WPŁYW CECH ODMIANOWYCH NA WARTOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA BULW ISTOTNEGO W PROCESIE SEPARACJI PLONU ZIEMNIAKÓW



Podobne dokumenty
WPŁYW DESZCZOWANIA PLANTACJI ZIEMNIAKÓW NA WARTOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA BULW

WPŁYW ODMIANY NA WSKAŹNIKI SFERYCZNOŚCI BULW ZIEMNIAKÓW UPRAWIANYCH NA GLEBIE ŚREDNIOZWIĘZŁEJ

OCENA WYBRANYCH CECH FIZYCZNYCH BULW ZIEMNIAKÓW

WPŁYW NAWADNIANIA PLANTACJI ZIEMNIAKA NA WYBRANE CECHY FIZYCZNE BULW ISTOTNE W PROCESIE SEPARACJI I SORTOWANIA PLONU

ANALIZA ZWIĘZŁOŚCI GLEB W OKRESIE SADZENIA I ZBIORU ZIEMNIAKÓW

WYKORZYSTANIE ELEKTRONICZNEGO UKŁADU POMIAROWEGO DO OCENY WYBRANYCH CECH FIZYCZNYCH PŁODÓW ROLNYCH

ZASTOSOWANIE TECHNIKI WIDEO-KOMPUTEROWEJ PRZY WYZNACZANIU CECH FIZYCZNYCH BULW

WPŁYW CZYNNIKÓW AGROTECHNICZNYCH NA WARUNKI ZBIORU ZIEMNIAKÓW

WPŁYW TECHNICZNEGO UZBROJENIA PROCESU PRACY NA NADWYŻKĘ BEZPOŚREDNIĄ W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

BADANIA WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA ZEWNĘTRZNEGO ZIARNA ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI

OKRESY UŻYTKOWANIA CIĄGNIKÓW I MASZYN W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH RODZINNYCH WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO

KOSZTY UŻYTKOWANIA MASZYN W STRUKTURZE KOSZTÓW PRODUKCJI ROŚLINNEJ W WYBRANYM PRZEDSIĘBIORSTWIE ROLNICZYM

ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY ROZŁOGIEM ZIEMNIAKÓW POD KRZAKIEM A LICZEBNOŚCIĄ, STRUKTURĄ I MASĄ BULW

POMIAR WYBRANYCH PARAMETRÓW EKSPLOATACYJNYCH AGREGATU UPRAWOWEGO

InŜynieria Rolnicza 14/2005. Streszczenie

OCENA WYKORZYSTANIA CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

BADANIA WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA ZEWNĘTRZNEGO I KĄTA NATURALNEGO USYPU NASION ŁUBINU ODMIANY BAR I RADAMES

TECHNICZNE UZBROJENIE PROCESU PRACY W RÓŻNYCH TYPACH GOSPODARSTW ROLNICZYCH

RYNEK WYBRANYCH NARZĘDZI I MASZYN ROLNICZYCH DO PRODUKCJI ROŚLINNEJ W POLSCE W LATACH

WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW

WPŁYW NAWADNIANIA PLANTACJI ZIEMNIAKÓW NA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE BULW. Paweł Kiełbasa

ANALIZA SIŁY NISZCZĄCEJ OKRYWĘ ORZECHA WŁOSKIEGO

PARAMETRY KONSTRUKCYJNE ROLKOWEGO SEPARATORA CZYSZCZĄCEGO DO ZIEMNIAKÓW

WYKORZYSTANIE ALGORYTMÓW ROZPOZNAWANIA OBRAZU W BADANIACH NAUKOWYCH NA PRZYKŁADZIE PROGRAMU ZIEMNIAK-99

KOMBAJNY ZBOŻOWE W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH LUBELSZCZYZNY

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA WARTOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKÓW TARCIA ROZDROBNIONYCH PĘDÓW MISKANTA OLBRZYMIEGO

CECHY TECHNICZNO-UŻYTKOWE A WARTOŚĆ WYBRANYCH TECHNICZNYCH ŚRODKÓW PRODUKCJI W ROLNICTWIE

PORÓWNANIE KOSZTÓW PRODUKCJI JĘCZMIENIA JAREGO I OZIMEGO W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH WOJ. ZACHODNIOPOMORSKIEGO

