Załącznik do Uchwały Nr VI/40/2011 Rady Gminy Kaczory z dnia 3 czerwca 2011 r. GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA PRZEMOCY W RODZINIE ORAZ OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE W GMINIE KACZORY NA LATA 2011-2015 CZERWIEC 2011
SPIS TREŚCI 1. WSTĘP. 2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU. 3. CELE PROGRAMU. 4. ZADANIA. 5. REALIZATORZY PROGRAMU. 6. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU.
1. WSTĘP Przemoc w rodzinie stanowi jeden z poważniejszych problemów współczesnych państw na całym świecie. Przeciwdziałanie temu zjawisku powinno więc zajmować priorytetowe miejsce wśród zadań organów państwa. 1 Początkowo problem ten był marginalizowany i przemilczany. Stopniowo jednak zaczęto podejmować różne działania mające na celu łagodzenie skutków społecznych tego zjawiska. Jednak skala zjawiska, która w pełni zaczyna dopiero docierać do szerokiej społeczności m. in. poprzez media, wymaga szerszego podejścia do tematu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i uwzględnienia tej kwestii w polityce społecznej państwa. Z diagnozy przeprowadzonej w 2007 r. dotyczącej skali zjawiska przemocy w rodzinie wynika, że problem przemocy w rodzinie jest zjawiskiem dostrzeganym w polskim społeczeństwie. Z uzyskanych danych wynika, że dotyczy on średnio około połowy rodzin. Znaczny odsetek, bo prawie dwie trzecie (64%) Polaków zna w swoim otoczeniu, sąsiedztwie takie rodziny, o których słyszeli lub wiedzą, że dochodzi w nich do różnych form przemocy. Wśród znanych sobie rodzin badani najczęściej dostrzegają występowanie przemocy psychicznej (52% respondentów stwierdziło, że znają takie rodziny, w których dochodzi do przemocy psychicznej) oraz fizycznej (44%). Przypadki przemocy ekonomicznej (26%) oraz w szczególności seksualnej (9%) znane są mniejszej liczbie badanych. Kiedykolwiek jakiejkolwiek formy przemocy od członka rodziny doświadczył więcej niż co trzeci Polak (36%). Większość z tych osób było ofiarami przemocy co najwyżej kilkukrotnie i wcześniej niż przed 12 miesiącami. Osób wielokrotnie krzywdzonych przez członków rodziny jest 11%. Najbardziej rozpowszechnioną formą przemocy jest przemoc psychiczna (31%). Rzadziej badani doświadczali przemocy fizycznej (17%), ekonomicznej (8%) oraz seksualnej (3%). 2 1 S. Spurek Komentarz do ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie Oficyna, 2008
Nowelizacja ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie określiła ponownie kompetencje poszczególnych samorządów, w tym gminnego. Wprowadzony został obowiązek opracowania gminnego systemu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w tym: 1. opracowanie i realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie; 2. prowadzenie poradnictwa i interwencji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie w szczególności poprzez działania edukacyjne służące wzmocnieniu opiekuńczych i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą w rodzinie; 3. zapewnienie osobom dotkniętym przemocą w rodzinie miejsc w ośrodkach wsparcia; 4. tworzenie zespołów interdyscyplinarnych Jednocześnie w powyższej ustawie określono kompetencje i nowe możliwości pozostałych służb i jednostek, m.in. policji, prokuratury, sądu, służby zdrowia (lekarze rodzinni). Możliwość wystawienia ofiarom przemocy domowej bezpłatnego zaświadczenia lekarskiego z doznanych obrażeń przez lekarza rodzinnego, zastosowanie przez prokuraturę na wniosek policji eksmisji sprawcy z miejsca pobytu lub zamieszkania w czasie 48 godzin, odebrania przez pracownika socjalnego dziecka z domu, w którym w wyniku przemocy zagrożone jest jego życie lub zdrowie - to tylko niektóre nowe sposobności pomocy osobom pokrzywdzonym w sposób dla nich najmniej uciążliwy. W Gminie Kaczory powołano Zespół Interdyscyplinarny, który ma za zadanie monitorowanie zjawiska przemocy domowej, integrowanie i koordynowanie działań przedstawicieli różnych podmiotów działających na terenie Gminy, a także specjalistów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Szczegółowe zadania Zespołu Interdyscyplinarnego to: 1. diagnozowanie problemu przemocy w rodzinie; 2. podejmowanie działań w środowisku zagrożonym przemocą w rodzinie mających na celu przeciwdziałanie zjawisku; 3. inicjowanie interwencji w środowisku dotkniętym przemocą w rodzinie; 2 Uzasadnienie do projektowanej zmiany do ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie: www.sejm.gov.pl
