Rozdział I. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 9. I.3 tereny zieleni 19

I Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej

Rozdział I Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 9 I.1 wprowadzenie 11 I.2 powierzchnia geodezyjna 16 I.3 tereny zieleni 19 I.4 Lesistość 20 I.5 Obszary prawnie chronione 22

I.1 WPROWADZENIE Województwo łódzkie, według stanu w dniu 1 I 2014 r. zajmuje powierzchnię 18219,0 km, co stanowi 5,8% terytorium Polski i plasuje je na 9 miejscu wśród województw. Na terenie województwa łódzkiego wydzielono 24 powiaty, w tym 3 miasta na prawach powiatu (,, Piotrków Trybunalski) oraz 177 gmin. Największym powiatem województwa jest powiat sieradzki (1490,8 km 8,2% powierzchni ogółem), natomiast najmniejszym miasto (34,4 km, tj. 0,2%). mazowieckie wielkopolskie lubelskie warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie podlaskie dolnośląskie pomorskie łódzkie kujawsko-pomorskie podkarpackie małopolskie lubuskie śląskie świętokrzyskie opolskie I.1 wprowadzenie 0 10,0 20,0 30,0 40,0 tys. km Rys. I.1 Powierzchnia województw w 2014 r. Stan w dniu 1 I Tabela I.1 Jednostki administracyjne województwa łódzkiego w 2013 r. WYSZCZEGÓLNIENIE Powiaty..................... Miasta na prawach powiatu Gminy...................... miejskie.................... miejsko-wiejskie........... wiejskie.................... Miasta....................... Miejscowości wiejskie........ Sołectwa.................... Polska 314 66 2479 306 602 1571 908 52543 40583 ogółem a W tym 3 gminy mające również status miasta na prawach powiatu. Województwo 21 3 177 18 26 133 44 5009 3491 Polska=100 6,7 4,5 7,1 5,9 4,3 8,5 4,8 9,5 8,6 Udziały województwa w wielkościach krajowych: powierzchni - 5,8% ludności - 6,5% kutnowski łęczycki łowicki Miasta na prawach powiatu poddębicki zduńskowolski zgierski łódzki wschodni brzeziński skierniewicki rawski sieradzki łaski pabianicki tomaszowski wieruszowski bełchatowski Piotrków Trybunalski opoczyński wieluński pajęczański piotrkowski Udziały w wielkościach wojewódzkich: powierzchni ludności 10% 20% radomszczański Rys. I.2 Powierzchnia i ludność województwa łódzkiego w 2013 r. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 11

W województwie łódzkim dominują tereny wiejskie, które zajmują jego większą część 17061,1 tys. km, tj. 93,6% powierzchni ogółem. Pozostały odsetek to tereny miejskie 115,8 tys. km, z których 34,1% zajmują miasta na prawach powiatu. 6,4% Gęstość zaludnienia w województwie łódzkim na koniec 2013 r. była jedną z wyższych wśród województw i wyniosła 138 osób/km. Wyższy wskaźnik odnotowano w 4 województwach: dolnośląskim 146 osób/km, mazowieckim 150 osób/km, małopolskim 221 osób/km oraz śląskim 373 osoby/km. Gęstość zaludnienia województwa łódzkiego w 2013 r. była wyższa niż średnia dla Polski 123 osoby/km. miasta 93,6% wieś Rys. I.3 Udział terenów miejskich województwa łódzkiego w powierzchni ogółem w 2014 r. Stan w dniu 1 I podlaskie warmińsko-mazurskie lubuskie zachodniopomorskie lubelskie opolskie świętokrzyskie wielkopolskie kujawsko-pomorskie podkarpackie pomorskie łódzkie dolnośląskie mazowieckie małopolskie śląskie 0 100 200 300 400 osób/km Fot I.1 Gmina wiejska Zgierz. Rys. I.5 Gęstość zaludnienia według województw w 2013 r. Województwo łódzkie, według stanu na koniec 2013 r., liczyło 2513,1 tys. mieszkańców i pod względem wielkości populacji przyjęło 6 lokatę wśród województw. Jego m i e s z k a ń c y s t a n owili 6, 5 % o g ó ł u l u d n o ś c i Po l s k i. Najliczniejszym, pod względem liczby mieszkańców, powiatem województwa była, którą pod koniec 2013 r. zamieszkiwało 711,3 tys. osób (28,3% mieszkańców całego województwa). Najmniejszą populacją charakteryzował sie powiat brzeziński - 30,9 tys. mieszkańców (1,2% ogółu). Ludność województwa zamieszkująca tereny miejskie liczyła 1593,0 tys. osób, co oznacza, że współczynnik urbanizacji, czyli odsetek ludności miejskiej wyniósł 63,4%. Wśród powiatów województwa najwyższy wskaźnik gęstości zaludnienia odnotowano w miastach na prawach powiatu: Łodzi 2426 osób/km, Skierniewicach 1413, Piotrkowie Trybunalskim 1129. Najgęściej zaludnionym powiatem ziemskim był powiat pabianicki 243 osoby/km, natomiast najmniej poddębicki 48 osób/km. 36,6% 63,4% miasta wieś Rys. I.4 Struktura ludności województwa łódzkiego według miejsca zamieszkania w 2013 r. Fot I.2 Miasto. 