SPRAWOZDANIE Z V INTERDYSCYPLINARNEJ KONFERENCJI NAUKOWEJ NT.,,SPRAWNOŚCI MORALNE W WYCHOWANIU I EDUKACJI W dniu 20 kwietnia 2016 roku odbyła się V interdyscyplinarna konferencja naukowa na temat,,sprawności moralne w wychowaniu i edukacji zorganizowana przez Katedrę Nauk o Rodzinie Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego. Konferencja ta była piątym spotkaniem z cyklu, który dotyczy sprawności moralnych w wychowaniu: pierwsze odbyło się w 2011 roku pod hasłem,,sprawności moralne w wychowaniu ; drugie zostało zorganizowane w 2012 roku pod tytułem,,sprawności moralne w wychowaniu: miłość roztropność cierpliwość ; trzecie odbyło się w 2013 roku nt.,,sprawności moralne w wychowaniu: nadzieja sprawiedliwość wspaniałomyślność ; natomiast czwarte - w 2014 roku,,sprawności moralne w wychowaniu: zaufanie męstwo długomyślność. Konferencja posiada patronat Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, J. M. Rektora Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Mecenat Miasta Szczecin. Tegoroczna konferencja odbyła się na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego przy ul. Papieża Pawła VI nr 2 w Szczecinie. Sprawności moralne to specyficzne dyspozycje wewnętrzne, kierujące człowieka w stronę moralnego dobra. Stanowią one istotną kategorię dla teorii oraz praktyki wychowania i edukacji jako procesów, które urzeczywistniają potencjalną możliwość rozwoju człowieka. Celem konferencji była interdyscyplinarna wymiana doświadczeń i poglądów w zakresie wyznaczonym tematyką spotkania. Uczestniczyli w niej zarówno młodzi, jak i doświadczeni naukowcy, wspólnie zastanawiając się nad istotą i znaczeniem sprawności moralnych w wychowaniu i edukacji. Członkowie Komitetu Naukowego konferencji są reprezentantami różnych dyscyplin naukowych: filozofii, pedagogiki, psychologii i teologii. Komitet Naukowy stanowią: dr hab. Lucyna Dziaczkowska, prof. KUL; dr hab. Jacek Jaśtal, Politechnika Krakowska; dr hab. Krzysztof Kalka, prof. Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Stanisława Staszica w Pile; prof. dr hab. Barbara Kromolicka, dziekan Wydziału Humanistycznego US; prof. dr hab. Zdzisław Kroplewski, Uniwersytet Szczeciński; prof. dr hab. Mirosław Mróz, UMK w Toruniu; prof. dr hab. Marian Nowak, dyrektor Instytutu Pedagogiki KUL; dr hab. Alina
Rynio, prof. KUL; prof. dr hab. Andrzej M. de Tchorzewski, Akademia Ignatianum w Krakowie. Konferencja rozpoczęła się przywitaniem gości przez dr hab. Iwonę Jazukiewicz, prof. US, przewodniczącą konferencji oraz oficjalnym otwarciem obrad przez dziekana Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego ks. dr hab. Kazimierza Dullaka, prof. US. Następnie rozpoczęły się obrady plenarne w auli im. Jana Pawła II Wydziału Teologicznego US. Pierwszej części przewodniczyła prof. dr hab. Urszula Ostrowska, reprezentująca Gnieźnieńską Szkołę Wyższą Milenium w Gnieźnie i Akademię Humanistyczno Ekonomiczną w Łodzi. Pierwszy wykład wygłosiła prof. dr hab. Barbara Kromolicka, dziekan Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego, podejmując rozważania na temat moralnego wymiaru akcji,,szlachetna Paczka. Następnie referat wygłosił prof. dr hab. Andrzej M. de Tchorzewski z Akademii Ignatianum w Krakowie, podejmując rozważania na temat cnoty, wartości i sprawności moralnej jako kategorii nauk pedagogicznych. W dalszej kolejności uczestnicy mogli wysłuchać rozważań na temat prospołeczności i dobroczynności w kontekście psychologicznym, w referacie wygłoszonym przez prof. dr hab. Zdzisława Kroplewskiego z Uniwersytetu Szczecińskiego. Drugiej części obrad plenarnych przewodniczył prof. dr hab. Zdzisław Kroplewski. Jako pierwsza wykład wygłosiła prof. dr hab. Urszula Ostrowska. Podjęła w nim rozważania na temat poszukiwania miejsca dla fenomenu milczenia w przestrzeni edukacyjnej. Drugi wykład