Warszawa, dnia 18 stycznia 2016 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PA6.054.1.2016 Pan Marek Kuchciński Marszałek Sejmu RP Odpowiadając na interpelację Panów Posłów Profesora Jerzego Żyżyńskiego i Jana Krzysztofa Ardanowskiego w sprawie działania organów podatkowych Naczelnika Urzędu Celnego w Toruniu oraz Dyrektora Izby Celnej w Toruniu w stosunku do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w przedmiocie podatku akcyzowego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodów osobowych - głównie SUV marki Toyota RAV4, Suzuki Grand Vitara, VW Touareg, przesłaną przy piśmie Marszałka Sejmu RP z dnia 29 grudnia 2015 r., uprzejmie informuję, co następuje. Na wstępie pragnę wyjaśnić, że organy podatkowe weryfikują prawidłowość stosowania przepisów prawa, aby nie dochodziło do uszczuplenia należności Skarbu Państwa w wyniku unikania przez podatników opodatkowania i obchodzenia przez nich przepisów prawa w zakresie opodatkowania samochodów osobowych. Dlatego też organy podatkowe prowadzą działania służące identyfikacji i przeciwdziałaniu nieprawidłowości w zakresie opodatkowania samochodów osobowych. W przypadku, gdy podmiot zobowiązany jest do złożenia deklaracji i zapłacenia podatku akcyzowego nie dopełni tego obowiązku w terminie przewidzianym przepisami prawa podatkowego, to organ podatkowy ma 5 lat na sprawdzenie prawidłowości stosowania przez podatnika przepisów w zakresie podatku akcyzowego. Jeżeli we wskazanym okresie organ podatkowy stwierdzi brak złożenia przez podatnika deklaracji w zakresie samochodów osobowych klasyfikowanych do kodu CN 8703, ma obowiązek podjąć działania zmierzające do określenia wysokości zobowiązania podatkowego w prawidłowej wysokości. Należy wyraźnie podkreślić, że wobec tych samych przepisów prawa podatnicy są traktowani tak samo. Postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa jest regulowana przepisami prawa jednakowymi w odniesieniu do wszystkich uczestników tego postępowania. Prowadzenie postępowania podatkowego zgodnie z przepisami prawa procesowego oraz prawidłowe stosowanie przepisów prawa materialnego jest działaniem zgodnym z tą zasadą. Wyjaśnić trzeba, że opodatkowaniu akcyzą z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego podlegają samochody osobowe niezarejestrowane wcześniej na terytorium kraju, przy czym o uznaniu danego pojazdu za samochód osobowy w rozumieniu ustawy o podatku akcyzowym, decyduje jego klasyfikacja taryfowa do pozycji 8703 CN i jego zasadnicze przeznaczenie do przewozu ul. Świętokrzyska 12, 00-916 Warszawa tel.: +48 (22) 694 55 55 e-mail: kancelaria@mf.gov.pl
osób. Obowiązek prawidłowej klasyfikacji ciąży na producencie wyrobów akcyzowych, jak również na podmiocie dokonującym nabycia wewnątrzwspólnotowego oraz na importerze. Zatem, zainteresowany podmiot sam klasyfikuje dany samochód do danego kodu CN i to jego obciążają ewentualne negatywne konsekwencje z tytułu błędnego zaklasyfikowania tego samochodu. W sprawach będących przedmiotem interpelacji organy podatkowe ustaliły, że nabyte wewnątrzwspólnotowo samochody posiadają ogół cech określających ich zasadnicze przeznaczenie do przewozu osób. Powyższe uzasadniło dokonanie klasyfikacji taryfowej pojazdu do pozycji 8703 CN i uznanie go za samochód osobowy podlegający opodatkowaniu podatkiem akcyzowym. Nie jest możliwe dokonanie kwalifikacji na podstawie zmiany niektórych elementów jego wyposażenia w sytuacji, gdy cechy tego pojazdu świadczą o innym jego przeznaczeniu. W związku z tym, zmiany kwalifikacji pojazdu z osobowego na towarowy można dokonać dopiero po uprzedniej zmianie konstrukcji pojazdu. Innymi słowy, dla wymiaru podatku akcyzowego nie jest ważne jakich przeróbek