Pań stwowe Muzea w Berlinie

Seite 1 von 32 /presse Pań stwowe Muzea w Berlinie tworzą wraz ze swoimi 17 muzeami, trzema placówkami badawczymi oraz Pracownią Form i Odlewnią Modeli Gipsowych uniwersalny zbiór dziedzictwa kulturowego ludzkości od początków istnienia sztuki do czasów współczesnych. Jest to największy w Niemczech kompleks muzealny posiadający zbiory sztuki i kultury z całego świata. Jest on finansowany przez federacje jak również rządy krajowe (landy) niemieckie. Museumsinsel (Wyspa Muzeów) jest sercem berlińskiego krajobrazu muzealnego w 1999 roku została wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Od roku 1999 na podstawie planu generalnego realizowane są prace modernizacyjne we wszystkich pięciu historycznych obiektach należących do kompleksu Wyspy Muzeów. Integralną część tej realizacji stanowi połączenie tych historycznych budowli archeologiczną promenadą oraz wybudowanie nowego centralnego budynku wejściowego. wywodzą się z założonego przez króla Prus Fryderyka Wilhelma III Królewskiego Muzeum i należą do Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kulturowego. Do Staatlichen Museen, kierowanych przez jedną wspólną generalną dyrekcję należą następujące muzea i instytucje naukowo - badawcze: Muzeum Egipskie oraz Zbiory Papirusów (w Altes Museum) Zbiory Sztuki Starożytnej(w Pergamonmuseum oraz w Altes Museum) Muzeum Etnologiczne Gemäldegalerie - Galeria Malarstwa Biblioteka Sztuki Muzeum Rzemiosła Artystycznego - Pałac Köpenick Kupferstichkabinett - Kolekcja Rysunków i Grafiki Sala Numizmatyczna (w Bode-Museum) Muzeum Kultur Europejskich Muzeum Fotografii / Fundacja Helmuta Newtona Muzeum Sztuki Azjatyckiej Muzeum Sztuki Islamskiej (w Pergamonmuseum) Muzeum Prehistorii i Historii Wczesnej Galeria Narodowa - Stara Galeria Narodowa - Kościół Friedrichswerder - Hamburger Bahnhof Museum für Gegenwart Berlin - Museum Berggruen - Sammlung Scharf-Gerstenberg - Nowa Galeria Narodowa

Zbiór Rzeźb i Muzeum Sztuki Bizantyjskiej (w Bode-Museum) Muzeum Azji Przedniej (w Pergamonmuseum) Instytut Muzealnictwa Laboratorium Badawcze Rathgena Archiwum Centralne Pracownia Form i Odlewnia Modeli Gipsowych Seite 2 von 32 /presse

Seite 3 von 32 /presse Lokalizacja Państwowych Muzeów w Berlinie Musem Insel Wyspa Muzeów Pomiędzy Szprewą i jej odnogą Kupfergraben znajduje się ciesząca się światową sławą Wyspa Muzeów. W gmachach jej można podziwiać zarówno eksponaty archeologiczne jak również zbiory sztuki XIX wiecznej. W roku 1830 powstaje pierwszy gmach muzealny Altes Museum zaprojektowany przez C.F. Schinkla, który jest pierwszym publicznie dostępnym muzeum w Prusach. W roku 1859 zostaje udostępnione dla zwiedzających Neues Museum, w 1876 Stara Galeria Narodowa Alte Nationalgalerie, w 1904 Bode-Museum i na końcu 1930 Pergamonmuseum. W 1999 roku zostaje oddany do realizacji plan generalny przewidujący odbudowę Wyspy Muzeów, której gmachy po wojnie uległy zniszczeniom sięgającym 70 procent. Przewiduje on również połączenie i usystematyzowanie zbiorów, które po wojnie były podzielone pomiędzy Berlinem wschodnim i zachodnim. Również w roku 1999 Wyspa Muzeów została wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. W Pergamonmuseum znajdują się obecnie Antikensammlung (Zbiory Sztuki Starożytnej), Museum für Islamische Kunst (Muzeum Sztuki Islamskiej) jak również Vorderasiatisches Museum (Muzeum Azji Przedniej). W Altes Museum znajdują się także eksponaty należące do Zbiorów Sztuki Starożytnej jak również Ägyptisches Museum und Papyrussammlung (Muzeum Egipskie oraz Zbiory Papirusów). W roku 2006 zostało na nowo udostępnione dla zwiedzających Bode-Museum. W nowo odrestaurowanych pomieszczeniach można zobaczyć Skulpturensammlung (Zbiór Rzeźb), Museum für Byzantinische Kunst (Muzeum Sztuki Bizantyjskiej) oraz wybrane eksponaty z Gemäldegalerie (Galerii Malarstwa). Od 2004 roku jest udostępniona dla zwiedzających Münzkabinett (Sala Numizmatyczna). Tiergarten, Kulturforum Potsdamer Platz Forum Kultury przy Placu Poczdamskim W dzielnicy Tiergarten przy Placu Poczdamskim Kulturforum Potsdamer Platz znajduje się Forum Kultury skupiające znaczące zbiory sztuki europejskiej. Należy do nich Neue Nationalgalerie (Nowa Galeria Narodowa), Gemäldegalerie (Galeria Malarstwa), Kunstgewerbemuseum (Muzeum Rzemiosła Artystycznego) oraz Kupferstichkabinett (Kupferstichkabinett - Kolekcja Rysunków i Grafiki), a także Kunstbibliothek (Biblioteka Sztuki). Na terenie Tiergarten znajduje się również Hamburger Bahnhof Museum für Gegenwart Berlin. Muzeum to zostało otwarte w 1996 roku ekspozycją dzieł ze zbiorów Ericha Marxa; od września 2004 roku jego zasoby są rozszerzone o dzieła z kolekcji Friedrich Christian Flick Collection, które są prezentowane w zmiennym cyklu w sąsiadujących z nim halach Rieck.

