ZAŁĄCZNIK NR 2 PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST DLA MIASTA PIASTÓW NA LATA 2010-2013 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2014-2017 Opracowanie: Zamawiający: Centrum Gospodarki Odpadami Azbestu Urząd Miejski w Piastowie i Recyklingu Caro ul. 11 Listopada 2 ul. Bohaterów Monte Cassino 4/12 05-820 Piastów 22-400 Zamość Marzec 2009
Spis treści 1. Wstęp s. 3 2. Cele i zadania programu s. 4 3. Obowiązujące akty prawne dotyczące azbestu s. 5 3.1 Regulacje ustawowe s. 5 3.2 Akty wykonawcze s. 7 4. Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest s. 12 5. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego s. 15 6. Koncepcja zarządzania i monitoring s. 19 7. Diagnoza stanu istniejącego s. 21 8. Założenia programu s. 27 9. Harmonogram realizacji Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Miasta na lata 2009 2032 s. 30 10. Koszty usuwania wyrobów azbestowych z terenu Miasta s. 32 11. Finansowanie usuwania wyrobów azbestowych s. 34 12. Wytyczne dotyczące przepisów BHP w zakresie bezpiecznego usuwania wyrobów azbestowych s. 40 13. Wytyczne dla jednostek samorządu gminnego, właścicieli, zarządców nieruchomości i wykonawców prac polegających na zabezpieczeniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest s. 44 14. Załącznik nr 1. Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest s. 48 15. Załącznik nr 2. Informacja o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystania s. 50 16. Załącznik nr 3. Informacja o wyrobach zawierających azbest, których wykorzystywanie zostało zakończone s. 51 17. Załącznik nr 4. Karta przekazania odpadu s. 52 18. Załącznik nr 5. Wniosek o dofinansowanie s. 54 19. Załącznik nr 6. Wykaz składowisk przyjmujących odpady zawierające azbest s. 55 2
1. Wstęp. W dniu 14 maja 2002 r. Rada Ministrów przyjęła Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski który powstał w wyniku: przyjęcia przez Sejm Rzeczpospolitej Polskiej Rezolucji z dnia 19 czerwca 1997 r. w sprawie programu wycofywania azbestu z gospodarki (M.P. Nr 38, poz. 373), w której Rada Ministrów została wezwana np. do opracowania programu zmierzającego do wycofywania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski, realizacji ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 101, poz. 628, z 1998 r., Nr 156, poz. 1018, z 2000 r. Nr 88, poz. 986, oraz z 2001 r Nr 100, poz. 1085 i Nr 154, poz. 1793) oraz odpowiednich przepisów wykonawczych do tej ustawy, potrzeb oczyszczania kraju z azbestu oraz wyrobów zawierających azbest. Azbest znany jest od kilku tysięcy lat. Szerokie jego zastosowanie nastąpiło w wyniku rewolucji przemysłowej w okresie ostatnich 100 lat. Azbest stosowany był w produkcji około 3000 wyrobów przemysłowych, przede wszystkim do produkcji wyrobów budowlanych, szczególnie płyt dachowych i elewacyjnych, a także rur. Z uwagi na swoje niewątpliwe zalety, jak odporność na wysokie temperatury, działanie mrozu, działanie kwasów, substancji żrących a także elastyczność np. wykorzystywany był chętnie jako cenny surowiec również w Polsce. Na terenie kraju znajduje się ogółem 15.466 tys. ton wyrobów zawierających azbest, w tym: 14.866 tys. ton płyt azbestowo-cementowych (1.351.500 tys. m 2 ), 600 tys. ton rur i innych wyrobów azbestowocementowych. Zabezpieczenie i usuwanie tak znacznych ilości wyrobów wiąże się z dużymi kosztami, które nawet w zakładanym okresie usuwania stanowić będą znaczne obciążenie finansowe. Trwałość płyt azbestowo-cementowych określa się na około 30 lat, natomiast okres eksploatacji innych wyrobów jest z reguły krótszy. Programy powinny być opracowane zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 627) i ustawą o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. Nr 62, poz. 628). Ponadto zgodnie z ustawą z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085 ), opracowane zostaną programy ochrony środowiska, których częścią składową będą plany gospodarki odpadami wojewódzkie, powiatowe, gminne a także plany sporządzone dla miast np. Piastowa. Programy te powinny uwzględniać również gospodarkę odpadami azbestowymi. Podane w opracowaniu wielkości opisują skalę problemu odnosząc się do terenu miasta Piastów. 3
2. Cele i zadania programu. Celem programu jest: spowodowanie oczyszczenia obszaru miasta Piastów z zastosowanych szczególnie w budownictwie od wielu lat wyrobów zawierających azbest, wyeliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych u mieszkańców miasta powodowanych azbestem oraz ustalenie koniecznych do tego uwarunkowań, spowodowanie sukcesywnej likwidacji oddziaływania azbestu na środowisko i doprowadzenie, w określonym przedziale czasowym, do spełnienia wymogów ochrony środowiska, stworzenie odpowiednich warunków do wdrożenia przepisów prawnych oraz norm postępowania z wyrobami zawierającymi azbest, pomoc mieszkańcom miasta szczególnie w sferze edukacyjnej i informacyjnej w realizacji kosztownej wymiany płyt cementowo azbestowych zgodnie z przepisami prawa. Zadaniem programu jest określenie warunków sukcesywnego usuwania wyrobów zawierających azbest. W programie zawarte zostały: oszacowane ilości wyrobów azbestowych oraz ich rozmieszczenie na terenie miasta; szacunki jednostkowych kosztów usuwania dachowych pokryć azbestowych i płyt azbestowo cementowych; propozycje odnośnie udzielania przez samorząd miasta Piastów pomocy mieszkańcom w realizacji programu; oszacowania potrzeb kredytowych. 4