w pojeździe dokonuje jego użytkownik, aby dla celów rejestracyjnych nadać mu cechy właściwe pojazdowi ciężarowemu, ale decydujące znaczenie mają cechy jakie pojazdowi temu nadał producent (por. wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 20 marca 2012r.,I SA/Rz 102/12 ). Jednocześnie pozwolę sobie zwrócić uwagę na fakt, że Wiążące Informacje Taryfowe (WIT) wydane przez niemieckie władze celne klasyfikujące pojazdy typu (SUV) do kodu 8704, na które podatnicy powoływali się w postępowaniach podatkowych utraciły swoją ważność 27 stycznia 2015 r. z powodu wejścia w życie rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2015/22 z dnia 5 stycznia 2015 r. dotyczącego klasyfikacji niektórych towarów według Nomenklatury Scalonej (Dz.U. L 4 z 8 stycznia 2015 r. str. 13). W uzasadnieniu tej klasyfikacji wykluczono klasyfikację tych pojazdów do pozycji 8704 jako pojazdy do transportu towarów, ponieważ obiektywne cechy i ogólny wygląd pojazdu są takie, jak pojazdu przeznaczonego zasadniczo do przewozu osób (obecność pięciu okien, tapicerka na bokach i dachu, wykładzina). Zmiany dokonane w celu przewozu towarów (usunięcie tylnych siedzeń, instalacja bariery siatkowej) są łatwo odwracalne. Pojazd należy zatem klasyfikować do kodu CN 8703 32 90 jako przeznaczony zasadniczo do przewozu osób. Nie bez znaczenia pozostawać będzie również wskazanie, że WIT-y we wszystkich dotychczas prowadzonych sprawach wydane zostały przez niemieckie władze celne kilka lat po nabyciu wewnątrzwspólnotowym przedmiotowych samochodów, zatem nie mogły one stanowić dowodu potwierdzającego prawidłowość klasyfikacji dokonanej przez podatnika na dzień nabycia wewnątrzwspólnotowego. Natomiast takie działanie podatników zmierzało do zalegalizowania procedury pozwalających na unikanie opodatkowania podatkiem akcyzowym samochodów osobowych. Odnosząc się natomiast do poszczególnych kwestii podniesionych w interpelacji uprzejmie wyjaśniam, co następuje. Ad 1) Nie można zgodzić się ze stwierdzeniem, że organy podatkowe nie respektowały wydanych indywidualnych interpretacji w postępowaniach podatkowych, skutkiem czego podatnik został pozbawiony ochrony prawnej. Wyjaśnić pragnę, że interpretacje indywidualne przedłożone przez podatników w postępowaniach podatkowych nie dokonują klasyfikacji pojazdu a jedynie stwierdzają, że pojazd zaliczony do kodu CN 8704 wskazanego przez podatnika we wniosku o wydanie 2
interpretacji, nie będzie podlegał opodatkowaniu akcyzą w nabyciu wewnątrzwspólnotowym. Podkreślić trzeba, że kwestie dotyczące klasyfikacji statystycznych, nie mieszczą się w ramach dyspozycji art. 14b 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną). W związku z powyższym, organ wydający interpretację indywidualną nie jest organem uprawnionym do oceny stanowiska wnioskodawcy w zakresie klasyfikacji statystycznej wyrobów. Przedmiotem interpretacji może być jedynie ocena stanowiska wnioskodawcy w odniesieniu do przedstawionego we wniosku stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) obejmującego również klasyfikację statystyczną wyrobu. Biorąc powyższe pod uwagę nadmienić należy, że organ dokonujący interpretacji nie dokonywał klasyfikacji opisanego pojazdu, przyjmując klasyfikację wskazaną we wniosku przez Podatnika i na jej podstawie wydał opinię stwierdzającą, że pojazd przeznaczony do transportu towarów - zaliczany do kodu CN 8704 nie podlega opodatkowaniu podatkiem akcyzowym z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia/importu. Interpretacja indywidualna nie znajduje jednak zastosowania, w sytuacji gdy stan faktyczny sprawy ustalony w trakcie postępowania podatkowego odbiega od stanu faktycznego przedstawionego we wniosku o wydanie