ARKUSZ EGZAMINACYJNY ETAP

ENERGOCHŁONNOŚĆ SKUMULOWANA W PRODUKCJI WYBRANYCH ROŚLIN UPRAWIANYCH W BESKIDZIE ŻYWIECKIM

WYZNACZANIE WARTOŚCI PODSTAWOWYCH PARAMETRÓW TECHNICZNYCH NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH PRZY UŻYCIU SSN

ANALIZA SIŁ TRAKCYJNYCH OPONY NAPĘDOWEJ W ZMODYFIKOWANYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY

WPŁYW ZANIECZYSZCZENIA ELEMENTÓW ROBOCZYCH GŁĘBOSZA NA PARAMETRY EKSPLOATACYJNE AGREGATU

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW AGROTECHNICZNYCH NA ILOŚCIOWE CECHY PLONU BULW ZIEMNIAKA

WPŁYW WIELOKROTNYCH OBCIĄŻEŃ STATYCZNYCH NA STOPIEŃ ZAGĘSZCZENIA I WŁAŚCIWOŚCI REOLOGICZNE MASY ZIARNA

WPŁYW TECHNOLOGII ZBIORU NA WARTOŚĆ INDEKSU MECHANICZNYCH USZKODZEŃ BULW ZIEMNIAKA

Streszczenie. Słowa kluczowe: towary paczkowane, statystyczna analiza procesu SPC

LABORATORIUM PKM. Katedra Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn. Badanie statycznego i kinetycznego współczynnika tarcia dla wybranych skojarzeń ciernych

OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCI MROŻONEK ZA POMOCĄ AKWIZYCJI OBRAZU

PLONOWANIE DZIEWIĘCIU ODMIAN MARCHWI PRZEZNACZONYCH DLA PRZETWÓRSTWA, UPRAWIANYCH W REJONIE WARMII. Wstęp. Materiał i metody

WPŁYW ZABIEGÓW AGROTECHNICZNYCH NA RETENCJONOWANIE WODY W GLEBIE

ZASTOSOWANIE RÓWNANIA BOUSSINESQUE A DO OKREŚLANIA NAPRĘŻEŃ W GLEBIE WYWOŁANYCH ODDZIAŁYWANIEM ZESTAWÓW MASZYN

PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH

DOBÓR ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH DLA GOSPODARSTWA PRZY POMOCY PROGRAMU AGREGAT - 2

WYKORZYSTANIE TECHNIK KOMPUTEROWYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

OCENA WIELKOŚCI JEDNORAZOWO PRZEWOŻONYCH ŁADUNKÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU TRANSPORTU I WIELKOŚCI GOSPODARSTWA ROLNICZEGO

nowe technologie nowe możliwości

OCENA TRWAŁOŚCI BRYKIETÓW WYTWORZONYCH Z MASY ROŚLINNEJ KUKURYDZY PASTEWNEJ

OCENA SKUTKÓW ZMIAN ZASILANIA W OPTOELEKTRONICZNYM SYSTEMIE POMIARU WILGOTNOŚCI GLEBY

OCENA WPŁYWU PRĘDKOŚCI OBROTOWEJ ŚLIMAKA MIESZAJĄCEGO Z PIONOWYM ELEMENTEM ROBOCZYM NA STOPIEŃ ZMIESZANIA KOMPONENTÓW PASZY

TECHNICZNE ŚRODKI PRACY W GOSPODARSTWACH O RÓŻNYM POZIOMIE DOSTOSOWANIA DO WYMOGÓW ROLNOŚRODOWISKOWYCH

WPŁYW OKRESU PRZECHOWYWANIA NA STRATY MASY BULW ZIEMNIAKA PODCZAS OBIERANIA

ROZKŁAD POPRZECZNY CIECZY DLA ROZPYLACZY SYNGENTA POTATO NOZZLE

ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH DARNI W ZMIENNYCH WARUNKACH GRUNTOWYCH

nowe technologie nowe możliwości GWARANCJA 2 LATA - 1 -

OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI BURAKA CUKROWEGO NA PRZYKŁADZIE WYBRANYCH GOSPODARSTW WOJEWÓDZTWA POMORSKIEGO

ZADANIA Z HYDROSTATYKI. 2. Jaki nacisk na podłoże wywierają ciała o masach: a) 20kg b) 400g c) 0,4t