4. rozpowszechnianie informacji o instytucjach, osobach i możliwościach udzielenia pomocy w środowisku lokalnym; 5. inicjowanie działań w stosunku do osób stosujących przemoc w rodzinie. W ramach Zespołu mogą być stworzone grupy robocze do prac z indywidualnymi przypadkami przemocy w rodzinie. Monitorowanie zjawiska przemocy w rodzinie przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kaczorach oraz inne instytucje gminne, w ramach koalicji lokalnej oraz podpisanego porozumienia partnerskiego o współpracy, spowodowały konieczność wprowadzenia zmian ukierunkowanych na: 1. rozwój profilaktyki jako formy działań zapobiegających zjawisku przemocy w rodzinie, 2. zmianę świadomości społeczeństwa, 3. skuteczną ochronę ofiar przemocy, w tym w szczególności dzieci, 4. stworzenie procedur współpracy pomiędzy instytucjami ułatwiających izolację sprawców od ofiar, 5. zmianę postaw osób stosujących przemoc w rodzinie przez motywowanie ich do poddania się oddziaływaniom korekcyjno-edukacyjnym. 2. ZAŁOŻENIA PROGRAMU Program przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie nastawiony jest w głównej mierze na działania profilaktyczne oraz bezpośrednią pomoc osobom doświadczającym przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwrażliwieniem na przemoc stosowaną wobec dzieci.
Profilaktyka prowadzona będzie na 3 poziomach: 3 1. profilaktyka pierwszorzędowa adresowana do grupy niskiego ryzyka. Obejmuje dwa cele: upowszechnienie informacji na temat przemocy domowej, poprzez tworzenie placówek wsparcia dziennego, realizację programów profilaktycznych (edukacyjne) dla rodziców, dzieci, ukazywanie się artykułów w prasie, organizację kampanii lokalnej, itp.), 2. profilaktyka drugorzędowa adresowana do grup podwyższonego ryzyka. Celem działań jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji, (poradnictwo rodzinne, itp.), 3. profilaktyka trzeciorzędowa adresowana jest do grupy wysokiego ryzyka. Ma ona na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu przemocowego oraz umożliwienie powrotu do normalnego życia w społeczeństwie, Im głębszy poziom profilaktyki, tym większe są koszta i tym większa skuteczność. Głównym założeniem programu jest wspieranie działań profilaktycznych oraz upowszechnienie wiedzy o przemocy domowej. Zasadą nadrzędną programu jest ścisła współpraca z podmiotami świadczącymi pomoc dziecku i rodzinie: ośrodkami pomocy społecznej, szkołami, sądem, policją, stowarzyszeniami, poprzez tworzenie wspólnych projektów, pracę w zespole interdyscyplinarnym. 3. CELE PROGRAMU. Celem głównym jest: Zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Cele szczegółowe: 1) Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie. 3 2002 r. Profilaktyka w środowisku lokalnym Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Warszawa
2) Zwiększenie dostępności działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 3) Zapewnienie rodzinom, w których wstępuje zjawisko przemocy w rodzinie, kompleksowej pomocy. 4) Dostosowanie istniejącej lub utworzenie nowej infrastruktury instytucjonalnej oraz zasobów na potrzeby działań profilaktycznych lub pomocowych dla ofiar przemocy domowej. 5) Zintegrowanie środowisk oraz zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników jednostek, służb oraz organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. 4. ZADANIA Cel 1 Podniesienie świadomości społecznej na temat zjawiska przemocy w rodzinie realizowany będzie poprzez następujące zadania: 1) upowszechnianie informacji na temat przemocy w rodzinie, 2) prowadzenie akcji informacyjnych na temat zjawiska przemocy w rodzinie oraz możliwości uzyskania pomocy ze strony instytucji gminnych lub innych obejmujących swym działaniem teren Gminy. Cel 2 Zwiększenie dostępności działań profilaktycznych w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie realizowany będzie poprzez następujące zadania: 1) realizację programów profilaktycznych w placówkach oświatowych, 2) realizację szkoleń nastawionych na umiejętności wychowawcze rodziców, 3) wczesne rozpoznanie i reagowanie na sytuacje, w których istnieje podejrzenie występowania przemocy domowej, Cel 3 Zapewnienie rodzinom, w których wstępuje zjawisko przemocy w rodzinie, kompleksowej pomocy realizowany będzie poprzez następujące zadania: 1) udzielanie natychmiastowej pomocy i wsparcia osobom doznającym przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci oraz osób starszych,