Seite 4 von 32 /presse Charlottenburg W dzielnicy Charlottenburg, w bezpośrednim sąsiedztwie Pałacu Charlottenburg znajduje się Museum für Vor- und Frühgeschichte (Muzeum Prehistorii i Historii Wczesnej), Museum Berggruen, Sammlung Scharf- Gerstenberg oraz Gipsformerei (Pracownia Form i Odlewnia Modeli Gipsowych). Naprzeciw dworca Zoologischer Garten, przy Jebensstraße, znajduje się Museum für Fotografie (Muzeum Fotografii), które łączy wszelkie inicjatywy fotograficzne Państwowych Muzeów Berlińskich. W tym samym budynku swoją siedzibę ma Helmut Newton Stiftung (Fundacja Helmuta Newtona). Dahlem Na terenie dzielnicy Dahlem znajdują się Ethnologisches Museum (Muzeum Etnologiczne), Museum für Asiatische Kunst (Muzeum Sztuki Azjatyckiej), w których prezentowane są zbiory sztuki i kultury pozaeuropejskiej. Pod względem objętości, jakości i doboru eksponatów jest to najbardziej znaczący kompleks wystawienniczy na świecie. W formie centrum muzealnego został on zaplanowany już na początku XX wieku, jednak pod względem budowlanym projekt ten urzeczywistniono dopiero w latach 70. Od maja 2005 roku w tym kompleksie budynków można zobaczyć zbiory Museum Eruopäischer Kulturen (Muzeum Kultur Europejskich). Ponadto, w Dahlem swoją siedzibę ma również Institut für Museumsforschung (Instytut Muzealnictwa), jednostka badawczodokumentacyjna, obejmująca swoim działaniem teren całych Niemiec, koncentrująca się na aspektach muzealnictwa wychodzących poza samo kolekcjonowanie. Köpenick W dzielnicy Köpenick znajduje się druga siedziba Kunstgewerbemuseums (Muzeum Rzemiosła Artystycznego): w zbudowanym w latach 1677-1689 Pałacu Köpenick prezentowane są zbiory z zakresu dekoracji wnętrz z epoki renesansu, baroku i rokoka.

Kontakt Info-Telefon:+49(0)30-266 3660 Seite 5 von 32 Centrala: +49(0)30-266 0 Informacja Wyspa Muzeów Pergamonmuseum Museumsinsel / Pergamonmuseum: +49(0)30-2090 5577 Informacja Kulturforum Potsdamer Platz: +49(0)30-266 2951 Informacja Dahlem: +49(0)30-8301 0 Informacja Hamburger Bahnhof - Museum für Gegenwart - Berlin: +49(0)30-3978 3439 /presse Dział Kontaktów Prasowych Presse - Kommunikation - Leiter: Stauffenbergstr. 41 Telefon: +49(0)30-266 3231, Fax: +49(0)30-266 3025 E-Mail: : Anne Schäfer-Junker Telefon: +49(0)30-266 2629, Fax: +49(0)30-266 2995 E-Mail: Informacje o możliwościach wykorzystania zdjęć do aktualnych transmisji: Telefon: +49(0)30-266 3231, Fax: +49(0)30-266 3025 E-Mail: pressebilder@ Pozwolenia na filmowanie, fotografowanie i nagrywanie w obiektach i miejscach wystaw Państwowych Muzeów w Berlinie Fax: +49(0)30-266 2161 Informacje o możliwościach wykorzystania zdjęć do publikacji: Prawa autorskie zdjęć do wykorzystania komercyjnego są wydawane przez Bildarchiv Preußischer Kulturbesitz: Bildarchiv Preußischer Kulturbesitz Märkisches Ufer 16-18 10179 Berlin Telefon: +49(0)30-2787 920, Fax: +49(0)30-2787 9239 E-Mail: bildarchiv@bpk.spk-berlin.de

Seite 6 von 32 Publikacje Publikationen Leiterin: Elisabeth Rochau-Shalem Stauffenbergstr. 41 Fax: +49(0)30-266 2985 E-Mail: publikationen@ /presse Dział Obsługi Odwiedzających Besucher-Dienste Leiter: Christoffer Richartz Genthiner Str. 38 Telefon: +49(0)30-266 2987, Fax: +49(0)30-266 2161 E-Mail: besucherdienste@ Zamawianie zwiedzania z przewodnikiem: Telefon: +49(0)30-266 3666, Fax: +49(0)30-266 3670 E-Mail: fuehrungen@ Rezerwacje w języku polskim: +49(0)30-266 3663 Akademia Państwowych Muzeów w Berlinie: Akademie der Staatlichen Museen : Beate Mertens Telefon: +49(0)30-266 2695, Fax: +49(0)30-266 2161 E-Mail: akademie@ Organizacja imprez - Festwal Muzealny, Długa Noc w Muzeach: Frank Scholze Telefon: +49(0)30-266 2148, Fax: +49(0)30-266 2161 E-Mail: kontakt@museumsinselfestival.info E-Mail: f.scholze@ Wynajmowanie pomieszczeń Istnieje możliwość wynajęcia pomieszczeń należących do Państwowych Muzeów w Berlinie. Kontakt: Katrin Hansch, Museum&Location c/o Potsdamer Str. 58, Telefon: +49(0)30-263 94 88-26; Fax: +49(0)30-263 94 88-29 E-Mail: kontakt@museum-location.de

