gdzie nie ma żadnej roślinności lub jest sporadyczna. Dynamika wału wydmowego sprzyja zachowaniu gatunku w przyszłości. Bardzo ważnym czynnikiem jest ograniczanie penetracji ludzkiej wydm szczególnie w okresie lipiec-sierpień, co powoduje mechaniczne zniszczenie pędów oraz niezalesianie wydmy białej krzewami. Bardzo ważną kwestią jest również ścisła współpraca z Urzędem Morskim w celu zachowania i utrzymania populacji lnicy wonnej w całym jej zasięgu występowania. Strona 10 z 12

Podsumowanie zagrożeń i oddziaływań dla gatunku. Tak jak już zostało to zaznaczone powyżej, największym zagrożeniem obserwowanym na stanowiskach jest wzrastająca presja turystyczna, wydeptywanie wydm oraz ich utrwalanie trawami i krzewami. Zagrożeniem wynikającym z przyczyn naturalnych jest abrazja brzegu morskiego oraz intensywna erozja eoliczna. Informacja o gatunkach obcych, inwazyjnych Na badanych stanowiskach z gatunków obcych stwierdzono sadzone gatunki wierzb: kaspijskiej (ostrolistnej) Salix acutifolia, wawrzynkowej S. daphnoides, wiciowej S. viminalis, białej S. alba oraz róży pomarszczonej Rosa rugosa i kostrzewy kosmatej Festuca villosa. Wszystkie gatunki są wprowadzane w celu utrwalenia wydm. Bardzo widoczne jest to na Mierzei Wiślanej. Inne obce gatunki inwazyjne nie występują, prawdopodobnie ze względu na panujące na wydmach skrajne warunki siedliskowe. Informacja o zróżnicowaniu geograficznym (przestrzennym) wyników Badane stanowiska lnicy grupują się w skrajnych partiach zasięgu tego gatunku na wschodzie jest to rejon Mierzei Wiślanej, a na zachodzie rejon Unieście-Ustka. Szczegółowe analizy stanu gatunku w tych dwóch rejonach zamieszczono w rozdziale Wyniki (tab. 7 i 8). Generalnie wydaje się, że stanowiska na Mierzei Wiślanej, tj. na wschodnim krańcu zasięgu gatunku w Polsce są w lepszym stanie. Wskaźnik Liczebność świadczy o dobrej kondycji gatunku w obu rejonach, wraz z pozostałymi wskaźnikami stanu populacji decydując o jego ocenie jako stan właściwy. Najlepiej zachowane populacje, o dużej żywotności zostały stwierdzone na stanowiskach: Pisaki (obszar przy granicy Państwa) i Mikoszewo, a także Ujście Wisły i Jezioro Jamno 2. Najgorszy jest stan na stanowisku w Junoszynie, gdzie populacja jest najmniejsza. Zły stan zdrowotny populacji stwierdzono na pojedynczych stanowiskach, np. w Kątach i Junoszynie (przebarwienia i zamieranie pędów). Stan siedliska: w Sztutowie obserwuje się pewne zagrożenia (wskaźniki stanu siedliska: zwarcie krzewów i gatunki obce są ocenione jako niewłaściwe). W Junoszynie stanowisko może zaniknąć w najbliższym czasie w wyniku silnej konkurencji międzygatunkowej (głównie zakrzaczenie wierzbami); na stanowiskach Jezioro Jamno 1 i 2 jako niewłaściwe zostały ocenione przede wszystkim wskaźniki: presja turystyczna i ekspansja piaskownicy zwyczajnej. Jako niewłaściwe jest także ocenione siedlisko na stanowisku Zaleskie Wydmy (gatunki konkurencyjne, inwazyjne, zwarcie krzewów). Generalnie zwiększona obecność gatunków obcych (głównie nasadzanych wierzb, róży pomarszczonej) jest wyraźna na stanowiskach na Mierzei Wiślanej. W obu rejonach (na wiekszości stanowisk) problemem jest presja turystyczna wydeptywanie wydm, rozjeżdżanie przez quady itp oraz działania Urzedu Morskiego, na rzecz zabezpieczenia brzegu i pasa wydmowego (nasadzenia, płotki faszynowe), czy konkurencji ze strony innych gatunków roślin zwłaszcza traw utrwalających wydmy. Dla oceny perspektyw ochrony w tych rejonach istotne jest, że rejon zachodni obejmuje stanowiska położone na terenie zajętym przez wojsko, gdzie eliminowana jest presja turystyczna, ale z kolei długoterminowe perspektywy ochrony są tu nieprzewidywalne. Obszary chronione (rezerwaty przyrody i już ustanowione obszary N2000) z kolei znajdują się we wschodnim rejonie i dają większą szansę na wdrożenie czynnej ochrony. Strona 11 z 12

Propozycje działań ochronnych Działania dotyczące ochrony lnicy wonnej nie były dotychczas podejmowane, jednak bardzo ważne dla zachowania gatunku jest ograniczanie penetracji turystycznej na wydmach (egzekwowanie zakazu wchodzenia na wydmy) oraz zakaz sadzenia gatunków traw i krzewów w miejscach największej koncentracji gatunku. Wszelkie działania ochronne należy podejmowad po uzgodnieniu ich zakresu z Urzędem Morskim. Propozycje i uwagi odnośnie dalszych badań monitoringowych Lnica jest gatunkiem słabo poznanym tak więc przeprowadzony monitoring może byd wstępem do dalszych badao autekologicznych gatunku. Przeprowadzany monitoring pozwoli zinwentaryzowad zasoby gatunku i określid ich rzeczywisty stan zachowania oraz zidentyfikowad najpoważniejsze zagrożenia. Wiedza ta pozwoli lepiej zaplanowad działania czynnej ochrony gatunku. Obserwacje na powierzchniach monitoringowych powinny byd przeprowadzone co 3 lata ze względu na bardzo dużą dynamikę brzegu morskiego. Najlepszym okresem oceny stanu i liczebności jest okres od pierwszej połowy lipca do drugiej dekady sierpnia, jest to pełnia rozwoju osobników. Pełne sprawozdania dotyczące kompleksowej oceny populacji w regionie kontynentalnym zostanie przedstawione po drugim sezonie monitoringu w 2010 r. Literatura: Stasiak J. 1987. The distribution and state of maintenance of populations of Linaria odora (Bieb.) Chav. subsp.loeselii (Schweigg) Hartl on coastal Sand-dunes In Poland. Zeszyty naukowe WBGiO Uniwersytetu Gdaoskiego. Strona 12 z 12