3. Obowiązujące akty prawne dotyczące azbestu. 3.1. Regulacje ustawowe. Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jednolity Dz. U. Nr 3/2004, poz. 20, z późn. zm.). Ustawa weszła w życie 28 września 1997 roku. Zakazuje ona wprowadzania na polski obszar celny azbestu, wyrobów zawierających azbest, produkcji wyrobów zawierających azbest oraz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi ten surowiec. Zgodnie z ustawą produkcja płyt azbestowo-cementowych została zakończona we wszystkich zakładach do 28 września 1998r., a z dniem 28 marca 1999 r. nastąpił zakaz obrotu tymi płytami. Wyjątek stanowi tylko azbest i wyroby zawierające azbest dopuszczone do produkcji lub do wprowadzenia na polski obszar celny spośród wyrobów określonych w załączniku nr 1 do ustawy. Wykaz tych wyrobów określa corocznie minister właściwy do spraw gospodarki w drodze rozporządzenia. Wymieniona ustawa praktycznie zamknęła okres stosowania wyrobów zawierających azbest w Polsce, pozostaje natomiast problem sukcesywnego usuwania zużytych wyrobów w sposób nie zagrażający zdrowiu ludzi i zanieczyszczeniu środowiska. Ustawa porządkuje również zagadnienia związane z opieka zdrowotna pracowników, którzy mieli kontakt z azbestem. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62/2001, poz. 628, z późn. zm.). Ustawa określa zasady postępowania z odpadami, w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia ludzi oraz ochronę środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, a w szczególności zasady zapobiegania powstawaniu odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. W ustawie określone są obowiązki wytwórców i posiadaczy odpadów, w tym odpadów niebezpiecznych. Ustawa reguluje całokształt spraw administracyjnych, związanych z postępowaniem przy zbieraniu, transporcie, odzysku i unieszkodliwianiu, w tym składowaniu odpadów, a także wymagań technicznych i organizacyjnych dotyczących składowisk odpadów. Ustawa wprowadza obowiązek opracowania planów gospodarki odpadami na szczeblu krajowym, wojewódzkim, powiatowym i gminnym. 5
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (tekst jednolity Dz. U. Nr 156/2006, poz. 1118, z pózn. zm.). Wśród wielu przepisów znajduje się zapis mający zastosowanie w przypadkach występowania azbestu. Art. 30 ust. 7 stanowi: właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie określonego obiektu lub robót budowlanych, objętych obowiązkiem zgłoszenia, jeżeli ich realizacja może naruszyć ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować: zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu środowiska lub stanu zachowania zabytków, pogorszenie warunków zdrowotno-sanitarnych, wprowadzenie, utrwalenie bądź zwiększenie ograniczeń lub uciążliwości dla terenów sąsiednich. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 129/2006, poz. 902, z pózn. zm.). Ustawa określa zasady ochrony środowiska oraz warunki korzystania z jego zasobów, z uwzględnieniem wymagań zrównoważonego rozwoju. Ustawa zawiera szereg istotnych i ważnych postanowień dotyczących m.in.: państwowego monitoringu środowiska, jako systemu pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania informacji o środowisku, opracowania prognoz oddziaływania na środowisko, w tym gospodarki odpadami, a także programów wojewódzkich, zmierzających do przestrzegania standardów jakości środowiska, ochrony powietrza przed zanieczyszczeniem, sposobu postępowania z substancjami stwarzającymi szczególne zagrożenie dla środowiska, kar i odpowiedzialności za nieprzestrzeganie zasad i przepisów dotyczących ochrony środowiska, konieczności oznaczenia instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest oraz miejsc, w których on się znajduje. Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100/2001, poz. 1085, z pózn. zm.). 6
Art. 10 ust. 4 ustawy stanowi, że wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska, zawierające plany gospodarki odpadami, mają być uchwalone przez odpowiednie organy. W art. 54 ustawa odnosi się do odpowiednich zapisów ustawy z dnia 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest. Ustawa udziela delegacji ministrowi właściwemu do spraw gospodarki, do określenia w drodze rozporządzenia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, ministrem właściwym do spraw transportu oraz ministrem właściwym do spraw środowiska sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest. Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11/2001, poz. 84, z pózn. zm.). Ustawa reguluje na gruncie prawa europejskiego problematykę dotyczącą substancji i preparatów chemicznych, w tym niebezpiecznych. Ustawa określa warunki, zakazy lub ograniczenia produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania substancji i preparatów chemicznych, w celu ochrony przed szkodliwym wpływem tych substancji i preparatów na zdrowie człowieka lub na środowisko. Zgodnie z ustawa tworzy się urząd Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199/2002, poz. 1671, z późn. zm.). Ustawa określa zasady przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, wymagania w stosunku do kierowców i innych osób wykonujących czynności związane z tym przewozem oraz organy właściwe do sprawowania nadzoru i kontroli w tych sprawach. Przy przewozach materiałów niebezpiecznych w kraju obowiązują przepisy zawarte w załącznikach A i B do Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR) Jednolity tekst Umowy ADR - (Dz. U. Nr 178/2005, poz. 1481, z 1999 r.). Przepisy umowy ADR oraz ustawy określają warunki załadunku i wyładunku oraz przewozu towarów niebezpiecznych. Pojazdy powinny być zaopatrzone w świadectwo dopuszczenia pojazdu do przewozu materiałów niebezpiecznych wydane przez upoważnioną stacje kontroli pojazdów, zaś kierowcy pojazdów winni być przeszkoleni w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. Przepisy te odnoszą się też, zgodnie z art.11 ust.4 ustawy o odpadach, do transportu odpadów niebezpiecznych. 7
3.2. Akty wykonawcze. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 71/2004, poz. 649). Rozporządzenie określa: obowiązki właściciela, użytkownika wieczystego lub zarządcy nieruchomości, a także obiektu urządzenia budowlanego lub innego miejsca zawierającego azbest do przeprowadzania kontroli i sporządzenia Ocenę stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest ; sposoby i warunki bezpiecznego użytkowania oraz usuwania wyrobów zawierających azbest; obowiązki wykonawcy prac polegających na bezpiecznym użytkowaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest; warunki przygotowania do transportu i transportu wyrobów i odpadów zawierających azbest do miejsc ich składowania; wymagania jakim powinno odpowiadać oznakowanie wyrobów i odpadów zawierających azbest. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217/2002, poz. 1833 z pózn. zm.). W rozporządzeniu ustalono wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Obowiązujące wartości NDS dla pyłów zawierających azbest: Pyły zawierające azbest: pył całkowity 0,5 mg/m3, włókna respirabilne 0,1 wł./cm3. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 1/2003, poz. 12). Rozporządzenie określa wartości odniesienia, wyrażone jako poziomy substancji w powietrzu, zróżnicowane dla terenu kraju, obszarów parków narodowych i obszarów ochrony uzdrowiskowej. W rozporządzeniu podano warunki, w jakich ustala się wartości odniesienia, takie jak temperatura i ciśnienie, oznaczenie numeryczne substancji pozwalające na jednoznaczną jej identyfikacje, 8