Seite 7 von 32 /presse Ägyptisches Museum und Papyrussammlung Muzeum Egipskie oraz Zbiory Papirusów W 1828 roku, za panowania Fryderyka Wilhelma III założono z inicjatywy Aleksandra von Humboldt egipski dział Muzeów Królewskich. W 1850 roku Ägyptische Museum zostało przeniesione do specjalnie zbudowanego w tym celu Neues Museum na Museumsinsel (Wyspie Muzeów). Od 13 sierpnia 2005 roku zbiory Ägyptische Museum można podziwiać na piętrze w Altes Museum. W 2009 roku ekspozycja powróci do Neues Museum. Główny akcent kolekcji egipskich dzieł sztuki stanowią obiekty pochodzące z okresu panowania faraona Echnatona oraz jego małżonki Nefretete. Najbardziej znanym eksponatem w Ägyptischen Museums jest popiersie Nefretete. Zostało ono odnalezione przez Ludwiga Borchardta w 1912 roku podczas wykopalisk prowadzonych w Amarna. Rzeźba zachowała się w bardzo dobrym stanie, pokrywające ją polichromie nie były poddawane restauracji od 1340 roku. Kolejnym ciekawym eksponatem jest zielona głowa (400 p.n.e.), która uchodzi za najbardziej znaczące dzieło późnego okresu egipskiego. Ägyptisches Museum und Papyrussammlung im Alten Museum Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5108, Fax: +49(0)30-2090 5109 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 E-Mail: aemp@ Altes Museum: Wejście: Am Lustgarten Czynne codziennie: 10.00-18.00, w czwartki 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Antikensammlung Zbiory Sztuki Starożytnej Seite 8 von 32 Zbiory Sztuki Starożytnej zostały po raz pierwszy udostępnione dla zwiedzających w nowo otwartym Altes Museum w 1830 roku. W wyniku prac wykopaliskowych prowadzonych w Olimpii, Pergamonie, Samosie, Milecie, Priene i Didymie oraz dzięki pozyskanym w ten sposób znaleziskom urosły powyższe zbiory do rangi najbardziej znaczących na świecie. Obecnie Antikensammlung można podziwiać w dwóch miejscach: na parterze Altes Museum eksponowane są przede wszystkim greckie dzieła sztuki, w Pergamonmuseum zobaczyć można konstrukcje architektoniczne jak również rzeźby greckie i rzymskie. Najważniejszym eksponatem Pergamonmuseum, który przyciąga zwiedzających jest Ołtarz Pergamoński z II wieku p.n.e.. Zdobiony płaskorzeźbami fryz zalicza się do arcydzieł sztuki hellenistycznej i przedstawia sceny walki bogów z gigantami. Szczególnie ciekawe w Altes Museum są dwa skarbce: w Skarbcu Złotym wystawiono ozdoby pochodzące z okresu od 2.200 p.n.e. do okresu panowania Cesarza Augusta. W Srebrnym Skarbcu obok znalezisk srebrnych z Hildesheim znajdują się rzymska zastawa srebrna z Egiptu, srebrny skarb z Paternò oraz złote ozdoby z Assiut. /presse Antikensammlung im Alten Museum und Pergamonmuseum Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5201, Fax +49(0)30-2090 5202 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 E-Mail: ant@ Altes Museum: Wejście: Am Lustgarten Czynne codziennie: 10.00-18.00, w czwartki 10.00-22.00 Pergamonmuseum: Wejście: Am Kupfergraben Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00, w czwartki 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Seite 9 von 32 /presse Ethnologisches Museum Muzeum Etnologiczne Ethnologische Museum od momentu jego założenia w 1873 roku jest zaliczane do najbardziej znaczących w swoim rodzaju na świecie. Znajduje się w nim około 500.000 obiektów etnograficznych, archeologicznych i dotyczących historii kultury, a pochodzących z Afryki, Azji, Ameryki, Australii oraz Mórz Południowych. Zbiory te uzupełnione są licznymi zasobami w postaci nagrań dźwiękowych, dokumentacji fotograficznej oraz filmów. W 1999 roku Archiwum Zapisów Dźwiękowych Phonogramm-Archiv zostało wpisane do programu UNESCO Memory of the World. Ekspozycje podzielone zostały tematycznie. W części Archeologia Amerykańska prezentowane są kultury Mezoameryki, Ameryki Centralnej i Południowej, poprzedzające kulturę hiszpańską. W części Indianie Ameryki Północnej zwiedzający mogą zapoznać się z kulturami Indian Prerii i Wielkich Równin, Południowego Zachodu, Kalifornii, Wybrzeża Północno- Zachodniego oraz Arktyki. Ekspozycja dotycząca Mórz Południowych prezentuje kulturę Australii i Oceanii w ogromnej hali, w której umieszczono łodzie, a także w ramach galerii poświęconej sztuce współczesnej tych regionów. W opracowanej na nowo ekspozycji afrykańskiej przedstawiane są arcydzieła sztuki afrykańskiej, pochodzące m. in. z królestwa Benin, Kamerunu oraz obszaru Kongo. Mniejsze wystawy poświęcone zostały kulturze codziennej Azji Wschodniej oraz etnologii muzyki. W muzeum znajduje się dział dla młodzieży i dzieci Juniormuseum, który proponuje podróż z Berlina, poprzez Saharę, aż do Australii. Ethnologisches Museum (Museen Dahlem) Lansstraße 8 14195 Berlin Telefon:+49(0)30-8301 438, Fax: +49(0)30-8301 500 E-Mail: md@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 Dział dla młodzieży i dzieci:juniormuseum: od wtorku do piątku 13.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 Metro: U3 Dahlem-Dorf Autobus: X11, X83 Dahlem-Dorf; 101 Limonenstraße; 110 Domäne Dahlem

Gemäldegalerie Galeria Malarstwa Seite 10 von 32 /presse Gemäldegalerie dysponuje jedną z najbardziej znaczących na arenie międzynarodowej kolekcji malarstwa europejskiego, obejmującego okres od XIII do XVIII wieku. Od 1998 roku zbiory prezentowane są w sposób chronologiczny, uporządkowane według epok, szkół i kierunków artystycznych w Forum Kultury przy Placu Poczdamskim na 7.000 metrach kwadratowych powierzchni. Spośród około 3.000 obrazów składających się na całość zbiorów w tym znajdują się dzieła takich artystów jak Jan van Eyck, Pieter Bruegel, Giotto di Bondone, Sandro Botticelli, Rembrandt, Rubens około 1.100 znajduje się w Galerii Głównej, zaś około 350 w Galerii Studyjnej. Również w Bode-Museum można podziwiać dzieła należące do Gemäldegalerie. Do najbardziej interesujących eksponatów kolekcji zaliczają się Madonna z czyżykiem Dürera (1506), Amor zwycięzca Caravaggia (1602) oraz Perseusz i Andromeda Rubensa (około 1622). Gemäldegalerie (Kulturforum Potsdamer Platz) Matthäikirchplatz 4/6 Tel. +49(0)30-266 2101, Fax +49(0)30-266 2103 Info-Tel. +49(0)30-266 2951 E-Mail: gg@ Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00, w czwartki 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Potsdamer Platz Metro: U2 Potsdamer Platz Autobus: M29 Potsdamer Brücke; M41 Potsdamer Platz Bhf / Voßstraße; M48 Kulturforum; 200, 347 Philharmonie

Seite 11 von 32 /presse Kunstbibliothek Biblioteka Sztuki Kunstbibliothek jest jedną z najstarszych specjalistycznych bibliotek naukowych poświęconych badaniom z zakresu historii sztuki. Została założona w 1867 roku jako część Niemieckiego Muzeum Rzemiosła, dzisiejszego Muzeum Rzemiosła Artystycznego. W 1894 roku stała się zaś samodzielną jednostką funkcjonującą w ramach Muzeów Królewskich. Od 1994 roku Kunstbibliothek znajduje się w Forum Kultury przy Placu Poczdamskim. Zbiory Kunstbibliothek obejmują osiem kolekcji. Są to: biblioteka poświęcona opracowaniom naukowym o sztuce, zbiory rysunków, ornamentów w technice graficznej, grafiki użytkowej, fotografii oraz książek artystycznych, biblioteka z Lipperheide poświęcona kostiumologii a także kolekcja plakatu i reklamy. Kunstbibliothek (Kulturforum Potsdamer Platz) Matthäikirchplatz 6 Tel. +49(0)30-266 2029, Fax +49(0)30-266 2958 E-Mail: kb@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 Czytelnia: od poniedziałku do piątku 9.00.-20.00 Sala studyjna: poniedziałek 14.00-20.00, od wtorku do piątku 9.00-16.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Potsdamer Platz Metro: U2 Potsdamer Platz Autobus: M29 Potsdamer Brücke; M41 Potsdamer Platz Bhf / Voßstraße; M48 Kulturforum; 200, 347 Philharmonie