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

PROGRAM WSPOMAGAJĄCY OCENĘ INWESTYCJI MECHANIZACYJNYCH DOZEM 2

KOMPUTEROWY MODEL UKŁADU STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PRZECHOWALNI JABŁEK

BADANIA RZECZYWISTYCH KOSZTÓW OBSŁUGI TECHNICZNEJ NOWOCZESNYCH KOMBAJNÓW ZBOŻOWYCH. Wstęp

PORÓWNANIE KOSZTÓW PRODUKCJI PSZENICY OZIMEJ W WYBRANYCH GOSPODARSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ

OCENA SPRAWNOŚCI TRAKCYJNEJ OPONY UŻYTKOWANEJ NA RÓŻNYCH PODŁOŻACH ROLNICZYCH*

WPŁYW TEMPERATURY NA CECHY DIELEKTRYCZNE MIODU

OKRESY UŻYTKOWANIA I WYKORZYSTANIE ŚRODKÓW ENERGETYCZNYCH W GOSPODARSTWACH RODZINNYCH

OKREŚLENIE PRĘDKOŚCI PORUSZANIA SIĘ SZKODNIKÓW Z WYKORZYSTANIEM KOMPUTEROWEJ ANALIZY OBRAZU

OPTYMALIZACJA STEROWANIA MIKROKLIMATEM W PIECZARKARNI

METODA POMIARU POWIERZCHNI KONTAKTU MIĘDZY NASIONAMI

ANALIZA WYPOSAŻENIA W CIĄGNIKI ROLNICZE WYBRANYCH GOSPODARSTW SPECJALIZUJĄCYCH SIĘ W CHOWIE BYDŁA MLECZNEGO

PRZYKŁADOWE ZADANIE EGZAMINACYJNE /zawód technik rolnik /

ANALIZA WYPOSAŻENIA WYBRANYCH GOSPODARSTW EKOLOGICZNYCH W CIĄGNIKI ROLNICZE

LABORATORIUM PKM. Katedra Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn. Badanie statycznego i kinetycznego współczynnika tarcia dla wybranych skojarzeń ciernych

WPŁYW DAWKI NASION I PRĘDKOŚCI SIEWNIKA NA RÓWNOMIERNOŚĆ RZĘDOWEGO SIEWU NASION PSZENICY

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA RÓWNOMIERNOŚĆ DOZOWANIA I WYSIEWU NASION PSZENICY KOŁECZKOWYM ZESPOŁEM WYSIEWAJĄCYM

LABORATORIUM PKM. Katedra Konstrukcji i Eksploatacji Maszyn. Badanie statycznego i kinetycznego współczynnika tarcia dla wybranych skojarzeń ciernych

Efektywność kruszenia gleby w uprawie międzyrzędowej z uwzględnieniem aspektów środowiskowych

EKONOMICZNE I ENERGETYCZNE ASPEKTY PRODUKCJI SOI W WARUNKACH POLSKIEGO ROLNICTWA

nowe technologie nowe możliwości

CENY ZAKUPU I DZIERŻAWY KWOTY MLECZNEJ W GOSPODARSTWACH KRAJÓW EUROPEJSKICH W LATACH

POSTĘP TECHNOLOGICZNY A KOSZTY TRANSPORTU PŁODÓW ROLNYCH

ZASTOSOWANIE REGRESJI LOGISTYCZNEJ DO WYZNACZENIA CECH O NAJWIĘKSZEJ SILE DYSKRYMINACJI WIELKOŚCI WSKAŹNIKÓW POSTĘPU NAUKOWO-TECHNICZNEGO

WPŁYW UPRAWY MIĘDZYPLONU ŚCIERNISKOWEGO NA OPŁACALNOŚĆ PRODUKCJI JĘCZMIENIA JAREGO

WYPOSAŻENIE TECHNICZNE WYBRANYCH GOSPODARSTW ROLNYCH KORZYSTAJĄCYCH Z FUNDUSZY UNII EUROPEJSKIEJ

Gąsienicowy czy kołowy układ jezdny ciągnika?

Tok postępowania przy projektowaniu fundamentu bezpośredniego obciążonego mimośrodowo wg wytycznych PN-EN Eurokod 7

BADANIE WALCOWEGO SEPARATORA CZYSZCZĄ- CEGO W WARUNKACH SEPARACJI MIESZANINY TECHNOLOGICZNEJ W PROCESIE SORTOWANIA BULW ZIEMNIAKÓW

Warunki techniczne wykonywania nasypów.

