Regulacje prawne zmiany w gospodarce odpadami

Regulacje prawne zmiany w gospodarce odpadami dr Jan Jerzmański luty 2013 1

Wspólnicy. Prawo gospodarcze i ochrony środowiska. Sp. z o.o. we Wrocławiu www.jjb.com.pl 2

Zakres zmian Poprawiona w istocie nowa ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (2011) Prace nad nową ustawą o odpadach (2012) transpozycja dyrektywy 2008/98/WE Nowa ustawa o odpadach (2013 r.) 3

Nowe pojęcia i definicje Pojęcie odpadu - ocena substancji lub przedmiotu Uznanie za produkt uboczny Utrata statusu odpadu Pojęcie odpadu - wyłączenia 4

W istocie definicja odpadu nie uległa żadnym zmianom. Na tle rozwiązań dotychczasowych jej zastosowanie mogło prowadzić do uznania za odpady takich samych (czy też wręcz tych samych) substancji lub przedmiotów (materii). Rozłożono jednakże inaczej akcenty. W rezultacie nowe przepisy powinny ośmielić zwłaszcza organy administracji do bardziej elastycznego traktowania szeregu procesów gospodarczych czy bytowych. W szczególności powinno to ułatwić ich kwalifikację jako technologii bezodpadowych 5

Definiowanie odpadu niebezpiecznego Nowa ustawa wzorem wcześniejszych regulacji odwołuje się do postanowień załączników: Załącznik nr 3 Właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, Załącznik nr 4 Składniki, które mogą powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi. 6

Inne rodzaje odpadów Bioodpady, Komunalne osady ściekowe, Odpady komunalne, Odpady medyczne, Odpady obojętne, Odpady ulegające biodegradacji, Odpady weterynaryjne, Odpady zielone, Odpady z wypadków, Oleje odpadowe, Odpady zawierające PCB (definicja PCB). 7

Definicje gospodarowanie odpadami; gospodarkę odpadami; magazynowanie odpadów odzysk; odzysk energii; ponowne użycie; posiadacza odpadów; 8

Definicje pośrednika w obrocie odpadami; przetwarzanie; przygotowanie do ponownego użycia; recykling; selektywne zbieranie; składowisko odpadów; spalarnia (współspalarnia) odpadów; 9

Definicje sprzedawca odpadów; stosowanie komunalnych osadów ściekowych; termiczne przekształcanie odpadów; unieszkodliwianie odpadów; wytwórcę odpadów; zapobieganie powstawaniu odpadów zbieranie odpadów. 10

gospodarowanie odpadami poprzez uwzględnienie roli pośredników i sprzedawców; magazynowanie odpadów poprzez wskazanie podmiotów magazynujących (de facto uprawnionych do magazynowania); odzysk poprzez zmianę załącznika do ustawy; recykling poprzez uściślenie sytuacji wykluczających recykling; 11

stosowanie komunalnych osadów ściekowych poprzez rezygnację ze sformułowań wskazujących wyraźnie, że jest to rodzaj odzysku; unieszkodliwianie odpadów - poprzez zmianę załącznika do ustawy; zbieranie odpadów poprzez ograniczenie możliwości dokonywania sortowania (w istocie przetwarzania). 12

Odzysk - unieszkodliwianie Załącznik nr 1 do ustawy zawiera wykaz procesów odzysku. Załącznik nr 2 do ustawy zawiera wykaz procesów unieszkodliwiania. W obu wypadkach podkreślono, że są to wyliczenia o charakterze otwartym 13

Zrezygnowano z pozycji R14 oraz R15, jak również D16. określone w dotychczasowych przepisach procesy odzysku R14 i R15 stają się odpowiednio procesami odzysku R3, R5, R11 i R12. Zabrakło podobnego przepisu dotyczącego procesu D16. nowe załączniki zawierają dość rozbudowane wyjaśnienia dodatkowe mówiące jak w praktyce kwalifikować poszczególne procesy. 14