2) wspieranie programów interwencyjnych, psychoedukacyjnych i innych dla dzieci, które są ofiarami lub świadkami przemocy domowej, 3) wspieranie działań osłonowych pomocy społecznej zapewniających bezpieczeństwo socjalne ofiarom przemocy domowej. Cel 4 Dostosowanie istniejącej lub utworzenie nowej infrastruktury instytucjonalnej oraz zasobów na potrzeby działań profilaktycznych lub pomocowych dla ofiar przemocy domowej realizowany będzie poprzez następujące zadania: 1) przeprowadzenie szczegółowej diagnozy potrzeb i zasobów w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Cel. 5 Zintegrowanie środowisk oraz zwiększenie kompetencji zawodowych pracowników jednostek, służb oraz organizacji zajmujących się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie realizowany będzie poprzez następujące zadania 1) szkolenia dla osób realizujących zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 2) opracowanie i wdrożenie procedur oraz standardów współpracy jednostek, służb oraz innych organizacji w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, 5. REALIZATORZY PROGRAMU W Gminie Kaczory bezpośrednim realizatorem programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie jest Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Kaczorach, ul. Dworcowa 22, 64-810 Kaczory. Ośrodek za pośrednictwem istniejącego Zespołu Interdyscyplinarnego włączy w poszczególne działania instytucje oraz osoby, które zawarły porozumienie o współpracy w ramach koalicji lokalnej.
W skład koalicji lokalnej wchodzą: 1. Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Kaczorach, ul. Dworcowa 22. 9, 64-810 Kaczory, 2. Posterunek Policji w Kaczorach, Pl. Jana Pawła II 28, 64-810 Kaczory, 3. Gimnazjum im. Jana Pawła II w Kaczorach, ul. Chodzieska 5, 64-810 Kaczory, 4. Szkoła Podstawowa w Kaczorach, ul. Chodzieska 5. 68, 64-810 Kaczory, 5. Szkoła Podstawowa w Śmiłowie, ul. Pilska 40, 64-810 Kaczory, 6. Szkoła Podstawowa w Dziembowie, Dziembowo 148, 64-810 Kaczory, 7. Szkoła Podstawowa w Morzewie, Morzewo 160, 64-810 Kaczory, 8. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Zarząd Oddziału Okręgowego w Pile, ul. Bydgoska 21, 64-920 Piła,
6. HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU. CEL OGÓLNY: Zwiększenie skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie Cele Zadania Działania Wskaźniki osiągnięcia Realizatorzy Termin szczegółowe celu realizacji 1. Podniesienie 1)Upowszechnianie Artykuły prasowe, Liczba artykułów Gminny Ośrodek 2011-2015 świadomości informacji na temat plakaty, ulotki prasowych, plakatów, Pomocy Społecznej społecznej na przemocy w ulotek poprzez Zespół temat zjawiska rodzinie, Interdyscyplinarny przemocy w
przemocy w 2) Prowadzenie akcji Opracowanie i Liczba wdrożonych Gminny Ośrodek 2011-2015 rodzinie. informacyjnych na wdrożenie programów Pomocy Społecznej temat zjawiska programów informacyjnych poprzez Zespół przemocy w rodzinie informacyjnych w Interdyscyplinarny oraz możliwości jednostkach Urząd Gminy uzyskania pomocy gminnych (pomoc ze strony instytucji społeczna, oświata, gminnych lub innych Urząd Gminy), obejmujących swym działaniem teren Gminy
2. Zwiększenie 1) Realizacja Stworzenie wykazu Wykaz programów, Instytucje oświatowe 2011-2015 dostępności programów programów wykaz instytucji oraz Gminna komisja działań profilaktycznych profilaktycznych realizujących programy, rozwiązywania profilaktycznych w w placówkach prowadzonych problemów zakresie oświatowych, służby w Gminie, alkoholowych przeciwdziałania zdrowia ocena realizacji przemocy w dotychczasowych rodzinie programów, stworzenie wykazu potrzeb w zakresie realizacji programów