WPŁYW KSZTAŁTU BULW ZIEMNIAKA NA WYDAJNOŚĆ FRYTKI SUROWEJ

PRÓBA OSZACOWANIA AKTUALNEJ WARTOŚCI WSKAŹNIKA KOSZTU NAPRAW CIĄGNIKÓW ROLNICZYCH UŻYTKOWANYCH W WARUNKACH GOSPODARSTW WIELKOOBSZAROWYCH

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA WSKAŹNIKI JAKOŚCI PRACY KOPACZKI ŁADUJĄCEJ

PAWEŁ JAKUBOWSKI PRZYKŁADOWE ZADANIE EGZAMINACYJNE R16 BOBIK

W NACZYNIU WIRUJĄCYM WOKÓŁ OSI PIONOWEJ

ANALIZA ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY CECHAMI DIELEKTRYCZNYMI A WŁAŚCIWOŚCIAMI CHEMICZNYMI MĄKI

Instrukcja do zajęć laboratoryjnych Eksploatacja i obróbka skał Kamień naturalny: Oznaczanie Temat: odporności na ścieranie Norma: PN-EN 14157:2005

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2019 CZĘŚĆ PRAKTYCZNA

MASA WŁAŚCIWA NASION ZBÓś W FUNKCJI WILGOTNOŚCI. Wstęp. Materiał i metody

PRÓBA OKREŚLENIA WPŁYWU PRZEWODU NASIENNEGO I REDLICY SIEWNIKA NA RÓWNOMIERNOŚĆ WYSIEWU NASION PSZENICY

LICZBA ŹRÓDEŁ INFORMACJI ROLNICZEJ A POZIOM WYPOSAŻENIA GOSPODARSTW ROLNYCH W TECHNICZNE ŚRODKI PRODUKCJI

ANALIZA WŁAŚCIWOŚCI TRAKCYJNYCH OPON NAPĘDOWYCH W UPROSZCZONYCH TECHNOLOGIACH UPRAWY GLEBY

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE TRZYLETNIEJ WIERZBY ENERGETYCZNEJ

Transkrypt:

Inżynieria Rolnicza 13/2006 Krzysztof Klamka, Piotr Budyn, Paweł Kiełbasa Katedra Eksploatacji Maszyn, Ergonomii i Podstaw Rolnictwa Akademia Rolnicza w Krakowie WPŁYW CECH ODMIANOWYCH NA WARTOŚĆ WSPÓŁCZYNNIKA TARCIA BULW ISTOTNEGO W PROCESIE SEPARACJI PLONU ZIEMNIAKÓW Streszczenie Badano wpływ cech odmianowych na wartość współczynnika tarcia kinetycznego bulw. Badania przeprowadzono na polach gospodarstwa rolnego Top Farms Głubczyce. Badaniami objęto pięć odmian ziemniaków uprawianych na glebie średnio zwięzłej. Zakres badań obejmował pomiar: współczynnika tarcia kinetycznego, wskaźnika wypełnienia gabarytowego, ciśnienia wywieranego przez bulwę na podłoże. Odnotowano duży wpływ odmiany na współczynnik tarcia kinetycznego, niewielki na ciśnienie wywierane przez bulwę na podłoże. Słowa kluczowe: bulwa, współczynnik tarcia, odmiana ziemniaków Wykaz oznaczeń a długość bulwy [cm], b szerokość bulwy [cm], c grubość bulwy [cm], ε wskaźnik wypełnienia gabarytowego bulwy, [g cm -3 ], g przyspieszenie ziemskie, [m s -2 ], m masa bulwy, [g], m r masa ramienia spoczywającego na badanym obiekcie (m r =20g), [g], P ciśnienie wywierane przez bulwę na podłoże, [Pa], F siła tarcia bulwy, [N], ciężar bulwy, [N]. F c Wstęp Obecny rozwój rolnictwa stawia mechanizację i automatyzacje na jednym z pierwszych miejsc w procesach produkcyjnych. Przy projektowaniu tego typu procesów bardzo ważne jest rozpoznanie jak największej ilości cech materiału biologicznego 167

