BIULETYN 2/2015 PROGRAMU KONSERWACJA I REWITALIZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO WSPARCIE UDZIELONE Z FUNDUSZY NORWESKICH I FUNDUSZY EOG, POCHODZĄCYCH Z ISLANDII, LIECHTENSTEINU I NORWEGII, ORAZ ŚRODKÓW KRAJOWYCH.
Stopka redakcyjna: Biuletyn MKiDN wydanie 2/2015 Departament Funduszy Europejskich Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ul. Krakowskie Przedmieście 15/17 00-071 Warszawa Tel.: 22 42 10 302 Faks: 22 42 10 371 www.eog2016.mkidn.gov.pl Zespół redakcyjny: dr Karolina Tylus-Sowa Beata Saganowska Katarzyna Stasiaczek WSTĘP W TYM NUMERZE BIULETYNU PREZENTUJEMY POSTĘP PRAC W KOLEJNYCH PROJEKTACH REALIZOWANYCH W RAMACH PROGRAMU KONSERWACJA I REWITALIZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO. Tym razem zapraszamy między innymi do Kościoła Pokoju w Świdnicy, Zamku w Łańcucie i w Pieskowej Skale. We wszystkich tych miejscach dokonano ciekawych odkryć konserwatorskich i archeologicznych. Dzięki realizowanym pracom swój dawny blask odzyskały świdnickie obrazy i pięknie zdobione tapety w Zamku w Łańcucie oraz elewacja Zamku w Pieskowej Skale. Warto zatem przyjrzeć się bliżej, jak dofinansowane obiekty zmieniają się za sprawą funduszy norweskich i EOG. Zapraszamy do lektury! Departament Funduszy Europejskich EGZEMPLARZ BEZPŁATNY 2 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 3
Kościół Pokoju w Świdnicy obiekt UNESCO. PROGRAM MA NA CELU PRZYWRÓCENIE ŚWIETNOŚCI LUTERAŃSKIEJ ENKLA- WY. JEST REALIZOWANY POPRZEZ: RENOWACJĘ ORGANÓW WRAZ Z PROSPEK- TEM, REWITALIZACJĘ CMENTARZA I PRZEBUDOWĘ PLEBANII. MA TO ZAPEWNIĆ WIELOKULTUROWĄ OFERTĘ KULTURALNĄ, EDUKACYJNĄ I SPOŁECZNĄ. W przepięknym Kościele Pokoju w Świdnicy trwają zaawansowane prace konserwatorskie. Na XVII-wiecznych obrazach wyłoniły się niewidoczne dotychczas pejzaże i alegoryczne postacie. Trwają prace polegające na odnowieniu zabytkowej empory ołtarzowej. Konserwatorzy pracują również nad lożami muzycznymi, znajdującymi się po obu stronach organów. Usuwane są kolejne nawarstwienia malarskie ze ścian pokrytych okładzinami o roślinnych motywach i ornamentach. Jednocześnie w ramach projektu realizowane są działania obejmujące renowację przykościelnego XIX-wiecznego cmentarza ewangelickiego, w tym 12 pomników wolnostojących oraz 49 pomników umieszczonych w murze. Zabytkowe nagrobki wykonane zostały z naturalnych kamieni (piaskowców i granitów). Podczas dotychczasowych prac odkryto ich nietypowe dekoracje ceramiczne okładziny tworzące geometryczne wzory (jasnozielone kwadraty, ciemnoniebieskie trójkąty i duże, białe ośmiokąty). Za bardzo ciekawe odkrycie należy uznać biało-czarne płyty marmurowe układane we wzór szachownicy. Renowacja cmentarza, wraz z wybranymi grobowcami, zakończy się jeszcze w tym roku. Dzięki rewaloryzacji zostanie przywrócony nie tylko pierwotny charakter miejsca, ale także powstanie nowa przestrzeń przeznaczona do prowadzenia wielokulturowych lekcji muzealnych oraz ścieżek edukacyjnych. Remont wnętrza Kościoła Pokoju w Świdnicy Cmentarz ewangelicki Fot. Mariusz Młynarczyk 4 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 5
Budowa Pawilonu Józefa Czapskiego w Muzeum Narodowym w Krakowie. GŁÓWNYM CELEM NOWO POWSTAJĄCEGO PAWILONU WYSTAWIENNICZEGO JEST STWORZENIE NOWOCZESNEJ EKSPOZYCJI ZAWIERAJĄCEJ M.IN. ZBIORY I PAMIĄTKI PO JÓZEFIE CZAPSKIM - MALARZU, RYSOWNIKU, PISARZU I ESEIŚCIE. W testamencie Józef Czapski przekazał Muzeum Narodowemu w Krakowie swoje archiwalia, pamiątki oraz obszerny księgozbiór, a także materiały i dokumenty dotyczące jego siostry, pisarki, Marii Czapskiej. W nowym, czterokondygnacyjnym pawilonie wraz z tarasem widokowym, zostanie odwzorowany w skali 1:1 pokój