okresy, dla których uśrednione są wartości odniesienia, warunki uznawania wartości odniesienia za dotrzymane oraz referencyjne metodyki modelowania poziomów substancji w powietrzu. W rozporządzeniu tym określono, iż dla azbestu wartość odniesienia w powietrzu dla terenu całego kraju, uśredniona do jednej godziny wynosi 2350 włókien/m3, a uśredniona dla roku kalendarzowego 250 włókien/m3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz. U. Nr 216/2005, poz. 1824). Rozporządzenie to określa obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracowników przy usuwaniu wyrobów zawierających azbest. Pracodawca obowiązany jest stosować środki ochrony pracowników przed szkodliwym działaniem pyłu zawierającego azbest, a także kontrolować stopień narażenia pracowników na działanie pyłu azbestu w sposób określony w przepisach dotyczących badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Pracownicy zatrudnieni przy pracach w kontakcie z azbestem, pracodawcy i osoby kierujące takimi pracami powinni być przeszkoleni w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z programem określonym w załączniku do rozporządzenia. Rozporządzenie szczegółowo reguluje zasady prowadzenia prac w warunkach narażenia na pył azbestowy. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192/2003, poz. 1876). Rozporządzenie określa: wymagania w zakresie wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest; wymagania w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu lub wyrobów zawierających azbest oraz oznaczania miejsc ich występowania, sposób oznaczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, oraz pomieszczeń, w których one się znajdują; wymagania techniczne, jakie należy spełnić przy wykorzystywaniu i przemieszczaniu wyrobów zawierających azbest oraz przy wykorzystywaniu i oczyszczaniu instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest; 9
sposób inwentaryzowania azbestu lub wyrobów zawierających azbest, w miejscach ich wykorzystywania; terminy przedkładania odpowiednio wojewodzie albo wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta informacji o: - rodzaju, ilości i miejscach występowania wykorzystywanych wyrobów zawierających azbest, - instalacjach i urządzeniach, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest, - czasie i sposobie usuwania azbestu lub wyrobów zawierających azbest, - czasie i sposobie zastąpienia azbestu i wyrobów zawierających azbest innymi substancjami i wyrobami, mniej szkodliwymi dla środowiska; formę i układ przedkładanych informacji; przypadki i terminy, w których powinny być oczyszczone instalacje lub urządzenia, w których był lub jest wykorzystywany azbest lub wyroby zawierające azbest. Rozporządzenie dopuszcza wykorzystywanie azbestu lub wyrobów zawierających azbest w użytkowanych instalacjach lub urządzeniach, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2032r. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003r. w sprawie informacji dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia (Dz. U. Nr 120/2003, poz. 1126). Rozporządzenie określa zakres i formę informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz szczegółowy zakres robót budowlanych, stwarzających zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia ludzi. W paragrafie 6 tego rozporządzenia, podającym szczegółowy zakres robót budowlanych wymieniono roboty polegające na usuwaniu i naprawie wyrobów budowlanych zawierających azbest. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280/2004, poz. 2771, z późń. zm.). Rozporządzenie to zalicza azbest do substancji o działaniu rakotwórczym kategorii 1. W rozporządzeniu podano miedzy innymi sposób rejestrowania azbestu, prowadzenia prac, pracowników zatrudnionych przy tych pracach, wzory dokumentów oraz szczegółowe warunki ochrony pracowników. 10
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175/2002, poz. 1439). Rozporządzenie określa, że informacje o rodzaju, ilości i miejscach występowania azbestu jako substancji stwarzającej szczególne zagrożenie dla środowiska wójt, burmistrz lub prezydent miasta przedkłada wojewodzie do dnia 31 marca za poprzedni rok kalendarzowy, począwszy od danych za rok 2003. Rozporządzenie podaje formę przedkładania tej informacji. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112/2001, poz. 1206). Rozporządzenie określa katalog odpadów wraz z lista odpadów niebezpiecznych oraz sposób klasyfikowania odpadów. Katalog odpadów dzieli odpady w zależności od źródła ich powstawania na 20 grup, każdej przyporządkowując podgrupy i rodzaje odpadów wraz z kodem. Kod z gwiazdka oznacza odpad niebezpieczny. Wg katalogu odpadów azbest wymieniany jest w różnych grupach. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30/2006, poz. 213). Rozporządzenia określa wzory dokumentów stosowanych do prowadzenia ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów celem zapewnienia kontroli ich przemieszczania. Do prowadzenia ewidencji odpadów obowiązani są posiadacze odpadów (w tym wytwórcy). Ewidencje odpadów prowadzi się za pomocą dwóch dokumentów: karty ewidencji odpadów oraz karty przekazania odpadów (prowadzący działalność związana tylko z transportem odpadów nie maja obowiązku prowadzenia kart ewidencji odpadów). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 września 2005 r. w sprawie leków związanych z chorobami wywołanymi pracą przy azbeście (Dz. U. Nr 189/2005, poz.1603). Rozporządzenie określa wykaz bezpłatnych leków związanych, z chorobami wywołanymi praca przy azbeście, sposób realizacji recept oraz tryb rozliczania przez oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia z budżetem państwa kosztów tych leków. 11