Krzysztof Klamka, Piotr Budyn, Paweł Kiełbasa poddawanego obróbce. Prawidłowe poznanie cech, zarówno biologicznych jak i reologicznych powoduje, że maszyny nowej generacji używane w rolnictwie są wydajniejsze, mają nie tylko większą sprawność, ale również w mniejszym stopniu uszkadzają plon roślin. Dlatego też ciągłe poznawanie cech materiałów biologicznych jest uzasadnione, ponieważ wprowadzanie do produkcji nowych odmian ziemniaków dezaktualizuje wyniki badań [Fleszer, Fabian 1993]. W urządzeniach separujących, gdzie najczęściej mamy do czynienia z tarciem bulw o powierzchnie elementów maszyn zagadnienie to jest równie ważne jak w przypadku kojarzenia materiałów konstrukcyjnych. Miarą tarcia jest opór równoważony wypadkową siłą styczną podczas przemieszczania jednego ciała względem drugiego [Karwowski 1982]. Podczas badania materiałów roślinnych ważne jest uwzględnienie zmian wartości nacisku, stosunku powierzchni elementarnej do całkowitej oraz zmian współczynnika tarcia wynikających głównie z różnej wilgotności roślin i prędkości ruchu, oraz różnego ułożenia materiału względem kierunku ruchu jak również dużej różnorodności kształtu ziemiopłodów [Ślipek i in. 1987]. Cel i zakres badań Celem badań była analiza wpływu cech odmianowych na wartość współczynnika tarcia bulw. Materiał badawczy pozyskano z pól gospodarstwa rolnego Top Farms Głubczyce położonego na terenie województwa opolskiego. Badaniami objęto pięć odmian ziemniaków (Ditta, Hermes, Markies, Satina i Saturna) uprawianych na glebie średniozwięzłej. Zakres badań obejmował: wyznaczenie współczynnika tarcia kinetycznego bulw, ciśnienia wywieranego przez bulwę na powierzchnię trącą i współczynnika wypełniania gabarytowego. Czynności wchodzące w skład technologii uprawy ziemniaków przedstawiono tabeli 1. Materiał badawczy w liczbie 60 szt. wybierano bezpośrednio z redliny plantacji ziemniaków gospodarstwa rolnego Top Farms Głubczyce. Bulwy układano w pojemnikach i przysypywano ziemią pobraną z plantacji, celem odzwierciedlenia warunków fizycznych redliny. Przed przytępieniem do badań laboratoryjnych bulwy ziemniaków poddano myciu pod bieżącym strumieniem wody o temperaturze 15 C. Badanie laboratoryjne przeprowadzono w pomieszczeniu o temperaturze 20±2 C i wilgotności powietrza wynoszącej 50±2%. Stanowisko badawcze do pomiaru i rejestracji rzeczywistej siły tarcia kinetycznego bulw o podłoże wykonano w Katedrze Eksploatacji Maszyn Rolniczych Akademii Rolniczej w Krakowie (rys. 1) w formie stołu obrotowego o średnicy 0,62m i pionowej osi obrotu [Budyn 1998]. Chropowatość powierzchni gumowej wynosiła Ra = 0,98 μm. 168

Wpływ cech odmianowych... Tabela 1. Czynności, maszyny i narzędzia stosowane w uprawie i zbiorze ziemniaków Table 1. Operations, machines and implements used to cultivate and harvest potatoes Rodzaj czynności Siew nawozów potasowych Orka zimowa Siew nawozów NP Głęboszowanie ścieżek przejazdowych Typ maszyny 6-7 kg K2O na 1 tonę plonu (rozsiewacz 6 tonowy) pług 10 skibowy superfosfat wzbogacony 40% P2O5 dawka 70 kg/ha; saletra amonowa/siarczan amonu/ saletrzak 100-140 kg/ha głębosz dwuzębny Uprawa przed sadzeniem brona wirnikowa o szerokości roboczej 8m, głębokość pracy 18 cm, Sadzenie sadzarka 6 rzędowa Grimme z zasobnikiem na 5 ton, Formowanie redlin obsypnik 6 rzędowy Ochrona herbicydowa, opryskiwacz samobieżny SAM, szerokość robocza 27 m, fungicydowa/insektycydowa Niszczenie naci ścinacz łętów 2 rzędowy Zbiór kopaczka 4 rzędowa, kopaczka 2 rzędowa z elewatorem przeładunkowym Rys. 1. Fig. 1. Schemat układu pomiarowego do wyznaczania współczynnika tarcia kinetycznego bulw: 1 rama mocująca, 2 czujnik indukcyjny, 3 powierzchnia trąca, 4 bulwa, 5 czujnik tensometryczny, 6 wzmacniacz tensometryczny, 7 komputer pomiarowy [Budyn i in. 2004] A diagram of the measurement system for establishing the coefficient of the kinetic friction of bulbs: 1 supporting frame, 2 induction sensor, 3 rubbing surface, 4 bulb, 5 extensometric sensor, 6 extensometric amplifier, 7 measuring computer 169