pisarza przeniesiony wraz z pamiątkami i sprzętami z mieszkania w podparyskim Maisons-Laffitte. W chwili obecnej prowadzone są prace mające na celu wykończenie pawilonu oraz jego aranżację. Równolegle trwa digitalizacja cennych zbiorów i pamiątek, które następnie zostaną udostępnione w elektronicznej wersji online. Ponadto procesowi konserwacji poddawane są rękopisy Dzienników, bogaty księgozbiór artysty, jego meble i inne pamiątki. Warto również zaznaczyć, że w ramach projektu Muzeum Narodowe w Krakowie realizuje projekt edukacyjny pt. Dobre praktyki edukacyjne w pracy ze społecznością lokalną wizyty studyjne i warsztaty w ramach współpracy polsko-islandzkiej, którego celem jest między innymi dzielenie się wiedzą i doświadczeniem oraz poznanie funkcjonowania modelowych, harmonijnych powiązań między społecznością a instytucjami kultury. Otwarcie Pawilonu zaplanowano na wiosnę 2016 roku. Wizualizacja Pawilonu Józefa Czapskiego mgr inż. arch. Danuta Fredowicz-Przedsiębiorstwo Wielobranżowe ESAL 6 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 7
Fot. Mariusz Młynarczyk Ochrona i udostępnienie dziedzictwa kulturowego Ordynacji Łańcuckiej poprzez prace remontowo-konserwatorskie i cyfryzację zasobów Muzeum Zamku w Łańcucie. PAŁAC W ŁAŃCUCIE PODDAWANY JEST GRUNTOWNEJ RENOWACJI. Trwają prace remontowo- konserwatorskie na dachu oraz we wnętrzach obiektu. Zabytkowym pomieszczeniom przywracany jest ich dawny wygląd i kolorystyka. Dzięki realizacji projektu udało się także dokonać skomplikowanej rekonstrukcji jej zniszczonych fragmentów, a następnie wkomponować nowe partie w zabytkową powierzchnię. Ponadto, nowy kolor zyskał Korytarz Północny prowadzący do części apartamentów na drugim piętrze. Podczas przeprowadzonych prac, pod warstwą powojennej zielonej farby, odkryto wcześniejszy, różowy kolor. Po remoncie zwiedzający zobaczą korytarz już w nowych barwach tzw. różu pompejańskiego. Kończą się również prace prowadzone na pierwszym piętrze rezydencji. Już niedługo, w nowej odsłonie, zwiedzający zobaczą między innymi Galerię Rzeźb, której malarskie zdobienie ścian powstało pod koniec XVIII wieku. Dokładnie oczyszczono zabrudzenia oraz kurz na malowidłach, uzupełniono oraz domalowano ubytki. Renowacji poddano także bogatą dekorację ścian, sufitu oraz dębowo-mahoniową posadzkę w przepięknej Sali Balowej, którą w nowej odsłonie mogą już podziwiać zwiedzający. W następnej kolejności procesowi digitalizacji zostaną poddane zabytki ruchome, tj. 230 naczyń kuchennych oraz 222 naczynia toaletowe. Prace konserwatorskie w Sali Balowej Galeria Rzeźb w trakcie remontu Pokój Garderobianej w trakcie remontu 8 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 9
Konserwacja architektury zamku i poszerzenie oferty edukacyjno-kulturalnej w Pieskowej. PO 50 LATACH W MUZEUM W PIESKOWEJ SKALE ROZPOCZĘŁY SIĘ INTENSYW- NE PRACE KONSERWATORSKIE I BUDOWALNE PROWADZONE NA TERENIE CA- ŁEGO OBIEKTU. Dotychczasowe działania obejmujące ściany zamku, oficyny, bastiony oraz wieże, polegały głównie na usuwaniu zniszczonych warstw tynków oraz przeprowadzeniu ich konserwacji w celu wzmocnienia ich stabilności. Od momentu podjęcia prac konserwatorskich i remontowych odkryto w bastionie północnym, mury starszej fortyfikacji pochodzącej prawdopodobnie z XVII w. Z kolei w krużgankach dziedzińca arkadowego odkryto niezidentyfikowane dekoracje malarskie. Część z nich zostanie, po remoncie, specjalnie wyeksponowana dla zwiedzających. Także w renesansowych loggiach odkryto większą część dekoracji malarskiej, niż była dotychczas eksponowana. Historyczną dekorację zlokalizowano również w kaplicy św. Michała. Ciekawostką, wartą podkreślenia, jest odkrycie na