W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W LATACH 2014-2020. Kielce, 28 października 2014 r. Założenia Umowy partnerstwa układ Programów Operacyjnych

Podobne dokumenty
WSPARCIE WIELKOPOLSKIEJ PRZEDSIĘBIORCZOŚCI W RAMACH WRPO Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego w Poznaniu

Program Operacyjny Polska Wschodnia 2020

Wsparcie przedsiębiorców w latach możliwości pozyskania dofinansowania w nowej perspektywie unijnej

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia

Wsparcie dla przedsiębiorców w nowej perspektywie finansowej

Dr Bogusław Klimczuk 1

Program Operacyjny Polska Wschodnia

Planowane kierunki instrumentów wsparcia dla MŚP w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata

Wsparcie sektora MŚP w Regionalnych Programach Operacyjnych

Polityka spójności w latach : Program Operacyjny Inteligentny Rozwój i instrumenty wspierające B+R+I. ul. Nowogrodzka 47a Warszawa

Instrumenty wsparcia przedsiębiorstw w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego

Dofinansowanie na rozwój działalności i wdrożenie innowacji

Wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości w ramach WRPO założenia programowe

Finansowanie MŚP w ramach funduszy strukturalnych

Katarzyna Mucha Dział Obsługi Badań Naukowych i Projektów Unijnych

WIELKOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA Oś Priorytetowa I Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka

Finansowanie przedsiębiorstw ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w perspektywie finansowej

Finansowania projektów w nowej perspektywie w ramach I i II Osi priorytetowej RPO WŁ czerwca 2015 r., Tomaszów Mazowiecki

Środki na projekty B+R i transfer technologii w RPO WM

Think small first MSP przede wszystkim oferta PARP na lata

Nowa perspektywa finansowa UE nowe uwarunkowania

Programowanie perspektywy finansowej w Wielkopolsce. Oś Priorytetowa I- Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka

Inteligentny rozwój rodzaje inwestycji mających szansę na wsparcie w nowej perspektywie finansowej

Rozwój inteligentny Rozwój zrównoważony Rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój, Toruń, 4 grudnia 2013 r.

Oferta PARP dla przedsiębiorców w nowej perspektywie finansowej na lata

Specjalizacje lokalne, lokalne bieguny wzrostu. Gospodarka i przedsiębiorczość. Instytucje otoczenia biznesu i administracja Kultura innowacji.

Finansowanie MSP z funduszy europejskich w perspektywie oraz Konferencja SOOIPP Warszawa, maj 2019

Wsparcie działalności innowacyjnej przedsiębiorców i współpracy nauki z biznesem w ramach RPO WKP

B+R+I w programach operacyjnych

MAŁOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY ZAŁOŻENIA INTERWENCJI W OBSZARZE WSPIERANIA MŚP

PROGRAM OPERACYJNY POLSKA WSCHODNIA

dla badań i rozwoju: Osie Priorytetowe PO IG Osie Priorytetowe PO IG

WZROST KONKURENCYJNOŚCI PRZEDSIĘBIORSTW SEKTOROWY PROGRAM OPERACYJNY

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata Wsparcie mikro, małych i średnich przedsiębiorstw

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny

OŚ PRIORYTETOWA 1WZMOCNIENIE KONKURENCYJNOŚCI I INNOWACYJNOŚCI GOSPODARKI REGIONU

Spotkanie informacyjne. Plany wspierające dalszą działalność i rozwój Klastra INNOWATOR Perspektywa programowa na lata

Założenia Regionalnego Programu Operacyjnego na lata w kontekście wsparcia szkolnictwa wyższego oraz infrastruktury B+R

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach RPO WSL wersja 4. Katowice, 28 marca 2014 r.

Wsparcie Przedsiębiorców w RPO WD (w wersji sprzed konsultacji społecznych)

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości - obszary wspierania gospodarki

Wsparcie PARP dla Małych i Średnich przedsiębiorstw

Wsparcie dla projektów innowacyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego

Wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji w regionalnych i krajowych programach operacyjnych na lata

REGIONALNYM PROGRAMIE OPERACYJNYM NA LATA

Inteligentne Mazowsze w ramach RPO WM

ZAŁOŻENIA, STRATEGIE, DOKUMENTY ŚRODKI, INSTYTUCJE PROGRAMY FUNDUSZE DLA MŁODYCH NOWOŚCI, INFORMACJE

Wsparcie dla MŚP w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój, stycznia 2014 r.