Krzysztof Klamka, Piotr Budyn, Paweł Kiełbasa Natomiast wymiary liniowe niezbędne do wyznaczenia wskaźnika wypełnienia gabarytowego bulw oraz powierzchnie styku bulwy z podłożem trącym wyznaczono metodą video-komputerową [Kiełbasa i in. 2005]. Właściwości bulw istotne w procesie separacji i sortowania plonu ziemniaków wyliczono ze wzorów [Gilewicz 1979]: c) wskaźnik wypełnienia gabarytowego = m ε ( g cm a b c d) ciśnienie wywierane przez bulwę na podłoże m g P = (kpa) 100 S W przypadku wyznaczania współczynnika tarcia kinetycznego bulw o podłoże gumowe zainstalowany program rejestrował wartość średnią siły tarcia bulw, jednocześnie zapisując dane w pliku tekstowym na dysku komputera wyliczając współczynnik tarcia kinetycznego wg. wzoru: μ = F F c Gdzie siłę nacisku bulwy obliczono z zależności: Wyniki badań F c 3 ( m + mr ) g = (N) 1000 Na rysunku 2a i 2b przedstawiono średnie wartości współczynnika tarcia kinetycznego bulw ziemniaka o podłoże gumowe (rys. 2a) i wartości średnie współczynnika wypełnienia gabarytowego (rys. 2b) bulw badanych odmian ziemniaków. Średnie wartości współczynnika tarcia kinetycznego (rys. 2a) bulw badanych odmian ziemniaków plasowały się na poziomie 0,61, natomiast największą wartość odnotowano w przypadku odmiany Markies wynoszącą 0,73 stanowiącą ok. 29% różnicę względną w stosunku do najmniejszej wartości współczynnika tarcia kinetycznego dla bulw odmiany Ditta. Bulwy badanych odmian ziemniaków charakteryzowały się niewielkim zróżnicowaniem wewnątrz odmiany, błąd standardowy średniej wynosił średnio 0,014. ) 170

Wpływ cech odmianowych... Rys. 2. Fig. 2. Średnie wartości współczynnika tarcia kinetycznego bulw o podłoże gumowe (a) oraz średnie wartości współczynnika wypełnienia gabarytowego bulw ziemniaków (b) Average values of the kinetic friction coefficient of bulbs on a rubber base (a) and the average values of the size filling ratio of potato bulbs (b) Odnośnie współczynnika wypełnienia gabarytowego (rys. 2b) bulw badanych odmian ziemniaków, zaobserwowano, że średnia wartość dla bulw wszystkich odmian ziemniaków wynosiła 0,51 g cm -3. Różnica względna pomiędzy skrajnymi wartościami tego parametru odnotowanymi dla bulw odmiany Ditta i Satina wynosiła około 9%. Błąd standardowy średniej oscylował w granicach od 0,003 g cm -3 do 0,011 g cm -3. W tabeli 2 przedstawiono wyniki analizy wariancji z testem Duncana dla zbadania różnic pomiędzy wartościami średnimi współczynnika tarcia kinetycznego bulw badanych odmian ziemniaków. Tabela 2. Analiza wariancji z testem Duncana dla wartości średnich współczynnika tarcia kinetycznego bulw Table 2. Variance analysis using the Duncan test for the average values of the kinetic friction coefficient of bulbs Odmiana ziemniaków Odmiana ziemniaków Ditta Hermes Markies Satina Saturna Ditta X Hermes X Markies * * X Satina * * * X Saturna * * * * X * - różnica istotna (α = 0,05) 171

