Zasady wolności Internetu Wersja z 29 lutego 2012 r. PREAMBUŁA Internet jest na tyle ważnym instrumentem korzystania z przysługujących obywatelom praw, że sam dostęp do niego również zasługuje na miano prawa podstawowego. Uznawane powszechnie prawa człowieka i obywatela zawarte w konstytucji Estonii obowiązują w Internecie tak samo, jak i poza nim. Prawa te są nadrzędne wobec obowiązujących jak i przyszłych ustaw, regulacji i porozumień międzynarodowych. Nie można komukolwiek ograniczyć praw tylko dlatego, że w celu ich realizacji wykorzystuje Internet lub jakiekolwiek inne narzędzia, które mogłyby powstać w przyszłości. Niniejsze zasady nie stanowią wyczerpującego katalogu praw, są tylko rezultatami przejściowo wypracowanymi podczas otwartej dyskusji, którą obywatelskie społeczeństwo Estonii prowadziło na początku 2012 roku. Zasady nie są końcowe ani ostateczne; wraz z rozwojem technologii mogą i powinny być uzupełniane. Rozumiemy też, że spisane tu zasady mogą niekiedy wykraczać poza ramy obowiązującego dziś prawa. Zajęliśmy stanowisko, że rozwój technologii i szerzące się rozpowszechnienie niosą ze sobą niezbędność uzupełnienia i zmiany obecnych aktów prawnych w celach zapewnienia trwałej ochrony praw człowieka i praw obywatelskich. Zasady te podkreślają te prawa użytkowników Internetu, które mogą obowiązywać nie tylko w Estonii (i w kontekście naszej konstytucji), ale również w innych częściach świata. Pierwszą wersję dokumentu sporządzili Linnar Viik, Daniel Vaarik, Sten Tamkivi i Marten Kokk. W trakcie omówienia publicznego wersja ta została zmieniona i uzupełniona wieloma propozycjami, zaczerpniętymi między innymi wśród komentarzy użytkowników wyrażanych publicznie na blogu Praxis w dniach 14 24 lutego 2012 r. DEFINICJE 1
Użytkownik osoba, która korzysta z usług sieciowych w celu obcowania z innymi ludźmi lub w celu otrzymania dostępu do treści internetowych. Wszyscy obecni i ewentualni użytkownicy w tekście zasad są określeni wyrazem każdy. Dostawca usługi sieciowej przedsiębiorca, który oferuje użytkownikom środki i usługi umożliwiające im obcowanie z innymi użytkownikami lub zapewniające dostęp do treści internetowych. Dostawca treści internetowych osoba prywatna, firma lub instytucja państwowa, która oferuje użytkownikom usługi dotyczące przechowania danych lub ich opracowania bądź też udostępnia użytkownikom dostęp do zbioru swoich danych. Dostawca usługi internetowej dostawca usługi sieciowej lub treści internetowych. Państwo sektor publiczny, który obejmuje tak organy władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej, jak również przedsiębiorstwa, które świadczą usługi publiczne na poziomie państwowym, a także lokalnym oraz międzynarodowym. Internet zbiór usług sieciowych i treści internetowych dostępnych dla użytkowników. 1. KORZYSTANIE Z INTERNETU Każdy ma prawo do wejścia do Internetu i do korzystania z niego. Dostawcy usługi internetowej są wolni od ograniczeń, które zmieniałyby usługi na droższe lub mogłyby w inny sposób wpłynąć na zmniejszenie ich dostępności dla użytkowników. 2. ROZPOWSZECHNIENIE Każdy ma prawo do swobodnego tworzenia, poszukiwania, przyjmowania oraz przekazania dalej informacji w Internecie. Szeroka dostępność Internetu umożliwia pozytywny wpływ swobodnego rozpowszechnienia informacji. 3. TWÓRCZOŚĆ 2
Każdy ma prawo do wniesienia swego wkładu w rozpowszechnienie bogactwa zasobów kultury i wiedzy w Internecie oraz do uzupełnienia i wzbogacenia go własną twórczością. Każdy ma prawo do bycia uznanym za twórcę swego dzieła. Każdy ma prawo do robienia kopii ze znalezionych w Internecie opublikowanych zgodnie z obowiązującym prawem dzieł i innych opublikowanych zgodnie z obowiązującym prawem informacji w celu użytku własnego i użytku w swoim gospodarstwie domowym oraz do ich zmian, wykorzystania, jak również i do ich zniszczenia. Nie ograniczając wymienionych wyżej praw, każdy ma prawo do wprowadzenia w wyznaczonym przez ustawę terminie warunków korzystania i rozpowszechnienia swojej twórczości. Warunki te nie mogą być w sprzeczności z podstawowymi postulatami Internetu ani nie mogą stanowić przeszkody w swobodnym przepływie informacji. 4. WOLNOŚĆ SŁOWA W Internecie każdy ma prawo do wolności słowa i myśli. Każdy ma prawo do publikowania swoich opinii oraz do ujawnienia swojego światopoglądu w wirtualnych protestach i manifestacjach. Dostawca treści internetowych ma prawo do wprowadzenia szczegółowych warunków korzystania ze swojej usługi i do moderowania za ich pomocą wkładu użytkowników w swoje środowisko. 5. DANE OSOBOWE I IDENTYFIKACJA Każdy ma prawo do ochrony dotyczących go danych osobowych przechowywanych w Internecie. Ten, kto przetwarza dane osobowe, jest zobowiązany do wyjaśnienia użytkownikowi, w jakim celu i w jaki sposób te dane zostaną wykorzystane. Każdy ma prawo do poświadczenia swojej tożsamości i autoryzowania pod swoim imieniem i nazwiskiem czynności, używając podpisu elektronicznego. 3