WSPARCIE DZIAŁALNOŚCI BADAWCZO ROZWOJOWEJ PRZEZ FUNDUSZE UNIJNE. Józefów, 17 marca 2015

Podstawy procesu programowania perspektywy finansowej Konsultacje społeczne Gliwice, 24 maja 2013 r.

PO Wiedza, Edukacja, Rozwój (PO WER) POWER uwzględnia stojące przed Europą długofalowe wyzwania związane z globalizacją, rozwojem ekonomicznym, jakośc

TURYSTYKI DO 2020 ROKU. Warszawa, 17 września 2015 r.

Spotkanie informacyjne dla przedsiębiorców zainteresowanych pozyskaniem dofinansowania ze środków UE w perspektywie do roku 2020

Innowacje i Inteligentny Rozwój. Iwona Wendel Podsekretarz Stanu, Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju Szczecin, 10 czerwca 2015 r.

Zarząd Województwa Świętokrzyskiego OPIS DZIAŁANIA

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata Wsparcie innowacyjności i przedsiębiorczości

PROGRAM OPERACYJNY INTELIGENTNY ROZWÓJ

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Małopolska tu warto inwestować! Rafał Solecki Dyrektor Małopolskiego Centrum Przedsiębiorczości

PO Polska Wschodnia

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego. Założenia perspektywy finansowej

Konferencja prasowa podczas XIV Forum Edukacyjnego dla Małych i Średnich Przedsiębiorstw

Paulina Zadura-Lichota Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Możliwości pozyskania dofinansowania dla przedsiębiorców z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój

Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego na lata możliwości rozwoju sektora MŚP w nowej perspektywie finansowej UE"

Środki UE na innowacyjność Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Działania PARP w nowej perspektywie finansowej

Szanse na sfinansowanie inwestycji z dotacji UE Przemysław Jura Prezes Zarządu Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Załącznik nr 3 do Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego projekt z dnia 8 kwietnia 2014 r.

Instrumenty finansowania w okresie programowania Przemysław Jura Prezes Zarządu Instytut Nauk Ekonomicznych i Społecznych

Nowa perspektywa finansowa ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb sektora ciepłownictwa w obszarze B+R+I. Iwona Wendel, Podsekretarz Stanu w MIiR

WIELKOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA Oś Priorytetowa I Innowacyjna i konkurencyjna gospodarka

Inteligentne specjalizacje Województwa Małopolskiego. Szanse i możliwości rozwoju przedsiębiorczości z wykorzystaniem środków RPO WM

Klastry wyzwania i możliwości

Nowa perspektywa finansowa Unii Europejskiej Warszawa, 14 października 2014 r.

Wsparcie na innowacje programy PARP dla przedsiębiorców w latach

Środki strukturalne na lata

Program Operacyjny Inteligentny Rozwój Marcin Łata Departament Konkurencyjności i Innowacyjności Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

I oś priorytetowa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego Szczecinek, 24 września 2015r.

Wsparcie sektora MSP w perspektywie

Europejskiej w rozwoju wsi w latach

Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata

Instytucje otoczenia biznesu a fundusze strukturalne

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego

Łukasz Urbanek. Departament RPO. Kierownik Działu Programowania i Ewaluacji. Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego

Wsparcie PARP dla Małych i Średnich przedsiębiorstw

FUNDUSZE STRUKTURALNE ĆWICZENIA SEMESTR ZIMOWY 2014/2015

WIELKOPOLSKI REGIONALNY PROGRAM OPERACYJNY NA LATA

Wsparcie gospodarki niskoemisyjnej w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko Warszawa, 20 marca 2015 r.

O AKTYWNOŚCI MIĘDZNARODOWEJ PRZEDSIĘBIORSTW

Wsparcie przedsiębiorczości jako jeden z głównych priorytetów NSRO. Opole, 7 marca 2008

Rozwój Polski w Unii Europejskiej - wykorzystanie szans i możliwości w perspektywie finansowej

Wrocław, r. Wsparcie dotacyjne w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego WD na lata

Fundusze na projekty dla przedsiębiorców na Dolnym Śląsku w ramach perspektywy finansowej i realizowane przez DIP

ZAŁOŻENIA REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO DLA MAŁOPOLSKI

Wsparcie dla przedsiębiorców w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego. Katowice, 16 maja 2014 r.

FUNDUSZE EUROPEJSKIE

Transkrypt:

WSPARCIE SEKTORA GOSPODARCZEGO W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W LATACH 2014-2020 Z UWZGLĘDNIENIEM PROJEKTÓW INNOWACYJNYCH Kielce, 28 października 2014 r. Założenia Umowy partnerstwa układ Programów Operacyjnych Z budżetu unijnego na lata 2014-2020 Polska otrzyma 82,3 mld euro, czyli około 330 mld zł na realizację polityki spójności. Program Operacyjny Fundusz Alokacja Infrastruktura i Środowisko EFRR/FS 27,5 mld euro Inteligentny Rozwój EFRR 8,6 mld euro Wiedza, Edukacja, Rozwój EFS 4,4 mld euro Polska Cyfrowa EFRR 2,3 mld euro Polska Wschodnia EFRR 2,1 mld euro Pomoc Techniczna FS 0,7 mld euro Regionalne Programy Operacyjne EFRR/EFS 31,2 mld euro Ponadto w okresie 2014 2020 realizowane będą: PROW 2014 2020 (EFRROW) PO RYBY 2014 2020 (EFMiR) Programy dotyczące współpracy terytorialnej EWT (EFRR) 1

Regionalny Program Operacyjny Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014-2020 Na realizację projektów w ramach RPOWŚ 2014-2020 przeznaczone zostanie 1 364,5 mln EUR środków unijnych, czyli ponad 5,5 mld PLN. Program będzie finansowany z dwóch funduszy strukturalnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego projekty infrastrukturalne, Europejskiego Funduszu Społecznego projekty społeczne i pro-zatrudnieniowe. Sprawi to, że projekty finansowane z RPOWŚ 2014-2020 będą lepiej ze sobą skoordynowane i bardziej efektywne. Priorytet regionalna gospodarka Niemal połowa środków zaplanowana na projekty inwestycyjne, zgodnie z wytycznymi Komisji Europejskiej, zostanie skierowana na finansowanie projektów bezpośrednio wspierających rozwój gospodarczy województwa, w tym m.in.: Innowacje, badania i rozwój, Informatyzacja przedsiębiorstw i sfery publicznej, Zapewnienie sferze gospodarczej dostępu do kapitału na inwestycje (bezzwrotny i zwrotny), Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki (OZE i EWE). 2

Priorytet regionalna gospodarka Myślą przewodnią Programu jest przyspieszenie rozwoju gospodarki województwa, w oparciu o nowe rozwiązania technologiczne i wzrost poziomu kapitału społecznego. Narzędzie: dwufunduszowość RPOWŚ 2014-2020. RPOWŚ 2014-2020 będzie silniej niż dotychczasowy Program zorientowany pro-gospodarczo, również w sektorze infrastruktury publicznej (większa dbałość o samofinansowanie się inwestycji JST po zakończeniu ich finansowania z UE, szersze zaangażowanie środków prywatnych w formule PPP / strefy gospodarcze / tereny inwestycyjne / inkubatory i parki technologiczne). Osie priorytetowe RPOWŚ 2014-2020 W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014-2020 zostały zaprojektowane dwie osie priorytetowe zakładające interwencję w innowacje oraz przedsiębiorczość. 1. Innowacje i nauka - EFRR 2. Konkurencyjna gospodarka - EFRR 3. Efektywna i zielona energia - EFRR 4. Dziedzictwo naturalne i kulturowe - EFRR 5. Nowoczesne komunikacja - EFRR 6. Rozwój miast - EFRR 7. Sprawne usługi publiczne - EFRR 8. Rozwój edukacji i aktywne społeczeństwo - EFS 9. Włączenie społeczne i walka z ubóstwem -EFS 10.Otwarty rynek pracy - EFS 11.Pomoc Techniczna - EFS 6 3

Alokacja RPOWŚ 2014-2020 Osie priorytetowe RPOWŚ 2014-2020 Alokacja środków (w mln EUR) Oś priorytetowa 1. Innowacje i nauka 80 172 411 Oś priorytetowa 2. Konkurencyjna gospodarka 177 247 193 Oś priorytetowa 3. Efektywna i zielona energia 167 290 213 Oś priorytetowa 4. Dziedzictwo naturalne i kulturowe 176 560 369 Oś priorytetowa 5. Nowoczesna komunikacja 129 517 902 Oś priorytetowa 6. Rozwój miast 118 635 205 Oś priorytetowa 7. Sprawne usługi publiczne 131 280 773 Oś priorytetowa 8. Rozwój edukacji i aktywne społeczeństwo 73 951 277 Oś priorytetowa 9. Włączenie społeczne i walka z ubóstwem 99 574 181 Oś priorytetowa 10. Otwarty rynek pracy 160 314 069 Oś priorytetowa 11. Pomoc Techniczna 50 000 000 Łączna alokacja 1 364 543 593 Wsparcie przedsiębiorczości z RPOWŚ 2014-2020 w ramach EFRR i EFS (dane w mln euro) PI 8.9 EFS; 40,9 EUR PI 1.2 EFRR; 27,26 EUR PI 2.2 EFRR; 40,9 EUR PI 8.7 EFS; 64,48 EUR PI 3.1 EFRR; 68,16 EUR PI 6.3 EFRR; 54,43 EUR PI 3.2 EFRR; 13,63 EUR PI 4.2 EFRR; 20,45 EUR PI 4.1 EFRR; 54,53 EUR PI 3.4 EFRR; 13,63 EUR PI 3.3 EFRR; 68,16 EUR 4

Kapitał dla gospodarki W RPOWŚ 2014-2020 aż środki dla gospodarki trafią na: wsparcie firm działających w województwie świętokrzyskim, w szczególności MŚP, wsparcie dla osób chcących założyć własną działalność gospodarczą (w tym absolwentów, studentów), wzmocnienie otoczenia biznesu, umożliwienie przedsiębiorstwom realizacji wspólnych przedsięwzięć, również ze światem nauki, wypromowanie oferty eksportowej świętokrzyskich firm, uzbrajanie przez samorządy terenów inwestycyjnych z myślą o przyciągnięciu kapitału zewnętrznego. Koncentracja środków W RPOWŚ 2014-2020 wsparcie trafi do firm działających w tzw. branżach kluczowych (inteligentnych specjalizacjach regionu RSI) Inteligentne specjalizacje: Do inteligentnych specjalizacji województwa zaliczone zostaną: zasobooszczędne budownictwo, przemysł metalowo-odlewniczy, turystyka zdrowotna i prozdrowotna, nowoczesne rolnictwo i przetwórstwo spożywcze. Specjalizacjami horyzontalnymi będą: technologie informacyjno-komunikacyjne (ICT), zrównoważony rozwój energetyczny, branża targowo-kongresowa. 5

Wykorzystanie instrumentów finansowych w RPOWŚ na lata 2014-2020 W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Świętokrzyskiego na lata 2014-2020 planowane jest wykorzystanie instrumentów finansowych w następujących osiach priorytetowych: Finansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: Oś priorytetowa 1. Innowacje i nauka Priorytet 1.2. promowanie inwestycji przedsiębiorstw w B+I, rozwój powiązań między przedsiębiorstwami, centrami B+R i szkołami wyższymi ( ), wspieranie badań technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walidacji produktów i zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji w dziedzinie kluczowych technologii (...) Przewiduje się wykorzystanie instrumentów finansowych w zakresie wsparcia służącego zwiększaniu innowacyjności firm (fundusze pożyczkowe, poręczeniowe, instrumenty mieszane). Oś priorytetowa 2. Konkurencyjna gospodarka Priorytet inwestycyjny 3.3. wspieranie tworzenia i rozszerzania zaawansowanych zdolności w zakresie rozwoju produktów i usług Przewiduje się wykorzystanie instrumentów finansowych (w tym instrumenty mieszane, pożyczkowe i poręczeniowe). Oś priorytetowa 1. Innowacje i nauka EFRR Przewidywany zakres interwencji: Wsparcie infrastruktury badawczej w jednostkach naukowych (zgodne z inteligentnymi specjalizacjami), Wsparcie rozwoju kadr B+R, Rozwój infrastruktury B+R i wsparcie prac badawczo-rozwojowych w przedsiębiorstwach, wdrożenie wyników prac B+R, wsparcie IOB (wszystko w odniesieniu do inteligentnych specjalizacji), Wsparcie usług innowacyjnych IOB (w ograniczonym zakresie infrastruktura) Finansowanie dotacyjne i zwrotne 6

Oś priorytetowa 2. Konkurencyjna gospodarka EFRR Przewidywany zakres interwencji: wsparcie dla przedsiębiorców w zakresie rozwoju produktów i usług opartych na TIK wsparcie tworzenia MŚP: Rozwój inkubatorów przedsiębiorczości oraz ośrodków wspierających przedsiębiorczość akademicką Tworzenie infrastruktury na rzecz rozwoju gospodarczego ( w tym tereny inwestycyjne) opracowywanie i wdrażanie nowych modeli biznesowych dla MŚP, Promocja gospodarcza regionu Wsparcie rozwoju istniejących firm projekty zwiększające aktywność inwestycyjną MŚP, oraz wpływające na zwiększenie zatrudnienia, Rozwój klastrów regionalnych i lokalnych, wspieranie przedsiębiorczości społecznej. Wsparcie dotacyjne i zwrotne Oś priorytetowa 3. Efektywna i zielona energia EFRR Przewidywany zakres interwencji: promowanie produkcji i dystrybucji odnawialnych źródeł energii, promowanie efektywności energetycznej i wykorzystania OZE przez przedsiębiorstwa 7

Oś priorytetowa 9. Otwarty rynek pracy Przewidywany zakres interwencji (na podstawie priorytetów inwestycyjnych z Założeń umowy partnerstwa): zapewnianie dostępu do zatrudnienia osobom poszukującym pracy i nieaktywnym zawodowo, w tym podejmowanie lokalnych inicjatyw na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników, EFS samozatrudnienie, przedsiębiorczość oraz tworzenie nowych miejsc pracy, równouprawnienie płci oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego (wsparcie tworzenia i funkcjonowania instytucji opieki nad małymi dziećmi i osobami starszymi), adaptacja pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców do zmian. Program Operacyjny Polska Wschodnia Osie priorytetowe Przedsiębiorcza Polska Wschodnia Nowoczesna Infrastruktura Transportowa Ponadregionalna infrastruktura kolejowa Pomoc Techniczna Planowana alokacja na PO PW 2 mld euro 8

OŚ Przedsiębiorcza Polska Wschodnia PRIORYTET INWESTYCYJNY 3.1 Cel: Tworzenie warunków sprzyjających powstawaniu MŚP w Polsce Wschodniej. Typ działań: Platformy startowe dla nowych pomysłów (zarządzane przez IOB) indywidualne wsparcie w przygotowaniu biznes planu, planu badań, planu rozwoju działalności; granty na działalność przedbiznesową; wsparcie na utworzenie przedsiębiorstwa typu start-up. Beneficjenci: ośrodki innowacji (typu parki naukowo - technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości) Grupy docelowe: absolwenci szkół wyższych, chcący rozwinąć swój pomysł oraz uruchomić własne firmy w Polsce Wschodniej OŚ Przedsiębiorcza Polska Wschodnia PRIORYTET INWESTYCYJNY 3.2 Cel: Wzrost internacjonalizacji MŚP z Polski Wschodniej. Zakres wsparcia: wsparcie internacjonalizacji działalności MŚP poprzez kompleksowe indywidualne doradztwo; wsparcie internacjonalizacji klastrów w zakresie B+R+I. PRIORYTET INWESTYCYJNY 3.3 Cel: Wzmocnienie powiązań kooperacyjnych w makroregionie Polski Wschodniej. Zakres wsparcia: wsparcie klastrów z Polski Wschodniej tworzenie i rozwój sieciowych produktów turystycznych o znaczeniu co najmniej ponadregionalnym. Beneficjenci: przedsiębiorcy, inicjatywy klastrowe; ośrodki innowacji (typu parki naukowo - technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości) 9

Wsparcie inwestorów Województwo Świętokrzyskie jest partnerem projektu systemowego pn. Sieć Centrów Obsługi Inwestorów i Eksporterów (COIE), stworzonego i nadzorowanego przez Ministerstwo Gospodarki. Cel przedsięwzięcia: wzrost poziomu umiędzynarodowienia polskich firm, poprzez ułatwienie przedsiębiorcom, a także organizacjom zrzeszającym przedsiębiorców, dostępu do kompleksowych, wysokiej jakości i bezpłatnych usług informacyjnych w zakresie niezbędnym do planowania, organizowania i realizacji eksportu i/lub inwestycji poza granicami Polski. Cel ten obejmuje także działanie na rzecz zwiększania poziomu inwestycji zagranicznych w Polsce, poprzez ułatwienie potencjalnym inwestorom zagranicznym dostępu do informacji o warunkach podejmowania działalności gospodarczej w Polsce i instrumentach wsparcia rozwoju przedsiębiorczości, w tym zachęt inwestycyjnych. Rodzaje usług COIE realizowanych w ramach projektu: Informacyjne: bazy danych, materiały promocyjne, strona www.coie.gov.pl; informacyjno Doradcze (zasady prowadzenia działalności gospodarczej za granicą, analizy rynkowe i branżowe, zamówienia publiczne); Organizacyjne (udział w organizacji misji, konferencji, targów i wystaw, obsługa wizyt inwestorskich). 10

Dziękuję za uwagę 11