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2004 r. w sprawie leczenia uzdrowiskowego osób zatrudnionych przy produkcji wyrobów zawierających azbest (Dz. U. Nr 185/2004, poz.1920, z pózn. zm.). Rozporządzenie określa tryb kierowania na leczenie uzdrowiskowe oraz rozliczania przez instytucje powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego kosztów z tytułu korzystania z leczenia uzdrowiskowego przez osoby uprawnione, zdefiniowane przedmiotowym rozporządzeniem. 4. Klasyfikacja wyrobów zawierających azbest. Mianem azbestu określa się naturalnie występujące, włókniste minerały krzemianowe, powstałe na drodze procesów metamorficznych. Charakterystyczną cechą morfologiczną naturalnie występujących minerałów azbestowych jest równoległa budowa włókien. Wyróżnia się dwie grupy minerałów azbestowych: serpentynity należą do nich: antygoryt, lizardyt i chryzotyl amfibole w skład tej grupy wchodzi bardzo dużo minerałów, a ich główne formy włókniste to: amosyt, krokidolit, azbest antofylitowy, termolitowy i aktynolitowy. Azbest znalazł szerokie zastosowanie w przemyśle dzięki swoim właściwościom, takim jak: niepalność temperatura topnienia chryzotylu wynosi 1500-1550 C, natomiast amfiboli 930-1150 C; odporność na czynniki chemiczne (kwasy i zasady) szczególnie w przypadku amfiboli; wysoka wytrzymałość mechaniczna; niskie przewodnictwo cieplne i elektryczne; łatwość łączenia się z innymi materiałami (cement, tworzywa sztuczne); możliwość przędzenia włókien; dobre właściwości sorpcyjne; Klasyfikację wyrobów zawierających azbest przeprowadza się na podstawie trzech kryteriów: zawartość azbestu, stosowane spoiwo oraz gęstość objętościowa wyrobu. Wyroby zawierające azbest dzielimy na dwie klasy: Klasa I wyroby o gęstości objętościowej mniejszej od 1000 kg/m3 definiowane jako miękkie, zawierające powyżej 20% (do 100%) azbestu. Są podatne na uszkodzenia mechaniczne, przez co uwalniają duże ilości włókien azbestowych do otoczenia. Głównie stosowane były w wyrobach tekstylnych w celach ochronnych oraz jako koce gaśnicze, szczeliwa plecione, tektury uszczelkowe m.in. w sprzęcie AGD, materiały i wykładziny cierne. 12
Klasa II obejmuje wyroby o gęstości objętościowej powyżej 1000 kg/m3 definiowane jako twarde azbestu zawierają poniżej 20%. Włókna są ze sobą mocno związane, więc w przypadku mechanicznego uszkodzenia emisja azbestu do otoczenia jest niewielka. Zagrożenie dla środowiska i zdrowia ludzi stwarza obróbka tych wyrobów (cięcie, wiercenie otworów) oraz rozbijanie w wyniku zrzucania z wysokości w trakcie prac remontowych. Najczęściej w Polsce stosowanymi wyrobami z tej klasy są płyty azbestowo-cementowe faliste i płyty azbestowo-cementowe typ karo stosowane jako pokrycia dachowe oraz płyty płaskie wykorzystywane jako elewacje w budownictwie wielokondygnacyjnym. W mniejszych ilościach produkowane i stosowane były rury azbestowo-cementowe służące do wykonywania instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych oraz w budownictwie jako przewody kominowe i zsypowe. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. 2001, Nr 112, poz. 1206) odpady zawierających azbest klasyfikowane są jako odpady niebezpieczne z przypisanymi następującymi kodami klasyfikacyjnymi: 06 07 01* - Odpady azbestowe z elektrolizy, 06 13 04* - Odpady z przetwarzania azbestu, 10 11 81* - Odpady zawierające azbest (z hutnictwa szkła), 10 13 09* - Odpady zawierające azbest z produkcji elementów cementowo azbestowych, 15 01 11* - Opakowania z metali zawierające niebezpieczne, porowate elementy wzmocnienia konstrukcyjnego (np. azbest) włącznie z pustymi pojemnikami ciśnieniowymi, 16 01 11* - Okładziny hamulcowe zawierające azbest, 16 02 12* - Zużyte urządzenia zawierające azbest, 17 06 01* - Materiały izolacyjne zawierające azbest, 17 06 05* - Materiały konstrukcyjne zawierające azbest. Zakres zastosowań wyrobów zawierających azbest Klasa wyrobu I I I I Rodzaj wyrobu zawierającego azbest masy azbestowe natryskowe Sznury tektura azbestowa płyty azbestowo-kauczukowe Zastosowanie izolacja ognioochronna konstrukcji stalowych i przegród budowlanych izolacja akustyczna obiektów użyteczności publicznej piece przemysłowe wraz z kanałami spalin, nagrzewnice, rekuperatory, kominy przemysłowe izolacja termiczna i uszczelnienia w instalacjach przemysłowych, aparaturze kontrolno-pomiarowej i laboratoryjnej uszczelnianie urządzeń przemysłowych pracujących w środowisku agresywnym 13
Klasa wyrobu Rodzaj wyrobu zawierającego azbest Zastosowanie I I I I II II II II II II II wyroby tekstylne z azbestu (rękawice i tkaniny azbestowe) masa lub tektura azbestowa materiały i wykładziny cierne zawierające azbest masy ognioodporne zawierające azbest płyty azbestowo-cementowe faliste i gąsiory płyty azbestowo-cementowe płaskie prasowane płyty azbestowo-cementowe płaskie karo płyty azbestowo-cementowe sucho formowane kolorys, acekol i inne rury azbestowo-cementowe (bezciśnieniowe i ciśnieniowe) otuliny azbestowo-cementowe kształtki azbestowo-cementowe budowlane ochrona pracowników drobne urządzenia w gospodarstwach domowych, np., żelazka, płytki kuchenne, piece akumulacyjne hamulce i sprzęgła piece przemysłowe wraz z kanałami spalin pokrycia dachowe, balkony ściany osłonowe ściany działowe elewacje zewnętrzne osłona ścian przewodów windowych, szybów wentylacyjnych i instalacyjnych, chłodnie kominowe, chłodnie wentylatorowe pokrycia dachowe elewacje zewnętrzne elewacje zewnętrzne osłony kanałów wentylacyjnych i klimatyzacyjnych ściany działowe przewody kanalizacyjne i wodociągowe rynny spustowe na śmieci przewody kominowe izolacja urządzeń ciepłowniczych i innych przemysłowych przewody wentylacyjne podokienniki osłony rurociągów ciepłowniczych osłony kanałów spalinowych i wentylacyjnych przegrody izolacyjne w aparatach i urządzeniach elektrycznych II kształtki azbestowo-cementowe elektroizolacyjne II płytki PCV podłogi w blokach mieszkalnych I lub II płyty azbestowo-cementowe konstrukcyjne ognioodporne osłony ognioodporne i przeciwpożarowe w budynkach przemysłowych (kotłownie) izolacja urządzeń grzewczych grodzie przeciwogniowe w okrętownictwie 14
