WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE OCENY HISTORIA KLASA IVA - wyjaśni, jaką rolę odgrywa rodzina w życiu każdego człowieka (2) - wymienia osoby, które wchodzą w skład szkolnej społeczności (2) -opowiada, na czym polega odmienność i niepowtarzalność każdego człowieka (3) - potrafi wymienić ludzkie potrzeby (3) -wymienia, sposoby zaspokajania ludzkich potrzeb (4) - wyjaśnia znaczenie terminów: rodzina dwupokoleniowa, rodzina Wielopokoleniowa (4) -tłumaczy, czym jest rodzina niepełna i w jaki sposób ona powstaje (5) wymienia osoby, które wchodzą w skład szkolnej społeczności (2) - nazywa swoje szkolne prawa i obowiązki (2) - rozumie, w czym przejawiają się uprzejmość i tolerancja (2) - wymienia uprawnienia władz szkolnych i statut szkoły (3) - wiwyjaśnia, czym jest samorząd uczniowski (3) - podaje przykłady działań samorządu uczniowskiego w swojej szkole (3) - wskazuje przyczyny konfliktów między ludźmi i przedstawia sposoby ich rozwiązywania (3) - wymienia korzyści, jakie można osiągnąć przez uprzejmość i tolerancję (3) - wyjaśnia znaczenie terminów: rada pedagogiczna, rada szkoły, rada samorządu uczniowskiego -wie, na czym polega sprawiedliwe postępowanie (5) - tłumaczy pochodzenie nazwy Polska (2) - podaje daty najważniejszych polskich świąt państwowych (2) - wymienia polskie symbole narodowe i najważniejsze miejsca pamięci narodowej (2) - recytuje tekst Mazurka Dąbrowskiego - wymienia regiony Polski (2) - tłumaczy znaczenie terminów: ojczyzna, mała ojczyzna, naród, patriotyzm, patriotyzm lokalny, herb (3) - rozumie znaczenie terminów: Rzeczpospolita Polska, mniejszość narodowa, mniejszość etniczna, Polonia (3) - omawia okoliczności powstania tekstu Mazurka Dąbrowskiego (3) - omawia symbolikę barw polskiej flagi narodowej (3) - podaje nazwy mniejszości narodowych i etnicznych żyjących w Polsce (3) - omawia sposoby okazywania patriotyzmu w czasie wojny i w okresie pokoju (4) - wymienia sposoby zdobywania wiedzy o historii małej ojczyzny (4) - wskazuje największe atuty swojej małej ojczyzny - wyjaśnia, co świadczy o tym, że Polacy należą do jednego narodu (4) - podaje przykłady dzieł sztuki i architektury, które należą do polskiego dziedzictwa narodowego (4) - wyjaśnia, kim był Józef Wybicki (4) - wskazuje miejsca głównych skupisk Polaków na świecie (4) - objaśnia, dlaczego wybrane dzieła sztuki i architektury są ważną częścią naszej kultury narodowej (5) - wymienia wydarzenia, na pamiątkę których ustanowiono święta państwowe (5) - tłumaczy, dlaczego powinno się okazywać szacunek symbolom narodowym (5) - wymienia mniejszości narodowe, które żyły w przedwojennej Polsce (5) - wymienia, czym zajmuje się historia jako nauka - wyjaśnia, kim jest historyk (2) - opisuje sposoby badania wydarzeń z przeszłości przez historyków (3) - zna podstawy myślenia przyczynowo-skutkowego dotyczącego wydarzeń historycznych (3) - podaje przykłady efektów pracy historyków (3) - wymienia główne zadania historii (4) - wymienia przykłady postaci historycznych oraz bohaterów baśniowych i legendarnych (4) - wymienia filmy i książki o tematyce historycznej