interpretacji (strona nabyła samochód osobowy, a nie samochód ciężarowy w myśl przepisów o podatku akcyzowym). W wydanych interpretacjach wskazano jednoznacznie, że jeżeli w toku postępowania podatkowego lub kontrolnego właściwy organ ustali inne przeznaczenie i klasyfikację przedmiotowego pojazdu, to interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych, a ponadto, że traci ona ważność w przypadku zmiany któregokolwiek z elementów przedstawionych zdarzeń przyszłych lub zmiany stanu prawnego. Podkreślić zatem należy, że w przypadku niezgodności stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego) przedstawionego w interpretacji ze stanem rzeczywistym nie daje ona wnioskodawcy ochrony prawnej przewidzianej w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa. Ad 2) Odnosząc się natomiast do kwestii przewlekłości działania organów podatkowych należy wyjaśnić, iż organy podatkowe działają w oparciu o przepisy prawa. Jeżeli zatem podatnik nie stosuje się do obowiązujących przepisów prawa i nie odprowadza należności podatkowych, organy podatkowe zobligowane są do egzekwowania tych należności. Jak wyjaśniono powyżej, organ podatkowy ma 5 lat na sprawdzenie prawidłowości stosowania przez podatnika przepisów w zakresie podatku akcyzowego. Jako przewlekłość działania nie może być odbierane prowadzenie postępowania administracyjnego czy też uczestniczenie organów podatkowych w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Należy mieć na względzie, że działania organów podatkowych, służące eliminacji nieprawidłowości w zakresie opodatkowania samochodów osobowych odbywają się zgodnie z obowiązującymi przepisami. Poprawność wypełniania obowiązków podatkowych zapewnia z kolei uczciwą konkurencję. Ad 3) W kwestii nieuzasadnionego, zdaniem podatników, blokowania rachunków bankowych wyjaśnić należy, że egzekucja administracyjna ma na celu doprowadzenie do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków. Egzekucji administracyjnej podlegają obowiązki o charakterze 3
pieniężnym m.in. podatki, opłaty i inne należności, do których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej. Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określa, przy pomocy jakich środków organ egzekucyjny może dochodzić zaległych zobowiązań pieniężnych w trybie egzekucji administracyjnej, wskazując, że środkiem egzekucji administracyjnej należności pieniężnych jest m.in. egzekucja z rachunków bankowych. Z uwagi na to, że egzekucja jest dotkliwym sposobem zaspokojenia wierzyciela postępowanie egzekucyjne jest sformalizowane i podane kontroli sądowoadministracyjnej. Naruszenie zasad w nim określonych stanowi podstawę do złożenia przez zobowiązanego m.in. zarzutu w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej, skargi na czynności egzekucyjne organu egzekucyjnego oraz na przewlekłość postępowania egzekucyjnego. Zatem, w przypadku stwierdzenia przez zobowiązanego nieprawidłowego prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w tym zastosowanie zbyt uciążliwego środka egzekucyjnego przysługuje mu prawo wniesienia ww. zarzutów i wniosków, które powinny być zgłaszane i rozpatrywane w toku tego postępowania. Dodatkowo pragnę nadmienić, że zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej, decyzja ostateczna podlega wykonaniu, chyba że wstrzymano jej wykonanie. Ad 4), 5), 6) Odnosząc się do kwestii podejmowania decyzji wadliwych prawnie, wielokrotnego występowania o kasację już wydanych wyroków sądowych i nierespektowanie przez urzędników Urzędu Celnego wyroków sądów, co zdaniem Panów Posłów stanowi m.in. nadużywanie władzy, obniżanie autorytetu państwa i generowanie niepotrzebnych kosztów wyjaśnić należy, iż każda z