12 Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej

Gminy Dąbrowice Łanięta Nowe Strzelce Ostrowy Oporów Kiernozia Kutno Krośniewice Żychlin Chąśno Kutno Daszyna Grabów Bedlno Witonia Uniejów Poddębice Pęczniew Zgierz Sieradz Brąszewice Lututów Ostrówek Wieruszów Bełchatów Osjaków Biała Skomlin Łubnice Szczerców Siemkowice Wierzchlas Rząśnia Mokrsko Działoszyn Pajęczno Gorzkowice Kamieńsk Rzeczyca Lubochnia Poświętne Tomaszów Mazowiecki Drzewica Sławno Opoczno Mniszków Sulejów Rozprza Sulmierzyce Sadkowice Cielądz Czerniewice Paradyż Bełchatów Kiełczygłów Kleszczów Wieluń Bolesławiec Wola Krzysztoporska Kluki Rusiec Czarnożyły Czastary Wolbórz Piotrków Trybunalski Konopnica Sokolniki Ujazd Drużbice Zelów Widawa Biała Rawska Żelechlinek Inowłódz Tomaszów Mazowiecki Moszczenica Grabica Złoczew Galewice Buczek Sędziejowice Będków Kowiesy Rawa Mazowiecka Regnów Budziszewice Rokiciny Tuszyn Nowy Kawęczyn Rawa Mazowiecka Głuchów Jeżów Koluszki Brójce Czarnocin Burzenin Klonowa Andrespol Dłutów Zapolice Brzeźnio Rogów Dobroń Pabianice Zduńska Wola Łask Sieradz Wróblew Maków Pabianice Ksawerów Pabianice Rzgów Lipce Reymontowskie Godzianów Słupia Brzeziny Wodzierady Zduńska Wola Łyszkowice Dmosin Brzeziny Nowosolna Lutomiersk Szadek Błaszki Stryków Zgierz Konstantynów Łódzki Warta Domaniewice Głowno Dalików Zadzim Bolimów Nieborów Głowno Ozorków Parzęczew Aleksandrów Łódzki Goszczanów Piątek Ozorków Wartkowice Łowicz Łowicz Bielawy Łęczyca Góra Świętej Łęczyca Małgorzaty Świnice Warckie Kocierzew Południowy Zduny Krzyżanów Białaczów Aleksandrów Żarnów Łęki Szlacheckie Ręczno Lgota Gomunice Strzelce Wielkie Wielka Dobryszyce Pątnów Nowa Brzeźnica Ładzice Radomsko Radomsko Kodrąb 2 Ludność na 1 km Masłowice Przedbórz Kobiele Wielkie Żytno Wielgomłyny do 40 40-60 60-80 80-100 100 i więcej Gidle Żytno 138 kutnowski Powiaty łowicki łęczycki zgierski poddębicki skierniewicki brzeziński rawski łódzki wschodni zduńskowolski pabianicki sieradzki łaski bełchatowski wieruszowski 123 tomaszowski Piotrków Trybunalski opoczyński piotrkowski wieluński pajęczański radomszczański Rys. I.6 Gęstość zaludnienia w województwie łódzkim w 2013 r. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 13

W województwie łódzkim, w wyniku przewagi liczby zgonów nad liczbą urodzeń, występuje ujemny przyrost naturalny, który w 2013 r. wyniósł -8831 osób, czyli -3,5 osoby na 1000 mieszkańców. Był to najniższy przyrost naturalny wśród województw. Najwyższym współczynnikiem przyrostu naturalnego charakteryzowały się województwa: pomorskie (1,7 ), wielkopolskie (1,2 ) i małopolskie (1,2 ). Dla Polski współczynnik ten wyniósł -0,5. wielkopolskie małopolskie pomorskie podkarpackie mazowieckie warmińsko-mazurskie lubuskie kujawsko-pomorskie podlaskie zachodniopomorskie opolskie lubelskie świętokrzyskie dolnośląskie śląskie łódzkie -10,0-5,0 0 5,0 tys. Rys. I.7 Przyrost naturalny według województw w 2013 r. W ciągu roku Współczynnik przyrostu naturalnego w miastach województwa łódzkiego był ujemny i ukształtował się na poziomie -2,2. Na terenach wiejskich również przyjął wartość ujemną (-2,6 ). W 2013 r. najniższy przyrost naturalny na 1000 ludności wśród powiatów województwa łódzkiego odnotowano w Łodzi (-6,5 ), powiecie