Kunstgewerbemuseum Muzeum Rzemiosła Artystycznego Seite 12 von 32 /presse Kunstgewerbemuseum, które swój początek bierze w utworzonym w 1867 roku Zrzeszeniu Deutsches Gewerbemuseum ( Niemieckie Muzeum Rzemiosła w Berlinie ) znajduje się obecne w dwóch miejscach. W Kulturforum Potsdamer Platz (Forum Kultury przy Placu Poczdamskim) oferuje obszerne informacje o europejskim rzemiośle artystycznym i sztuce projektowania począwszy od średniowiecza, zaś na czasach współczesnych skończywszy. Na otwartej od maja 2004 roku wystawie w Pałacu Köpenick można podziwiać zbiory z zakresu dekoracji wnętrz z epoki renesansu, baroku i rokoka. Do najważniejszych dzieł kolekcji należą wyroby złotnicze ze średniowiecznych skarbców kościelnych, szkło oraz malowana majolika z okresu renesansu włoskiego, srebra miejskie miasta Lüneburg jak również ogromny zbiór porcelany, mebli oraz przedmioty zdobnicze. Dzięki nabyciu kolekcji Uli Richtera oraz Kamer/Ruf położono nowy akcent na zbiory poświęcone modzie. Kunstgewerbemuseum (Kulturforum Potsdamer Platz) Matthäikirchplatz 4/6 Tel. +49(0)30-266 2902, Fax +49(0)30-266 2947 Info-Tel. +49(0)30-266 2951 E-Mail: kgm@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 Kolejka naziemna: S1, S2, S25 Potsdamer Platz Metro: U2 Potsdamer Platz Autobus: M29 Potsdamer Brücke; M41 Potsdamer Platz Bhf / Voßstraße; M48 Kulturforum; 200, 347 Philharmonie Kunstgewerbemuseum (Schloss Köpenick) Schloßinsel 12557 Berlin Tel. +49(0)30-266 2902, Fax +49(0)30-266 2947 Info-Tel. +49(0)30-266 2951 Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S47 Spindlersfeld Tramwaj: 27, 60, 61, 62, 67 Schloßplatz Köpenick Autobus: 164, 167 Schloßplatz Köpenick

Seite 13 von 32 /presse Kupferstichkabinett Kupferstichkabinett Kolekcja Rysunków i Grafiki Kupferstichkabinett wraz z jego 110.000 rysunkami, akwarelami, pastelami oraz szkicami olejnymi, skarbami w postaci iluminowanych rękopisów, miniatur i ilustrowanych książek, a także ponad 500.000 grafikami, należy do najbardziej znaczących muzeów poświęconych sztuce graficznej na świecie. Zbiory prezentują tysiącletnią historię sztuki, kultury i mediów, sięgając od średniowiecznych Kodeksów po współczesne dzieła sztuki. Historia Kupferstichkabinet bierze swój początek w 1652 roku. Fryderyk Wilhelm I nabył wówczas około 2.500 rysunków i akwareli. Systematyczna działalność kolekcjonerska rozpoczęła się w momencie właściwego założenia muzeum w roku 1831. Od tego czasu ilość i jakość zbiorów stale rosła. Dzięki temu wyjątkowe są dzisiaj zbiory wczesnych włoskich, staroniemieckich i holenderskich rysunków, takich artystów jak Botticelli, Dürer czy Rembrandt. W żadnym innym miejscu nie można lepiej poznać niemieckiej sztuki rysunku XIX wieku w tym spuścizny Adolpha Menzla. W znakomitej jakości, ilości i różnorodności reprezentowana jest grafika wszystkich epok i wszystkich szkół z wyraźnymi akcentami na sztukę nowoczesną i współczesną od Muncha i Kirchnera, poprzez Picassa i Giacomettiego aż po amerykańską sztukę pop-art. Kupferstichkabinett (Kulturforum Potsdamer Platz) Matthäikirchplatz 8 Tel. +49(0)30-266 2002, Fax +49(0)30-266 2959 Info-Tel. +49(0)30-266 2951 E-Mail: kk@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 Sala studyjna: od wtorku do piątku 9.00-16.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Potsdamer Platz Metro: U2 Potsdamer Platz Autobus: M29 Potsdamer Brücke; M41 Potsdamer Platz Bhf / Voßstraße; M48 Kulturforum; 200, 347 Philharmonie

Seite 14 von 32 /presse Münzkabinett Sala Numizmatyczna W 1904 roku Münzkabinett został przeniesiony z Altes Museum do nowo otwartego Bode-Museum. Po jego ponownym otwarciu w październiku 2006 roku zbiory Münzkabinett prezentowane są w dodatkowych salach wystawowych. Fragmenty obszernych zbiorów monet, które obejmują okres od VII wieku p.n.e. do XX wieku można oglądać w Muzeum Pergamońskim, w Altes Museum oraz w Muzeum Prehistorii i Historii Wczesnej. Najbardziej interesujące fragmenty tej kolekcji obejmującej ponad 500.000 egzemplarzy, to ponad 100.000 greckich i 50.000 rzymskich monet z okresu antycznego, 160.000 europejskich monet okresu średniowiecza i czasów nowożytnych jak również 35.000 monet islamskich i orientalistycznych. Münzkabinett (im Bode-Museum) Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5701, Fax +49(0)30-2090 5702 Info-Tel. +49(0)30-2090 5566 E-Mail: mk@ Czynne codziennie: 10.00-18.00, w czwartki 10.00-22.00 Sala studyjna: Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-16.30 Tel. zamawianie terminow:+49(0)30-2090 5711 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Museum Europäischer Kulturen Muzeum Kultur Europejskich Seite 15 von 32 Museum Europäischer Kulturen powstało w 1999 roku w wyniku połączenia liczącego sobie 110 lat Muzeum Folkloru oraz Zbiorów Europejskich Ethnologischen Museums. Muzeum to dysponujące liczbą około 270.00 eksponatów stanowi jeden z największych na świecie zbiorów europejskich obiektów etnograficznych i dotyczących historii kultury. Główny akcent położony jest na europejską kulturę codzienną, począwszy od wieku XVIII na czasach współczesnych skończywszy. Do szczególnych atrakcji należy mechaniczna wieża bożonarodzeniowa z Rudaw (Erzgebirge) prezentowana w okresie adwentowym, a także europejskie targi świąteczne bożonarodzeniowe i wielkanocne. Co roku odbywają się Dni Kultury, które każdorazowo poświęcone są innemu regionowi Europy. Museum Europäischer Kulturen Im Winkel 6/8 14195 Berlin Tel. +49(0)30-83901 287, Fax +49(0)30-83901 283 Info-Tel. +49(0)30-8301 438 E-Mail: mek@ Museumseingang Arnimallee 25 Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 /presse Metro: U3 Dahlem-Dorf Autobus: X11, X83 Dahlem-Dorf; 101 Limonenstraße; 110 Domäne Dahlem