- objaśnia znaczenie powiedzenia: Historia jest nauczycielką życia (5) -wskazuje przebieg, przyczyny i skutki wybranych wydarzeń historycznych (6) określa, czym są źródła historyczne, i podaje ich przykłady (2) - wyjaśnia znaczenie terminów: zabytek, muzeum, archiwum, skansen, ród, archeolog, pamiątka rodzinna, genealogia, drzewo genealogiczne (3) - wskazuje, gdzie gromadzi się źródła historyczne (3) -dokonuje podziału źródeł historycznych na materialne i niematerialne oraz wyróżnia wśród źródeł materialnych pisane i niepisane (4) - wymienia informacje, jakie można zdobyć na podstawie poszczególnych źródeł historycznych (4) - przedstawia sposoby badania wiarygodności źródeł historycznych (4) - wskazuje podobieństwa i różnice między muzeum a skansenem (4) - rozpoznaje znak Zabytek chroniony prawem i wie, co on oznacza (5) - wyjaśnia, kim był prawdziwy święty Mikołaj - opowiada legendy związane z Mikołajem, biskupem Miry (6) - przedstawia postać Henryka Schliemanna (6) - wyjasnia, czym jest ród (2) - określa, czym zajmuje się genealogia (2) - podaje przykłady pamiątek rodzinnych (2) - wskazuje na znaczenie pamiątek rodzinnych (3) - omawia, w jaki sposób kultywowania tradycji umacnia poczucie wspólnoty w rodzinie (3) - tłumaczy, czym jest drzewo genealogiczne (3) - wskazuje sposoby kultywowania rodzinnych tradycji (4) - wymienia i opisuje rodzinne pamiątki i tradycje (4) - przygotowuje drzewo genealogiczne najbliższej rodziny (5) - umie wykazać powiązania pomiędzy członkami rodziny (6) - objaśnia znaczenie terminów: chronologia, data, era, rok, wiek, tysiąclecie, epoka historyczna, okres przed naszą erą i naszej ery (2) - wskazuje narodziny Jezusa z Nazaretu jako początek naszej ery (2) - wyjaśnia, dlaczego mierzenie czasu jest ważne w pracy historyka (3) - tłumaczy zasadę tworzenia osi czasu i sposób umieszczania na niej dat (3) - posługuje się cyframi rzymskimi i arabskimi w celu oznaczania jednostek czasu (3) - wymienia epoki historyczne oraz podaje ich daty graniczne (3) - analizuje pochodzenie słowa kronikarz (4) - rozumie, że daty graniczne poszczególnych epok mają charakter umowny (4) - wymienia przyczyny powstawania kronik i dostrzega w nich źródło ważnych informacji (5) - wskazuje wydarzenia, które oznaczają początek i koniec poszczególnych epok historycznych (5) - dostrzega umowność rachuby czasu w kontekście przykładów z różnych kręgów kulturowych (5) - dokonuje zapisów typu kronikarskiego (6) - odczytuje skróty: p.n.e. i n.e. (2) - rysuje linię chronologiczną i zaznacza na niej daty (2) - oblicza upływ czasu między poszczególnymi wydarzeniami (2) - ustala wiek, w którym miało miejsce dane wydarzenie (2) -zapisuje cyframi rzymskimi liczby arabskie i na odwrót (2) - porządkuje daty na linii chronologicznej (3) - określa datę danego wydarzenia, używając określeń I połowa lub II połowa danego wieku (3) - dostrzega różnice w określaniu, do której połowy wieku należą daty przed naszą erą i naszej ery (4) - krótko charakteryzuje poszczególne epoki historyczne (5) -wyjaśnia różnice w określaniu dat za pomocą kalendarzy juliańskiego i gregoriańskiego (6) - wyjaśnia znaczenie terminów: mapa, plan, legenda mapy (2) - wymienia elementy, z jakich składa się mapa historyczna (3) - tłumaczy, czym są legenda i skala mapy (4) -porównuje mapy historyczną i geograficzną - odróżnia mapę od planu (4)