Każdy ma prawo do żądania od dostawcy usługi skasowania lub usunięcia swoich archiwizowanych danych. 6. BEZPIECZEŃSTWO Każdy ma prawo do zachowania własnej wartości i bezpieczeństwa w Internecie. Każdy musi mieć możliwość korzystania z Internetu bez obawy cyberprzemocy i kradzieży tożsamości. Dzieci mają szczególne prawo do tego, by czuć się bezpiecznie w Internecie i nie obawiać się seksualnego lub jakiegokolwiek innego wykorzystania. 7. E-DEMOKRACJA Każdy ma prawo do tego, by otrzymywać usługi elektroniczne od państwa, którego jest obywatelem, a także od państwa, które odwiedza. Usługi państwowe są dostępne niezależnie od miejsca fizycznego przebywania użytkownika i każdy za pomocą kanałów elektronicznych może wziąć udział w pełnieniu władzy publicznej. Za pomocą kanałów elektronicznych należy sprzyjać E- demokracji oraz zmieniać wzięcie udziału przez ludzi w tworzeniu prawa w sposób możliwie prosty i dostępny. Wiadomości wymieniane w sposób elektroniczny pomiędzy obywatelami a państwem oraz odbywające się w Internecie debaty publiczne mają taką samą wartość i wagę, jak odbywająca się fizycznie lub na papierze wymiana informacjami. 8. E-RYNEK Każdy ma prawo do bezpiecznego transgranicznego handlu elektronicznego, do zawierania umów oraz do dokonania przekazów pieniężnych za pośrednictwem Internetu. Użytkownicy są wolni w dokonaniu wyboru spośród sposobów płatności oraz nie wolno ich zmuszać do zadłużenia się lub do nadmiernego ujawnienia danych osobistych tylko dlatego, że transakcja jest dokonywana przez Internet. 9. POLITYKA PRYWATNOŚCI 4
Każdy ma prawo do poszanowania w Internecie sekretów swego życia osobistego i rodzinnego oraz do zachowania w tajemnicy korespondencji. Każdy ma prawo do ochrony przechowywanych w Internecie oraz przekazywanych informacji - za pomocą środków kryptograficznych. Każdy ma prawo do nieujawniania w Internecie swojej tożsamości, jeżeli nie ma na to ochoty, i do pozostania anonimowym lub do używania pseudonimów. 10. DANE Każdy ma prawo do przechowywanych w Internecie swoich danych. Dane powierzone przez użytkownika na przechowanie dostawcy treści internetowych są własnością użytkownika. Nikt nie może ich przetwarzać bez zgody użytkownika. Dostawca treści internetowych nie może usunąć danych przestrzegającego warunków korzystania użytkownika ani nie może zabronić użytkownikowi dostępu do nich. Przechowujący dane odpowiada za nietykalność i bezpieczeństwo danych użytkownika. 11. OTWARTY INTERNET Każdy ma prawo do wyboru, z jakich treści internetowych będzie korzystał. Wyboru treści internetowych użytkownik dokonuje samodzielnie; ani państwo, ani dostawca usługi sieciowej nie mogą mu w tym przeszkodzić. Użytkownik ma prawo do otrzymania od państwa informacji dotyczących automatycznego przetworzenia, które umożliwia przepływ danych. 12. UZASADNIONE OCZEKIWANIA Każdy ma prawo do otrzymania zapewnienia, że używane przez niego publiczne usługi internetowe są zgodne z listą wymienionych tu zasad. 5
Każdy człowiek powinien swoją działalnością wspierać poszanowanie tych praw i swobód. 13. OGRANICZENIA Korzystanie z Internetu powinno być możliwie jak najmniej regulowane. Ograniczenia w korzystaniu z Internetu mogą zostać wprowadzone przez organ ustawodawczy oraz zastosowane przez sąd, biorąc za każdym razem pod uwagę konieczność tego ograniczenia i korzyść dla społeczeństwa demokratycznego. Działalność dokonującego ograniczenia organu powinna być przejrzysta i otwarta dla kontroli publicznej. Zmiana regulacji dotyczących Internetu powinna odbywać się w sposób otwarty, przy wielostronnej współpracy, w której biorą udział tak państwa, przedsiębiorstwa, organizacje pozarządowe, jak i użytkownicy Internetu. EWENTUALNY ROZWÓJ ZASAD Staramy się nawiązywać kontakty również w innych państwach, w których powstają podobne inicjatywy przykładem jest irpcharter.org i inne. Forma prawna jest w trakcie omawiania. Padła propozycja stworzenia karty międzynarodowej; wprowadzenia w życie kodeksu praw użytkowników Internetu w Estonii lub globalnie; wykorzystania w razie potrzeby preambuły ACTA jako źródła inspiracji, w tym niezwiązanych z wprowadzeniem w życie zasad z ewentualnym uprawomocnieniem ACTA. 6