5. Szkodliwość azbestu dla zdrowia ludzkiego. Azbest jest nazwą handlową 6 różnych minerałów z grupy serpentynitów i amfiboli występujących w postaci włóknistych skupień. Pod względem chemicznym są uwodnionymi krzemianami magnezu, żelaza, wapnia i sodu. Chorobotwórcze działanie azbestu powstaje w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Dopóki włókna nie są uwalniane do powietrza i nie występuje ich wdychanie, wyroby z udziałem azbestu nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Na typ patologii wpływa rodzaj azbestu, wymiary tworzących go włókien i ich stężenie oraz czas trwania narażenia. Azbest jest materiałem praktycznie niezniszczalnym, nie ulega on bowiem ani degradacji biologicznej, ani termicznej, w związku z czym po wprowadzeniu do środowiska może on pozostawać tam przez dziesiątki, a nawet przez setki lat. W handlu powszechnie stosowano trzy rodzaje minerałów: krokidolit, azbest niebieski ma najkorzystniejsze właściwości mechaniczne, przez co był najchętniej wykorzystywany w przemyśle. Należy do grupy amfiboli, jest najbardziej szkodliwy, rakotwórczy i mutagenny - najwcześniej wycofany z użytkowania w latach 80 tych; amosyt, azbest brązowy, należący do grupy amfiboli, o szkodliwości pośredniej między krokidolitem i chryzotylem. Ma włókna sztywniejsze i mniej giętkie w porównaniu z chryzotylem. Nie spotykany w wyrobach produkcji polskiej, stosowany w wyrobach Europy zachodniej, często w formie tynków i natrysków ogniochronnych; chryzotyl azbest biały - przedstawiciel grupy serpentynu, - najczęściej z azbestów stosowany w produkcji wyrobów azbestowo - cementowych oraz popularnych wyrobów tkanych i przędz termoizolacyjnych. Wszystkie rodzaje azbestu umieszczone są na liście czynników rakotwórczych, stanowiącej załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11.09.1996 r. Dz. U. nr 121, Poz. 571. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Dla uniknięcia groźby chorób, organizm nie powinien być eksponowany na powietrze znacznie zanieczyszczone tymi pyłami. Ekspozycja nieznaczna, przypadkowa wydaje się nieunikniona, tak z uwagi na rozpowszechnienie wyrobów azbestowych, do niedawna w powszechnym będących użyciu, jak z powodu konsekwencji tego rozpowszechnienia - stałej obecności zmiennych, na ogół niewielkich poziomów pyłów azbestu, występujących w powietrzu atmosferycznym w sposób naturalny. Zanieczyszczenia te w obszarach zindustrializowanych występują na nieco wyższych poziomach. Wyróżniamy trzy rodzaje narażenia na pyły azbestowe, a mianowicie ekspozycję: 15
zawodową związaną z pracą w kopalni oraz w zakładach produkujących i stosujących wyroby azbestowe. Również praca w warsztatach samochodowych i praca przy usuwaniu wyrobów i materiałów zawierających azbest; parazawodową dotyczy mieszkańców terenów sąsiadujących z kopalniami i zakładami przetwarzającymi azbest oraz rodzin pracowników tych zakładów środowiskową związana z występowaniem azbestu w powietrzu atmosferycznym, wodzie pitnej i artykułach spożywczych. Pomimo tego, że azbest był wykorzystywany od czasów starożytnych, to jego szkodliwy wpływ na organizm człowieka rozpoznano dopiero na początku XX wieku. Biologiczna agresywność pyłu azbestowego jest zależna od stopnia penetracji i liczby włókien, które uległy retencji w płucach, jak również od fizycznych i aerodynamicznych cech włókien. Szczególne znaczenie ma w tym przypadku średnica włókien. Włókna cienkie, o średnicy poniżej 3 μm, przenoszone są łatwiej i docierają do końcowych odcinków dróg oddechowych, podczas gdy włókna grube, o średnicy powyżej 5 μm, zatrzymują się w górnych odcinkach dróg oddechowych. Skręcone włókna chryzotylu o dużej średnicy, mają tendencję do zatrzymywania się wyżej, w porównaniu z igłowymi włóknami azbestów amfibolowych, z łatwością przenikających do obwodowych części płuc. Największe zagrożenie dla organizmu ludzkiego stanowią włókna respirabilne, to znaczy takie, które mogą występować w trwałej postaci w powietrzu i przedostawać się z wdychanym powietrzem do pęcherzyków płucnych. Są one dłuższe od 5 μm, mają grubość mniejszą od 3 μm, a stosunek długości włókna do jego grubości nie jest mniejszy niż 3 :1. Ze względu na to, że włókna azbestu chryzotylowego są łatwiej zatrzymywane w górnych partiach układu oddechowego, w porównaniu z włóknami azbestów amfibolowych oraz ze względu na fakt, że są także skuteczniej usuwane z płuc, narażenie na kontakt z azbestem amfibolowym niesie ze sobą ryzyko zdrowotne. Krótkookresowe narażenie na działanie azbestu może prowadzić do zaburzeń oddechowych, bólów w klatce piersiowej oraz podrażnienia skóry i błon śluzowych. Z kolei chroniczna ekspozycja na włókna azbestowe może być przyczyną takich chorób układu oddechowego jak: pylica azbestowa (azbestoza) rodzaj pylicy płuc spowodowanej wdychaniem włókien azbestowych. Przejawia się suchym, męczącym kaszlem, dusznością wysiłkową, bólami w klatce piersiowej oraz objawami nieżytu oskrzeli i rozedmy płuc. Włókna azbestowe wnikają aż do najgłębszych części płuc. Powstają ciała żelaziste, które powodują uszkodzenia i zwłóknienia tkanki płucnej. W latach 1976-96 rozpoznano w Polsce 1314 przypadków azbestozy płuc. Powodowana jest przez stosunkowo duże stężenia włókien, a jej okres rozwoju może trwać nawet 30-40 lat. 16