- opisuje, jak dawniej wyglądały mapy, i na tej podstawie określa, jakie wyobrażenie o świecie mieli ludzie w przeszłości (5) -podaje przykład zastosowania GPS (5) -rozumie, jaką rolę odgrywa mapa w poznawaniu przyczyn i przebiegu wydarzeń historycznych (5) - umieszcza na osi czasu przybliżone daty pojawienia się praludzi (2) - wskazuje na mapie tereny, gdzie pojawili się przodkowie człowieka (2) - omawia znaczenie ognia dla życia praludzi (2) - wymienia narzędzia, którymi posługiwali się praludzie (3) - porównuje koczowniczy i osiadły tryb życia (3) - opowiada o początkach rolnictwa, udomowieniu zwierząt (3) - wyjaśnia, czym była ziemianka (3) -omawia, jak zmieniał się wygląd człowieka (4) - wyjaśnia, co oznaczają pojęcia epoka kamienia, epoka brązu, epoka żelaza (4) - porównuje życie praludzi z życiem człowieka współczesnego (5) - wymienia pierwsze uprawiane rośliny i zwierzęta hodowane przez człowieka (5) - tłumaczy termin dymarka (6) - przedstawia podział ludności starożytnego Egiptu na warstwy społeczne (2) - umieszcza na osi czasu daty powstania pierwszych cywilizacji (3) - wskazuje na mapie rzeki Eufrat, Tygrys,, Nil oraz miasto Babilon (3) - wyjasnia, kim byli Sumerowie (3) - wymienia osiągnięcia pierwszych cywilizacji (3) - tłumaczy terminy mumia, sarkofag, piramida, faraon, Mezopotamia (3) -wymienia warstwy społeczne w Egipcie (3) - charakteryzuje warstwy społeczne starożytnego Egiptu (4) - wymienia najważniejsze zabytki Mezopotamii i Egiptu (4) - przedstawia najważniejsze osiągnięcia mieszkańców Mezopotamii (4) - omawia sposób działania kanałów nawadniających (4) - wyjaśnia znaczenie terminów: pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne (2) - wskazuje, jakie znaczenie dla rozwoju cywilizacji miał wynalazek pisma (2) - wymienia materiały pisarskie, których używano od starożytności (3) - charakteryzuje pismo obrazkowe, klinowe i alfabetyczne, a także wskazuje różnice między nimi (3) - opisuje materiały pisarskie od starożytności do czasów współczesnych (4) - udowadnia, że alfabety grecki i łaciński stanowią podstawę, z której wywodzą się alfabety używane współcześnie w Europie (4) - wskazuje Fenicjan jako twórców pisma alfabetycznego (5) - wyjaśnia, dlaczego ludzie tworzyli malowidła naskalne (5) - tworzy własne pismo obrazkowe oraz przedstawia zalety i wady takiego sposobu przekazywania informacji (6) - charakteryzuje warunki geograficzne Grecji (2) - podaje cechy charakterystyczne demokracji ateńskiej (2) - odnajduje na mapie starożytne Grecję i Ateny (2) - umieszcza na linii chronologicznej daty: wojny trojańskiej, ukształtowania się greckich polis, rządów Peryklesa w Atenach, narodzin teatru greckiego, pierwszych igrzysk olimpijskich (3) - opisuje na przykładzie starożytnych Aten wygląd greckiej polis- -wyjaśnia znaczenie terminów: Hellada, Hellenowie, wielka kolonizacja, kolonia, Akropol, agora, polis (3) -tłumaczy na podstawie tekstu źródłowego, jaką rolę w Atenach odgrywał sąd skorupkowy (4) -wskazuje cechy, które wyróżniały Peryklesa jako dowódcę i polityka (4) -przedstawia, w jaki sposób działał sąd skorupkowy (5) - wskazuje na mapie główne kierunki wielkiej kolonizacji (6) - omawia podobieństwa i różnice między demokracją ateńską a współczesną demokracją przedstawicielską (6) -porównuje demokrację ateńską ze sposobem sprawowania władzy w starożytnym Egipcie (6) - wyjaśnia, czym jest teatr, i wskazuje Grecję jako miejsce narodzin tej dziedziny sztuki (2) - opisuje wygląd teatru greckiego i występujących w nim aktorów (2) - omawia genezę starożytnego teatru (3)