Seite 16 von 32 Museum für Asiatische Kunst Muzeum Sztuki Azjatyckiej Od grudnia 2006 Muzeum Sztuki Azji Wschodniej i Muzeum Sztuki Indyjskiej firmują pod wspólną nazwą Muzeum Sztuki Azjatyckiej. Połączenie tych dwóch zbiorów umożliwiło powiązanie znajdujących się tam zasobów. Intencją jest bowiem innowacyjna, jeszcze do zrealizowania Koncepcja Forum Humboldta zmierzająca w przyszłości do prezentacji zbiorów sztuki pozaeuropejskiej na Schlossplatz. Zbiory Muzeum Etnologicznego wspólnie ze znajdującymi się na Wyspie Muzeów zbiorami sztuki kultur zachodnich stworzą wizje krajobrazu muzealnego o światowym znaczeniu. Zbiory Sztuki Azji Południowej, Południowo Wschodniej i Centralnej obejmują zbiory sztuki całego indo- azjatyckiego obszaru kulturowego od IV w.p.n.e. do czasów współczesnych ze szczególnym uwzględnieniem rzeźby wczesnoindyjskiej i sztuki Szlaku Jedwabnego. Zbiory Sztuki Azji Wschodniej prezentują w sposób bardzo obszerny całe spektrum sztuki Chin, Japonii oraz Korei. Do najważniejszych eksponatów muzeum zalicza się zbiór malarstwa japońskiego oraz wschodnioazjatyckiej sztuki z laku udostępniony przez Klausa Friedricha Naumanna, urodzonego w Berlinie, zamieszkałego zaś w Tokio kolekcjonera i pośrednika handlu dziełami sztuki, jak również berlińskie Zbiory Yuegutang chińskiej ceramiki obejmujące okres od neolitu do XV wieku. /presse Museum für Asiatische Kunst: Lansstraße 8 14195 Berlin Info-Tel. +49(0)30-8301 438 E-Mail: mik@/ oak@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w soboty i niedziele 11.00-18.00 Metro: U3 Dahlem-Dorf Autobus: X11, X83 Dahlem-Dorf; 101 Limonenstraße; 110 Domäne Dahlem

Sammlung Fotografie der Kunstbibliothek / Helmut Newton Stiftung Zbiór Fotografii Biblioteki Sztuki / Fundacja Helmuta Newtona Seite 17 von 32 Od czerwca 2004 roku Museum Fotografii zwiedzać można jako jeden z działów Kunstbibliothek. Umieszczone jest ono pod jednym dachem z Helmut Newton Stiftung przy Jebensstraße 2, vis a`vis dworca kolejowego Zoologischer Garten. Celem takiej lokalizacji zbiorów jest połączenie różnych sektorów muzealnych, obecnych w ramach Państwowych Muzeów Berlińskich, a związanych z tym samym medium fotografią w jednym ośrodku wystawienniczym, badawczym i dokumentacyjnym. W tym celu prowadzi się przebudowę pomieszczeń wystawienniczych. Obok sal prezentujących wystawy oraz pomieszczeń archiwalnych znajdzie się tam czytelnia, biblioteka, warsztat konserwatora, a także muzealny dział pedagogiczny z fotograficznym laboratorium pokazowym. W 2004 roku Helmut Newton przekazał zbiory liczące 1.000 zdjęć Fundacji Helmuta Newtona. Dzisiaj Fundacja ta prezentuje życie oraz dorobek słynnego fotografa w ramach cyklu zmieniających się wystaw. Ze względu na trwające prace remontowe od 04.02 do 02.06.2008 Muzeum Fotografii jest nieczynne. Po jego ponownym otwarciu do wiosny 2009 będą udostępnione tylko zbiory Fundacji Helmuta Newtona. /presse Sammlung Fotografie der Kunstbibliothek, Helmut Newton Stiftung (w Museum für Fotografie) Jebensstr. 2 10623 Berlin Tel: +49(0)30-3186 4825, Fax +49(0)30-3186 4852 E-Mail: mf@ E-Mail: info@helmut-newton-stiftung.org www.helmut-newton-shop.com Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w czwartek 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S5, S7, S75, S9 Zoologischer Garten Metro: U1 Kurfürstendamm; U2, U9 Zoologischer Garten Autobus: M19, M29 Kurfürstendamm; M45, M46, M49, X9, X10, X34, 100, 109, 110, 200, 204, 245, 249 Zoologischer Garten

Museum für Islamische Kunst Muzeum Sztuki Islamskiej Seite 18 von 32 Museum für Islamische Kunst w Pergamonmuseum prezentuje sztukę ludów islamu od VIII do XIX wieku. Dział założony w 1904 roku przez Wilhelma von Bode obejmował na początku fasadę pałacu pustynnego z Mschatty, prezent tureckiego sułtana podarowany niemieckiemu cesarzowi jak również dywany z prywatnej kolekcji Wilhelma von Bode. Dzieła sztuki od zdobień architektonicznych poprzez rzemiosło artystyczne po zdobione księgi pochodzą z terenów rozciągających się od Hiszpanii po Indie, z głównym naciskiem na Bliski Wschód włącznie z Egiptem i Iranem. Do najciekawszych eksponatów kolekcji zaliczają się obok fasady z Mschatty przedmioty odnalezione podczas wykopalisk w Samarze, słynna na całym świecie komnata z Aleppo oraz miniatury pochodzące z dworu mongolskiego. /presse Museum für Islamische Kunst (im Pergamonmuseum) Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5401, Fax +49(0)30-2090 5402 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 E-Mail: isl@ Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00, w czwartek 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Seite 19 von 32 /presse Museum für Vor- und Frühgeschichte Muzeum Prehistorii i Historii Wczesnej Około 1820 roku z Królewskiej Kolekcji Sztuki Hohenzollernów wydzielono tak zwane germańsko- słowiańskie zabytki starożytne. W 1829 roku zostały one umieszczone w Pałacu Monbijou i nazwane Museum für Vaterländische Eigenthümer ( Muzeum Ojczystych Zabytków Starożytnych ). W czerwcu 2004, punktualnie z okazji swojego 175-lecia dzisiejsze Museum für Vor- und Frühgeschichte otworzyło w budynku zaprojektowanym przez C.G. Langhansa znajdującym się na terenie kompleksu pałacowego Charlottenburg ekspozycję zbiorów w nowym wydaniu. Stworzenie Muzeum w tej formie było możliwe dzięki połączeniu elementów kolekcji rozdzielonych wcześniej pomiędzy Berlinem Wschodnim i Zachodnim. Główny nacisk tej kolekcji położony jest na wczesną historię Europy, począwszy od epoki kamiennej na średniowieczu skończywszy. Najbardziej interesujące eksponaty to obok kolekcji trojańskiej Heinricha Schliemanna neandertalczyk z Le Moustier, Berliner Goldhut ( złoty kapelusz berliński ) z epoki brązu, skarby z grobów książęcych wczesnej epoki żelaza w Słowenii oraz bogate znaleziska pochodzące z grobów okresu panowania Merowingów. Museum für Vor- und Frühgeschichte Spandauer Damm 22 14059 Berlin Tel. +49(0)30-3267 4811, Fax +49(0)30-3267 4812 Zgłoszenia grup szkolnych i zamawianie zwiedzania z przewodnikiem: Tel. +49(0)30-3267 4841 E-Mail: mvf@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 09.00-17.00, w soboty i niedziele 10.00-17.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S41, S42, S46 Westend Metro: U2 Sophie-Charlotte-Platz; U7 Richard-Wagner-Platz Autobus: M45, 309 Schloß Charlottenburg; 109 Luisenplatz / Schloß Charlottenburg