rozpatrywanych spraw podatkowych ma charakter indywidualny i skonkretyzowany. Organ rozstrzyga, co do danej konkretnej sprawy po dokonaniu analizy przepisów i zaistniałego stanu faktycznego, rozpatrując zebrany w sprawie materiał dowodowy. W przypadku oceny, czy dany pojazd podlega przepisom ustawy o podatku akcyzowym istota sprawy sprowadza się do klasyfikacji przedmiotowego samochodu do odpowiedniego kodu Nomenklatury Scalonej, w tym w szczególności do istotnego, z punktu widzenia kodu 8703 zasadniczego przeznaczenia samochodu tj. do przewozu osób. Ustalenie zasadniczego przeznaczenia samochodu powinno się odbywać w oparciu o całokształt okoliczności dotyczących przedmiotowego samochodu. Klasyfikacji pojazdów silnikowych dokonuje się indywidualnie w każdym przypadku, gdyż każdy pojazd może się różnić od innego, zbudowanego na tym samym nadwoziu co może skutkować odmienną klasyfikacją taryfową. Dodatkowe kryterium oceny stanowi katalog cech, które przypisane mogą być pojazdom objętym pozycją CN 8703. Podkreślić należy, że niezmienne pozostało stanowisko organów podatkowych co do kwestii klasyfikacji samochodów nabywanych wewnątrzwspólnotowo, pomimo wyroków WSA w Bydgoszczy uchylających decyzje organów podatkowych, bowiem sąd administracyjny uchylił decyzje organów podatkowych jedynie z przyczyn proceduralnych (tj. brak dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, w części która odnosi się do skutków jakie wywołuje interpretacja posiadana przez Stronę czy też nieskuteczne doręczenie decyzji) a nie merytorycznych (tj. dotyczących prawidłowości poboru akcyzy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego samochodów osobowych). Dodatkowo trzeba zaznaczyć, że nie można uznać za wadliwe decyzji z uwagi na posiadane przez podatników interpretacje indywidualne i WITy wydane przez władze niemieckie, bowiem jak już wyjaśniono, przedmiotowe interpretacje indywidualne nie chronią podatnika przed 4
wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego, a WITy nie odnoszą skutków prawnych w obrocie, gdyż utraciły swoją ważność. Zaznaczyć należy, że organy podatkowe działając na podstawie i w ramach obowiązujących przepisów prawa są zobowiązane kontrolować wszelkie próby omijania prawa m.in. przepisów ustawy o podatku akcyzowym. Legalność decyzji i prawidłowość działań organów podatkowych bada wojewódzki sąd administracyjny. Z kolei zasadność złożenia skarg kasacyjnych od wyroków wydanych przez wojewódzki sąd administracyjny bada Naczelny Sąd Administracyjny, który w przedmiotowych sprawach jeszcze się nie wypowiadał. Trudno zatem, na obecnym etapie postępowania sądowego, zgodzić się z twierdzeniami dotyczącymi nadużywania władzy, obniżania autorytetu państwa i generowania niepotrzebnych kosztów. Odnośnie postulatu wprowadzenia jasnych i czytelnych przepisów regulujących obrót samochodami osobowymi, wskazać trzeba, że obowiązujące przepisy w sposób jednoznaczny regulują opodatkowanie tych pojazdów. Zgodnie z art. 100 ust. 1 ww. ustawy o podatku akcyzowym z dnia 6 grudnia 2008 r. (Dz. U. z 2009 r., Nr 3 poz. 11, z późn. zm.), w przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest import, nabycie wewnątrzwspólnotowe oraz pierwsza sprzedaż na terytorium kraju, samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym Natomiast o uznaniu danego pojazdu za samochód osobowy w rozumieniu ustawy o podatku akcyzowym decyduje jego klasyfikacja taryfowa do pozycji 8703 CN. Prawidłowej klasyfikacji dokonuje się zgodnie z Ogólnymi Regułami Interpretacji Nomenklatury Scalonej w brzmieniu nadanym rozporządzeniem Komisji (UE) nr 1006/2011 z dnia 27 września 2011 r. zmieniającym załącznik do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej (Dz. Urz. WE L Nr 282 z 28 października 2011 r.). W myśl reguły 1 Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej klasyfikacji towarów należy dokonywać zgodnie z brzmieniem pozycji i uwag do sekcji i działów. Natomiast zgodnie z brzmieniem pozycji 8703 obejmuje ona Pojazdy silnikowe i pozostałe pojazdy mechaniczne przeznaczone zasadniczo do przewozu osób (inne niż te objęte pozycją 8702), włącznie z samochodami osobowo-towarowymi (kombi) oraz samochodami wyścigowymi Z powyższego brzmienia pozycji 8703 wynika zatem, iż o klasyfikacji samochodu do tejże pozycji decyduje jego zasadnicze przeznaczenie do przewozu osób. W związku z powyższym, w celu określenia, czy dany pojazd stanowi samochód osobowy niezbędne jest jego prawidłowe zaklasyfikowanie do kodu CN. Obowiązek prawidłowej klasyfikacji ciąży m.in. na podmiocie dokonującym nabycia wewnątrzwspólnotowego. Subiektywne przekonanie użytkownika czy nawet sposób faktycznego użytkowania konkretnego pojazdu, które zwłaszcza w przypadku samochodów osobowo towarowych może być podwójne, nie decydują o jego zasadniczym przeznaczeniu. Szczególnie istotne w tym względzie jest niewątpliwie przeznaczenie określonego pojazdu przez producenta, który tworzy konstrukcję danego pojazdu zgodnie z odpowiednimi przepisami i normami w tym zakresie, odpowiadającą jego przeznaczeniu. Z kolei użytkownicy samochodów, decydując o sposobie korzystania z nich, mogą dokonywać określonych przeróbek wnętrza, dostosowując je w ten sposób do indywidualnych potrzeb użytkowych, co zasadniczo nie zmienia jednak konstrukcyjnego przeznaczenia tych samochodów. Nadmienić należy, że organy podatkowe nie kwestionują zapisów w przedkładanych przez podmioty dokumentach typu: zagraniczny dowód rejestracyjny i świadectwo homologacji, 5
w których przedmiotowy samochód zostaje określony np. jako samochód ciężarowy. Zważywszy jednak, że takie określenie rodzaju pojazdu na gruncie jego homologacji oraz rejestracji odbywa się na innych zasadach (w szczególności w oparciu o inne przepisy) aniżeli klasyfikacja towarowa, owe zapisy nie mogą automatycznie skutkować przyjęciem, że przedmiotowy samochód jest samochodem ciężarowym lub osobowym. Podkreślić trzeba, że jeżeli pojazd przed przywiezieniem do kraju uznany jest, na podstawie np. przepisów drogowych za pojazd do przewozu towarów, nie oznacza to, że w myśl Taryfy celnej jest też uznany za pojazd spełniający wymagania pozycji 8704. Dla celów poboru akcyzy od samochodów istotna jest tylko i wyłącznie klasyfikacja dokonana w oparciu o Nomenklaturę Scaloną. W związku z czym bez znaczenia jest zaklasyfikowanie pojazdu w oparciu o inne przepisy, w tym ustawę Prawo o ruchu drogowym. Podkreślić również należy, że obecnie jest utrwalona linia orzecznicza dotycząca prawidłowości stosowania Nomenklatury Scalonej kodu CN 8703 i 8704 w zakresie klasyfikacji pojazdów, którą w swoich rozstrzygnięciach uwzględniają organ podatkowe. Trudno zatem mówić o dowolności orzekania organów podatkowych w kwestiach klasyfikacji samochodów osobowych. Niezależnie od powyższego wskazać należy, iż mając na uwadze zarzuty dotyczące działania organów podatkowych w przedmiotowych sprawach, Minister Finansów w ramach sprawowanego nadzoru zlecił przeprowadzenie przez właściwą komórkę Ministerstwa Finansów kontroli instytucjonalnej Naczelnika Urzędu Celnego w Toruniu oraz Dyrektora Izby Celnej w Toruniu, jednakże w chwili obecnej nie została ona jeszcze zakończona. Przedstawiając powyższe, wyrażam nadzieję, że zaprezentowane wyjaśnienia zostaną uznane za wyczerpujące. Do wiadomości: - Biuro Ministra - Kancelaria Prezesa Rady Ministrów Departament Spraw Parlamentarnych 6
Z upoważnienia / w zastępstwie 7