Posiadacz odpadu Obecnie nowa ustawa rezygnuje z posłużenia się pojęciem władania zastępując je pojęciem posiadania. Nie ma wątpliwości, że chodzi tu jedynie o posiadaczy w rozumieniu 336 k.c. Zasadniczo nie będą więc posiadaczami odpadów ani podmioty transportujące, ani pośrednicy, ani sprzedawcy. Koresponduje to z przepisami art. 27 nowej ustawy o odpadach, który poświecony jest zagadnieniu przenoszenia odpowiedzialności za los odpadu. 15

kluczowe zmiany w ustawie o odpadach Hierarchia odpadów Zasada bliskości przenoszenie odpowiedzialności Postępowanie z odpadami niebezpiecznymi Magazynowanie odpadów Zbieranie i transport 16

Usuwanie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania Przetwarzanie odpadów w instalacjach i urządzeniach Wstrzymywanie działalności posiadacza odpadów 17

Uprawnienia wymagane do gospodarowania odpadami oraz prowadzenie rejestru Zmiana nazw decyzji administracyjnych (zezwolenie na zbieranie odpadów i zezwolenie na przetwarzanie odpadów) i częściowo ich treści co dotyczy też siłą rzeczy zawartości wniosku; pewne zmiany w przesłankach odmowy wydania oraz cofnięcia zezwolenia 18

Rezygnacja z decyzji odnoszących się do etapu wytwarzania odpadów (poza pozwoleniami emisyjnymi z ustawy p.o.ś.) oraz z wymogu składania informacji o wytwarzanych odpadach oraz zezwolenia na transport. Rezygnacja z możliwości ustanawiania zabezpieczania roszczeń. 19

Rejestr Zwrócić należy uwagę przede wszystkim na to, że nowy rejestr objąć ma z założenia wszystkie podmioty zawodowo uczestniczące w szeroko rozumianej gospodarce odpadami (łącznie z etapem poprzedzającym wytworzenie odpadów). Wyjątkiem są tu oczywiście podmioty objęte obowiązkiem uzyskania zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów. 20

Rejestr stanowi integralną część tzw. Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami. Rejestr jest publicznie dostępny z wyłączeniem niektórych informacji; Wpis do rejestru jest obowiązkowy (brak podlega sankcjom karnym); Działalność może prowadzić wyłącznie podmiot wpisany do rejestru. Marszałek województwa dokonując wpisu do rejestru nadaje podmiotowi indywidualny numer rejestrowy oraz tworzy jego indywidualne konto. 21

Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO) W BDO gromadzi się informacje o: wprowadzanych na terytorium kraju opakowaniach, produktach w opakowaniach, w podziale na poszczególne rodzaje opakowań, oraz odpadach z nich powstających; wprowadzanych na terytorium kraju olejach smarowych, oponach oraz o odpadach z nich powstających; 22

wprowadzanych pojazdach, zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, bateriach i akumulatorach, oraz o odpadach z nich powstających; osiągniętych poziomach zbierania, odzysku i recyklingu odpadów powstałych z opakowań i produktów, o których mowa powyżej; rodzajach i ilości wytwarzanych odpadów oraz ich wytwórcach; 23

ilości i jakości komunalnych osadów ściekowych, ich wytwórcach, miejscach zastosowania i podmiotach władających powierzchnią ziemi, na której te osady zostały zastosowane; rodzaju i ilości odpadów poddanych przetwarzaniu i zastosowanych procesach przetwarzania; 24

decyzjach z zakresu gospodarki odpadami, z uwzględnieniem pozwoleń na wytwarzanie odpadów i pozwoleń zintegrowanych, decyzji zatwierdzających program gospodarowania odpadami wydobywczymi oraz zezwoleń na prowadzenie obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych i innych decyzjach wydawanych na podstawie nowej ustawy; 25

transgranicznym przemieszczaniu odpadów, w tym odpadów opakowaniowych, zużytych baterii i akumulatorów, zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego; wpływach z opłat produktowych wraz z odsetkami, oraz opłat depozytowych i recyklingowych, a także podmiotach, które te opłaty uiściły; przepływie środków finansowych z opłat produktowych, recyklingowych i depozytowych; 26