zmiany opłucnowe występują już przy niewielkim narażeniu na włókna azbestowe. Powodują one ograniczenie funkcjonowania płuc, a także zwiększają ryzyko zachorowania na raka oskrzeli i międzybłoniaka opłucnej. rak płuc najczęściej powodowanym przez azbest nowotworem dróg oddechowych jest rak oskrzeli. Jest to seria nie naprawionych defektów genetycznych w komórkach prowadzących do rozwoju guza. Ekspozycja na azbest powoduje powstawanie międzybłoniaków opłucnej i otrzewnej. Jest to postępująca choroba prowadząca do śmierci. Okres rozwoju może wynosić nawet 25 40 lat, a śmierć następuje po dwóch latach od wystąpienia objawów. Nowotwór ten rozwija się u osób zawodowo narażonych na kontakt z azbestem oraz u osób mieszkających w okolicach kopalni i zakładów przetwórstwa azbestu. Za powstanie tego typu schorzeń odpowiedzialne są wszystkie rodzaje azbestu, ale największą szkodliwość przypisuje się azbestom amfibolowym. Ilość wykrywanych tego typu nowotworów zwiększa się o około 10% rocznie. W Polsce co roku umiera na międzybłoniaka około 120 osób, natomiast we Francji 400 600 osób. Dopuszczalne stężenie pyłu azbestu w powietrzu atmosferycznym w Polsce wynosi 1000 włókien/m3 powietrza w pomiarach 24-godzinnych. Przeprowadzone badania kontrolne środowiskowych stężeń włókien azbestu w aglomeracjach wielkomiejskich wykazały najwyższe, ponadnormatywne stężenia przy węzłach komunikacyjnych zlokalizowanych w Warszawie, Katowicach i Łodzi. Nie ma w Polsce dokładnych danych dotyczących liczby osób, w przeszłości narażonych zawodowo, oraz w przeszłości i obecnie narażonych środowiskowo. Nadal istnieje skażenie środowiska pyłem azbestu, pochodzącym z tak zwanych dzikich wysypisk odpadów szczególnie w lasach i odkrytych wyrobiskach. Nadal ma miejsce pylenie w coraz większym stopniu z uszkodzonych powierzchni płyt na dachach i elewacjach budynków. Polska powinna zostać objęta stałym monitoringiem stanu zdrowia ludności narażonych na oddziaływanie azbestu, gdyż zagrożenie to stale zwiększa się, na skutek nie usunięcia przyczyn zachorowalności. Poważny niepokój musi budzić fakt, że usuwanie obecnie z dachów i elewacji wyrobów zawierających azbest przez przypadkowe i nieprofesjonalne firmy lub na własną rękę, zwiększa zagrożenie pyłem azbestowym dla mieszkańców kraju. Usunięcie tych zagrożeń będzie w skali kraju wymagało: monitorowania i utworzenia bazy danych o aktualnym narażeniu mieszkańców; opracowania programu uwzględniającego również korzyści społeczne i ekonomiczne z powodu obniżenia zachorowalności i zgonów, spowodowanych azbestem; powołania Ośrodka referencyjnego dla badań i oceny ryzyka zdrowotnego. 17
Nie ma dowodów świadczących o tym, że azbest spożyty w wodzie jest szkodliwy dla zdrowia. Zarówno raport WHO jak i stanowisko Państwowego Zakładu Higieny są w tej sprawie jednoznaczne. Dlatego zastępowanie rur azbestowo-cementowych w instalacjach ziemnych wyrobami bezazbestowymi powinno następować sukcesywnie, w miarę technicznego zużycia lub w przypadku woli wymiany na rury bezazbestowe. 18
6. Koncepcja zarządzania i monitoringu. Interdyscyplinarność Programu... powoduje konieczność koordynacji wszystkich jednostek i instytucji przedmiotowo odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań lub pośrednio biorących udział w ich realizacji. Dlatego też zadania będą realizowane na trzech poziomach: Centralnym Rada Ministrów, minister właściwy do spraw gospodarki i w strukturze ministerstwa Główny Koordynator Programu ; Wojewódzkim wojewoda, samorząd województwa; Lokalnym samorząd powiatowy, samorząd gminny, samorząd dzielnicy. Według Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski do zadań szczebla lokalnego należy: uwzględnienie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest w planach gospodarki odpadami, współpraca z lokalnymi mediami celem rozpowszechniania informacji dotyczących zagrożeń powodowanych przez azbest oraz wyroby z azbestem, przygotowanie wykazów obiektów zawierających azbest oraz rejonów występującego narażenia na ekspozycję azbestu, przygotowywanie rocznych sprawozdań finansowanych z realizacji zadań. Program powinien być realizowany, wdrażany i kontrolowany przez istniejące struktury miasta Piastów przy współdziałaniu odpowiednich jednostek i instytucji. W ramach przeprowadzania kontroli stopnia realizacji Programu, powinno być przedstawiane Burmistrzowi corocznie sprawozdanie rzeczowo-finansowe. Ww. sprawozdanie winno być wykonane przy uwzględnieniu podanych poniżej wskaźników monitorigu. L.p Wskaźnik Jednostka A Wskaźnik efektywności realizacji Programu i zmiany presji na środowisko 1. Ilość usuniętych płyt azbestowo-cementowych Mg/rok 2. Ilość unieszkodliwionych odpadów zawierających azbest Mg/rok 3. Stopień usunięcia płyt (procentowa ilość usuniętych odpadów zawierających % azbest w stosunku do ilości zinwentaryzowanej przed realizacją programu 4. Stopień wykorzystania środków finansowych zaplanowanych na realizację % Programu w danym roku 5. Nakłady poniesione na usuniecie odpadów zawierających azbest zł/rok 6. Ilość i powierzchnia dzikich wysypisk odpadów zawierających azbest na terenie miasta szt., ha 19
B Wskaźniki świadomości społecznej 1. Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz realizacji % Programu 2. Ilość wniosków zgłaszanych przez mieszkańców szt. (np. co do sposobu wykonywania prac wynikających z Programu) 3. Liczba, jakość i skuteczność kampanii edukacyjno informacyjnej szt./opis W oparciu o analizę wskaźników grupy A i grupy B będzie możliwa ocena efektywności realizacji Programu.... Lista wskaźników podanych w tabeli powyżej nie jest ostateczna i może ulec rozszerzeniu. 20
7. Diagnoza stanu istniejącego. Piastów - Miasto położone na Nizinie Mazowieckiej 14 km od centrum Warszawy. Sąsiaduje z dzielnicą Warszawy-Ursusem, miastem Pruszków, miastem i gminą Ożarów Mazowiecki. Od 1999 r. Piastów należy do powiatu pruszkowskiego w województwie mazowieckim. W latach 1975-1998 miasto należało administracyjnie do województwa warszawskiego. Mimo swej przynależności administracyjnej jest typowym osiedlem podstołecznym, częścią aglomeracji warszawskiej. Piastów jest obszarowo najmniejszą gminą w województwie 5,8 km 2 (dane Gus 2007 r.) a jednocześnie najgęściej zaludnioną 4027,6 mieszk./ km 2 (dane Gus 2007r). Położenie miasta na terenie powiatu pruszkowskiego przedstawia poniższa mapa. 21