kutnowskim (-4,8 ) oraz poddębickim (-3,8 ). Dodatnim przyrostem naturalnym charakteryzowały się jedynie dwa powiaty: bełchatowski oraz miasto, gdzie współczynnik przyrostu naturalnego wyniósł odpowiednio 1,2 oraz 0,1. Według prognozy Głównego Urzędu Statystycznego, opracowanej w 2008 r., przewiduje się dalszy spadek liczby mieszkańców województwa łódzkiego. W okresie 2013-2035 liczba mieszkańców województwa zmniejszy się o 325,1 tys. tj. o 12,9%. Spadek liczby mieszkańców prognozuje się niemal we wszystkich województwach, jednak łódzkie według tych przewidywań odnotuje jeden z najgłębszych, za województwem świętokrzyskim (spadek o 15,1%) oraz lubelskim (spadek o 13,2%). mazowieckie małopolskie pomorskie lubuskie wielkopolskie opolskie podlaskie podkarpackie warmińsko-mazurskie zachodniopomorskie kujawsko-pomorskie świętokrzyskie lubelskie dolnośląskie łódzkie śląskie 600,00 400,00 200,00 0 200,00 tys. Rys. I.8 Prognozowana zmiana liczby ludności w okresie 2013-2035. Na terenach wiejskich województwa łódzkiego przewiduje się niewielki ubytek zaludnienia według prognozy liczba ludności zmniejszy się o 67,5 tys. (o 7,3%) do 852,5 tys. Na terenach miejskich przewiduje się natomiast ubytek ludności o 16,2%. Stosunkowo mniejszy ubytek liczby mieszkańców wsi niż miast sprawi, iż udział ludności miejskiej wśród ogółu mieszkańców województwa łódzkiego obniży się z 63,4% do 61,0% w 2035 r. Fot I.3 Park Staromiejski w Łodzi. Fot I.4 Park Staromiejski w Łodzi. 14 Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej

Wieruszów Galewice Bolesławiec Sokolniki Czastary Łubnice Klonowa Skomlin Goszczanów Błaszki Brąszewice Lututów Biała Mokrsko Gminy Wróblew Złoczew Czarnożyły Ostrówek Wieluń Warta Brzeźnio Pątnów Pęczniew Sieradz Sieradz Wierzchlas Uniejów Burzenin Konopnica Osjaków Działoszyn Grabów Świnice Warckie Poddębice Zadzim Siemkowice Wartkowice Szadek Zduńska Wola Zduńska Wola Zapolice Sędziejowice Widawa Rusiec Kiełczygłów Łanięta Nowe Ostrowy Dąbrowice Rząśnia Pajęczno Krośniewice Daszyna Łęczyca Łęczyca Dalików Lutomiersk Wodzierady Łask Buczek Szczerców Parzęczew Zelów Sulmierzyce Strzelce Wielkie Nowa Brzeźnica Kutno Witonia Góra Świętej Małgorzaty Ozorków Ozorków Aleksandrów Łódzki Strzelce Kutno Konstantynów Łódzki Dobroń Pabianice Kluki Kleszczów Dłutów Oporów Krzyżanów Piątek Pabianice Ksawerów Pabianice Rzgów Lgota Gomunice Wielka Dobryszyce Ładzice Drużbice Zgierz Zgierz Bełchatów Bełchatów Radomsko Kamieńsk Radomsko Tuszyn Grabica Bedlno Żychlin Bielawy Głowno Brójce Gorzkowice Zduny Domaniewice Głowno Czarnocin Moszczenica Będków Kiernozia Piotrków Trybunalski Wola Krzysztoporska Sulejów Kodrąb Kobiele Wielkie Rozprza Rokiciny Chąśno Łowicz Wolbórz Łęki Szlacheckie Ręczno Masłowice Łowicz Łyszkowice Ujazd Kocierzew Południowy Nieborów Maków Budziszewice Mniszków Lubochnia Aleksandrów Bolimów Stryków Lipce Dmosin Reymontowskie Godzianów Słupia Brzeziny Rogów Nowosolna Brzeziny Jeżów Głuchów Andrespol Koluszki Wielgomłyny Inowłódz Tomaszów Mazowiecki Przedbórz Żelechlinek Tomaszów Mazowiecki Sławno Paradyż Czerniewice Żarnów Nowy Kawęczyn Rawa Mazowiecka Cielądz Rzeczyca Opoczno Białaczów Kowiesy Rawa Mazowiecka Regnów Poświętne Biała Rawska Drzewica Sadkowice Przyrost naturalny na 1000 ludności do -4,0-4,0- -2,0-2,0-0,0 0,0-2,0 (przedziały domknięte prawostronnie) 2,0 i więcej Gidle Żytno -3,5 Powiaty kutnowski łęczycki łowicki poddębicki zgierski skierniewicki zduńskowolski brzeziński łódzki wschodni rawski -0,5 sieradzki łaski pabianicki tomaszowski wieruszowski bełchatowski Piotrków Trybunalski opoczyński wieluński piotrkowski pajęczański radomszczański Rys. I.9 Ruch naturalny ludności w województwie łódzkim w 2013 r. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 15