składowiskach odpadów, z podziałem na składowiska w fazie eksploatacyjnej i poeksploatacyjnej; poszczególnych rodzajach instalacji do zagospodarowania odpadów; podmiotach odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości wraz z informacjami o ilości odebranych odpadów komunalnych, 27

gospodarowaniu odpadami komunalnymi w zakresie objętym rocznym sprawozdaniem z realizacji zadań, ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. BDO zawiera także informacje objęte rejestrem. W BDO gromadzi się informacje niezbędne do realizacji obowiązków, o których mowa w rozporządzeniu (WE) nr 2150/2002 z dnia 25 listopada 2002 r. w sprawie statystyk odpadów. 28

BDO prowadzi i aktualizuje marszałek województwa: Administratorem BDO jest minister właściwy do spraw środowiska lub wyznaczony przez niego podmiot (jednostka sektora finansów publicznych). BDO jest prowadzona w systemie teleinformatycznym Dostęp do BDO posiadają jedynie wybrane organy administracji publicznej. 29

Administracyjne kary pieniężne za niewłaściwe postępowanie z odpadami Administracyjną karę pieniężną wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki inspektor ochrony środowiska właściwy ze względu na miejsce wytwarzania lub gospodarowania odpadami. 30

Przy ustalaniu wysokości administracyjnej kary pieniężnej wojewódzki inspektor ochrony środowiska uwzględnia rodzaj naruszenia i jego wpływ na życie i zdrowie ludzi oraz środowisko, okres trwania naruszenia i rozmiary prowadzonej działalności oraz bierze pod uwagę społeczną szkodliwość czynu i wielkość zagrożenia. 31

Administracyjną karę pieniężną uiszcza się w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej stała się ostateczna, na odrębny rachunek bankowy właściwego odpowiednio wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. 32

Wpływy z administracyjnych kar pieniężnych odpowiedni wojewódzki inspektor ochrony środowiska przekazuje na rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w terminie do końca następnego miesiąca po upływie każdego kwartału. 33

W sprawach dotyczących administracyjnych kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, z tym że uprawnienia organu podatkowego przysługują wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska. 34

Administracyjną karę pieniężną wymierza się za naruszenie przepisów dotyczących: zmiany klasyfikacji odpadów niebezpiecznych na odpady inne niż niebezpieczne, mieszania odpadów niebezpiecznych; zbierania odpadów (zakazy); zbierania odpadów lub przetwarzania odpadów bez wymaganego zezwolenia lub gospodarowanie odpadami niezgodnie z posiadanym zezwoleniem; prowadzenie działalności bez wymaganego wpisu do rejestru; dokonanie zrzutu olejów odpadowych do wód, gleby lub ziemi; rozcieńczanie lub sporządzanie mieszanin odpadów ze sobą lub z innymi substancjami lub przedmiotami, w celu spełnienia kryteriów dopuszczenia ich do składowania; wydobywanie odpadów, niezgodnie z przepisami, 35

W powyższych sytuacjach administracyjnej kary pieniężnej nie stosuje się w przypadku gdy za naruszenie może być ustalona opłata podwyższona w rozumieniu ustawy p.o.ś (za skladowanie lub magazynowanie odpadów). W powyższych sytuacjach administracyjna kara pieniężna wynosi nie mniej niż 1 000 zł ale nie może przekroczyć 1 000 000 zł. 36

Administracyjną karę pieniężną wymierza się również za transport odpadów bez zezwolenia lub wpisu do rejestru. Wynosi ona od 2000 zł do 10 000 zł. 37

Administracyjna karę pieniężną wymierza się także za niezłożenie rocznego sprawozdania o produktach, opakowaniach i gospodarowaniu odpadmi z nich powstającymi jak również sprawozdania o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami. Kara wynosi wówczas 500 zł. WIOŚ wyznacza też nowy termin złozenia sprawozdania. Jego uchybienie skutkuje karą 2000 zł, która może być wymierzana wielokrotnie (do wysokości 8 500 zł w danym roku. 38