W 2009 roku przeprowadzono inwentaryzację azbestui wyrobów zawierających azbest na terenie Miasta Piastów. Zestawienie danych ww. inwentaryzacji zamieszczono w poniższych tabelach : Zestawienie ilościowe płyt azbestowo-cementowych na terenie Miasta Piastów - stan na dzień 30-03-2009r. budynki mieszkalne Ilość budynków mieszkalnych pokrytych eternitem Zestawienie ilościowe płyt azbestowo cementowych płyty faliste (m 2 ) Zestawienie ilościowe płyt azbestowo cementowych płyty płaskie (m 2 ) Przewidywana ilość wytworzonego odpadu zawierającego azbest (Mg) 132 16 771 3 811 283,810 Zestawienie ilościowe płyt azbestowo-cementowych na terenie Miasta Piastów - stan na dzień 30-03-2009r. budynki gospodarcze Ilość budynków gospodarczych pokrytych eternitem Zestawienie ilościowe płyt azbestowo cementowych płyty faliste (m 2 ) Zestawienie ilościowe płyt azbestowo cementowych płyty płaskie (m 2 ) Przewidywana ilość wytworzonego odpadu zawierającego azbest (Mg) 59 6 320-98,800 Zestawienie ilościowe płyt azbestowo-cementowych na terenie Miasta Piastów - stan na dzień 30-03-2009r. wszystkie obiekty budowlane Ilość budynków pokrytych eternitem Zestawienie ilościowe płyt azbestowo cementowych płyty faliste (m 2 ) Zestawienie ilościowe płyt azbestowo cementowych płyty płaskie (m 2 ) 191 23 091 3 811 26 902 Przewidywana ilość wytworzonego odpadu zawierającego azbest (Mg) 382,610 Ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest na budynkach Miasta Piastów - stan na dzień 30-03-2009r. 22
L.p. Ulica Ilość budynków Stopień pilności I wymiana lub naprawa wymagana bezzwłocznie Stopień pilności II ponowna ocena wymagana w okresie 1 roku Stopień pilności III 1. Al.Tysiąclecia - 1-2. Al.Krakowska - 1 2 3. Asnyka - 3-4. Błońska - 1 1 5. Boh. Wolności - 3-6. Brzozowa - 1 1 7. Curie-Skłodowskiej - 1-8. Dąbrowskiego 2 1-9. Dworcowa 5 6-10. Dygasińskiego - 1-11. Fałata - 1-12. Godebskiego - 2-13. Grunwaldzka - - - 14. Hallera 2 11 3 15. Kasprowicza - 1-16. Kołłątaja - 2-17. Konopnickiej - - 2 18. Kopernika - 1-19. Kostki - 1-20. Krasińskiego - 3-21. Kujawska - 1-22. Lelewela - 1-23. Leśmiana - - 1 24. Łowicka - 2-25. Małachowskiego - 3 1 26. Matejki - - - 27. Mazowiecka - 2-28. Mickiewicza 1 5-29. Moniuszki - 3 - ponowna ocena w terminie 5 lat 30. Niecała - 2-23
31. Norwida - 4-32. Ogińskiego 3 3-33. Ogrodowa - - 1 34. Okrzei - 1-35 Orzeszkowej - 2 1 36. Ożarowska 1 2 1 37. Paderewskiego 1-38. Piłsudskiego - 1-39. Pokoju - 2-40. Pola - 1-41. Pomorska - 1-42. Popiełuszki - 9-43. Powstańców Warsz - 3-44. Północna - 2-45. Prusa - 2 2 46. Pułaskiego - 1-47. Radosna - 1-48. Reja - 3 1 49. Siemiradzkiego - 2-50. Sienkiewicza - 4-51. Skargi - 1-52. Słońskiego - 3-53. Słowackiego - 3-54. Słowiańska - 1-55. Sochaczewska - - 1 56. Sosnowa - 1-57. Sowińskiego - 2-58. Stasica - 1-50. Struga - 1-60. Styki - 2 1 61. Sułkowskiego - 1-62. Traugutta 1 3-63. Tuwima - 1-64. Ujejskiego - 1-24
65. Warszawska - 5-66. Wieniawskiego - 1-67. Wiosenna - 3-68. Wiśniowa - 1-69. Witosa 3 3-70. Wojska Polskiego - 1-71. Wyspiańskiego - - 1 72. Złotej Jesieni 1 3-73. Żbikowska - 1-74. Żeromskiego - 5 1 75. Żółkiewskiego - 2 - Razem 19 151 21 Występujące na terenie miasta Piastów wyroby zawierające azbest to płyty azbestowo-cementowe faliste oraz płyty płaskie typu karo pokrywające dachy budynków mieszkalnych, gospodarczych lub budynków użyteczności publicznej. Według przeprowadzonej oceny stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania wyrobów zawierających azbest większość obiektów budowlanych uzyskało II stopień pilności /ponowna ocena wymagana w okresie 1 roku/. 21 obiektów budowlanych uzyskało I stopień pilności /wymagana wymiana/. Obiekty budowlane występujące na terenie miasta Piastów które otrzymały I stopień pilności należy przeznaczyć sukcesywnie do wymiany w porozumieniu z właścicielami obiektów gdyż wiążę się to z bardzo dużymi kosztami nowego pokrycia a to rzutować będzie na stopień realizacji wymiany pokryć na terenie miasta. Najbardziej miarodajnym i rzetelnym obrazem określającym możliwości realizacji Programu usuwania wyrobów zawierających azbest dla miasta Piastów będzie ilość wniosków o dofinansowanie składanych przez mieszkańców na dany rok. Zgodnie z uzyskanymi danymi na terenie miasta nie ma dzikich wysypisk wyrobów zawierających azbest. Nie przewiduje się wzrostu / zmiany ilości / wyrobów zawierających azbest z uwagi na obowiązujący całkowity zakaz ich stosowania. Ilość wyrobów będzie sukcesywnie malała w związku z ich stopniowym usuwaniem, które zakończone zostanie do 2032r. Z uwagi na brak ewidencji usuwanych wyrobów zawierających azbest z terenu miasta Piastów nie można określić dokładnej ilości usuniętych odpadów. Dopiero przyjęcie i realizacja programu umożliwią kontrolę tego procesu. Odpady zawierające azbest będą powstawać na terenie miasta Piastów w wyniku prowadzenia prac rozbiórkowych lub 25
remontowych w budownictwie mieszkaniowym, obiektach i instalacjach komunalnych, np.: przy wymianie pokryć dachowych z płyt azbestowo cementowych. Z przeprowadzonej w 2009 r. na terenie miasta Piastów inwentaryzacji obiektów i instalacji zawierających azbest wynika, iż łączna ilość prognozowanych tu do wytworzenia odpadów zawierających azbest wynosi - 382,610 Mg - (płyty azbestowo cementowe faliste i płaskie). Dane dotyczące pokryć dachowych otrzymano z przeprowadzonej inwentaryzacji. Do powyższych wyliczeń inwentaryzacyjnych należy dodać trzy obiekty użyteczności publicznej będące pod zarządem miasta Piastowa. Są to ; - Budynek Gimnazjum Nr 2 Aleja Tysiąclecia 5 - ilość wyrobów azbestowych 2 435 m² o szacunkowej masie około 19,480 Mg - Budynek Przedszkola ul. Godebskiego 21 - ilość wyrobów azbestowych 300 m² o szacunkowej masie około 3,000 Mg - Budynek Biurowy na terenie ośrodka sportowego ul. 11 Listopada 3 - ilość wyrobów azbestowych 51 m² o szacunkowej masie 0,760 Mg Razem 2 786 m² 23,240 Mg Ponadto na podstawie danych otrzymanych z Urzędu Miasta Piastów na terenie Firmy Iberia Motor Company S.A. znajduję się 1700 m 2 pokrycia dachowego z płyt azbestowocementowych stanowi wagowo około 25,500 Mg, a na terenie Spółdzielni Mieszkaniowej w Piastowie na dociepleniu ścian budynków mieszkaniowych wielorodzinnych znajduje się 5842,75 m 2 płyt azbestowo-cementowych płaskich co stanowi około 70,113 Mg wyrobów wagowo oraz 1836,80 mb - rur grubościennych azbestowo-cementowych (zsypy śmieciowe). Co stanowi wagowo około 220,416 Mg 26