Nationalgalerie Galeria Narodowa Alte Nationalgalerie Stara Galeria Narodowa Seite 20 von 32 Alte Nationalgalerie została zbudowana w latach 1866 do 1876 według planów Friedricha Augusta Stülera. Uchodzi ona za jeden z najbardziej znaczących przykładów architektury muzealnej XIX wieku. Po okresie gruntownych prac restauracyjnych została w 2001 roku ponownie otwarta w pełnym blasku. W Alte Nationalgalerie, jednej z najbardziej znaczących niemieckich kolekcji dzieł sztuki XIX wieku prezentowane są arcydzieła m. in. takich artystów jak Caspar David Friedrich, Adolph Menzel, Edouard Manet, Claude Monet, Auguste Renoir czy też Auguste Rodin. Do najciekawszych eksponatów należą m. in. Mnich nad morzem (1808-1810) Caspara Davida Friedricha, Wyspa umarłych (1883) Arnolda Böcklina, Koncert Fryderyka Wielkiego na Flecie w Sanssouci (1850-1852) Adolpha Menzla oraz W ogrodzie zimowym (1878/79) Edouarda Maneta. /presse Alte Nationalgalerie Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5801, Fax +49(0)30-2090 5802 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 E-Mail: ang@ Godziny otwarcia: od wtorku do piątku 10.00-18.00, w czwartek 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Seite 21 von 32 /presse Nationalgalerie Galeria Narodowa Friedrichswerdersche Kirche Kościół Friedrichswerder Friedrichswerdersche Kirche został wzniesiony w latach 1824 1831 przez Karla Friedricha Schinkla. Z okazji obchodów 750-lecia Berlina w 1987 roku budynek kościoła został po gruntownej renowacji udostępniony jako oddział Nationalgalerie. W nawie kościoła wystawiono dzieła klasycystycznej sztuki rzeźbiarskiej, na emporze znajdują się witryny z drobną plastyką z okresu klasycyzmu oraz wystawa dotycząca życia i dorobku Karla Friedricha Schinkla. Główny punkt ciężkości kolekcji, to stworzony w 1795 roku przez Johanna Gottfrieda Schadowa oryginał gipsowy do podwójnego posągu księżniczek pruskich Luizy i Friederike oraz posągi i popiersia portretowe znaczących osobistości, w tym Schinkla, Schadowa i Kanta. Friedrichswerdersche Kirche Werderscher Markt 10117 Berlin Tel. +49(0)30-208 1323 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 Czynne codziennie: 10.00-18.00 /Wstęp wolny Metro: U2 Hausvogteiplatz; U6 Französische Straße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben Autobus: M48, 347 Jerusalemer Straße; TXL, 100, 200 Staatsoper; 147 Werderscher Markt

Nationalgalerie Galeria Narodowa Hamburger Bahnhof Museum für Gegenwart Berlin Seite 22 von 32 Na powierzchni około 10.000 metrów kwadratowych w muzeum Hamburger Bahnhof prezentowane są znaczące dzieła międzynarodowej sztuki współczesnej. Muzeum zostało otwarte w listopadzie 1996 roku w budynku byłej stacji końcowej na trasie linii kolejowej Hamburg Berlin. Trzon ekspozycji stanowią dzieła z prywatnej kolekcji Ericha Marxa obejmujące prace artystów o światowej renomie takich jak Joseph Beuys, Andy Warhol czy Roy Lichtenstein. W 2002 roku zakupiono dodatkowo kolekcję Marzona zawierającą dzieła Arte Povera, Conceptual Art, Land Art oraz Minimal Art. Od 2004 można oglądać Friedrich Christian Flick Collection, jeden z najobszerniejszych prywatnych zbiorów dzieł sztuki XX i XXI wieku. Kolekcja jest prezentowana w zmiennym cyklu w sąsiadujących z muzeum halach Rieck. /presse Hamburger Bahnhof Museum für Gegenwart Berlin Invalidenstr. 50/51 10557 Berlin Tel. +49(0)30-3978 3412, Fax +49(0)30-3978 3413 Info-Tel. +49(0)30-266 2951 E-Mail: hbf@ Godziny otwarcia: od wtorku do piatku 10.00-18.00, w soboty 11.00-20.00, w niedziele 11.00-18.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S5, S7, S75, S9 Hauptbahnhof Metro: U6 Zinnowitzer Straße Tramwaj: M6, M8, 12 Zinnowitzer Straße Autobus: M41, TXL Hauptbahnhof; 120, 123 147, 240, 245 Invalidenpark

Seite 23 von 32 /presse Nationalgalerie Galeria Narodowa Museum Berggruen Museum Berggruen zostało otwarte w 1996 roku pod hasłem Picasso und seine Zeit ( Picasso i jego czasy ). Swoje istnienie muzeum zawdzięcza kolekcjonerskiej pasji urodzonego w 1914 roku w Berlinie Heinza Berggruena. Kolekcja byłego handlarza dziełami sztuki była początkowo jedynie wypożyczana w celach ekspozycji, jednak pod wpływem perswazji licznych wielbicieli sztuki Heinz Berggruen zdecydował się przekazać swoje zbiory (Fundacji Pruskiego Dziedzictwa Kultury). Trzon kolekcji stanowią obszerne kompleksy dzieł Pabla Picassa, Paula Klee oraz Henriego Matisse a. Uzupełniają je pojedyncze obrazy i rzeźby takich artystów jak Georges Braque, Henri Laurens i Alberto Giacometti, a także kilka afrykańskich rzeźb. Picasso jest reprezentowany w oparciu o ponad 90 eksponatów obejmujących okres od czasów studenckich w Madrycie w 1897 roku aż do późnych lat 60. i 70., co daje nad wyraz zróżnicowany obraz artysty. Drugi, główny akcent wystawy to twórczość Paula Klee, reprezentowana przez ponad 50 prac. Kolejny ciekawy fragment tej znaczącej kolekcji stanowi około 20 rysunków, wycinanek, obrazów oraz rzeźb autorstwa Matisse a. Museum Berggruen Schlossstr. 1 14059 Berlin Tel. +49(0)30-3269 5815, Fax +49(0)30-3269 5819 Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S41, S42, S46 Westend Metro: U2 Sophie-Charlotte-Platz; U7 Richard-Wagner-Platz Autobus: M45, 309 Schloß Charlottenburg; 109 Luisenplatz / Schloß Charlottenburg