- wymienia rodzaje sztuk granych w greckim teatrze (tragedia, komedia) (3) - wyjaśnia, czym były Wielkie Dionizje (4) - omawia różnice między tragedią i komedią (4) - ocenia znaczenie teatru dla starożytnych Greków (4) - podaje imiona najważniejszych tragedio- i komediopisarzy greckich (Sofokles, Arystofanes, Eurypides) (5) -opisuje, jaki był przebieg konkursów teatralnych w starożytnej Grecji (5) - dowodzi, dlaczego dramaty antycznych twórców są wystawiane współcześnie (5) - porównuje teatr współczesny ze starożytnym teatrem greckim (5) -wskazuje, gdzie znajduje się najbliższy teatr (6) -tłumaczy znaczenie terminów: filozofia, bogowie olimpijscy, mit, politeizm,heros (2) -wymienia imiona najważniejszych bogów greckich (Zeus, Hera, Posejdon, Afrodyta, Atena, Hades, Hefajstos, Ares, Apollo, Hermes) (3) -przedstawia postacie Heraklesa i Odyseusza jako bohaterów mitów greckich (3) - wymienia najważniejszych filozofów greckich (Sokrates, Platon, Arystoteles) (3) - opisuje, jakimi dziedzinami życia opiekowali się poszczególni bogowie greccy oraz jakie były ich atrybuty (4) - objaśnia, kim był Homer (4) - wymienia dzieła Homera (4) - opowiada co najmniej jeden mit grecki (5) -podaje przykłady prac Heraklesa (5) - wyjaśnia, co oznaczają wyrażenia: koń trojański, pięta Achillesa i stajnia Augiasza (5) - dostrzega rolę Iliady i Odysei jako inspiracji dla literatury i sztuki greckiej (5) - przedstawia poglądy Sokratesa, Platona i Arystotelesa (6) - podaje rok pierwszych igrzysk olimpijskich (2) -wymienia dyscypliny wchodzące w skład pięcioboju olimpijskiego (2) - wskazuje, gdzie odbywały się najsłynniejsze igrzyska organizowane na cześć Zeusa (3) - dostrzega podobieństwa i różnice pomiędzy igrzyskami starożytnymi a współczesnymi (3) - wyjaśnia, czym jest gimnazjon (4) -opisuje przebieg starożytnych igrzysk olimpijskich - tłumaczy, jaka była rola sportu w życiu starożytnych Greków (4) - rozumie, jaką rolę odgrywają igrzyska we współczesnym świecie (4) -informuje, jak termin olimpiada rozumiano w starożytności, i objaśnia, co oznacza on współcześnie (4) -opowiada, jakie znaczenie miały gimnazjony dla sprawności fizycznej antycznych Greków (5) -wskazuje na rolę sportu w starożytnej Grecji jako tematu sztuki (5) - ocenia osiągnięcia starożytnych Greków (5) - tłumaczy, kim byli Spartanie (6) - wyjaśnia, co oznaczają powiedzenia: wrócić z tarczą i wrócić na tarczy (6) wskazuje na mapie Rzym, Kartaginę, Półwysep Apeniński (Italię), Palestynę i obszary objęte chrześcijaństwem u schyłku starożytności (2) - podaje rok założenia Rzymu opisanego w legendzie (3) -omawia różnice między republiką a cesarstwem - opisuje legendarne początki Rzymu (3) - wwyjaśnia, że państwo rzymskie najpierw było królestwem, następnie republiką, a na końcu cesarstwem (4) -wymienia grupy tworzące społeczeństwo