I.2 POWIERZCHNIA GEODEZYJNA Tabela I.2 Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej województwa łódzkiego w 2014 r. Stan w dniu 1 I WYSZCZEGÓLNIENIE Według ewidencji geodezyjnej (stan w dniu 1 I 2014 r.) największą część województwa zajmują użytki rolne Powierzchnia geodezyjna ogółem............ 1287006 ha, tj. 70,6% ogólnej powierzchni. W ich strukturze Użytki rolne................................... najwięcej (77,7%) stanowią grunty orne. grunty orne................................... W ciągu 10 lat areał użytków rolnych województwa sady........................................... łódzkiego zmniejszył się o 2,2%, przy jednoczesnym wzroście łąki trwałe..................................... p owierzchni gruntów l e ś nyc pastwiska trwałe............................... I.2 h powierzchnia o r a z z a d r zewionyc geodezyjna h i zakrzewionych o 4,8%, które według stanu w dniu 1 I 2014 grunty rolne zabudowane..................... stanowiły ponad 22,0% ogółu powierzchni województwa. grunty pod stawami........................... Największe zmiany odnotowano w przypadku użytków grunty pod rowami............................ ekologicznych, których powierzchnia od 2004 r. wzrosła z 291 ha Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione do 1321 ha. W ciągu ostatniej dekady zaobserwowano również lasy............................................ wzrost gruntów zabudowanych i zurbanizowanych o 12784 ha, grunty zadrzewione i zakrzewione............. tj. o 14,7%. Na początku 2014 r. zajmowały one 5,5% powierzchni Grunty zabudowane i zurbanizowane........ województwa łódzkiego. tereny mieszkaniowe.......................... tereny przemysłowe........................... inne tereny zabudowane...................... zurbanizowane tereny niezabudowane........ tereny rekreacyjno-wypoczynkowe............ tereny komunikacyjne......................... drogi......................................... koleje........................................ inne.......................................... użytki kopalne................................. Grunty pod wodami........................... powierzchniowymi płynącymi................. powierzchniowymi stojącymi.................. Użytki ekologiczne............................ Nieużytki...................................... Tereny różne................................... Fot I.5 Gmina Zgierz. Województwo w ha 1821895 1287006 1000341 30249 115593 85852 41677 4617 8677 401710 390950 10760 99926 20170 6415 9212 3933 2929 54586 47880 6231 475 2681 11197 8967 2230 1321 14764 5971 Powierzchnia geodezyjna ogółem: 1821895 ha miasto: 115782 ha wieś: 1706113 ha użytki rolne 1287006 ha 70,6% pozostałe b 22056 km 1,2% grunty pod wodami 11197 km 0,6% grunty zabudowane i zurbanizowane 99926 ha 5,5% grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione 401710 ha 22,0% a Informacje o stanie geodezyjnym i kierunkach wykorzystania powierzchni kraju ujmowane są według form władania i grup rejestrowych w oparciu o ewidencję gruntów wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 III 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 38, poz. 454). Ewidencja ta wprowadziła od 2002 r. zmiany polegające głównie na włączeniu do użytków rolnych: gruntów rolnych zabudowanych (poprzednio ujmowanych w pozycji grunty zabudowane i zurbanizowane), gruntów pod stawami (ujmowanych w pozycji wody śródlądowe stojące) oraz rowów (które stanowiły odrębną pozycję). b Użytki ekologiczne, nieużytki, tereny różne. Rys. I.10 Powierzchnia geodezyjna województwa łódzkiego w 2014 r. Stan w dniu 1 I 16 Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej

2,3% Rys. I.11 Struktura użytków rolnych w województwie łódzkim w 2014 r. 9,0% Stan w dniu 31 I 54,6% 6,7% 0,4% 0,7% 3,2% 2,7% 2,9% 77,7% 20,2% 4,0% Rys. I.12 Struktura gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w województwie łódzkim w 2014 r. Stan w dniu 31 I ha Polska................... 31267967 Województwa: łódzkie................. 1821895 6,4% 9,2% grunty orne sady łąki trwałe pastwiska trwałe grunty rolne zabudowane grunty pod stawami grunty pod rowami tereny mieszkaniowe tereny przemysłowe inne tereny zabudowane tereny niezbudowane tereny rekreacyjno- -wypoczynkowe tereny komunikacyjne a użytki kopalne Województwo łódzkie, wśród innych województw, charakteryzuje się (wg danych z 1 I 2014 r.) największym odsetkiem użytków rolnych w powierzchni ogółem 70,6%. Dla Polski odsetek ten w tym samym czasie wyniósł 59,9%. Województwo zajmuje natomiast ostatnie miejsce pod względem udziału gruntów leśnych oraz zadrzewionych i zakrzewionych w powierzchni ogółem (ponad 22,0%), dla Polski odsetek ten, na początku 2014 r., wyniósł 30,9%. Udział gruntów pod wodami w powierzchni ogółem z odsetkiem 0,6% także plasuje województwo łódzkie na ostatnim miejscu. Dla Polski wartość ta była ponad 3-krotnie wyższa na początku 2014 r. wyniosła 2,1%. Grunty zabudowane i zurbanizowane stanowiły 5,5% powierzchni województwa, tj. o 0,3 pkt proc. więcej niż w skali kraju. Użytki ekologiczne, nieużytki, tereny różne na początku 2014 r. stanowiły 1,2% powierzchni województwa łódzkiego. Dla Polski odsetek ten wyniósł w tym samym czasie 1,9%. W strukturze użytków rolnych województwa łódzkiego, podobnie jak w innych województwach, największy odsetek zajmowały grunty orne 77,7%. Województwo łódzkie charakteryzowało się jednym z niższych udziałów łąk trwałych w powierzchni użytków rolnych 9,0%. Niższym udziałem cechowało się jedynie województwo kujawsko-pomorskie 7,2%. dolnośląskie.............. 1994674 kujawsko-pomorskie..... 1797134 lubelskie................. 2512246 lubuskie................. 1398789 małopolskie.............. 1578279 mazowieckie............. 3555847 opolskie................... 941187 podkarpackie............ 1784576 podlaskie................ 2018702 pomorskie............... 1831034 śląskie................... 1233309 świętokrzyskie........... 1171050 warmińsko-mazurskie.... 2417347 wielkopolskie............ 2982650 zachodniopomorskie..... 2289248 użytki rolne grunty pod wodami grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione pozostałe: użytki ekologiczne, nieużytki, tereny różne grunty zabudowane i zurbanizowane Rys. I.13 Powierzchnia geodezyjna Polski według województw w 2014 r. Stan w dniu 1 I Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 17

ha Województwo łódzkie..... 1821895 Powiaty: b ełchatowski................ 96760 b rzeziński................... 35856 k utnowski................... 88686 ł aski........................ 61823 ł ęczycki..................... 77275 ł owicki...................... 98817 ł ódzki wschodni............. 49976 o poczyński................. 104019 p abianicki................... 49218 p ajęczański................. 80382 p iotrkowski................ 142874 p oddębicki.................. 88121 r adomszczański............ 144257 r awski....................... 64620 sieradzki................... 149083 s kierniewicki................ 75357 tomaszowski............... 102479 w ieluński.................... 92648 w ieruszowski................ 57713 z duńskowolski.............. 36923 z gierski..................... 85518........................... 29325 Piotrków Trybunalski............ 6724.................... 