w tej części obrad plenarnych wygłosił dr hab. Mirosław Mróz. Dotyczył on promocji wychowawczej roli cnót w ujęciu Tomasza z Akwinu. W godzinach popołudniowych odbyły się obrady w sześciu sekcjach. Tematem przewodnim sekcji pierwszej, której przewodniczył dr hab. Dariusz Kurzydło z UKSW, były sprawności moralne w kontekście miłosierdzia i wiary. W referatach rozważano jaka jest najważniejsza cnota wychowawcy, rolę pedagogiki religii we wczesnej adolescencji, sprawności moralne w działaniach wychowawczych i edukacyjnych nauczyciela szkoły katolickiej jako element kształtujący moralność społeczną. Zadano pytanie jak rozpalić nadzieję; omówiono cnotę w literaturze etycznej żydowskiego mistycyzmu; podjęto rozważania na temat celowości prawa według św. Tomasza. Zastanawiano się także nad antysprawnościowym charakterem ideologii totalitarnych na kanwie XIII wiecznych ostrzeżeń Tomasza z Akwinu przed tyranią. Uczestnicy wysłuchali referatu dotyczącego kazań uniwersyteckich Johna H. Newmana jako źródła refleksji samowychowawczej przydatnej w zdobywaniu sprawności moralnych oraz roli wychowania religijnego i formacji 2
sumienia w życiu człowieka. Prelegentami tej sekcji byli: dr hab. Dariusz Kurzydło, dr Aldona Zakrzewska, dr Andrzej Molenda, dr Piotr Goniszewski, dr Michał Mrocek OP, dr Adam Machowski, mgr Piotr Ruszkowski oraz mgr Michał Jeżewski. Przedmiotem obrad drugiej sekcji, której przewodniczył dr hab. Ryszard Kozłowski, prof. AP, były sprawności moralne w kontekście wartości. W referatach rozważano: osobę i wartości jako centralne kategorie myslenia; pedagogikę inkluzyjną w ujęciu papieża Franciszka; uznawanie wartości jako czynnika warunkującego życiowy sukces; kulturowe komponenty osobowości; zarządzanie czasem w kontekście wartości. Prelegenci podjęli także rozważania na temat wartości etycznych i wychowawczych literatury dla dzieci, wartości moralnych uznawanych przez rodziców uczniów zdolnych, wartości i sprawności moralnych w życiu młodzieży akademickiej. Uczestnicy wysłuchali wystąpień na temat moralnych korelatów nastawień wobec pracy studentów medycyny oraz wierności wartościom w praktyce lekarskiej. Rozważono naturę czynu jako kategorię opisu natury człowieka. W końcowej części obrad tej sekcji postawiono pytanie: kult wartości czy kult nicości? Prelegentami tej sekcji byli: dr hab. Ryszard Kozłowski, prof. AP; dr Janusz Mółka, dr Agata Cabała, dr Małgorzata Samujło, dr Zofia Olek Redlarska, dr Aneta Kamińska, dr Justyna Strykowska Nowakowska, mgr Anna Jazukiewicz, mgr Daria Suchecka, mgr Daria Bieńkowska, mgr Lucyna Majewska, mgr Michał Boczek. Tematem przewodnim obrad sekcji trzeciej było kształtowanie sprawności moralnych. Przewodniczyła im pani dr hab. Joanna Dudek z Uniwersytetu Zielonogórskiego. Zakresem rozważań objęto paradoksy etyki troski i wychowania moralnego; zagadnienie sprawności moralne a etyka; typ samoświadomości osób prospołecznych oraz reaktywność interpersonalna osób o różnym poziomie altruizmu. Prelegenci rozważali proces formacji duchowej wychowanka oraz rolę karania i nagradzania w kształtowaniu sprawności moralnych. Uczestnicy mogli wysłuchać refleksji na temat starości i dojrzałość moralnej w ujęciu Arystotelesa, a także mądrości wychowawczej Jana Chryzostoma. Podjęto zagadnienie kształtowania sprawności moralnych przez sztukę. Prelegentami tej sekcji byli: dr hab. Joanna Dudek, dr Danuta Anna Michałowska, dr hab. Jacek Śliwak, prof. KUL, mgr Józef Partyka, dr Marzena Chrost, dr Ewa Miśkowiec, dr Katarzyna Uzar Szcześniak, dr Marcin Cholewa, dr Paweł Maciąg, dr Kazimiera J. Wawrzynów. Obradom sekcji czwartej przewodniczył dr hab. Wiesław Wójcik, prof. WSP im. Janusza Korczaka w Warszawie. Tematem przewodnim były sprawności moralne w kontekście różnych przestrzeni pedagogicznych. Prezentowane referaty dotyczyły różnic 3