jednym z kamiennych obramowań okiennych daty: 1588. Odkrycie to pozwoliło konserwatorom i historykom określić datę renesansowej przebudowy zamku. Ponadto, w przyszłości zostanie przeprowadzona digitalizacja wybranych zbiorów muzealnych. Efektem tych prac będzie utworzenie wirtualnego muzeum. Beneficjent planuje również przygotowanie interaktywnych prezentacji, filmów, wizualizacji i gier o charakterze promocyjno-dydaktycznym. Niedługo, także wyremontowane pomieszczenia znajdujące się w oficynie zamku zostaną zaadaptowane na cele edukacyjno-kulturalne. Ponowne otwarcie muzeum przewidywane jest po zakończeniu prac w maju 2016 r. Fot. Mariusz Młynarczyk 10 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 11
Szkolenie dla beneficjentów Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego W DNIACH 15-16 WRZEŚNIA 2015 R. W ŁODZI ODBYŁO SIĘ SZKOLENIE DLA BENEFICJENTÓW PROGRAMU KONSERWACJA I REWITALIZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO MECHANIZMU FINANSOWEGO EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO ORAZ NORWESKIEGO MECHANIZMU FINANSOWEGO. Spotkanie służyło przekazaniu informacji o postępach we wdrażaniu Programu oraz informacji dotyczących nowych możliwości wsparcia ze środków europejskich. Dzięki dyskusji na temat procesu wdrażania projektów udało się wspólnie omówić i poruszyć kilka istotnych kwestii. Szkolenie zostało połączone z ciekawymi prezentacjami projektów realizowanych w ramach Programu. W spotkaniu wzięli udział również przedstawiciele Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju oraz reprezentanci Państw Darczyńców. Zorganizowane przez Departament Funduszy Europejskich szkolenie, było także dobrą okazją do wymiany doświadczeń pomiędzy beneficjentami programu z całej Polski. 12 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 13
Nowe projekty Funduszy Wymiany Dwustronnej część b OPERATOR PROGRAMU KONSERWACJA I REWITALIZACJA DZIEDZICTWA KULTUROWEGO UDOSTĘPNIA W RAMACH FUNDUSZU WSPÓŁPRACY DWU- STRONNEJ- CZĘŚĆ B ŚRODKI MAJĄCE NA CELU DOFINANSOWANIE DZIAŁAŃ PARTNERSKICH PODEJMOWANYCH PRZEZ BENEFICJENTÓW REALIZUJĄCYCH PROJEKTY W RAMACH PROGRAMU KONSERWACJA I REWITALIZACJA DZIE- DZICTWA KULTUROWEGO WE WSPÓŁPRACY Z PARTNERAMI POCHODZĄCYMI Z PAŃSTW DARCZYŃCÓW (ISLANDII, LIECHTENSTEINU I NORWEGII). W ostatnich miesiącach podjęto decyzje o realizacji następujących przedsięwzięć: Konserwacja drewnianych wraków z dna morskiego podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych oraz pozyskiwanie najnowszej wiedzy przez konserwatorów, beneficjent: Narodowe Muzeum Morskie, kwota dofinansowania: 83 646,00 zł, Dobre praktyki edukacyjne w pracy ze społecznością lokalną wizyty studyjne i warsztaty w ramach współpracy polsko-islandzkiej, beneficjent: Muzeum Narodowe w Krakowie, kwota dofinansowania: 165 591,00 zł, Z Norweskiego Muzeum Morskiego w Oslo i Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku, beneficjent: Zamek Królewski na Wawelu Państwowe Zbiory Sztuki, kwota dofinansowania: 146 471, 00 zł, Pogłębienie współpracy dwustronnej NIKU i MWiM poprzez wizyty studyjne, konferencję i wydanie publikacji, beneficjent: Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, kwota dofinansowania: 167 292,00 zł, Grieg i jego czasy, beneficjent: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego w Katowicach, kwota dofinansowania: 139 608,00 zł, Działania konserwatorskie w zamku Malbork i w zabytkowym klasztorze Halsnøy wymiana doświadczeń pomiędzy specjalistami z Polski i Norwegii, beneficjent: Muzeum Zamkowe w Malborku, kwota dofinansowania: 167 292,00 zł. 14 BIULETYN 2/2015 Programu Konserwacja i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego 15