Krzysztof Klamka, Piotr Budyn, Paweł Kiełbasa Zaobserwowano dziewięć statystycznie istotnych różnic na dziesięć możliwych w wartościach średnich współczynnika tarcia kinetycznego bulw badanych odmian ziemniaków. Na rysunku 3 przedstawiono średnie wartości ciśnienia wywieranego przez badane bulwy na powierzchnie trącą. 6 5 4,75 4,69 4,22 4,70 5,21 Ciśnienie [kpa] 4 3 2 σp=0,35 σp=0,40 σp=0,30 σp=0,29 σp=0,43 1 0 Odmiana ziemniaków Ditta Hermes Markies Satina Saturna Rys. 3. Fig. 3. Średnie wartości ciśnienia wywieranego przez bulwy na powierzchnie trącą Average values of the pressure of bulbs on the rubbing surface Średnia wartość ciśnienia wywieranego przez bulwy badanych odmian ziemniaków na powierzchnie trącą plasowała się na poziomie 4,71 kpa, największą wartość ciśnienia wywieranego przez bulwy na powierzchnie trącą odnotowano w przypadku odmiany Saturna wynoszącą 5,21 kpa będącą o 20% większą w stosunku do najniższej wartości odnotowanej w przypadku bulw odmiany Markies. Analiza wariancji z testem Duncana na poziomie istotności α = 0,05 wskazała trzy statystycznie istotne różnice na dziesięć możliwych w wartościach średnich ciśnienia wywieranego przez bulwy badanych odmian ziemniaków na powierzchnie trącą. Podsumowanie 1. W przypadku współczynnika tarcia kinetycznego bulw odnotowano statystycznie istotne różnice pomiędzy wszystkimi badanymi bulwami ziemniaków z wyjątkiem dwóch odmian Ditta i Hermes. 2. Średnia wartość wskaźnika wypełnienia gabarytowego w przypadku badanych ziemniaków wynosiła 0,51g/cm 3. 172

Wpływ cech odmianowych... 3. Zakres ciśnienia wywieranego przez bulwy na powierzchnie trącą wynosił od 4,22 kpa w przypadku bulw odmiany Markies do 5,21 kpa dla odmiany Saturna. Zaobserwowano trzy na dziesięć możliwych statystycznie istotnych różnic w wartościach średnich ciśnienia wywieranego przez bulwy badanych odmian ziemniaków na powierzchnie trącą. Bibliografia Budyn P. 1993. Badanie wybranych właściwości powierzchniowych bulw ziemniaka z punktu widzenia ich znaczenia w procesie zbioru i obróbki pozbiorowej. Zesz. Nauk. AR, nr 178. Budyn P., Kiełbasa P. 2004. Physical characteristics of stones and soil clumps contaminating potato harvests. Bichnik, nr 8. Fleszer J., Fabian H. 1993. Badania zależności wymiarowo-masowych bulw ziemniaka. Zeszyt naukowy nr. 15, Wydział Mechanizacji Wyższej szkoły Inżynierskiej, Koszalin. Karwowski T. 1982. Teoria i konstrukcja maszyn rolniczych T.II Maszyny do zbioru ziemniaków. PWRiL, Warszawa. Kiełbasa P., Budyn P. 2005. Zastosowanie techniki wideo komputerowej przy wyznaczaniu cech fizycznych bulw. Inżynieria rolnicza, nr. 8(68). Macepuro M.F. 1959. Technologiczieskije osnowy mechanizacji uborki kartofiela. Gosudarstwiennyje izdatielstwo, BSSR, Mińsk. Ślipek Z., Frączek J., Złobecki A. 1987. Pomiar tarcia zewnętrznego materiałów roślinnych. Zeszyty problemowe Postępów Nauk Rolniczych, z. 321. 173

Krzysztof Klamka, Piotr Budyn, Paweł Kiełbasa INFLUENCE OF VARIETAL CHARACTERISTICS ON THE BULB FRICTION COEFFICIENT, WHICH IS OF IMPORTANCE IN THE SORTING OF THE POTATO HARVEST Summary The influence of varietal characteristics on the coefficient of the kinetic friction of bulbs. The research was conducted on the fields of the Top Farms Głubczyce farm. The study covered five potato varieties grown in medium-compact soil. The range of research included: measuring the kinetic friction, the size filling ratio and the pressure exerted by the bulb on the base. The variety was found to significantly influence the kinetic friction coefficient, while its influence on the pressure of the bulb on the base was small. Key words: potato varieties, potato tubers, kinetic friction coefficient 174