2) Realizacja Wspieranie Liczba udzielonych Placówki oświatowe, 2011-2015 szkoleń poradnictwa porad, Ośrodek Pomocy nastawionych na rodzinnego, liczba realizowanych Społecznej, umiejętności określenie potrzeb programów, Gminna komisja wychowawcze rodziców w zakresie liczba uczestników rozwiązywania rodziców tematyki szkoleń, warsztatów problemów prowadzenie alkoholowych warsztatów umiejętności wychowawczych rodziców 3) Wczesne Wczesne Liczba rozpoznanych Zespół rozpoznanie i rozpoznanie przypadków przemocy Interdyscyplinarny, reagowanie na przemocy lub lub zagrożenia sytuacje, w których zagrożenie wystąpienia przemocy, istnieje podejrzenie wystąpienia Liczba zgłoszeń
występowania przemocy domowej przemocy, ustalenie procedur postępowania interwencyjnego dla poszczególnych grup zawodowych przemocy domowej (ofiary, świadkowie)
3. Zapewnienie 1) udzielanie Prowadzenie Liczba udzielonych Gminny Ośrodek 2011-2015 rodzinom, w natychmiastowej wsparcia porad, Pomocy Społecznej, których wstępuje pomocy i wsparcia psychologicznego Liczba interwencji, Policja, Gminna zjawisko osobom doznającym oraz w dalszej Liczba wypełnionych komisja przemocy w przemocy w kolejności prawnego Niebieskich Kart, rozwiązywania rodzinie, rodzinie, ze oraz socjalnego, Liczba eksmisji sprawcy problemów kompleksowej szczególnym podejmowanie alkoholowych, pomocy uwzględnieniem interwencji szkoły, służba dzieci oraz osób kryzysowej, zdrowia starszych udzielenie schronienia ofiarom przemocy lub rozpoczęcie procedury eksmisji sprawcy, rozpoczęcie procedury GMINNY Niebieskiej SYSTEM PRZECIWDZIAŁANIA Karty, PRZEMOCY W RODZINIE prowadzenie grup wsparcia,
2) wspieranie Podejmowanie Liczba podjętych Gminny Ośrodek 2012-2015 programów interwencji interwencji, Pomocy Społecznej, interwencyjnych, kryzysowych, Liczba udzielonych Gminna komisja psychoedukacyjnych prowadzenie porad, rozwiązywania i innych dla dzieci, poradnictwa problemów które są ofiarami lub specjalistycznego, alkoholowych, świadkami przemocy uruchomienie szkoły, domowej procedur prawnych, prowadzenie konsultacji wychowawczych lub pedagogicznych
3) wspieranie działań Prowadzenie Liczba udzielonych Gminny Ośrodek 2011-2015 osłonowych pomocy społecznej zapewniających poradnictwa socjalnego oraz porad prawnych oraz pracy socjalnej, Pomocy Społecznej bezpieczeństwo pracy socjalnej, liczba socjalne ofiarom przemocy domowej. warsztaty aktywnej integracji, przeprowadzonych warsztatów
1) przeprowadzenie Badanie ankietowe Liczba osób objętych Zespół 2011-2012 szczegółowej wśród mieszkańców badaniem ankietowym, Interdyscyplinarny diagnozy potrzeb i nt. skali zjawiska wykaz potrzeb i Urząd Gminy zasobów w zakresie przemocy domowej, zasobów, przeciwdziałania opracowanie mapy wyniki Raportu wraz z przemocy w rodzinie potrzeb i zasobów, kierunkami działań oraz ochrony ofiar zebranie danych przemocy statystycznych, w rodzinie opracowanie szczegółowej diagnozy zjawiska przemocy w Gminie (RAPORT) 5. Zintegrowanie 1) szkolenia dla Diagnozowanie Wyniki raportu z Zespół 2011-2015 środowisk oraz osób realizujących potrzeb diagnozy, interdyscyplinarny,
zwiększenie zadania w zakresie szkoleniowych, Liczba szkoleń, Urząd Gminy, kompetencji przeciwdziałania organizacja: liczba uczestników Gminny Ośrodek zawodowych przemocy w rodzinie szkoleń dla osób szkoleń Pomocy Społecznej pracowników oraz ochrony ofiar przeprowadzających jednostek, służb przemocy w rodzinie interwencję, oraz organizacji szkoleń dla zajmujących się specjalistów przeciwdziałaniem pracujących w przemocy w poradnictwie, rodzinie szkoleń dla grup zawodowych pracujących z dzieckiem, szkolenia członków zespołu interdyscyplinarnego
2) opracowanie i Opracowanie Liczba placówek Zespół 2012-2015 wdrożenie procedur standardów objętych standardami i Interdyscyplinarny, oraz standardów świadczonych usług procedurami, współpracy oraz procedur Liczba przeszkolonych jednostek, służb współpracy, pracowników oraz innych organizacja szkoleń organizacji w dla osób zakresie wdrażających przeciwdziałania standardy i przemocy w rodzinie procedury oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie