Ustalenie wartości opałowej odpadów kierowanych do planowanego ITPOK W 2009 roku zostały przeprowadzone badania składu morfologicznego oraz właściwości technologicznych odpadów komunalnych z gospodarstw domowych w mieście Łodzi. Następnie w okresie październik listopad 2009r. zostały przeprowadzone w/w badania dla 4 obiektów infrastruktury. W wyniku badań odpadów z gospodarstw domowych otrzymano następujące wyniki ich składu morfologicznego. Odpady z gospodarstw domowych w % odpady kuchenne ulegające biodegradacji 26,56 odpady zielone 2,67 papier i tektura nieopakowaniowe 13,03 opakowania z papieru i tektury 5,86 opakowania wielomateriałowe 2,03 tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 2,71 opakowania z tworzyw sztucznych 12,64 tekstylia 5,58 szkło nieopakowaniowe 0,33 opakowania ze szkła 10,74 Opakowania z blachy stalowej 1,22 Opakowania z aluminium 0,55 pozostałe odpady z metali 0,63 odpady mineralne powyŝej 10 mm 0,87 drewno i materiały drewnopodobne 0,12 opakowania z drewna 0,05 frakcja 0 10 mm 5,27 odpady z budowy i remontów 2,76 odpady z utrzymania higieny 4,24 odpady wielkogabarytowe 2,14 odpady niebezpieczne 26,56 Dla odpadów z gospodarstw domowych, zgodnie z przeprowadzonymi analizami, wartość opałowa wyniosła 6,55 MJ/kg, ciepło spalania 13 900 kg/kg s.m., wilgotność 39,6%. Po przeanalizowaniu szczegółowych wyników badań oraz konsultacjach z ich wykonawcą tj. Laboratorium Chemicznym m.st. Warszawy oraz Państwowym Instytutem Geologicznym 1/5
w Warszawie stwierdzono, Ŝe na trasach badawczych odpadów z gospodarstw domowych znajdowało się bardzo niewiele obiektów tzw. małej infrastruktury (małe sklepy, usługi, banki itp.). W badaniach odpadów komunalnych z obiektów infrastruktury z Łodzi uwzględniono ilości i rodzaje odpadów z następujących obiektów: targowisko, centrum handlowe, uniwersytet, urząd miejski. Badania tych odpadów były prowadzone wyłącznie w tzw. sezonie zimowym. PoniŜej w tabeli przedstawiono wyniki badań oraz ich średnią waŝoną. Centrum handlowe Uniwersytet targowisko Urząd miejski Średnia waŝona* odpady kuchenne ulegające biodegradacji 20,6 18,3 47,8 16,6 27,9 odpady zielone 9,3 22,45 4,2 0,2 10,4 papier i tektura nieopakowaniowe 17,4 16,5 5,1 42 16,1 opakowania z papieru i tektury 10,2 2,7 22,1 5,4 11,4 opakowania wielomateriałowe 2,1 1,8 0,6 0,8 1,5 tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 1,8 3,15 1,3 2,5 2,1 opakowania z tworzyw sztucznych 16,9 12,8 11,2 9,7 13,5 tekstylia 1,3 0,25 0,6 8 1,5 szkło nieopakowaniowe 0,5 0 0 0,6 0,2 opakowania ze szkła 11,2 15,95 4,6 9,9 10,4 Opakowania z blachy stalowej 0,1 0,7 0 0,4 0,3 Opakowania z aluminium 0,9 0,45 0,1 0,3 0,5 pozostałe odpady z metali 1,1 0,1 0,1 0 0,5 odpady mineralne powyŝej 10 mm 0,2 0,6 0 1,9 0,4 drewno i materiały drewnopodobne 0 0 0 0 0 opakowania z drewna 0 0 0,1 0 0 frakcja 0 10 mm 3,2 2,15 2,1 1,3 2,4 odpady z budowy i remontów 0,1 0 0,1 0 0,1 odpady z utrzymania higieny 0 0 0 0 0 odpady wielkogabarytowe 0,8 1,95 0 0,1 0,8 odpady niebezpieczne 2,3 0,15 0 0,3 0 *średnia waŝona: wyniki uzyskane na podstawie badań dla miasta Łodzi (waga - ilość odpadów dla kaŝdego z obiektów) Na podstawie uzyskanych wyników moŝna zauwaŝyć, Ŝe szczególnie wysoka jest ilość odpadów zielonych w strumieniu i to odpadów z uniwersytetu. MoŜna uznać, Ŝe są to odpady z okresu jesiennego (liście itd.), co wpływa na zniekształcenie wyników badań. 2/5
Stwierdza się, Ŝe określona w oparciu o trzykrotne badania w okresie jesienno-zimowym ilość odpadów z infrastruktury - 23 242 Mg w roku 2009 - jest zaniŝona ze względu na brak obiektów takich jak ośrodki zdrowia, placówki zdrowia, sklepy, usługi, banki, występujące takŝe na trasach obejmujących zbieranie odpadów z gospodarstw domowych. Dyskutować równieŝ moŝna z metodologią i trafnością wyboru obiektów reprezentatywnych oraz z ustalaniem ilości odpadów z kaŝdego z tych obiektów (np. stwierdzony dwukrotnie dobowy wskaźnik nagromadzenia odpadów na uniwersytecie 0,095 i 0,090 kg/ucznia/dobę został uśredniony dla trzech prób do wartości 0,062 kg/ucznia/dobę, choć przy średniorocznym wskaźniku dla tej samego obiektu juŝ zaprezentowano inne podejście). Tak jak wcześniej wspomniano, w przeprowadzonych w 2008/2009 r. badaniach odpadów z gospodarstw domowych trasy monitoringu uwzględniały bardzo niewiele obiektów infrastruktury, co równieŝ zmieniało charakter jakościowy i ilościowy zbieranych odpadów. Obserwuje się, Ŝe w polskich miastach w odpadach tych znajduje się ok. 10-15% odpadów z tzw. małej infrastruktury. Wobec powyŝszego, posiłkując się uśrednionymi wynikami badań infrastruktury z innych miast przyjęto załoŝenie, Ŝe w całkowitym strumieniu odpadów ich ilość wyniesie ok. 33,6 tys. Mg. Po analizie wyników składu morfologicznego odpadów z infrastruktury dla Łodzi, wyłączając z ich strumienia odpady wielkogabarytowe (w celu porównania składu; gdyŝ wcześniejsze badania obejmowały 19 składników), poniŝej przedstawiono skład morfologiczny odpadów uzyskany z wyników badań oraz z przyjętych przez Wykonawcę załoŝeń. małej infrastruktury zaproponowana w SW (wg badań dla innych miast) duŝej infrastruktury wg badań w m. Łodzi średnia waŝona* morfologii dla wszystkich obiektów infrastruktury przyjęta w SW odpady kuchenne ulegające biodegradacji 24,8 27,9 26,0 odpady zielone 2,5 10,4 5,7 papier i tektura nieopakowaniowe 19,5 16,1 18,1 opakowania z papieru i tektury 7,3 11,4 8,9 opakowania wielomateriałowe 2,4 1,5 2,0 tworzywa sztuczne nieopakowaniowe 0,8 2,1 1,3 opakowania z tworzyw sztucznych 19,6 13,5 17,2 tekstylia 1,3 1,5 1,4 szkło nieopakowaniowe 0,1 0,2 0,1 opakowania ze szkła 12,9 10,4 11,9 Opakowania z blachy stalowej 0,6 0,3 0,5 Opakowania z aluminium 1,4 0,5 1,0 pozostałe odpady z metali 0,4 0,5 0,4 odpady mineralne powyŝej 10 mm 1,6 0,4 1,1 drewno i materiały drewnopodobne 0,1 0 0,1 opakowania z drewna 0,4 0 0,2 frakcja 0 10 mm 0,9 2,4 1,5 odpady z budowy i remontów 1,7 0,1 1,1 odpady z utrzymania higieny 0,5 0 0,3 odpady niebezpieczne 1,2 0,8 1,0 Wartość opałowa 9,5 7,2 8,6 Ciepło spalania 15,8 14,4 15,2 Wilgotność 31 43 36 3/5
małej infrastruktury zaproponowana w SW (wg badań dla innych miast) duŝej infrastruktury wg badań w m. Łodzi średnia waŝona* morfologii dla wszystkich obiektów infrastruktury przyjęta w SW przyjęta ilość odpadów z infrastruktury 33 616 23 242 56 858 *średnia waŝona: wyniki uzyskane na podstawie badań dla miasta Łodzi (ilość odpadów 23 242 Mg) + wyniki uzyskane na podstawie badań dla innych miast (szacunkowo 10% strumienia odpadów z gospodarstw domowych tj. 33 616Mg ilość odpadów z małej i pozostałej infrastruktury) Przyjęto, Ŝe w strumieniu odpadów komunalnych z gospodarstw domowych infrastruktura mała stanowi ok. 10% ich ilości. Wobec powyŝszego tzw. mała infrastruktura zawarta w strumieniu odpadów komunalnych z gospodarstw domowych w mieście Łodzi daje ok. 30 kg/m/rok, a tzw. duŝa infrastruktura daje wg badań ok. 45 kg/m/rok, w sumie wskaźnik wytwarzania odpadów z całej infrastruktury na terenie miasta Łodzi określa się na ok. 75 kg/m/rok. A zatem ilość odpadów z całości infrastruktury wyniesie 56 858 Mg ( mała infrastruktura wg analizy innych miast + duŝa infrastruktura wg badań m. Łodzi). Przyjęte wielkości potwierdzają wyniki badań z innych miast polskich (średnio 45kg/M/rok odpady z tzw. duŝej infrastruktury ). RównieŜ w danych dla Łodzi przekazanych przez GUS moŝna zauwaŝyć, Ŝe odpady z gospodarstw domowych stanowią w 2007 i 2008 r. ok. 60-70% całego strumienia rok Ilość odpadów z gospodarstw domowych Ilość odpadów z infrastruktury Razem ilość odpadów w Łodzi 2007 186 946 129 393 316 340 2008 167 932 66 781,79 234 714 źródło: GUS Podobne dane notuje się dla innych miast polskich, w tym dla Krakowa, Szczecina, Poznania. Wartość opałową dla obiektów infrastruktury oszacowano na 8,6 MJ/kg (wg tabeli powyŝej - średnia waŝona morfologii dla wszystkich obiektów infrastruktury przyjęta w SW). Zatem wg przeprowadzonych dotychczas badań moŝna określić, iŝ wartość opałowa dla odpadów z gospodarstw domowych wynosi 6,7 MJ/kg, w związku z tym średnia wartość opałowa dla odpadów komunalnych z miasta Łodzi wynosi 7,1 MJ/kg przyjmując, Ŝe odpady z całej infrastruktury stanowią ok. 25% całego strumienia wytwarzanych w systemie odpadów komunalnych. Podane powyŝej wyniki pomiarów laboratoryjnych właściwości paliwowych odpadów komunalnych z terenu miasta Łodzi zostały zweryfikowane przez program obliczający ciepło spalania i wartość opałową na podstawie danych o składzie elementarnym poszczególnych rodzajów odpadów tj. zawartości w nich C, O, H, N, S, Cl, wody oraz części niepalnych w oparciu o zadany skład morfologiczny. Przy załoŝeniu, Ŝe strumień wytwarzanych odpadów komunalnych będzie składał się w ok. 75% z odpadów z gospodarstw domowych, a w ok. 25% stanowić go będą tzw. odpady z małej infrastruktury i duŝej infrastruktury, średnia wartość opałowa dla odpadów z miasta obliczeniowo (wg programu obliczającego ciepło spalania i wartość opałową) wyniesie ok. 8,2 kj/kg. 4/5
Znajduje to potwierdzenie w wynikach badań odpadów z duŝej infrastruktury miasta Łodzi (październik-grudzień 2009), gdzie wartość opałowa tej grupy odpadów kształtuje się na poziomie 7,8 8,7 MJ/kg po wyłączeniu odpadów z targowisk, gdzie dominuje strumień odpadów bio, które system będzie kierować do procesów kompostowania po wdroŝeniu ich selektywnego odbioru od wytwórców. Niepoprawne technicznie i ekonomicznie jest bowiem załoŝenie, aby odpady z targowisk, charakteryzujące się niską wartością opałową (na poziomie 4,5 MJ/kg) i wysoką wilgotnością (ok.60%), kierowane były do procesu termicznego unieszkodliwiania w miejsce ich wykorzystania środowiskowego. NaleŜy zaznaczyć, iŝ do ITPOK będą trafiać równieŝ odpady tzw. frakcji energetycznej, której średnia wartość opałowa wg doświadczeń europejskich wynosi ok. 10-12 MJ/kg. Przyjmując załoŝenie, Ŝe do spalenia trafiać będą odpady w stosunku 80%-odpady komunalne i 20%-odpady frakcji energetycznej, wartość opałowa dla odpadów kierowanych do ITPOK wyniesie 8,5 MJ/kg. 5/5