3441 użytki rolne grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione grunty pod wodami pozostałe: użytki ekologiczne, nieużytki, tereny różne grunty zabudowane i zurbanizowane Rys. I.14 Powierzchnia geodezyjna województwa łódzkiego według powiatów w 2014 r. Stan w dniu 1 I Powiatem województwa łódzkiego, charakteryzującym się największym udziałem użytków rolnych w powierzchni ogółem (wg danych z 1 I 2014 r.) był powiat łęczycki, gdzie użytki rolne stanowiły 88,6% powierzchni powiatu. Najmniejszym odsetkiem gruntów rolnych cechowały się miasta na prawach powiatu ( 41,4%, Piotrków Trybunalski 47,3%, 49,0%) oraz powiat bełchatowski 58,2%. Grunty leśne oraz zadrzewione i zakrzewione zajmowały największą cześć powierzchni powiatu tomaszowskiego 32,1%, opoczyńskiego 31,8% oraz bełchatowskiego 31,5%, najmniejszą natomiast powiatu kutnowskiego i łęczyckiego 5,4%. W Łodzi grunty leśnie oraz zadrzewione i zakrzewione zajmowały 10,0% powierzchni miasta. Największy udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych w powierzchni ogółem odnotowano na terenie miasta Łodzi 47,2% oraz pozostałych miast na prawach powiatu: Skierniewic 42,2%, Piotrkowa Trybunalskiego 29,6%, a także powiatu zgierskiego 10,2%, najniższy zaś w powiecie poddębickim 3,0%. Grunty pod wodami, zajmowały na początku 2014 r. powierzchnię 11,2 tys. ha tj. 0,6% obszaru województwa. Największą powierzchnią gruntów pod wodami charakteryzował się powiat poddębicki 1,7%. Najmniejszą natomiast powiat łódzki wschodni i rawski 0,2% powierzchni. 18 Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej

I.3 TERENY ZIELENI W 2013 r. (wg stanu w dniu 31 XII) tereny zieleni zajmowały powierzchnię 9,1 tys. ha, co stanowiło 0,5% obszaru całego województwa. Największy odsetek tych terenów wśród województw odnotowano w województwie podkarpackim 1,8%, najmniejszy natomiast w podlaskim 0,2%. W skali kraju udział I.3 tereny ten wyniósł zieleni 0,6%. W 2013 r. (wg stanu w dniu 31 XII) łączna powierzchnia ogólnodostępnych parków spacerowo-wypoczynkowych i zieleńców oraz terenów zieleni osiedlowej w województwie łódzkim wyniosła 3,7 tys. ha (0,2% powierzchni geodezyjnej województwa), co oznacza, że średnio na jednego mieszkańca 2 przypadało ok. 14,8 m powierzchni ogólnodostępnych parków spacerowo-wypoczynkowych i zieleńców oraz terenów zieleni osiedlowej. W Łodzi tereny te zajmowały 1,6 tys. ha i stanowiły 5,5% powierzchni miasta. Natomiast na jednego mieszkańca 2 przypadało średnio 22,5 m. Dla Polski wskaźnik ten wyniósł 2 15,5 m. Tabela I.3 Tereny zieleni w 2013 r. WYSZCZEGÓLNIENIE Parki spacerowo- -wypoczynkowe....... Zieleńce................. Zieleń uliczna........... Zieleń osiedlowa........ Cmentarze.............. Lasy gminne............ Pozostałe................ Polska Województwo 22758,8 10109,8 13573,9 26709,5 17989,9 84309,5 3010,6 w ha 1461,8 427,6 882,6 1823,5 1149,3 3295,4 12,8 588,8 105,0 456,0 907,6 224,5 1465,7 - Powiatem województwa łódzk iego, w któr ym na 1 mieszk ańca prz ypadała najmniejsza powierzchnia ogólnodostępnych parków spacerowo-wypoczynkowych, zieleńców oraz terenów zieleni osiedlowej był powiat skierniewicki 1,8 m, natomiast największą powierzchnią tych terenów, w przeliczeniu na 1 mieszkańca, cechowało się miasto 27,0 m i powiat rawski 24,4 m. Rys. I.16 Powierzchnia ogólnodostępnych parków spacerowowypoczynkowych i zieleńców oraz terenów zieleni osiedlowej przypadającą na 1 mieszkańca według województw w 2013 r. śląskie lubuskie dolnośląskie zachodniopomorskie kujawsko-pomorskie wielkopolskie opolskie pomorskie łódzkie lubelskie warmińsko-mazurskie mazowieckie małopolskie podlaskie świętokrzyskie podkarpackie Funkcje ogólnodostępnych terenów zieleni pełnią również l a s y gminne. Po d k o n i e c 2 0 1 3 r. i c h p owierzchnia w województwie łódzkim wyniosła 3,3 tys. ha, z czego 59,9% znajdowało się na terenach miejskich. W samej Łodzi lasy gminne zajmowały powierzchnię 1,5 tys. ha i stanowiły 44,5% lasów gminnych województwa. 0,0 10,0 20,0 30,0 km / osoba 36,4% 12,7% 0,1% 16,2% 4,7% 9,8% 20,1% parki spacerowo- -wypoczynkowe zieleńce zieleń uliczna zieleń osiedlowa cmentarze lasy gminne pozostałe Rys. I.15 Struktura terenów zieleni w województwie łódzkim w 2013 r. Fot I.6 Park Helenów w Łodzi. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 19