Seite 24 von 32 Nationalgalerie Galeria Narodowa Sammlung Scharf-Gerstenberg Sammlung Scharf-Gerstenberg znajduje się we wschodniej części wzniesionego przez F.A Stülera budynku jak również w pomieszczeniach, gdzie znajdowały się stajnie królewskie, naprzeciwko Schloss Charlottenburg. Na trzech kondygnacjach prezentowane będą pod wspólnym tytułem Surreale Welten obrazy, rzeźby jak również prace na papierze. 250 eksponatów nakreśli historie tak zwanej sztuki podświadomości. W centrum zbiorów znajdują się dzieła surrealizmu, ruchu, który miał odnowić sztukę i którego podstawy sformułował w Paryżu André Breton w Manifeście surrealizmu w 1924 roku. Prawie wszyscy artyści założonej przez André Breton grupy surrealistów są reprezentowani w tych zbiorach wybranymi dziełami. Autorami większej grupy eksponatów są w szczególności René Magritte, Max Ernst i Hans Bellmer jak i Wols oraz Paul Klee. Liczne wybitne przykłady zademonstrują centralne strategie surrealizmu, kombinatorykę, metamorfozę czy też czysty automatyzm psychiczny. Sammlung Scharf-Gerstenberg Schlossstraße 70 14059 Berlin Tel. +49(0)30 3435 7315, Fax: +49(0)30 3435 7312 E-Mail: ssg@ /presse Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S41, S42, S46 Westend Metro: U2 Sophie-Charlotte-Platz; U7 Richard-Wagner-Platz Autobus: M45, 309 Schloß Charlottenburg; 109 Luisenplatz / Schloß Charlottenburg

Seite 25 von 32 /presse Nationalgalerie Galeria Narodowa Neue Nationalgalerie Nowa Galeria Narodowa Neue Nationalgalerie została otwarta w 1968 roku jako odpowiednik znajdującej się w części wschodniej miasta Nationalgalerie na Wyspie Museumsinsel (Muzeów. Dzisiaj), po ponownym zjednoczeniu Niemiec znajdują się w tej spektakularnej budowli wzniesionej przez Miesa van der Rohe zbiory sztuki XX wieku. Jeżeli w związku z ważnymi wystawami czasowymi nie jest zajęta cala powierzchnia wystawowa można w Neue Nationalgalerie podziwiać całe spektrum dzieł, począwszy od klasycznego modernizmu, na sztuce lat 60. i 70. XX wieku skończywszy. Główny akcent kolekcji położony jest na prace przedstawicieli kubizmu, ekspresjonizmu, Bauhausu, surrealizmu, Grupy Zero i amerykańskiego color field painting, a także artystów takich jak Pablo Picasso, Ernst Ludwig Kirchner, Paul Klee, Max Beckmann, Otto Dix czy też Yves Klein, Lucio Fontana, Barnett Newman, Morris Louis, reprezentujących okres po 1945 roku. Neue Nationalgalerie Potsdamer Str. 50 Tel. +49(0)30-266 2651, Fax +49(0)30-262 4715 Info-Tel. +49(0)30-266 2951 E-Mail: nng@ Aktualne godziny otwarcia: /nng Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Potsdamer Platz Metro: U2 Potsdamer Platz Autobus: M29 Potsdamer Brücke; M41 Potsdamer Platz Bhf / Voßstraße; M48 Kulturforum; 200, 347 Philharmonie

Seite 26 von 32 /presse Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst Kolekcja Rzeźby i Muzeum Sztuki Bizantyjskiej W 1883 roku Wilhelm von Bode założył Abteilung der Bildwerke christlicher Epochen ( Dział Rzeźby Powstałej w Epokach Chrześcijańskich ), w oparciu o który utworzona została Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst. W 1904 roku kolekcja została przeniesiona do nowo powstałego Bode-Museum. W 1930 roku cześć zbiorów została przeniesiona. W skrzydle północnym nowo otwartego Pergamonmuseum zostało utworzone Deutsche Museum. W nim tez znalazły się rzeźby niemieckie, niderlandzkie, francuskie i angielskie. W czasie drugiej wojny światowej obydwa muzea zostały zamknięte i wiele ważnych obiektów zostało straconych przez pożary i spustoszenia. Powojenny podział Berlina doprowadził również do podziału zbiorów; były one prezentowane w dwóch miejscach w Dahlem i w Bode- Museum. Po upadku muru berlińskiego podzielone zbiory mogły zostać na nowo połączone. Po gruntownym remoncie Bode-Museum w październiku 2006 roku Muzeum Sztuki Bizantyjskiej i Kolekcja Rzeźby wróciły do miejsca swojego dawnego przeznaczenia. Skulpturensammlung należy do największych na świecie zbiorów starej plastyki. Najciekawsze elementy zbiorów to włoskie i niemieckie rzeźby i plastyki od wczesnego średniowiecza do XVIII wieku. Museum für Byzantinische Kunst posiada pierwszorzędne zbiory późno antycznych i bizantyjskich dzieł sztuki. Obok zbiorów sztuki pochodzącej z zachodniorzymskiego i bizantyjskiego imperium z czasów od III do XV wieku prezentowane są bizantyjskie ikony i cenne prace snycerskie z kości słoniowej. Skulpturensammlung und Museum für Byzantinische Kunst (im Bode-Museum) Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5601, Fax +49(0)30-2090 5602 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 E-Mail: sbm@ Czynne codziennie: 10.00-18.00, w czwartki 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Vorderasiatisches Museum Muzeum Azji Przedniej Seite 27 von 32 Vorderasiatisches Museum zostało założone w 1899 roku. Po otwarciu Pergamonmuseum w 1930 roku zabytki sztuki starożytnej, które przedtem zgromadzone były w ramach różnych kolekcji, po raz pierwszy mogły zostać wyeksponowane w ramach oddzielnej wystawy. Największą atrakcją kolekcji są słynne na całym świecie znaleziska z Babilonu, Aszur, Uruk oraz Syrii. Zabytkami przyciągającymi najwięcej zwiedzających są Brama Isztar, Droga Procesyjna oraz Fasada Sali Tronowej z Babilonu; te powstałe w pierwszej połowie VI wieku p.n.e. zabytki uchodzą za jeden z Siedmiu Cudów Świata Antycznego. /presse Vorderasiatisches Museum (im Pergamonmuseum) Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 5301, Fax +49(0)30-2090 5302 Info-Tel. +49(0)30-2090 5577 E-Mail: vam@ Godziny otwarcia: od wtorku do niedzieli 10.00-18.00, w czwartek 10.00-22.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße

Gipsformerei Pracownia Form i Odlewnia Modeli Gipsowych Seite 28 von 32 Gipsformerei powstała w roku 1819, a swoje istnienie zawdzięcza Fryderykowi Wilhelmowi III. W 1891 roku przeniosła się do budynku przy Sophie-Charlotten-Straße, w którym pozostaje do dzisiaj. Większość z ponad 6.000 form obiektów obejmujących okres prehistorii i historii wczesnej, okres świetności Egiptu, Azji Przedniej, Grecji, Rzymu oraz XIX wiek stanowi historyczny zbiór o wielkiej wartości plastycznej. Żaden obraz nie ma takiej samej wartości przekazu. Do najcenniejszych eksponatów należą m. in. formy fryzu marmurowego Ołtarza Pergamońskiego. Każdy ze zwiedzających ma możliwość zakupu odlewu i zabrania ze sobą do domu kawałka historii. /presse Gipsformerei Sophie-Charlotten-Str. 17-18 14059 Berlin Tel. +49(0)30-3267 6911, Fax +49(0)30-3267 6912 E-Mail: gf@ Godziny otwarcia i sprzedaży: od poniedziałku do piątku od 09.00-16.00 w środę 09.00-18.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S41, S42, S46 Westend Autobus: M45, 309 Sophie-Charlotten-Straße; 139 Königin-Elisabeth- Straße / Spandauer Damm

Institut für Museumsforschung Instytut Muzealnictwa Seite 29 von 32 Institut für Museumsforschung został założony w 1979 roku jako jednostka badawcza i dokumentacyjna obejmująca swoim działaniem teren całych Niemiec, koncentrująca się na aspektach muzealnictwa wychodzących poza samo kolekcjonowanie. Działalność Instytutu uzupełnia pracę urzędów muzealnictwa oraz specjalistycznych jednostek doradczych w poszczególnych krajach związkowych. Przedsięwzięcia badawcze są realizowane we współpracy ze specjalistami reprezentującymi pokrewne dyscypliny naukowe. W ostatnich latach obserwuje się istotne przesunięcie akcentów oraz zmianę perspektywy narodowej na perspektywę europejską, czy też międzynarodową. /presse Institut für Museumsforschung In der Halde 1 14195 Berlin Tel. +49(0)30-8301 460, Fax +49(0)30-8301 504 E-Mail: ifm@ Niedostępne dla zwiedzających Biblioteka Instytutu Muzealnictwa Godziny otwarcia: od poniedziałku do piątku 9.00-16.00 Metro: U-Bahn:U3 Dahlem-Dorf Autobus: X11 Dahlem-Dorf; X83 Domäne Dahlem; 110 Drosselweg

Seite 30 von 32 /presse Rathgen-Forschungslabor Laboratorium Badawcze Rathgena Rathgen-Forschungslabor zostało założone w Berlinie w 1888 roku jako pierwsze laboratorium muzealne na świecie. W Laboratorium, funkcjonującym jako instytut przyrodniczo-naukowy, prowadzone są analizy materiałowe na obiektach ważnych z punktu widzenia historii sztuki i kultury. W ten sposób pozyskiwane są informacje na temat stosowanych tworzyw, historycznych technik produkcji, na temat pochodzenia, wieku, a także autentyczności tych obiektów. Kolejny akcent w działalności Rathgen- Forschungslabors stanowią badania dotyczące konserwacji, w celu wypracowania odpowiednich procesów dla potrzeb restauracji i konserwacji przedmiotów muzealnych i objętych ochroną konserwatora zabytków. Rathgen-Forschungslabor Schloßstr. 1a 14059 Berlin Tel. +49(0)30-3267 4911, Fax +49(0)30-3267 4912 E-Mail: rf@ Niedostępne dla zwiedzających Kolejka naziemna S-Bahn: S41, S42, S46 Westend Metro: U2 Sophie-Charlotte-Platz; U7 Richard-Wagner-Platz Autobus: M45, 309 Schloß Charlottenburg; 109 Luisenplatz / Schloß Charlottenburg

Seite 31 von 32 /presse Zentralarchiv Archiwum Centralne Zenralarchiv to jednostka badawcza gromadząca zbiory źródłowe dotyczące sztuki oraz historii kultury XIX i XX wieku, która powstała w 1987 roku z połączenia trzech niezależnych pierwotnie archiwów na Wyspie Muzeów (Centralnego Archiwum Zasobów Dyrekcji Generalnej, Zbiorów i Działów Ogólnych, Archiwum Galerii Narodowej oraz Archiwum Budowlanego). Archiwum opierając się o zbiory pisane Królewskiej Izby Sztuki z Berlińskiego Zamku przechowuje i opiekuje się aktami historycznymi i współczesnymi muzeów i kolekcji, a także działów administracyjnych funkcjonujących w ramach Staatlichen Museen (wcześniej Königliche Museen). Zbiory akt znajdują uzupełnienie w postaci spuścizny naukowców i artystów, a także obszernych zbiorów dokumentacji. Warto ponadto wymienić zbiory fotografii oraz planów budynków muzealnych. Od czerwca 2004 roku Zbiory Zenralarchivs zostały powiększone o obszerne Archiwum Sztuki Wernera Kittla, które dla celów badań z zakresu historii sztuki oddało do dyspozycji dokumenty dotyczące sztuki i rzemiosła artystycznego z okresu od średniowiecza do czasów współczesnych. Zenralarchiv jest jednostką badawczą, która w każdym momencie oddaje do dyspozycji nauki swoje zasoby i w której zawsze można uzyskać potrzebne informacje. Zentralarchiv Bodestr. 1-3 10178 Berlin Tel. +49(0)30-2090 6201, Fax +49(0)30-2090 6002 E-Mail: za@ Godziny otwarcia: w poniedziałek od 12.00-16.00, od wtorku do piątku 09.00-16.00 Kolejka naziemna S-Bahn: S1, S2, S25 Friedrichstraße; S5, S7, S75, S9 Hackescher Markt Metro: U6 Friedrichstraße Tramwaj: M1, 12 Am Kupfergraben; M4, M5, M6 Hackescher Markt Autobus: TXL Staatsoper; 100, 200 Lustgarten; 147 Friedrichstraße