starożytnego Rzymu (4) - nazywa poszczególne elementy stroju i uzbrojenia rzymskiego legionista (4) -wyjaśnia znaczenie terminów: Imperium Rzymskie, legionista, języki romańskie, bazylika, gladiator, prowincja, barbarzyńca, zgromadzenie ludowe, senat (5) - tłumaczy, czym jest Wilczyca kapitolińska (5) - omawia drogę państwa rzymskiego do potęgi oraz określa zasięg terytorialny Imperium Rzymskiego (5) -charakteryzuje różne typy ustroju państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo (5) - opisuje grupy tworzące społeczeństwo rzymskie (5)
- tłumaczy, czym był szlak bursztynowy (6) -określa znaczenie szlaku bursztynowego dla starożytnych Rzymian (6) -ocenia dokonania Juliusza Cezara (6) - wyjaśnia co to jest Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukt, droga, łuk triumfalny, terma - wyjaśnie, kim byli gladiatorzy (2) -wyjaśnia, w jakim celu starożytni Rzymianie budowali drogi i wodociągi (3) - rozumie znaczenie terminów: prawo rzymskie, prawo XII tablic, kodeks, Kodeks Justyniana (3) - przedstawia prawo rzymskie jako podstawę współczesnego prawa (3) - wymienia zasługi Rzymian w dziedzinie architektury i budownictwa, używając terminów: Forum Romanum, Panteon, Koloseum, akwedukty, drogi, łuki triumfalne, termy (4) - charakteryzuje różne typy ustroju państwa rzymskiego: królestwo, republikę, cesarstwo (4) -wskazuje cechy rzymskiego budownictwa (5) -opowiada, dlaczego starożytni Rzymianie budowali łuki triumfalne i termy (5) -wymienia osiągnięcia starożytnych Rzymian, z których korzystamy współcześnie (5) - odnajduje przykłady zapisów z prawa rzymskiego obowiązujących w dzisiejszym prawodawstwie oraz określa ich znaczenie (6) - ocenia, jakie znaczenia mają zabytki starożytnego Rzymu (6) -objaśnia znaczenia terminów: mesjasz, apostoł, Ewangelia, Biblia, Stary i Nowy Testament, poganin (2) - wskazuje Palestynę jako miejsce narodzin chrześcijaństwa (2) -wiąże początki chrześcijaństwa z postacią Jezusa z Nazaretu (2) - wie, że chrześcijanie wierzą w jednego Boga -dowodzi, na czym polega różnica między wiarą w jednego boga a wiarą w wielu bogów (2) - podaje najważniejsze zasady nauki Jezusa z Nazaretu (3) - podaje przyczyny prześladowań chrześcijan w państwie rzymskim (3) - wymienia symbole pierwszych chrześcijan chrystogram i rybę (3) - opowiada, kim był Konstantyn Wielki (3) -opisuje okoliczności zmiany sytuacji chrześcijan w państwie rzymskim (3) w okresie panowania Konstantyna Wielkiego - umieszcza na linii chronologicznej daty założenia Rzymu, zabójstwa Juliusza Cezara, ukrzyżowania Jezusa z Nazaretu, wydania edyktu mediolańskiego i upadku cesarstwa zachodniorzymskiego, a także określa, w którym wieku odbyły się poszczególne wydarzenia (3) - porównuje wierzenia Rzymian i starożytnych Greków (4) - wyjaśnia, czym jest Ewangelia (4) - tłumaczy, dlaczego Watykan jest ważnym miejscem dla katolików (4) - tłumaczy, jakie znaczenie miała działalność Apostołów dla rozprzestrzeniania się chrześcijaństwa w Imperium Rzymskim (5) - podaje, co wydarzyło się w roku 1054 - nazywa różne odłamy chrześcijaństwa (5) - przedstawia związki chrześcijaństwa z judaizmem - prezentuje sylwetkę Nerona (6) - wymienia wydarzenia związane z historią Żydów w Polsce (6)