I.4 LESISTOŚĆ W końcu 2013 r. w województwie łódzkim lasy zajmowały 387502 tys. ha, co stanowiło 21,3% całego obszaru. I choć udział lasów w powierzchni ogółem z roku na rok zwiększa się, I.4 Lesistość to województwo łódzkie charakteryzuje się najniższym wskaźnikiem lesistości wśród innych województw. Najwyższy wskaźnik lesistości odnotowano w województwie lubuskim 42,9%. W strukturze leśnej województwa łódzkiego dominującym gatunkiem jest sosna, której udział w drzewostanie leśnym na koniec 2013 r. wyniósł 76,1%. Nieznacznie większy udział tego gatunku w strukturze gruntów leśnych odnotowano jedynie w województwie wielkopolskim - 76,9%. 76,1% % 6,7 % 7,0 % 5,1 % 5,1 Tabela I.4 Powierzchnia gruntów leśnych i lesistość w 2013 r. Polska WYSZCZEGÓLNIENIE Województwo w ha Powierzchnia gruntów leśnych................ 9382966 394816 2802 lasy.................... 9177193 387502 2757 grunty związane z gospodarką leśną 205773 7314-29,4 21,3 9,4 sosna olsza dąb pozostałeb brzoza a Określonego na podstawie gatunków panujących (przeważających w drzewostanie). b Świerk, jodła, buk, grab, osika, topola. a Lesistość................ Rys. I.18 Powierzchnia lasów według składu gatunkowego w województwie łódzkim w 2013 r. lubuskie podkarpackie pomorskie zachodniopomorskie śląskie warmińsko-mazurskie podlaskie dolnośląskie małopolskie świętokrzyskie opolskie wielkopolskie kujawsko-pomorskie lubelskie Fot I.7 Grotniki, gmina Zgierz. mazowieckie łódzkie 0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 % Rys. I.17 Lesistość według województw w 2013 r. Wśród powiatów województwa łódzkiego największą lesistością charakteryzował się powiat tomaszowski, gdzie lasy na koniec 2013 r. zajmowały 31,1% powierzchni powiatu. Równie wysok i udział lasów w powierzchni ogółem odnotowano w powiatach: opoczyńskim (30,7%) oraz radomszczańskim (30,6%). Powiatem o najniższej lesistości był powiat skierniewicki (4,5%), a za nim kutnowski (4,9%) oraz łęczycki (5,6%). W Łodzi lesistość ukształtowała się na poziomie 9,4%. 20 Fot I.8 Grotniki, gmina Zgierz. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej

Wieruszów Galewice Bolesławiec Sokolniki Czastary Łubnice Goszczanów Błaszki Brąszewice Klonowa Skomlin Lututów Biała Mokrsko Gminy Wróblew Złoczew Ostrówek Czarnożyły Wieluń Warta Brzeźnio Pątnów Pęczniew Sieradz Sieradz Wierzchlas Uniejów Burzenin Konopnica Osjaków Grabów Świnice Warckie Poddębice Zadzim Siemkowice Działoszyn Wartkowice Szadek Zduńska Wola Zduńska Wola Zapolice Widawa Rusiec Kiełczygłów Łanięta Nowe Ostrowy Dąbrowice Rząśnia Pajęczno Krośniewice Daszyna Łęczyca Łęczyca Dalików Łask Sędziejowice Lutomiersk Wodzierady Szczerców Parzęczew Buczek Zelów Sulmierzyce Strzelce Wielkie Nowa Brzeźnica Kutno Witonia Góra Świętej Małgorzaty Ozorków Ozorków Aleksandrów Łódzki Dobroń Kluki Strzelce Kutno Konstantynów Łódzki Kleszczów Pabianice Dłutów Oporów Krzyżanów Piątek Lgota Gomunice Wielka Dobryszyce Ładzice Zgierz Zgierz Pabianice Ksawerów Pabianice Drużbice Bełchatów Bełchatów Radomsko Rzgów Kamieńsk Radomsko Tuszyn Grabica Bedlno Żychlin Bielawy Głowno Stryków Brójce Wola Krzysztoporska Gorzkowice Zduny Domaniewice Głowno Brzeziny Nowosolna Czarnocin Moszczenica Kodrąb Kobiele Wielkie Rozprza Dmosin Brzeziny Andrespol Rokiciny Będków Piotrków Trybunalski Kiernozia Chąśno Łowicz Wolbórz Sulejów Łęki Szlacheckie Ręczno Masłowice Wielgomłyny Rogów Koluszki Łowicz Łyszkowice Maków Kocierzew Południowy Nieborów Bolimów Lipce Reymontowskie Godzianów Słupia Jeżów Ujazd Budziszewice Mniszków Lubochnia Inowłódz Tomaszów Mazowiecki Tomaszów Mazowiecki Aleksandrów Przedbórz Głuchów Żelechlinek Sławno Paradyż Czerniewice Żarnów Nowy Kawęczyn Rawa Mazowiecka Cielądz Rzeczyca Opoczno Białaczów Kowiesy Rawa Mazowiecka Regnów Poświętne Biała Rawska Drzewica Sadkowice Lesistość w % do 4,9 5,0-14,9 15,0-24,9 25,0-34,9 35 i więcej Gidle Żytno 21,3% Powiaty kutnowski łęczycki łowicki poddębicki zgierski skierniewicki zduńskowolski brzeziński łódzki wschodni rawski 29,4% sieradzki łaski pabianicki tomaszowski wieruszowski bełchatowski Piotrków Trybunalski opoczyński wieluński piotrkowski pajęczański radomszczański Rys. I.19 Lesistość w województwie łódzkim w 2013 r. Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej 21

I.5 OBSZARY PRAWNIE CHRONIONE Powierzchnia obszarów prawnie chronionych w województwie łódzkim na koniec 2013 r. wyniosła 357,8 tys. ha, co stanowiło 19,6% powierzchni województwa. Jest to jeden I.5 Obszary prawnie chronione z najniższych udziałów wśród innych województw. Mniejszy udział odnotowano jedynie w województwie dolnośląskim 18,6%. Dla Polski odsetek ten wyniósł 32,5%. Na 1 mieszkańca województwa łódzkiego przypadały 1424 m obszarów chronionych, czyli o 46,1% mniej niż na mieszkańca Polski. Niżej w rankingu znalazły się jedynie 2 województwa: dolnośląskie 1275 m /mieszkańca i śląskie 595 m /mieszkańca. Tabela I.5 Obszary prawnie chronione w 2013 r. Największą powierzchnię wśród obszarów chronionych w województwie łódzkim zajmowały obszary chronionego krajobrazu 240,9 tys. ha tj. 67,3% obszarów prawnie chronionych. Parki narodowe zajmowały jedynie 68,3 ha 0,02% p owierzchni wojewó d z t w a. Ze s p o ł y p r z y rodniczo - krajobrazowe w województwie łódzkim, zajmujące obszar 11,8 tys. ha, stanowiły 3,3% wszystkich obszarów prawnie chronionych na terenie województwa i jest to największy udział wśród innych województw. Zespoły te zajmowały jednocześnie 12,4% powierzchni wszystkich zespołów przyrodniczo -krajobrazowych w kraju i tutaj także był to jeden z wyższych udziałów wśród innych województw (warmińsko-mazurskie - 22,3%, pomorskie 14,3%). WYSZCZEGÓLNIENIE Polska w ha Województwo Ogółem............................. a Parki narodowe...................... a Rezerwaty przyrody................. ab Parki krajobrazowe.................. a Obszary chronionego krajobrazu.... Stanowiska dokumentacyjne......... Zespoły przyrodniczo-krajobrazowe.. Użytki ekologiczne................... 10164813,6 314619,7 165741,5 2530924,8 7006245,7 904,0 95780,6 50597,5 357794,1 68,3 7418,8 95911,0 240883,7 33,7 11835,7 1643,1 a Bez otuliny. b Bez rezerwatów i pozostałych form ochrony przyrody położonych na terenie parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu. świętokrzyskie małopolskie warmińsko-mazurskie podkarpackie lubuskie pomorskie podlaskie kujawsko-pomorskie wielkopolskie mazowieckie opolskie lubelskie śląskie zachodniopomorskie łódzkie dolnośląskie 0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 % Rys. I.20 Udział obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogółem w 2013 r. Fot I.9 Rezerwat przyrody Grądy nad Moszczenicą Powiatem województwa łódzkiego charakteryzującym się największym udziałem obszarów prawnie chronionych w powierzchni ogółem na koniec 2013 r. był powiat brzeziński, oraz łaski, na terenie których obszary chronione zajmowały odpowiednio 19,6 tys. ha i 25,8 tys. ha, tj. 54,6% i 41,8% powiatu. Najmniejszym udziałem tych terenów w powierzchni ogółem charakteryzowało się miasto obszary te zajmowały powierzchnię 5,7 ha, tj. 0,2% całego miasta. Największa powierzchnia obszarów chronionego krajobrazu w województwie łódzkim znajdowała się na terenie powiatu sieradzkiego 36,7 tys. ha, tj. 10,3 %. Najmniej na terenie miasta 0,002%. Obszary prawnie chronione w Łodzi zajmowały teren 2,8 tys. ha, tj 9,4% powierzchni miasta oraz 0,8% obszarów prawnie chronionych województwa. Opracowała: Marta Gonerska Łódzki Ośrodek Badań Regionalnych Urząd Statystyczny w Łodzi 22 Wykorzystanie powierzchni geodezyjnej