8. Założenia programu. Realizacja Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu miasta Piastów będzie procesem długofalowym, ograniczonym możliwościami finansowymi zarówno samorządu oraz szczególnie mieszkańców. Wykonanie Programu powierza się Władzom miasta. Realizacja Programu będzie zgodna z przyjętym celem i przebiegać będzie w następujących obszarach: Inwentaryzacje i tworzenie bazy danych o lokalizacji istniejących wyrobów zawierających azbest na terenie całego Miasta. Podstawą dla opracowania tego Programu była przeprowadzona na terenie miasta Piastów inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest i utworzenie bazy danych o ich lokalizacji (wg ulic na terenie miasta). Edukacja mieszkańców miasta w zakresie szkodliwości azbestu, obowiązków dotyczących postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz sposobów bezpiecznego ich usuwania oraz unieszkodliwiania. W ramach edukacji mieszkańców na stronie internetowej miasta Piastów utworzona zostanie zakładka tematyczna, w której bieżąco prezentowane będą: akty prawne dotyczące obowiązków postępowania z wyrobami zawierającymi azbest oraz regulujących sposób bezpiecznego ich usuwania i unieszkodliwiania, informacje o zagrożeniu, jakie niesie za sobą azbest, wzory wniosków na dofinansowanie demontażu, odbioru, transportu i utylizacji wytworzonych odpadów zawierających azbest, aktualny wykaz firm posiadających koncesje na demontaż wyrobów zawierających azbest i transport wytworzonych odpadów. Mobilizowanie właścicieli budynków do usunięcia wyrobów zawierających azbest poprzez system pomocy edukacyjnej i wspólnych działań w poszukiwaniu źródeł pomocy finansowej Działanie realizowane będzie poprzez: system edukacji w zakresie szkodliwości i unieszkodliwiania wyrobów azbestowych; informowanie o potencjalnych źródłach uzyskania dotacji, preferencyjnych kredytów i pożyczek na wymianę pokryć dachowych i elewacji z azbestu; informowanie o dofinansowaniu kosztów usunięcia azbestu przez władze m.st. Warszawy; bieżąca aktualizacja informacji na stronie internetowej z przebiegu realizacji Programu. 27
Odbiór odpadów azbestowych z nieruchomości osób fizycznych, wspólnot mieszkaniowych, jednostek budżetowych i zakładów budżetowych i innych. Odbiór odpadów azbestowych z nieruchomości osób fizycznych, wspólnot mieszkaniowych, jednostek budżetowych i zakładów budżetowych będzie następował na wniosek właściciela obiektu, jego zarządcy lub władającego. Złożone wnioski o dofinansowania będą realizowane według kolejności wpływu do wysokości kwoty zabezpieczonej w budżecie Miasta Piastów na dany rok kalendarzowy. Odbiorem odpadów zawierających azbest zajmie się koncesjonowana firma transportowa. Termin odbioru odpadów z terenu nieruchomości uzgadnia przedstawiciel firmy transportowej z właścicielem nieruchomości. Wszystkie czynności związane z załadunkiem i transportem przeprowadzone zostaną zgodnie z obowiązującymi przepisami. Odbiór odpadów zawierających azbest od właściciela oraz ich przekazanie na składowisko potwierdzane będzie kartą przekazania odpadu sporządzaną w trzech egzemplarzach: jeden dla odbierającego odpady, drugi dla właściciela odpadu, trzeci dla Urzędu Miasta Piastów. Eliminacja powstawania dzikich wysypisk na terenie miasta Piastów wysypisk z odpadami zawierającymi azbest Działania informacyjno edukacyjne skierowane do społeczeństwa Piastowa związane z postępowaniem z odpadami azbestowymi, co powinno wyeliminować powstawanie dzikich wysypisk tych odpadów. Monitoring występowania dzikich wysypisk na bieżąco. Likwidacja dzikich wysypisk w przypadku stwierdzenia ich występowania. Oczyszczenie terenów miasta i innych terenów publicznych z wyrobów zawierających azbest Miasto Piastów na bieżąco przeprowadzać będzie oczyszczanie terenów publicznych z wyrobów i odpadów zawierających azbest. Środki na ten cel pochodzić będą z funduszu przeznaczonego na realizację Programu w danym roku kalendarzowym. Bieżący monitoring realizacji Programu i okresowe raportowanie jego realizacji Elementem zarządzania Programem jest jego systematyczne monitorowanie. W ramach działań monitoringowych określone zostaną zmiany ilości wyrobów zawierających azbest w miasta w kolejnych latach realizacji Programu, tj.: ilości usuniętych i 28
unieszkodliwionych w danym roku odpadów zawierających azbest; ilości wyrobów azbestowych pozostałych jeszcze do usunięcia. Monitorowanie i raportowanie Programu zostanie zsynchronizowane z raportowaniem Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami.. Okresowa weryfikacja i aktualizacja Programu Realizacja Programu jest procesem długofalowym, w związku z tym zakłada się jego aktualizację celem dostosowania do zmieniających się warunków prawnych, finansowych i możliwości realizacyjnych. 29
9. Harmonogram realizacji Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu miasta Piastów na lata 2009 2032. Harmonogram realizacji programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu miasta Piastów na lata 2010-2013 z perespektywą na lata 2014-2017 Lp. Zadania Termin realizacji 1. Opracowanie Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest 2. Działania informacyjno edukacyjne skierowana do właścicieli, zarządców i użytkowników budynków i instalacji zawierających azbest. 3. Inne działania informacyjno - edukacyjne m.in.: informacja w lokalnej prasie, na stronie internetowej urzędu, ogłoszenia na tablicach ogłoszeń, lotki, informowanie mieszkańców w Urzędzie Miasta, zajęcia w szkołach) 4. Coroczna aktualizacja bazy danych dotyczącej ilości azbestu i wyrobów zawierających azbest na terenie miasta. marzec 2009r. 2010r. - 2013r. 2010r. - 2013r. 2010r. - 2013r. Program dla miasta Piastów zakłada unieszkodliwienie w poszczególnych okresach czasu następujących procentowych ilości odpadów zawierających azbest: Lata 2010-2013 % 2014-2017 % 2017-2026 % 2027-2032 % PIASTÓW 15 25 30 30 Biorąc pod uwagę teren całego miasta Piastów zestawienie ilościowe planowanych do unieszkodliwienia w poszczególnych okresach czasu odpadów zawierających azbest przedstawia się następująco: około 57,390 Mg w latach 2010 2013, około 95,660 Mg w latach 2014 2017, około 114,780 Mg w latach 2017 2026, około 114,780 Mg w latach 2027 2032. 30