między sprawnościami moralnymi mężczyzn i kobiet oraz ich znaczenia dla wychowania; jakości wychowania w rodzinie pochodzenia a zdolności do miłości u młodych dorosłych. Uczestnicy mogli wysłuchać interesującego referatu na temat funkcjonowania nastolatka w rodzinie w percepcji rodziców i dziecka, a także stylu wychowania w rodzinie a rozwoju moralnego u dzieci przedszkolnych. Prelegenci podjęli także rozważania na temat planów życiowych wolontariuszy i przejawów działań prospołecznych; neurogenetycznych i psychospołecznych uwarunkowań aktywności dewiacyjnej młodzieży; znaczenia dyspozycji moralnych w budowaniu autorytetu wychowawcy w kontekście doświadczeń zakładu poprawczego; forum internetowego jako źródła nadziei dla rodziców dzieci z wadą letalną. Uczestnicy wysłuchali także wystąpienia na temat sprawności moralnych w medialnym wizerunku niepełnosprawności, edukacji żywieniowej oraz sporcie. Prelegentami czwartej sekcji byli: dr hab. Wiesław Wójcik, prof. WSP, dr Marta Komorowska Pudło, dr Aleksandra Aszkiełowicz, dr Grażyna Kowalczyk, dr Dagmara Musiał, mgr Monika Guzewicz, dr Grzegorz Piekarski, dr Piotr Kwiatkowski, mgr Jacek Parański, dr Aneta Jarzębińska, dr Anna Bieganowska, mgr Anna Bernacka, mgr Wioletta Stęczniewska, dr Agnieszka Buczak, mgr Magdalena Jaworek. Przedmiotem obrad sekcji piątej, której przewodniczył prof. dr hab. Stanisław Gałkowski, były różne wymiary sprawności moralnych. W prezentowanych referatach rozważono charakter jako cel wychowania, przedstawiono badania empiryczne mocnych stron charakteru u adolescentów, poddano psychologicznej analizie współczucie oraz przebaczenie. Podjęto także analizę strukturalną narracji z motywem osobistego doświadczenia poczucia niesprawiedliwości. Interesującym zagadnieniem była nadzieja w życiu osób pozbawionych wolności. Zaprezentowano także model społecznej intuicji Haidta w kontekście funkcjonowania moralnego osób z niepełnosprawnością intelektualną; zagadnienie uczciwości w wychowaniu rodzinnym w rodzinach zastępczych; kształtowania poczucia własnej wartości u dzieci jako istotnej umiejętności wychowawczej; dzielenia się dobrem jako wzajemność pośrednia w baśniach. Prelegentami tej sekcji byli: prof. dr hab. Stanisław Gałkowski, dr Małgorzata Szcześniak, Olga Podziemska, Krzysztof Mizgier, Mariola Nowak, dr Anna Ziółkowska, dr Edyta Szyszka, mgr Roman Szałachowski, Joanna Król, Laura Kaliczyńska, Luiz Tabosa, mgr Wawrzyniec Grotek SJ, mgr Agnieszka Czusz, mgr Katarzyna Wiszniowska, Katarzyna Mozgawa, Agata Hiacynta Świątek. Przedmiotem obrad sekcji szóstej były sprawności moralne w edukacji. Obradom przewodniczyli dr Renata Królikiewicz i dr Paweł Kaźmierczak, reprezentujący Akademię 4
Ignatianum w Krakowie. Prelegenci przedstawili referaty na temat edukacji jako praktyki w rozumieniu Alasdaira MacIntyre`a, rozwoju sprawności moralnych u dzieci edukowanych domowo, znaczenia sprawności moralnych w edukacji akademickiej. Uczestnicy mogli także wysłuchać refleksji na temat rozumienia roztropności w percepcji przyszłych nauczycieli oraz roli optymizmu w życiu i działalności nauczycieli. Podjęto próbę oceny konstruowania szkolnych programów wychowawczych z punktu widzenia wartości moralnych oraz programów aktywizacji zawodowej absolwentów w świetle personalizmu. Prelegentami w sekcji szóstej byli: dr Paweł Kazimierczak, dr Renata Królikiewicz, dr Wiktor Sawczuk, dr Małgorzata Kunicka, dr Violetta Rodek, dr Kacper Radzik, mgr Marcin Fankowski, mgr Piotr Modzielewski, dr Krystyna Liszka, dr Magdalena Łuka. Cel tegorocznej konferencji, upatrywany w wymianie doświadczeń i poglądów dotyczących sprawności moralnych w wychowaniu i edukacji został zrealizowany. Interdyscyplinarny charakter konferencji umożliwił ogląd tej rzeczywistości z perspektywy różnych odniesień. mgr Katarzyna Wiszniowska 5